ZEL ETM VE REHBERLK HZMETLER GENEL MDRL ETM

ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM POLİTİKALARI DAİRESİ

TÜRKİYE'DE ÖZEL EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ Ø Özel eğitim hizmetlerinin örgün eğitim sistemi içinde yer alması 1889 yılında İstanbul Ticaret Mektebi bünyesinde işitme engelli çocuklara eğitim veren bir okulun açılması ile sağlanmıştır. Ø Daha sonra bu okula görme engellilerle ilgili bir bölüm eklenmiş, özel eğitim alanında ilk bilinçli ve sistemli bir eğitim hareketi olmasına karşın okul 30 yıl eğitim verdikten sonra kapatılmıştır. Ø 1921 yılında İzmir'de özel bir Sağırlar-Körler Okulu açılmış ve bu okul Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'na bağlı olarak 1924 yılından 1950 yılına kadar hizmet verdikten sonra aynı yıl Milli Eğitim Bakanlığı'na devredilmiştir. 2

TÜRKİYE'DE ÖZEL EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ Ø 1950'den 1980 yılına kadar özel eğitim hizmetleri, İlköğretim Genel Müdürlüğü bünyesinde bir şube müdürlüğü tarafından yürütülmüştür. Ø 1980 yılında Özel Eğitim Genel Müdürlüğü kurulmuş, 1983 yılında ise Genel Müdürlük Özel Eğitim ve Rehberlik Dairesi Başkanlığı'na dönüştürülmüştür. 30. 4. 1992 tarihinde kabul edilen 3797 sayılı Kanunla "Özel Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü" kurulmuş, 3 daire başkanlığı 23 şube müdürlüğü oluşturulmuştur. 3

ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİNİN YASAL DAYANAĞI Ülkemizdeki özel eğitim ve rehberlik hizmetleri aşağıdaki mevzuat hükümleri bağlamında sürdürülmektedir. Ø Anayasamız (1961 -1982) Ø 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu (1973) Ø 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1997) Ø 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (2005) Ø Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006) 4

MEVZUAT Ø 1997 Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (573) Ø 2001 Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği (24376) Ø 2005 Engelliler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (5378) Ø 2006 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (26184 ) Ø 2008 Rehberlik ve Araştırma Merkezi Açma Yönergesi Ø 2010 Evde ve Hastanede Eğitim Hizmetleri Yönergesi (4) Ø 2015 Destek Eğitim Odaları Genelgesi Ø 2016 Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi

İLGİLİ OLDUĞUMUZ MEVZUATLAR Millî Eğitim Bakanlığı; Ø Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği Ø Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı; Ø Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği Ø Okul Pansiyonları Yönetmeliği Ø Eğitim Kurumları Yönetici ve Öğretmenlerinin Norm Kadrolarına İlişkin Yönetmelik Ø Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar Ø Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik 6

652 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE YER ALAN GÖREVLERİMİZ Ø İlgili bakanlıklarla işbirliği içinde, özel eğitim sınıfları, özel eğitim okulları, rehberlik ve araştırma merkezleri, iş okulları ve iş eğitim merkezleri ile aynı seviye ve türdeki benzeri okul ve kurumların yönetimine ve öğrencilerin eğitim ve öğretimine yönelik politikalar belirlemek ve uygulamak. 7

AMAÇ VE TEMEL İLKELER Özel Eğitimin Amaçları Özel eğitim, Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkeleri doğrultusunda, özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin; Ø Toplum içindeki rollerini gerçekleştiren, başkaları ile iyi ilişkiler kuran, iş birliği içinde çalışabilen, çevresine uyum sağlayabilen, üretici ve mutlu bir vatandaş olarak yetişmelerini, Ø Toplum içinde bağımsız yaşamaları ve kendilerine yeterli bir duruma gelmelerine yönelik temel yaşam becerilerini geliştirmelerini, Ø Uygun eğitim programları ile özel yöntem, personel ve araç-gereç kullanarak; eğitim ihtiyaçları, yeterlilikleri, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda üst öğrenime, iş ve meslek alanlarına ve hayata hazırlanmalarını, amaçlar. 8

AMAÇ VE TEMEL İLKELER Özel Eğitimin Amaçları Özel eğitim, Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkeleri doğrultusunda, özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin; Ø Toplum içindeki rollerini gerçekleştiren, başkaları ile iyi ilişkiler kuran, iş birliği içinde çalışabilen, çevresine uyum sağlayabilen, üretici ve mutlu bir vatandaş olarak yetişmelerini, 9

AMAÇ VE TEMEL İLKELER Özel Eğitimin Amaçları Ø Toplum içinde bağımsız yaşamaları ve kendilerine yeterli bir duruma gelmelerine yönelik temel yaşam becerilerini geliştirmelerini, Ø Uygun eğitim programları ile özel yöntem, personel ve araç-gereç kullanarak; eğitim ihtiyaçları, yeterlilikleri, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda üst öğrenime, iş ve meslek alanlarına ve hayata hazırlanmalarını, amaçlar. 10

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN GÖREV ALANLARIMIZ Ø Özel Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğümüze bağlı 1486 özel eğitim kurumunda, diğer okullarımızda ve RAM’larda görev alan öğretmenlerimizle sürdürdüğümüz “Özel Eğitim Hizmetleri” Ø Rehberlik Hizmetleri 234 Rehberlik ve Araştırma Merkezimizle koordinasyonunu yaptığımız ve tüm okulöncesi, ilk ve orta dereceli okullarımızda rehber öğretmenlerimizle sürdürdüğümüz “Rehberlik Hizmetleri” 11

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR A. Özel Eğitim Hizmetleri: 1. Engelli Öğrencilerin Tanılanması 2. Engellilerin Mesleki Eğitimi 3. Eğitime Erişim ve Ulaşılabilirlik 4. 5. 6. ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK Evde ve Hastanede Eğitim HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İTİM POLİTİKALARI DAİRESİ Kaynak Kitap Çalışmaları EKİM 2016 ANTALYA Özel Yetenekliler B. Rehberlik Hizmetleri: 1. E-Rehberlik Sistemi 2. Risk Altındaki Çocuklar 3. Psikososyal Hizmetler 4. Sınav Danışmanlığı 12

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR A. ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ Engelli Öğrencilerin Tanılanması: Ø En yenisi 1984 yılından kalan ve aralarında 50 yıllık testler bulunan, dünyada uygulaması kalmamış psikolojik ölçme araçları ilk kez yenilenmiş ve 2015 yılında 2 yeni test kullanıma sunulmuştur. Ø Tanılama sürecinde atılan en önemli adımlardan birisi olarak; yabancı testlerin uyarlamalarını yüksek kullanım maliyetleri ile kullanmak yerine, Türkiye’nin akademik kapasitesi ile yeni, çok kapsamlı ve web tabanlı uygulanabilecek bir test geliştirmek üzere TÜBİTAK ve üniversitelerle işbirliği içinde çalışmalara başlanmıştır. 13

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR Engelli Öğrencilerin Tanılanması: Ø Ülkemizde ilk kez tablet uygulamaları ile internet üzerinde tanılamalar yapılmıştır. Söz konusu uygulamalarda 167. 000 özel yetenekli öğrencinin tanılaması yapılmıştır. Ø Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin eğitsel değerlendirme ve tanılaması Genel Müdürlüğümüze bağlı 234 Rehberlik ve Araştırma Merkezleri tarafından yapılmaktadır. Bu kapsamda son 1 yıl içerisinde 421. 643 bireyin tanılaması yapılmış ve bu bireylere 726. 219 psikolojik ölçme aracı uygulanmıştır. 14

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR Materyallerin Kapsamı ve Niteliği: Ø Türkiye’de ilk defa İşaret Dili Ders Programı oluşturularak resmi müfredata alınmıştır. Ø Türk İşaret Diline kaynaklık etmesi, işitme engelli bireylerimiz arasında ortak bir dil oluşturulmasına katkı sağlaması amacıyla Türk İşaret Dili Sözlüğü hazırlanmıştır. Ø Braille materyallerde daha önce sadece yazıdan oluşan materyaller için özellikle matematik ve fen alanlarında ilk defa şekil bilgisi ile zenginleştirme çalışmaları başlatılmıştır. Her yıl ücretsiz olarak dağıtılan kabartma ders kitaplarına ek olarak Braille kültür kitapları hazırlanmaktadır. 15

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR Engellilerin Mesleki Eğitimi: Ø Ortaöğretim kademesinde özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin eğitime erişimlerini artırmak amacıyla ilk defa Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı ortaöğretim kurumları bünyesinde “özel eğitim sınıfı” açılması sağlanmıştır. Ø Engellilerin meslek yaşamına etkin katılımlarını sağlamak üzere, iş dünyası ve meslek kuruluşları ile protokoller imzalanmaktadır. 16

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR Öğretmen Eğitimi: Ø Bakanlığımız bünyesinde düzenlenecek tüm hizmetiçi eğitim faaliyetlerinin eğitim programları içeriklerine, 3 (üç) saatlik “Özel Eğitim ve Uygulamaları” dersi eklenmiştir. Bu sayede yaklaşık 7. 000 öğretmene ulaşılmıştır. Ø Kaynaştırma/bütünleştirme yolu ile eğitime farkındalığı artırmak amacıyla “Özel Eğitim Hizmetleri Semineri’’ 81 ilde eş zamanlı yürütülmüş ve toplamda 200. 000 öğretmen ve idareciye ulaşılmıştır. Ø Tüm öğretmenlerimize hizmetiçi eğitim faaliyetleri kapsamında Türk İşaret Dili ve Braille Okuma Yazma Eğitimleri verilmektedir. 17

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR Öğretmen Eğitimi: Ø Genel müdürlüğümüze bağlı okul ve kurumlarda görevlendirilecek norm fazlası ve ücretli öğretmenler için 81 ilde 137 faaliyet düzenlenmiş olup 5186 öğretmene eğitim verilmiştir. Ø Özel yeteneklilerin özellikleri ve tanılama yaklaşımları ile ilgili tüm ülkede 26 bin sınıf öğretmenine eğitim verilmiştir. Ø Hizmetiçi eğitim faaliyetleri kapsamında Destek Eğitim Odalarında özel yetenekli öğrencilere eğitim için öğretmenlerin kursları devam ediyor. 18

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR Eğitime Erişim ve Ulaşılabilirlik: Ø Özel eğitim okul ve kurumlarında öğrenim gören öğrencilere ücretsiz okula ulaşım ve öğle yemeği sağlanmaktadır. Ayrıca 2. 000’den fazla özel eğitim ihtiyacı olan öğrenci ücretsiz yatılılık hizmetinden yararlanmıştır. Ø Öğrencilerin ortaöğretim kademesinde kaynaştırma yoluyla eğitime erişimlerinin sağlanması amacıyla her şube için 2 öğrenci kontenjanı ayrılmıştır. 19

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR Evde ve Hastanede Eğitim: Ø Millî Eğitim Bakanlığı verilerine göre, cam kemik hastalığı, kas hastalığı, lösemi gibi engelinden dolayı zorunlu öğrenim çağında olup okula gidemeyen öğrenciler için öğretmenlerimiz ev ev gezerek eğitim vermiştir. 2007 -2008 eğitim öğretim yılından itibaren verilen evde eğitim hizmetinden şimdiye kadar 19. 210 çocuk yararlanmıştır. Ø Ayrıca çocuklarımızın tedavi gördükleri sağlık kuruluşlarının birer sınıf ortamına dönüştürüldüğü Hastanede Eğitimi uygulaması ile sadece 2014 -2015 eğitim öğretim yılında 1032 çocuğumuza eğitim verilmiştir. Ayrıca bu çocuklarımız için uzaktan eğitim imkanları sağlanmıştır. 20

GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN SON BİR YIL İÇERİSİNDE YAPMIŞ OLDUĞU ÇALIŞMALAR Özel Yetenekliler: Ø 2016 yılı itibari ile 80 ilde 106 Bilim ve Sanat Merkezi (BİLSEM ) bulunmakta ve buralarda kayıtlı öğrenci sayısı 18. 707’dir. Ø 2008 yılından bu yana ilk kez 2015 yılında BİLSEM öğretmen alımları için yönerge yayınlanarak değerlendirme süreci başlatılmış olup; 977 öğretmen ataması yapılarak BİLSEM’lerdeki öğretmen açığı kapatılmıştır. Ø 2015 -2016 eğitim öğretim yılında 285. 671 öğrenci Bilim ve Sanat Merkezi öğrenci seçim sürecine aday gösterilmiştir. Aday gösterilen öğrencilerden 1. ve 2. Sınıf düzeyinde 167. 116 ve 3. ve 4. Sınıf düzeyinde 118. 555 başvuru yapılmıştır. 21

MEVZUAT ÇALIŞMALARI Ø Bakanlığımız Strateji Geliştirme Başkanlığı koordinesinde yürütülen mevzuat sadeleştirme çalışmaları kapsamında Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ile Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliğinde yeniden düzenleme çalışmaları yapılmış ve söz konusu iki yönetmelik Özel eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği olarak birleştirilmiştir. Ø Hazırlanan taslak yönetmelik Bakanlığımız birimlerinin, diğer bakanlıkların, üniversitelerin, Sivil Toplum Kuruluşlarının ve Genel Müdürlüğümüz web sitesinden tüm paydaşların görüşüne sunulmuş olup gelen görüşler doğrultusunda çalışmalar devam etmektedir.

TEŞEKKÜR EDERİZ.