Zapadna Afrika obuhvata dve celine koje su po

Zapadna Afrika obuhvata dve celine koje su po mnogim geografskim odlikama veoma slične, ali se po nekim odlikama razlikuju. To su Gvinejska Afrika i Basen Konga

Reljef n n n Gvinejska nizija oštro prelazi u Sundansku visoravan, na koju se dalje prema severu nastavlja viša Saharska visoravan. Visoravni su zatalasane, sa niskim uzvišenjima i plitkim basenima. Na zapadu su Gvinejske (1. 656 m), a na istoku znatno više Kamerunske planine (iznad 4. 000 m). Za razliku od Gvinejske afrike, centralnim delom kontinenta dominira prostrani basen Konga, oivičen sa svih strana planinama i visoravnima. Od obale Gvinejskog zaliva basen odvaju niske ali teško prohodne planine. One se strmo spuštaju prema Atlanskom okeanu, pa je priobalni Atlanski pojas veoma uzan.

Gvinejska Afrika n n Gvineja je tradicionalni naziv za Afričku regiju koja leži duž Gvinejskog zaliva. Proteže se na sever kroz šumovite, tropske regije, a završava na granici Sahela. U istoriji je ova regija bila među prvim delovima subsaharske Afrike koji su trgovali s Evropljanima. Velike količine trgovine u slonovoj kosti, zlatu i robovima učinile su regiju bogatom, pa su onde nastala brojna centralizovana kraljevstva koja su se razvijala u 18. i 19. veku. Ta su kraljevstva bila mnogo manja od velikih država prostranog Sahela, imala su daleko veću gustoću stanovništva, te su bila centralizovanija i tehnološki naprednija. Zahvaljujući njima regija je pružila veći otpor evropskim napadima od ostatka Afrike, pa je samim tim veliki deo Gvineje ostao nekoloniziran sve do samog kraja 19. veka.

Rečna mreža je dobro razvijena. Za razliku od reke Kongo čiji se sliv prostire celim basenom, reke Gvinejske Afrike su kratkih tokova (izuzev reke Niger), velikog pada i bogate su vodom. Ove reke imaju veliki hidroenergetski potencijal, a plovnost otežavaju brojni brzaci.

Kongo ili Zair je najveća reka u zapadnom delu Centrale Afrike. Reka je dugačka oko 4. 700 km što je čini drugom po dužini u Africi (posle Nila). Kongo sa svojim pritokama velikim delom protiče kroz tropske šume, usled čega je veoma bogat vodom. Najveća je reka po količini vode i površini sliva u Africi, a druga u svetu (posle Amazona).

n n n Niger je najveća reka zapadne Afrike i treća reka kontinenta, posle Nila i Konga, sa dužinom od 4. 184 kilometra. Poreklo imena Niger je nepoznato. Pretpostavlja se da vodi poreklo od latinske reči za „crnac“ (niger), ali nema dokaza za to. Verovatnije je da su portugalski istraživači koristili sopstvenu reč, negro, kao što su radili na drugim mestima po svetu. Države Niger i Nigerija su dobile ime po reci. Niger

Klima Skoro cela regija prima veliku količinu padavina čija se količina smanjuje prema severu i jugu. Za razliku od prave ekvatorske klime na području basena Konga, Gvinejska Afrika prima veću količinu padavina u letnjem periodu kada duvaju jugozapani pasati. Vlažne tropske šume zauzimaju veliko prostranstvo. Obalsku niziju i peščane sprudove prekrivaju mangrove. Mangrove su tip vegetacije koja se razvija na muljevitim terenima zaliva, laguna i ušća reka u tropskim oblastima, a koju karakterišu uglavnom zimzelene drvenaste biljke. Sa smanjenjem količine padavina na Sudanskoj visoravni zastupljene su sevane koje brzo prelaze u suve stepe, polupustinje i pustinje.

Stanovništvo n n n Na području zapadne Afrike živi blizu 350 miliona stanovnika a prosečna gustina naseljenosti veća je nego u ostalim regijama Afrike. I ovu regiju odlikuje neravnomerni raspored stanovništva. Pustinjski prostori Sahare su nenaseljeni , a područja prašuma imaju malu gustinu naseljenosti. Najgušće je naseljeno priobalno područje Gane, Togoa, Benina i Nierije. Većinu stanovništva u Gvinejskoj Africi čine Sudanski crnci, a na području basena Konga Banu crnci. Na severu regije žive hamitski i semiski narodi, a u teško prohodnim prašumskim predelima u slivu Konga malobrojni Pigmeji. Na krajnjim južnim delovima basena i južnim visoravnima koji ga okružuju ima i Bušmana. I pored kolonijalne vlasti, evropljani su se ovde manje naseljavali nego u drugim tropskim delovima Afrike. Zbog toga je njihov uticaj na rasnu i etničku strukturu zapadne Afrike bio mali. Mnogo veći uticaj evropljani su izvršili prisilnim migracijama crnačkog stanovništva, odnosno odvođenjem robova u druge prekomorske kolonije, posebno Ameriku.

Poljoprivreda n n I pored velikog i raznovrsnog rudnog bogatstva, industrija je slabo razvijena, a zastupljena je i poljoprivreda. Poljoprivredna proizvodnja se u okviru regije razlikuje kako po izboru kultura, tako i po načinu proizvodnje. Na području vlažnih tropskih šuma obradive površine se dobijaju krčenjem. Zbog velike vlage hranljive materije u zemljištu brzo se troše, a sporo obnavljaju zbog nedostatka đubriva, tako da se dobijaju mali prinosi. Mnoge poljoprivredne kulture koje se i danas koriste u ishrani, ovde su preneli kolonosti kako bi obezbedili velike količine raznovrsne hrane za robove u sabirnim centrima i za vreme puta do Amerike. U najvlažnijim oblastima, na zapadu Afrike, gaji se pirinač, a na većoj visini agrumi. Prema istoku i na području basena Konga gaje se manioka, batata (slatki krompir), kikiriki, kukuruz, banane, povrće (paradajz, neke vrste pasulja i graška). U suvljim predelima gaji se proso. Na plantažama se gaje poljoprivredne kulture za izvoz. To su kafa (Obala Slonovače, Benin, Kamerun, DR Kongo), kikiriki (Niger, Senegal, Gambija), kakao (Gana, Ekvatorijalna Gvineja, Kemerun, DR Kongo), pamuk (Čad), uljevita palma, kaučukovac, kokosi dr. Veliko prirodno bogatstvo su šume. Izvoz drveta ima veliko učešće u privredi država vlažne tropske Afrike. Stočarstvo je u većini zemalja veoma slabo zastupljeno zbog stočnih bolesti koje prenose muve ce-ce. Samo u sušnim oblastima gaje se goveda i koze.

Rudna bogatstva n n Osim hidroenergije, najvažniji energetski izvor je nafta (Nigerija, Gabon). Najveći značaj imaju bogata nalazišta zlata (Gana i Gvineja), dijamanata (Sijera Leone, Centralnoafrička Republika, DR Kongo), rude gvožđa (Liberija, Gvineja), boksita, bakra, mangana, kalaja. Uglja skoro da uopšte nema u regiji. Nedostatak energetskih izvora i slabe saobraćajnice predstavljaju veliki problem za razvoj industrije. Za razliku od ostalih regija Afrike, turizam nema skoro nikakav značaj.

Sveta Jelena n Sveta Jelena (енгл. Saint Helena) je vulkansko ostrvo u južnom delu Atlanskog okeana. Ime je dobila po svetoj Jeleni, majci cara Konstantina. n Na ostrvu Sveta Jelena živi oko 4. 000 ljudi. Glavni grad je Džejmstaun. n Do Svete Jelene se može stići isključivo brodom. n Sveta Jelena je poznata i po tome što je Napoleon I Bonaparta bio proteran na ovo ostrvo oktobra 1815. godine, gde je i umro (1821. godine).

Hvala na pažnji Autor prezentacije Stanko Damnjanović