ZEHRA YAAR 20540836 17 MADDE ALIVER Hcre zarnda

ZEHRA YAŞAR 20540836 /17

MADDE ALIŞ-VERİŞİ • Hücre zarında gerçekleşen bir olaydır. • Canlılığın devamı için gereklidir. • Hücre zarından geçebilenler : – O 2, CO, su, mineraller, glikoz, fruktoz, galaktoz, yağ asidi, gliserol, aminoasit, vitamin, alkol • Hücre zarından geçemeyenler: – Karbonhidratlar (Polisakkaritler, disakkaritler), proteinler, peptonlar, yağlar 2

MADDE NAKLİ PASİF GEÇİŞ AKTİF GEÇİŞ Difüzyon Aktif Taşıma Ozmoz Endositoz Fagositoz Pinositoz Ekzositoz 3

DİFÜZYON Tanım: Bir maddenin çok yoğun olduğu ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru hareket etmesine difüzyon denir. • Porlardan geçebilecek büyüklükteki maddeler difüzyona uğrar. • Enerji harcanmaz. • Enzim kullanılmaz. • Canlı ve cansız ortamda görülebilir. • Yoğunluk farkı eşitleninceye kadar devam eder. 4

DİFÜZYON HÜCRE İÇİ HÜCRE DIŞI %20 glikoz %80 glikoz %40 O 2 %60 CO 2 %40 CO 2 %0, 03 NH 3 %0, 02 NH 3 5

DİFÜZYONA ETKİ EDEN FAKTÖRLER • Molekül Büyüklüğü: Küçük moleküller, büyük moleküllere • • • göre daha kolay ve hızlı geçerler. Konsantasyon Farkı: İki ortam arasındaki yoğunluk farkı ne kadar çoksa difüzyonda o kadar hızlı olur. Por Sayısı: Por sayısının artması, difüzyon hızı ile doğru orantılıdır. Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça, difüzyon hızı da artar. Elektriksel Yük: Nötr moleküller iyonlara göre daha kolay geçer. Çünkü zarın dış kısmı da iyonik yapıdadır. Negatif iyonlar biraz daha kolay geçer. Yağda Çözünme: Yağda çözünen maddeler çözünmeyenlere göre daha kolay geçer. (A, D, E, K vitaminleri) Ortamın Akışkanlığı: Akışkanlığı fazla olan ortamlarda difüzyon hızlı olur. 6

OZMOZ Tanım: Suyun çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçmesine ozmoz denir. Yani suyun difüzyonudur. A B % 10 luk % 30 luk Sükroz Çözeltisi % 90 Su % 70 Su 7

OZMOZ • Ozmotik Basınç: Hücre içerisindeki çözünmüş maddenin hücre zarına yaptığı basınçtır. Ya da (etki=tepkiye göre) hücre dışındaki suyun yoğunluk farkından dolayı hücre içerisine girmek için zarlara yaptığı basınçtır. Yoğunluktan kaynaklanır. – Emme kuvvetini doğurur. – Yoğunluk ile doğru orantılıdır. • Turgor Basıncı: Hücre içerisindeki suyun hücre zarına (yada çepere) yaptığı basınçtır. – Otsu bitki ve yapraklarda dik durmayı sağlar. – Stomaların açılmasını sağlar. 8

OB TB TB OB Emme Kuvveti t 1 9

• Hipertonik Ortam: Ortamdaki çözünen madde miktarı hücredeki madde miktarından daha fazladır. (Çok yoğun Ortam) • İzotonik Ortam: Ortamdaki çözünen madde miktarı hücreninkine eşittir. (Denge Ortamı) • Hipotonik Ortam: Ortamdaki çözünen madde miktarı hücreninkinden azdır. (Az Yoğun Ortam) 10

• Plazmoliz: Hücrenin kendisinden daha yoğun bir ortama konulduğunda su kaybederek büzülmesi olayıdır. • Turgor: Hücre izotonik ortamda su alarak eski haline döner. • Deplazmoliz: Az yoğun ortama bırakılan hücrenin su alarak şişmesi olayıdır. 11

– Plazmolize uğrayan bir bitki hücresinde hücre zarı, hücre çeperinden uzaklaşır; deplazmolizde ise hücre çeperine yaklaşır. – Bitki hücrelerinde deplazmoliz devam ederse hücre şişer ve turgor durumuna geçer. – Hayvan hücrelerinde deplazmoliz devam ederse hücre patlar. Buna hemoliz denir. 12

AKTİF TAŞIMA Tanım: Moleküllerin konsantrasyonunun az olduğu yerden çok olduğu yere taşınması olayına aktif taşıma denir. – Porlardan geçebilecek büyüklükteki maddeler aktif taşıma ile taşınır. – Enzim kullanılır. – Enerji harcanır. – Sadece canlı hücrelerde görülür. 13

ENDOSİTOZ Tanım: Büyük moleküllerin hücre içine alınması olayına endositoz denir. – – – – Enerji harcanır. Enzim kullanılır. Hücreye alınan bu büyük maddeler lizozomdaki ve besin kofulundaki hücre içi enzimlerle parçalanır. Tek hücrelilerde ve akyuvarlar da çok görülür. Canlılık delilidir. Denge yoktur. Bitki hücrelerinde ve diğer çeperi olan hücrelerde görülmez. 14

ENDOSİTOZ • Fagositoz: Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki katı maddelerin zarla çevrilerek hücre içine alınması olayıdır. 15

ENDOSİTOZ • Pinositoz: Hücre zarından geçemeyen sıvı maddelerin zarla birlikte hücre içine alınması oalyıdır. 16

EKZOSİTOZ Tanım: Hücrede kullanılmayan maddelerin hücre dışına atılması olayına ekzositoz denir. – – – Enerji harcanır. Enzim kullanılır. Canlılık delilidir. Denge yoktur. Boşaltım kofulu ve golgi yardımıyla atılır. Bitki ve hayvan hücrelerinde görülür. 17

TEŞEKKÜR EDERİM M U T L U SON /17