Zaoenia kursu To w jaki sposb czowiek myli
Założenia kursu To, w jaki sposób człowiek myśli, wpływa na jego emocje i samopoczucie. Tę prawdę – odkrytą już w starożytności – rozwija niniejszy kurs pracy z przekonaniami. Program ma formę prezentacji slajdów, z możliwością wydrukowania dodatkowych materiałów załączonych na płycie. Kurs posiada wymiar edukacyjny (wiedza o strukturze przekonań i sposobach ich kształtowania), jak również skutecznie pomaga poprawić jakość życia (narzędzia i techniki do intensywnej pracy nad sobą). Tematyka kursu oparty jest na metodach poznawczo–behawioralnych, a zwłaszcza Racjonalnej Terapii Zachowań – skutecznej formie samopomocy stworzonej przez dr Maxie C. Maultsbie’go. Dzieli się na dwie części – pierwsza dotyczy tego, czym są przekonania i jaki mają wpływ. Druga część koncentruje się na praktycznej metodzie zmiany przekonań. Celem multimedialnego kursu jest wsparcie w dokonaniu zmiany na poziomie przekonań w kierunku bardziej konstruktywnego myślenia, a tym samym polepszenia relacji z innymi i z samym sobą. Rezultatem skorzystania z kursu jest poprawa funkcjonowania, zwiększenie możliwości, radzenie sobie z różnymi trudnymi sytuacjami życiowymi i lepsze samopoczucie.
Jak skorzystasz z tego kursu? ü Dowiesz się, czym są przekonania i jaki mają wpływ na Twoje życie. ü Nauczysz się zmieniać swoje myśli, a tym samym kontrolować swoje emocje. ü Pozbędziesz się szkodliwych nawyków. ü Otrzymasz proste narzędzie, aby pokonać problemy i rozwinąć swój potencjał. ü Zarządzanie sobą stanie się Twoim hobby!
Zawartość kursu Wprowadzenie Czym są przekonania i jaki mają wpływ na życie? Psychologiczny model wpływu przekonań na emocje/działania Zdrowa i niezdrowa semantyka przekonań Tworzenie nowych przekonań Podsumowanie Dodatkowe materiały
To nie fakty nas martwią czy denerwują, lecz raczej nasz opinia o nich. (Epiktet) Część 1. Czym są przekonania?
Schemat powstawania przekonań Zbiór wszelkich doświadczeń Zbiór przekonań, będących interpretacją doświadczeń (myślenie, wyobrażenie) Na podstawie doświadczeń (nawet cudzych, tylko przekazanych doświadczeń) kształtują się nasze przekonania o świecie. Im starsi jesteśmy, tym częściej tworzymy je na bazie już istniejących przekonań. Powtarzanie przekonań tworzy nawyki myślowe, a te pomagają nam organizować nasze życie w sposób przewidywalny. Nie można funkcjonować bez myślenia.
Zdarzenie (fakt, bodziec) Przekonania (myślenie o zdarzeniu) Mózg jest w nieustannej interakcji ze światem. Każde zdarzenie jest bodźcem, który wpływa na proces myślenia. Również samo wyobrażanie sobie czegoś (nawet jeśli to się nam nie zdarzyło) wpływa na nasze myślenie i emocje.
Zdarzenie (fakt, bodziec) Przekonania (myślenie o zdarzeniu) ? Kupno samochodu Wow! Ee… tam Fakty nas nie denerwują (złoszczą, przerażają, zasmucają, radują, itd. ). To my sami się denerwujemy (złościmy, przerażamy, zasmucamy, radujemy, itd. ) poprzez nasze przekonania o tych faktach. Różne osoby w obliczu podobnych zdarzeń mogą różnie myśleć, a tym samym różnie się czuć i reagować.
Zdarzenie (fakt, bodziec) Przekonania (myślenie o zdarzeniu) ? Kupno samochodu Wow! Ee… tam To my decydujemy, co myślimy o faktach. Często jest to wynik już wcześniejszych uwarunkowań. Na przykład osoba, która interesowała się motoryzacją jest podekscytowana kupnem samochodu. Natomiast zwolenniczka zdrowego trybu życia może wyrazić swoje niezadowolenie i lekceważenie.
Zdarzenie (fakt, bodziec) Przekonania (myślenie o zdarzeniu) ? Kupno samochodu Przekonania są więc kluczem do naszego samopoczucia i działania. Zobacz, jakie przykładowe myśli mogą pojawiać się w powyższej sytuacji.
Jeśli daną sytuację (lub nawet jej wyobrażenie) uznamy za bezpieczną, wspierającą, pozytywną, itp. , to takie myślenie (czyli przekonania) będą wpływać na pozytywny stan emocjonalny.
Jeśli daną sytuację (lub nawet jej wyobrażenie) uznamy za niewspierającą, zagrażającą, negatywną, itp. , to nasze przekonania wpływać będą na negatywny stan emocjonalny.
Niestety, na wiele sytuacji w życiu nie mamy wpływu. Czasem jesteśmy zaskakiwani niekorzystnym dla nas obrotem spraw. Większość ludzi myśli, że nie ma wyboru, jeśli chodzi o odczuwane emocje – wydaje im się, że ich uczucia są poza kontrolą. W trudnych sytuacjach mogą tylko być nieszczęśliwi.
Wściekać się? Bać się konsekwencji? Czy cieszyć się, że nic mi się nie stało? Natomiast przeciwieństwem emocjonalnego nieszczęścia nie jest emocjonalne szczęście. Oprócz pozytywnych i negatywnych stanów emocjonalnych istnieją jeszcze stany pośrednie – bardziej neutralne. Mamy wpływ na uczucia, mając wpływ na nasze przekonania.
W powyższej sytuacji myślenie kierowcy raczej nie jest zbyt wspierające. Faktem jest rozbity samochód. Natomiast pojawiające się przekonania dotyczą kierowcy jako osoby – i to już jest jego własna interpretacja.
Z czasem przekonania ewoluują – jedne tracą na znaczeniu, inne zyskują. W zależności od tego, co będziemy myśleć o danym wydarzeniu (i o sobie w związku z tym wydarzeniem), nasze postrzeganie siebie i sytuacji będzie się zmieniać. Proces zniekształcania wspomnień jest czymś naturalnym.
Powtarzanie pewnych schematów myślowych prowadzi do ich utrwalenia. Mamy wtedy do czynienia z tzw. nawykami. Mogą to być nawykowe spostrzeżenia (to, na co zwykle zwracamy uwagę), nawykowe przekonania (dotyczące tych spostrzeżeń), wreszcie nawykowe sposoby reagowania (na spostrzeżenia).
Po jakimś czasie powstają generalizacje – mogą one mieć postać krótkich sądów lub całych opowieści. Przekonania mogą prowadzić do dalszych zniekształceń. Wypadek mógł już być odległą przeszłością, ale aktualne myślenie ma postać nawykowych przekonań, w stylu „ja kompletnie potrafię jeździć”. Niezdrowe przekonania powstałe pod wpływem trudnych sytuacji mogą zatem znacznie utrudnić życie.
Podsumowując: Mózg jest ślepym narządem – nie zależy mu na faktach. Mózg przetwarza to, co myślimy o faktach. Mózg przetwarza nasze szczere przekonania o faktach w wewnętrzną „wirtualną rzeczywistość” i ta „rzeczywistość” wywołuje nasze uczucia, a tym samym działania. Można to ująć w taki schemat: Zdarzenie (fakt) Nawykowe przekonania Emocje Działanie
Model ABCD pracy z emocjami A • Zdarzenie aktywujące, bodziec B • Przekonania, myśli, wyobrażenia C • Reakcja emocjonalna D • Decyzje i działanie W pracy z przekonaniami użyteczny jest model ABCD, stosowany w terapii poznawczo–behawioralnej. Jest on wygodnym sposobem, żeby zrozumieć, jak funkcjonuje nasz umysł od zdarzenia aż po reakcję emocjonalną i działanie. W dalszej części kursu będzie on przydatny do pracy nad sobą i uprościmy go do modelu ABC, gdyż zmiana emocji często już wystarcza do zmiany działania.
Model ABCD pracy z emocjami A • Zdarzenie aktywujące, bodziec B • Przekonania, myśli, wyobrażenia C • Reakcja emocjonalna D • Decyzje i działanie Na pewne niepożądane zdarzenia [A] nie mamy wpływu, trudno byłoby więc cokolwiek z nimi zrobić. Reakcja emocjonalna [C] często jest szybką i automatyczną odpowiedzią na nawykowe przekonania [B]. Natomiast działania [D] pod wpływem trudnych i burzliwych emocji bywają nieadekwatne do sytuacji i mogą nie być takie, jakbyśmy chcieli (np. nic nie robimy pod wpływem strachu lub krzyczymy na kogoś, czego później żałujemy).
Model ABCD pracy z emocjami A • Zdarzenie aktywujące, bodziec B • Przekonania, myśli, wyobrażenia C • Reakcja emocjonalna D • Decyzje i działanie Ponieważ nie zawsze mamy wpływ na sytuację lub reakcję na nią, najlepiej przyjrzeć się swoim nawykom myślowym [B], czyli przekonaniom i wyobrażeniom, które w danej sytuacji mogą nas wspierać lub osłabiać. To, co myślimy, będzie miało bezpośredni wpływ na nasz sposób postrzegania zdarzenia [A] i tym samym – bezpośredni wpływ na nasze reakcje [C] i [D]. Nad przekonaniami mamy największą kontrolę.
Model ABCD pracy z emocjami A • Zdarzenie aktywujące, bodziec B • Przekonania, myśli, wyobrażenia C • Reakcja emocjonalna D • Decyzje i działanie Kiedy nasze myśli [B] są racjonalne i wspierające, to możemy nawet w trudnej sytuacji zachować spokój i pogodę ducha. Są ludzie, którzy nawet w obliczu wielkich tragedii nie tracą spokoju. Kiedy nasze myśli [B] są nieadekwatne do sytuacji (nieracjonalne) i osłabiają nas (np. kiedy myślimy o sobie źle), wtedy czujemy się dużo gorzej i tracimy obiektywizm. Mamy wrażenie, że sytuacja nas przerasta, a emocje obezwładniają. Możemy wtedy funkcjonować gorzej niż byśmy chcieli.
Model ABCD pracy z emocjami A • Zdarzenie aktywujące, bodziec B • Przekonania, myśli, wyobrażenia C • Reakcja emocjonalna D • Decyzje i działanie Kluczem do zmiany siebie i swoich nawyków może być zatem praca w obszarze przekonań [B]. Świadoma zmiana przekonań na lepsze i bardziej użyteczne oraz ćwiczenie tych nowych, lepszych przekonań może pomóc Ci osiągnąć większy wpływ na swoje życie. Zmniejszy się poziom cierpienia w sytuacjach, które do tej pory wytrącały Cię z równowagi i wzrośnie ogólnie poziom zadowolenia i szczęścia w różnych innych sytuacjach. Aby to jednak zrobić, musisz rozpoznać które myśli są lepsze.
ZDROWE MYŚLENIE Zdrowy mózg nie gwarantuje zdrowych myśli! Bywają takie przekonania, które możemy nazwać „niezdrowymi”, gdyż nie wspierają nas i generują nieprzyjemne stany emocjonalne. Są one często sztywne (dogmatyczne), nie odpowiadające do końca rzeczywistości, utrudniają nam rozwiązywanie trudnych sytuacji, a czasem są zarzewiem konfliktu z inną osobą. Zdrowe myślenie to konstruktywne, racjonalne, wspierające przekonania, które powodują, że czujemy się tak, jak chcielibyśmy się czuć. Takie przekonania sprawiają, że przeżywamy przyjemne uczucia, a w trudnych sytuacjach pomagają zachować spokój lub zmniejszyć emocjonalne cierpienie. Zdrowe myślenie jest tym samym, co „pozytywne myślenie” – bo to ostatnie zwykle robi tylko dobre wrażenie i często nie jest oparte na faktach (nie dotyczy bezpośrednio aktualnej rzeczywistości). Np. „Potrafię z pasją opowiadać o swoich zainteresowaniach” bywa lepsze niż ogólnikowe „jestem fajny”. Warto też pamiętać, że nie ma uniwersalnych zdrowych przekonań dla wszystkich ludzi. To, co jest użyteczne i wspierające dla mnie, niekoniecznie będzie dobre i zdrowe dla innej osoby. Podobnie to, co jest zdrowym myśleniem tu i teraz, w innym miejscu i w innym czasie może być nie do końca dobre. Na następnym slajdzie znajdziesz pięć zasad, które zwykle cechują zdrowe przekonania.
5 ZASAD „ZDROWEGO MYŚLENIA” 1) 2) 3) 4) Jest oparte na oczywistych faktach Chroni nasze życie i zdrowie Pomaga osiągnąć bliższe i dalsze cele Pomaga uniknąć niepożądanych konfliktów z innymi lub pomaga ewentualne konflikty rozwiązać 5) Pomaga nam czuć się tak, jak chcemy się czuć bez używania leków, alkoholu czy innych substancji Zdrowe (lub racjonalne) myślenie to konstruktywne, wspierające przekonania, które powodują, że czujemy się tak, jak chcielibyśmy się czuć. Takie przekonania sprawiają, że przeżywamy przyjemne uczucia, a w trudnych sytuacjach pomagają zachować spokój lub zmniejszyć emocjonalne cierpienie.
5 ZASAD „ZDROWEGO MYŚLENIA” 1) 2) 3) 4) Jest oparte na oczywistych faktach Chroni nasze życie i zdrowie Pomaga osiągnąć bliższe i dalsze cele Pomaga uniknąć niepożądanych konfliktów z innymi lub pomaga ewentualne konflikty rozwiązać 5) Pomaga nam czuć się tak, jak chcemy się czuć bez używania leków, alkoholu czy innych substancji Zdrowe myślenie musi spełniać wszystkich zasad, ale przynajmniej 3 z 5 kryteriów powinny być spełnione, aby dane przekonania uznać za zdrowe. Wszystkie te zasady są równoważne. Trzeba też pamiętać, że to co jest wspierające dziś, nie musi być zdrowe i wspierające w innym czasie.
5 PYTAŃ O „ZDROWE MYŚLENIE” B PRZEKONANIA A Sytuacja, zdarzenie ? C Stan emocjonalny W oparciu o zasady zdrowego myślenie, możesz przetestować swoje dowolne przekonanie, które się pojawia w jakieś ważnej sytuacji. Warto to robić zwłaszcza w sytuacjach dla nas niekorzystnych, ponieważ wtedy może się okazać, że do tej pory myśleliśmy w sposób nieracjonalny – niepotrzebnie przysparzając sobie cierpienia.
5 PYTAŃ O „ZDROWE MYŚLENIE” B PRZEKONANIA A Sytuacja, zdarzenie ? C Stan emocjonalny Doświadczenie: Przypomnij sobie jakąś niedawną sytuację i to, co wtedy przychodziło ci do głowy (myśli). Zapisz przekonania z tamtej sytuacji. Wybierz jedno, żeby sprawdzić, czy jest ono zdrowe dla Ciebie. Opowiedz sobie na pytania z następnych slajdów, sprawdzając czy dane przekonanie jest racjonalne…
5 PYTAŃ O „ZDROWE MYŚLENIE” 1) Czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach? Czy rzeczywiście to, co przychodzi mi do głowy jest bezspornym faktem, z którym każdy mógłby się zgodzić? Jeśli pojawiają się w przekonaniu przymiotniki, prawdopodobnie jest to już jakaś interpretacja rzeczywistości. Myśl oparta na faktach jest obiektywna, niczym obraz zarejestrowany przez kamerę lub komentarz bezstronnego obserwatora. Np. Przekonanie „Przed telewizorem siedzi człowiek” jest bardziej obiektywnym przekonaniem niż „Ten leń znów marnuje czas przed tym głupim pudłem”.
5 PYTAŃ O „ZDROWE MYŚLENIE” 1) Czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach? 2) Czy ta myśl chroni moje życie i zdrowie? Czy rzeczywiście dane przekonanie wspiera mnie w dobrostanie? Czy wspiera mnie w chęci życia? Czy chroni mnie przed robieniem sobie krzywdy? Czy pomaga mi zachować dobry humor? Czasami niezdrowe myślenie jest powodem wielu chorób o podłożu psychosomatycznym lub wywołuje stany depresyjne. Niewspierające przekonania powodują, że zaczynam się denerwować, a potem na przykład objadać się (lub odwrotnie – nic nie jeść), nie spać, wpadać w nałogi, podejmować ryzykowne kroki, tracić poczucie sensu życia, itp.
5 PYTAŃ O „ZDROWE MYŚLENIE” 1) Czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach? 2) Czy ta myśl chroni moje życie i zdrowie? 3) Czy ta myśl pomaga mi osiągnąć moje cele? Czy rzeczywiście moje przekonanie pomaga mi zdrowo rozwijać się? Czy pomaga mi osiągnąć zarówno najbliższe cele, jak i inne cele w dłuższej perspektywie? Czy dane przekonanie, które prowadzi mnie do chwilowej ulgi lub przyjemności, nie spowoduje w przyszłości jakichś strat? Czy wspiera mnie w zdrowych i mądrych działaniach? Czy zwiększa moje możliwości?
5 PYTAŃ O „ZDROWE MYŚLENIE” 1) Czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach? 2) Czy ta myśl chroni moje życie i zdrowie? 3) Czy ta myśl pomaga mi osiągnąć moje cele? 4) Czy ta myśl pomaga mi unikać lub rozwiązywać najbardziej niepożądane konflikty? Czy dane przekonanie pomoże mi uniknąć najbardziej niepożądanych konfliktów z innymi ludźmi? Czy będzie mnie wspierać w dążeniu do wyjaśnienia kwestii spornych? Czy jest ono na tyle konstruktywne, aby pomóc mi rozwiązywać ewentualne spory? Czy pomoże mi być bardziej obiektywnym w relacjach?
5 PYTAŃ O „ZDROWE MYŚLENIE” 1) 2) 3) 4) Czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach? Czy ta myśl chroni moje życie i zdrowie? Czy ta myśl pomaga mi osiągnąć moje cele? Czy ta myśl pomaga mi unikać lub rozwiązywać najbardziej niepożądane konflikty? 5) Czy ta myśl pomaga mi czuć się tak, jak chcę się czuć bez nadużywania żadnych substancji? Czy to konkretne przekonanie wpływa na mój stan emocjonalny pozytywnie? Czy obniża choć trochę mój poziom stresu, lęku, nadmiernej złości, bezradności, itp. ? Czy mnie uspokaja i umożliwia bardziej racjonalne działania? Czy to jest myśl, która pozwala mi zachować harmonię?
5 PYTAŃ O „ZDROWE MYŚLENIE” 1) 2) 3) 4) Czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach? Czy ta myśl chroni moje życie i zdrowie? Czy ta myśl pomaga mi osiągnąć moje cele? Czy ta myśl pomaga mi unikać lub rozwiązywać najbardziej niepożądane konflikty? 5) Czy ta myśl pomaga mi czuć się tak, jak chcę się czuć bez nadużywania żadnych substancji? Czy większość z tych zasad pasuje do aktualnego przekonania? Jeśli tak, to prawdopodobnie dane przekonanie jest zdrowe i wspierające. Jeśli na większość z powyższych zasad odpowiesz „nie”, to prawdopodobnie dane przekonanie wspiera Cię i jest źródłem emocjonalnego cierpienia.
Jest tylko jedna droga do szczęścia – przestać się martwić rzeczami, na które nie mamy wpływu. (Epiktet) Część 2. Jak zmieniać przekonania?
SEMANTYKA PRZEKONAŃ Przekonania u osób dorosłych najczęściej mają postać konkretnych zdań. Są instrukcjami, dzięki którym szybko reagujemy lub wewnętrzną mapą przy użyciu której poruszamy się w świecie. Dla ludzi słowa (czyli składowe przekonań) są rzeczywistym bodźcem – mogą stanowić lub zastępować jakikolwiek inny bodziec i tym samym wywoływać reakcję. Użycie określonych wyrazów w wewnętrznym dialogu może już zmienić stan naszych uczuć. Warto więc zwrócić uwagę na to, z czego zbudowane są nasze myśli, bo już pojedyncze słowa mogą wywoływać reakcję emocjonalną. Wiedza o wpływie różnych zwrotów językowych będzie potrzebna do budowania zdrowszych i bardziej wspierających przekonań. Na następnych slajdach możesz zapoznać się z przykładowymi ważnymi zwrotami, z których zbudowane są przekonania. Podane zostaną zdrowe i niezdrowe sposoby użycia słów w tworzeniu przekonań.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (1) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) UOGÓLNIENIA np. „wszyscy”, „nikt”, „zawsze”, „nigdy”, „wszystko”, „nic”, itd. Zwroty racjonalne (zdrowe) KONKRETY BEZ UOGÓLNIEŃ i FAKTY np. „wczoraj i przedwczoraj wieczorem słyszałem muzykę u sąsiadów ”, zamiast „mój sąsiad zawsze imprezuje” MNIEJ RADYKALNE STWIERDZENIA „wiele”, „niewielu”, „często”, „rzadko”, „może”, „bywa”, itp. Uogólnienia rzadko odpowiadają rzeczywistości i często brzmią radykalnie. Jeśli bywają używane w sensie negatywnym (np. „nikt mnie lubi”, „zawsze robię coś źle”) wyzwalają negatywne stany emocjonalne. Mogą też stać się samospełniającą się przepowiednią („nigdy mi się to nie udało, więc tym razem też się nie uda”).
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (2) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) ETYKIETKI np. leń, samolub, idiota, nieudacznik, porządny człowiek, trudny pacjent, itp. Zwroty racjonalne (zdrowe) KONKRETY i FAKTY np. „spóźnił się 10 minut”, zamiast „spóźnialski” „mój syn nie chce sprzątać pokoju” zamiast „on jest takim bałaganiarzem!” NAZYWANIE UCZUĆ np. „gubię się, kiedy mi przerywasz” zamiast „nie przerywaj mi!” „złoszczę się z powodu rozbitego wazonu” zamiast „ty niezdaro!” Etykietki i sądy utrudniają zdrowy, empatyczny kontakt z ludźmi. Mogą silnie zniekształcać spostrzeganie drugiego człowieka. Mają często postać prostych generalizacji, które powodują, że „szufladkujemy” ludzi, a tym samym usztywniamy nasze relacje z nimi.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (3) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) OSŁABIAJĄCE METAFORY np. „jestem szarą myszką”, „moje życie jest szare i puste”, „szef mnie przemaglował”, „życie to nieustanna walka”, itp. Zwroty racjonalne (zdrowe) WSPIERAJĄCE METAFORY np. „myszki są sympatyczne : )”, „moje życie jest przygodą”, „ludzie są przyjaciółmi lub nauczycielami” KONKRETY i FAKTY np. „moje dzieci nie reagują na moje komunikaty tak jakbym chciała”, zamiast „moje dzieciaki wpędzają mnie już do grobu” Niewspierające, niezdrowe metafory używane nawykowo wywołują niechciane stany emocjonalne. Wspierające metafory nas podbudowują. Dzieje się tak, ponieważ mózg przetwarza je dosłownie – filtrujemy świat przez pryzmat używanych przez siebie metafor, ułatwiając lub utrudniając sobie życie.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (4) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) Zwroty racjonalne (zdrowe) POZBYWANIE SIĘ SPRAWCZOŚCI: „on”, „ona”, „ty”, „wy”, oni”, „to” np. „ty mi to zrobiłeś!”, „to przez niego”, „ona powinna…”, „gdyby nie oni…”, itp. MYŚLENIE PROAKTYWNE, ODPOWIEDZIALNOŚĆ: „ja”, „moje uczucia / …potrzeby / …myśli” np. „ja czuję…”, „potrzebuję…”, „ja mogę…”, „odbieram to jako…”, „wydaje mi się…”, „moim zdanie…”, itd. Postawa proaktywna zwykle lepiej się sprawdza w różnych trudnych sytuacjach. Zamiast narzekać na innych (co wiele osób robi nawykowo), skoncentrowanie się na swoich uczuciach, potrzebach i celach prowadzi do zwiększenia własnej sprawczości. Świadome używanie zaimka „ja” w budowaniu przekonań przenosi środek ciężkości ze świata zewnętrznego (na który mamy czasami niewielki wpływ) w przestrzeń własnych możliwości.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (5) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) POWINNOŚCI MORALISTYCZNE: „powinienem”, „powinieneś”, „powinno się” np. „powinien mnie przeprosić”, „powinienem był to przewidzieć”, „to niesprawiedliwe!” [czyli „nie powinno tak być!”] Zwroty racjonalne (zdrowe) POWINNOŚCI NATURALNE: „mam wpływ na…”, „akceptuję…” np. „nie mogę zmieć innych, ale mogę wpłynąć na innych”, „nie chciałem tego, co się zdarzyło, ale w tej sytuacji mogę…[coś poprawić, wydostać się z niej, lub ją zaakceptować]. Większość ludzi wierzy w irracjonalne (magiczne) pojęcie powinności: „Jeżeli czegoś chcę i jest to moim zdaniem słuszne, to powinno nastąpić. A jeśli nie nastąpi będę sfrustrowany, zły, przygnębiony…” Skupianie się na takich „powinnościach” prowadzi do umieszczania na zewnątrz nas przyczyny cierpienia. Rozczarowujemy się czymś zewnętrznym, podczas kiedy oczekiwania były w nas samych. Zdrowe i naturalne pojęcie powinności wymaga od nas większego dystansu i uznania, że na wiele spraw i sytuacji nie mamy wpływu. Dlatego też lepiej oczekiwać rzeczy zależnych od nas samych (uwzględniając jednocześnie, że my też możemy popełniać błędy, jak również je naprawiać).
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (6) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) PRZEKREŚLENIE DOKONAŃ: „klęska” / „porażka” / „klapa” np. „poniosłem klęskę”, „całkowita porażka” Zwroty racjonalne (zdrowe) ZWIĄZKI PRZYCZYNOWO–SKUTKOWE: „wynik” / „rezultat” / „informacja zwrotna” np. „spodziewałem się czegoś innego”, „to, co zrobiłem dało taki wynik”, „taki rezultat uczy mnie…”, „coś mogę zrobić inaczej”, itd. Pod słowem „porażka” czy „klęska” w rzeczywistości jest po prostu niepożądany rezultat, czyli wynik, którego nie chcieliśmy. To normalne, że popełniamy błędy, ponieważ „błądzenie jest rzeczą ludzką” i nie czyni nas to nieudacznikami. Tak zwane „przegrane” czy „porażki” są niczym innym jak wskazówkami lepszego kierunku dla tych, którzy chcą się uczyć. Po prostu czasami trzeba coś zmienić.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (7) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) BEZRADNOŚĆ, BEZSILNOŚĆ: „nie mogę” np. „nie mogę tego zrobić”, „nie mogę się zmienić” Zwroty racjonalne (zdrowe) DECYZYJNOŚĆ, ODPOWIEDZIALNOŚĆ: „mogę” lub „nie chcę” np. „mogę zrobić konkretnie to”, „to, co leży w moich aktualnych możliwościach to…”, „po prostu nie chcę tego zrobić”, itd. Przekonanie że „nie mogę” jest często samospełniającą się przepowiednią. Jeśli jesteś przekonany, że nie możesz czegoś zrobić, mózg będzie koncentrował się na przeszkodach i podsuwał Ci wspomnienia sytuacji, kiedy coś próbowałeś zrobić i nie udało Ci się to. Kiedy zaś jesteś przekonany, że możesz coś zrobić, to mózg skoncentruje się na rozwiązaniach i prawdopodobnie doświadczysz przypływu energii. Często też pod „nie mogę” kryje się „nie chcę” (bo np. koliduje mi to z innymi moimi celami czy wartościami). Wtedy zdrowszym przekonaniem może być myśl zaczynająca się od „nie chcę…”.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (8) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) ILUZJA PRZYMUSU: „muszę” / „trzeba” np. „muszę to zrobić”, „trzeba z czegoś żyć”, „muszę się podporządkować”, itd. Zwroty racjonalne (zdrowe) DECYZYJNOŚĆ, ODPOWIEDZIALNOŚĆ: „nie muszę” / „chcę” / „decyduję” np. „chcę to zrobić”, „decyduję się…”, „nie lubię tego zadania, ale podejmuję się tego, bo chcę uniknąć tego, czego jeszcze bardziej nie lubię”, „nic nie muszę – wybieram…”, itp. Przymus oznacza brak wyboru – a to prawie nigdy nie jest rzeczywistością. Faktycznie sami wybieramy wykonywanie tego, co robimy. Na przykład „muszę rano wstać do pracy” oznacza, że wybieram wstanie i pójście do pracy, bo chcę uniknąć zwolnienia z pracy. Czasem słowa „muszę” możemy użyć w zdrowszej formie warunkowej: „jeśli chcę żyć, to muszę jeść i pić” albo „jeśli chcę zdać maturę, to muszę się uczyć, wiec teraz na to przeznaczam czas”. Bardziej racjonalnie jest motywować się myślą „co chcę” i „co osiągnę” niż „co muszę”. Mają świadomość wyboru, możemy też zrezygnować z niektórych obciążających zadań.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (9) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) Zwroty racjonalne (zdrowe) PRÓBOWANIE, WĄTPIENIE: „spróbuję” / „postaram się” np. „spróbuję to zrobić”, „postaram się nie zawalić”, „postaram się nie zapomnieć”, itd. DECYZYJNOŚĆ, ODPOWIEDZIALNOŚĆ: „zrobię” / „nie zrobię” / „decyduję się” np. „decyduję się na…”, „zrobię to”, „nie zrobię tego teraz”, „chcę to zrobić i zacznę od…”, itp. DEMOTYWATORY: „trudne” / „ciężkie” np. „to jest trudne do zrobienia” DECYZYJNOŚĆ, SPRAWCZOŚĆ: „podejmuję” / „wybieram” / „decyduję” np. „decyduję się podjąć to wyzwanie” Przekonania typu „spróbuję” czy „postaram się” mają wbudowaną wymówkę – „próbowałem, ale…”. Zmniejszają motywację, gdyż zawierają przewidywaną możliwość niepowodzenia. Podobnie jest ze zwrotami typu „trudne”. Zabijają one motywację, generują lęk. Często wyzwania nie są „trudne”, ale wymagają odpowiedniej uwagi, energii i czasu (np. praca, miłość, trwała zmiana).
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (10) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) Zwroty racjonalne (zdrowe) UKRYTY PRZYMUS: „poświęciłem” np. „Poświęcam czas dla rodziny”, „Poświęcam swoją energię…”, „Poświęcam się dla…” WOLNY WYBÓR: „przeznaczyłem” np. „Przeznaczam czas dla siebie, aby spędzić go z rodziną”, „Wybieram…” REALNY WPŁYW: „dbam” / „troszczę się” (bez oczekiwań) np. „Dbam o to, co zależy ode mnie” BEZPRODUKTYWNE ZAMARTWIANIE SIĘ: „martwię się” np. „Martwię się, czy zdam egzamin” Bardziej zdrowo i racjonalnie jest przeznaczać czas na osiągnięcie czegoś, niż „poświęcać go”. Poświęcanie kojarzyć się może z męczennictwem i tym samym może powodować opór, poczucie przymusu. Również martwienie się nie wnosi nic poza… zmartwieniem. W przekonaniach można zmienić to na zdrowszą postać „dbania o to, na co mam wpływ, bez przywiązania do wyniku”.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (11) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) KONCENTRACJA NA BRAKACH: „nie mam. . . ” np. „nie mam [czasu, pieniędzy, zdrowia, nerwów, bliskości…] Zwroty racjonalne (zdrowe) KONCENTRACJA NA ZASOBACH: „mam…” / „potrafię…” / „tworzę…” np. „przeznaczam najbliższy czas na…”, „mam X złotych na koncie”, „potrafię X i Y”, „tworzę przestrzeń na…”, itd. Koncentracja na brakach wywołuje negatywny stan emocjonalny i odwrotnie – skupienie się na tym, co już mam i co już umiem uspokaja i podnosi energię. Jeśli chodzi o czas to wszyscy mamy taką samą ilość czasu do naszej dyspozycji. Sami ustalamy priorytety na co ów czas przeznaczamy. Warto zauważyć, że często nie można robić czegoś nowego, jeśli będzie się robić wszystko tak samo jak dotychczas. Stąd moim czasem rządzą wartości, które w myślach „wybieram”, „tworzę” i „akceptuję”.
SEMANTYKA PRZEKONAŃ (12) Zwroty irracjonalne (niezdrowe) ILUZJA DOTYCZĄCA CZASU: „czas leczy rany”, „potrzebuję czasu” Zwroty racjonalne (zdrowe) PODJĘCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI: „w danym czasie mogę zrobić…” np. „Zamiast czekać, aż przypadkiem zmienię swoje nastawienie (myślenie), podejmuję świadomą pracę nad aktualnymi przekonaniami” Po trudnych zdarzeniach wiele osób przypisuje czasowi właściwości terapeutyczne, pozbywając się własnej odpowiedzialności za zmianę. Natomiast czas nic nie robi, tylko upływa. Jeśli po jakimś czasie zmieniają się nasze uczucia wobec czegoś oznacza to po prostu, że zmieniliśmy nasze przekonania. Wiedząc o tym, możesz świadomie pracować nad sobą. Na następnych slajdach dowiesz się jak konkretnie zmienić myślenie, a tym samym emocje i działanie.
ZMIANA PRZEKONAŃ B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny A Sytuacja, zdarzenie B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny Pracując z przekonaniami pomocny będzie powyższy schemat. W danej sytuacji [A], kiedy nasze przekonania [B] są niewspierające, generować będą emocjonalne cierpienie [C]. Świadomie zmieniając myślenie o zaistniałej sytuacji, czyli przekonania – możemy zmniejszyć ból, uspokoić się, a nawet w zmienić uczucia na zupełnie pozytywne.
ZMIANA PRZEKONAŃ B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny A Sytuacja, zdarzenie B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny Wybierz teraz jakąś niedawną sytuację, która była dla Ciebie trudna i czułeś się źle. Przyj się uczciwie swoim przekonaniom. Wypisz je na kartce i sprawdź czy są one racjonalne i wspierające (według 5 Zasad Zdrowego Myślenia). Które przekonania generują niepożądane przez Ciebie uczucia? Które sprawiają ból? Które – Twoim zdaniem – należałoby w pierwszej kolejności się pozbyć?
ZMIANA PRZEKONAŃ B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny A Sytuacja, zdarzenie B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny Pierwszym krokiem do zmiany będzie obiektywne przyjrzenie się sytuacji [A]. To ważny warunek pracy z przekonaniami – trudno będzie zmienić postrzeganie sytuacji, jeśli wciąż będziemy chcieli patrzeć na nią jak na źródło naszego cierpienia. Pomocny tu może być „test kamery” – co zarejestruje kamera? Czy to, co widzę to bezsporne fakty, pozbawione mojej emocjonalnej oceny?
ZMIANA PRZEKONAŃ Nieobiektywnie: „Szef wydarł się na C mnie” B Obiektywnie: „Człowiek pełniący rolę przełożonego powiedział…” PRZEKONANIA A Sytuacja, zdarzenie Stan emocjonalny Nieobiektywnie: „Moje dzieci są nie do wytrzymania” Obiektywnie: „Moje dzieci zachowują się głośniej niż tego chcę” Nieobiektywnie: „Znowu zrobili mnie. Cw konia” B Obiektywnie: „Wydaje mi się, że mogłem dostać nieprawdziwą PRZEKONANIA Stan emocjonalny informację” Nieobiektywnie: „Porażka – znowu zrobiłem z siebie pośmiewisko” Obiektywnie: „Miałem oczekiwania, które się nie sprawdziły” Oto kilka przykładów obiektywnego i nieobiektywnego oglądu sytuacji. Punktem wyjścia do budowania zdrowych przekonań jest bardziej obiektywne i racjonalne patrzenie na rzeczywistość.
ZMIANA PRZEKONAŃ B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny A Sytuacja, zdarzenie B C Stan emocjonalny PRZEKONANIA Kiedy już zdarzenie [A] zobiektywizujemy, pora zastanowić się, co naprawdę w danej sytuacji chcemy czuć [C]. Będzie nam to potrzebne do sprawdzenia nowych przekonań – czy rzeczywiście przynoszą nam pożądany stan emocjonalny? Może chcę poczuć ulgę, większy spokój? Czy może poczucie pewności, energii, siły? A może bezpieczeństwa?
ZMIANA PRZEKONAŃ B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny A Sytuacja, zdarzenie B C Stan emocjonalny PRZEKONANIA Pomocny może być następujący test w wyobraźni. Wyobraź sobie inną osobę, która w podobnej sytuacji zachowywała by się inaczej. Odpowiedz sobie na pytania: Gdyby na moim miejscu był ktoś inny, jak mógłby inaczej się poczuć? Co w takiej sytuacji mógłby czuć, co nie raniłoby go? Czy zawsze trzeba czuć się źle w podobnych sytuacjach?
ZMIANA PRZEKONAŃ B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny A Sytuacja, zdarzenie B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny Kiedy będziesz już wiedział, jak chcesz się czuć w podobnych sytuacjach, pora zająć się przekonaniami. Wyobrażając sobie osobę, która w podobnej sytuacji czuła i zachowywała by się inaczej (czyli tak, jak Ty byś chciał), odpowiedz sobie na pytania: Co taka osoba może myśleć o sobie? Co myśli o tej sytuacji? Jakie przekonania mogą ją wspierać?
ZMIANA PRZEKONAŃ A Sytuacja, zdarzenie B PRZEKONANIA Jestem wartościowy ponieważ… Moją silną stroną jest… Ważne dla mnie jest… Zawsze mogę… Potrafię… Dbam C o siebie i dlatego… Wyzwaniem dla mnie jest… Stan emocjonalny Uczę się… Wybieram… Decyduję się… A jakie są Twoje własne pomysły na nowe, zdrowe przekonania? Wypisz je na kartce. Im więcej ich, tym lepiej! Jeśli na początku jest Ci trudno tworzyć zdrowsze myśli, możesz skorzystać z metody zdań niedokończonych. Stwórz kilkanaście nowych przekonań, potem baw się nimi – modyfikuj, przekształcaj, uogólniaj, usuwaj to, co nie pasuje.
ZMIANA PRZEKONAŃ A Sytuacja, zdarzenie B PRZEKONANIA Jestem wartościowy ponieważ… Moją silną stroną jest… Ważne dla mnie jest… Zawsze mogę… Potrafię… Dbam C o siebie i dlatego… Wyzwaniem dla mnie jest… Stan emocjonalny Uczę się… Wybieram… Decyduję się… Nowe przekonania nie muszą być przeciwieństwem starych i nie muszą być nawet związane z daną sytuacją. Po prostu uruchom swoją kreatywność! Możesz wyobrazić sobie wspierające przekonania innych osób i dopasować do siebie. Możesz także przypomnieć sobie swoje zdrowe myśli z innych sytuacji – one też mogą Cię wspierać. Nie ograniczaj się w poszukiwaniu dobrych przekonań.
ZMIANA PRZEKONAŃ Test w wyobraźni… A Sytuacja, zdarzenie B C PRZEKONANIA Stan emocjonalny Kiedy będziesz mieć już pokaźny zestaw nowych przekonań, wybierz z nich kilka, które wydają Ci się najbardziej trafne (około 1– 5 przekonań). Sprawdź, czy są zdrowe i czy wpływają pozytywnie na Twój stan emocjonalny. Jeśli tak, to wyobraź sobie zdarzenie [A] i sprawdź, jakbyś czuł się i zachowywał, gdybyś miał te nowe przekonania. Jeśli nie poczujesz się lepiej, przetestuj inne przekonania.
ZMIANA PRZEKONAŃ A B Sytuacja, zdarzenie C PRZEKONANIA Stan emocjonalny Jeśli stworzyłeś już nowe, lepsze przekonanie, dzięki któremu możesz poczuć inne emocje niż do tej pory, warto je ćwiczyć. Krótko mówiąc – aby nowe przekonanie przyniosło większy efekt, należy zrobić z niego nowy nawyk myślowy. Przydatne w tym względzie jest zapisanie nowej myśli, powtarzanie jej przy różnych okazjach (zwłaszcza podobnych do sytuacji [A]). Możesz też dzielić się z innymi tym przekonaniem, czy nosić je zapisane np. w portfelu. Bardzo dobre rezultaty przyniesie również dalsze poszukiwanie zdrowych przekonań i rozwijanie ich na bazie już przećwiczonej myśli.
PRZYKŁADOWA PRACA Z PRZEKONANIAMI Aby jeszcze lepiej zrozumieć treści tego kursu, możesz zapoznać się z przypadkiem zmiany przekonań u Haliny. Pracuje ona w biurze pewnego zakładu produkcyjnego. Od czasu do czasu w jej firmie pojawiają się ważni goście, których trzeba przywitać i oprowadzić po hali produkcyjnej. Dla Haliny zawsze była to sytuacja, w której nie czuła się dobrze. Uważała się za osobę cichą i nieśmiałą, a pojawiające się od czasu do czasu komplementy ze strony gości firmowych tym bardziej wprawiały ją w zakłopotanie. Halina postanowiła więc przyjrzeć się strukturze swoich przekonań i dokonać w niej zmian, które pozwoliłyby jej czuć się swobodnie podczas rozmów z gośćmi. Pierwszym krokiem, który zrobiła było sprawdzenie, jakie naprawdę uczucia przeżywa w sytuacji pracy. To, co nazywała „stresem” w rzeczywistości było pewnym lękiem. Zaczęła sobie zadawać pytania „czego tak naprawdę się boję? ” i to pytanie naprowadziło ją na jej własne, niezdrowe przekonania. Odkrycie to pozwoliło jej zacząć świadomie pracować nad sobą – po przyjrzeniu się przekonaniom, mogła dokonać niezbędnych korekt w swoim myśleniu, co zaowocowało większym spokojem. Na następnym slajdzie dowiesz się, jak Halina postrzegała swoją rzeczywistość w pracy i jak myślenie o tej rzeczywistości wpływało na jej stan emocjonalny.
DOTYCHCZASOWA SYTUACJA HALINY A B Sytuacja, zdarzenie Do firmy przychodzi ważny kontrahent – pan Nowak, prezes zarządu Stalex S. A. Wita się ze mną po przyjacielsku, jakby chciał mnie zaprosić na kawę. Głos mi drży ze zdenerwowania. PRZEKONANIA (wewnętrzny dialog) Na pewno zobaczy jak się denerwuję. Zrobię złe wrażenie. Nie powinnam ja tych ludzi oprowadzać. On jest bogaty i ma prezencję. Ja jestem przy nim taka sierotka. Nawet ubrać się nie potrafię. C Stan emocjonalny Stres, lęk Zapiski Haliny. Zwróć uwagę, że sytuacja [A] nie jest opisana wystarczająco obiektywnie.
DOTYCHCZASOWA SYTUACJA HALINY A B Sytuacja, zdarzenie Do firmy przychodzi ważny kontrahent – pan Nowak, prezes zarządu Stalex S. A. Wita się ze mną po przyjacielsku, jakby chciał mnie zaprosić na kawę. Głos mi drży ze zdenerwowania. C PRZEKONANIA Stan emocjonalny (wewnętrzny dialog) Na pewno zobaczy jak się denerwuję. Zrobię złe wrażenie. Nie powinnam ja tych ludzi oprowadzać. On jest bogaty i ma prezencję. Ja jestem przy nim taka sierotka. Nawet ubrać się nie potrafię. Stres, lęk Halina doszła do wniosku, że większość jej przekonań w tej sytuacji jest niewspierająca.
DOTYCHCZASOWA SYTUACJA HALINY A B Sytuacja, zdarzenie Do firmy przychodzi kontrahent – pan Nowak, prezes zarządu Stalex S. A. Wita się ze mną. Uśmiecha się. Mówię do niego: „dzień dobry panie prezesie”. C PRZEKONANIA Stan emocjonalny (wewnętrzny dialog) Na pewno zobaczy jak się denerwuję. Zrobię złe wrażenie. Nie powinnam ja tych ludzi oprowadzać. On jest bogaty i ma prezencję. Ja jestem przy nim taka sierotka. Nawet ubrać się nie potrafię. Zapiski Haliny. Zmieniony zostaje opis zdarzenia na bardziej obiektywny. Stres, lęk
„PODNOSZENIE POPRZECZKI” A B Sytuacja, zdarzenie Do firmy przychodzi kontrahent – pan Nowak, prezes zarządu Stalex S. A. Wita się ze mną. Uśmiecha się. Mówię do niego: „dzień dobry panie prezesie”. C PRZEKONANIA Stan emocjonalny (wewnętrzny dialog) Na pewno zobaczy jak się denerwuję. Zrobię złe wrażenie. Nie powinnam ja tych ludzi oprowadzać. On jest bogaty i ma prezencję. Ja jestem przy nim taka sierotka. Nawet ubrać się nie potrafię. Halina określa pożądany stan emocjonalny jako spokój, poczucie swobody. spokój poczucie swobody
„PODNOSZENIE POPRZECZKI” A B Sytuacja, zdarzenie Do firmy przychodzi kontrahent – pan Nowak, prezes zarządu Stalex S. A. Wita się ze mną. Uśmiecha się. Mówię do niego: „dzień dobry panie prezesie”. PRZEKONANIA (wewnętrzny dialog) Na pewno zobaczy jak się denerwuję. Zrobię złe wrażenie. Nie powinnam ja tych ludzi oprowadzać. On jest bogaty i ma prezencję. Ja jestem przy nim taka sierotka. Nawet ubrać się nie potrafię. Pozostaje zmienić przekonania na bardziej racjonalne i zdrowe. C Stan emocjonalny spokój poczucie swobody
TWORZENIE NOWYCH PRZEKONAŃ A B Sytuacja, zdarzenie PRZEKONANIA C (wewnętrzny dialog) Mam swój świat i wartości, które cenię. Może nie mam drogich ciuchów, ale za to starannie je dobieram. Do firmy przychodzi kontrahent – pan Nowak, Mój mąż uważa, że jestem piękną kobietą, więc innym też mogę się podobać. prezes zarządu Stalex S. A. Każde spotkanie z drugim człowiekiem czegoś mnie Wita się ze mną. uczy. Pozostanę na to otwarta. Uśmiecha się. Szanuję siebie i swój czas. Mówię do niego: „dzień Dbam o to, aby przy mnie czuć się dobrze. dobry panie prezesie”. Dobra atmosfera jest ważniejsza niż prestiż. Potrafię być dobrą gospodynią w domu i w pracy. Ta chwila może być najlepszą z chwil. Stan emocjonalny spokój poczucie swobody Zapiski Haliny. Powstają pierwsze, robocze przekonania. Na tym etapie liczy się ich ilość, a nie jakość.
WYBÓR NOWYCH PRZEKONAŃ A B Sytuacja, zdarzenie PRZEKONANIA C (wewnętrzny dialog) Mam swój świat i wartości, które cenię. Może nie mam drogich ciuchów, ale za to starannie je dobieram. Do firmy przychodzi kontrahent – pan Nowak, Mój mąż uważa, że jestem piękną kobietą, więc innym też mogę się podobać. prezes zarządu Stalex S. A. Każde spotkanie z drugim człowiekiem czegoś mnie Wita się ze mną. uczy. Pozostanę na to otwarta. Uśmiecha się. Szanuję siebie i swój czas. Mówię do niego: „dzień Dbam o to, aby przy mnie czuć się dobrze. dobry panie prezesie”. Dobra atmosfera jest ważniejsza niż prestiż. Potrafię być dobrą gospodynią w domu i w pracy. Ta chwila może być najlepszą z chwil. Stan emocjonalny spokój poczucie swobody Halina wybiera dwa przekonania, które dają jej spokój i satysfakcję. Postanawia je wdrożyć w życie.
WYBÓR NOWYCH PRZEKONAŃ A B Sytuacja, zdarzenie Do firmy przychodzi kontrahent – pan Nowak, prezes zarządu Stalex S. A. Wita się ze mną. Uśmiecha się. Mówię do niego: „dzień dobry panie prezesie”. PRZEKONANIA (wewnętrzny dialog) Może nie mam drogich ciuchów, ale za to starannie je dobieram. Każde spotkanie z drugim człowiekiem czegoś mnie uczy. Pozostanę na to otwarta. Mój mąż uważa, że jestem piękną kobietą, więc innym też mogę się podobać. Dbam o to, aby przy mnie czuć się dobrze. Dobra atmosfera jest ważniejsza niż prestiż. Potrafię być dobrą gospodynią w domu i w pracy. Ta chwila może być najlepszą z chwil. Przy okazji pojawiło się nowe uczucie –satysfakcja. C Stan emocjonalny spokój poczucie satysfakcji swobody
PRACA Z WYOBRAŹNIĄ A Sytuacja, zdarzenie (w wyobraźni) Do firmy przychodzi kontrahent – pan Nowak, prezes zarządu Stalex S. A. Wita się ze mną. Uśmiecha się. Mówię do niego: „dzień dobry panie prezesie”. B PRZEKONANIA (wewnętrzny dialog) Może nie mam drogich ciuchów, ale za to starannie je dobieram. Każde spotkanie z drugim człowiekiem czegoś mnie uczy. Pozostanę na to otwarta. Mój mąż uważa, że jestem piękną kobietą, więc innym też mogę się podobać. Dbam o to, aby przy mnie czuć się dobrze. Dobra atmosfera jest ważniejsza niż prestiż. Potrafię być dobrą gospodynią w domu i w pracy. Ta chwila może być najlepszą z chwil. C Stan emocjonalny spokój poczucie satysfakcji swobody Halina przetestowała w wyobraźni jak sprawdzą się nowe przekonania. Poczuła, że o to chodziło!
AKTUALNA SYTUACJA HALINY A B Sytuacje, zdarzenia Do firmy przychodzą różni ludzie. Uśmiecham się. Witam się z nimi. PRZEKONANIA (wewnętrzny dialog) Starannie dobieram swoje ciuchy – mam swój styl. Jestem tego warta! Każde spotkanie z drugim człowiekiem jest dla mnie okazją do uczenia się. Jestem otwarta na nowe wyzwania. Jestem piękną kobietą, bo akceptuję siebie. Dbam o to, aby ludzie czuli się dobrze. Dla niektórych osób spotkanie ze mną jest przyjemnym przeżyciem. Dobra atmosfera jest ważniejsza niż prestiż. Ta chwila może być najlepszą z chwil – korzystam z życia! C Uczucia, emocje spokój poczucie satysfakcji swobody Po kilku tygodniach miała już nowy zestaw przekonań, który okazał się być uniwersalny w pracy.
AKTUALNA SYTUACJA HALINY A B Sytuacje, zdarzenia Do firmy przychodzą różni ludzie. Uśmiecham się. Witam się z nimi. PRZEKONANIA C (wewnętrzny dialog) Uczucia, emocje Starannie dobieram swoje ciuchy – mam swój styl. Jestem tego warta! Każde spotkanie z drugim człowiekiem jest dla mnie okazją do uczenia się. Jestem otwarta na nowe wyzwania. poczucie satysfakcji Jestem piękną kobietą, bo akceptuję siebie. Dbam o to, aby ludzie czuli się dobrze. Dla niektórych osób spotkanie ze mną jest przyjemnym przeżyciem. Dobra atmosfera jest ważniejsza niż prestiż. Ta chwila może być najlepszą z chwil – korzystam z życia! radość swoboda spokój Halina przeżywała także znacznie więcej pozytywnych emocji niż kiedyś, w podobnych sytuacjach.
NA ZAKOŃCZENIE Systematyczna praca z przekonaniami i ćwiczenie zdrowego sposobu myślenia może być przygodą, która zmienia życie. Myśli to tylko programy w Twojej głowie, które Ty sam możesz „przeinstalować”. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby już dziś wprowadzić drobne poprawki, które zmienią nawykowy sposób reagowania. Po co niepotrzebnie cierpieć? To w końcu Twoje życie. Zmiana przekonań może być naprawdę dobrą zabawą!
POLECANA LITERATURA Maxie C. Maultsby Jr. , „Racjonalna Terapia Zachowania”, Wydawnictwo Wulkan Albert Ellis, „Głębokie uzdrawianie emocji”, Wydawnictwo Zielona Sowa Anthony Robbins, „Obudź w sobie olbrzyma”, Wydawnictwo Studio Emka Maciej Bennewicz, „Coaching czyli przebudzacz neuronów”, G+J Książki
Jesteśmy firmą działającą w branży szkoleniowo–doradczej. Prowadzimy Instytut Psychoedukacji i Rozwoju Integralnego – ośrodek, w którym prowadzone są kursy, warsztaty, psychoterapia i coaching. Współpracujemy z trenerami i terapeutami różnych orientacji psychologicznych. Specjalizujemy się w treningach z zakresu pomocy psychologicznej, komunikacji interpersonalnej i szeroko pojętego rozwoju. Organizujemy różne typy szkoleń otwartych i zamkniętych w zależności od potrzeb zleceniodawców i predyspozycji uczestników. Ofertę adresujemy zarówno dla całych grup (warsztaty, kursy) jak również dla indywidualnych osób (coaching, psychoterapia). Zrealizowaliśmy wiele projektów szkoleniowych na terenie całego kraju, w tym wiele pionierskich przedsięwzięć. Prowadzimy największy w Polsce kurs coachingu o nazwie Szkoła Profesjonalnego Coachingu – obejmuje on ponad 300 godzin szkoleniowych, co gwarantuje uczestnikom przygotowanie na najwyższym światowym poziomie. Jesteśmy również członkami– założycielami Izby Coachingu, w której pracujemy jako eksperci. www. ipri. com. pl www. kurscoachingu. com www. life-coaching. pl Kliknij tutaj, aby powrócić na początek kursu.
Epiktet z Hierapolis (ur. ok. 50 roku – zm. w 130 roku) – filozof rzymski, jeden z reprezentantów i kontynuatorów stoicyzmu. Uczeń wielkiego stoika Muzoniusza Rufusa i twórca szkoły w Nikopolis w Epirze. Był wyzwoleńcem. Podobnie jak Sokrates, Epiktet nauczał tylko ustnie a jego nauki spisywał jeden z jego uczniów. Epiktet w swoich rozważaniach podejmuje przede wszystkim zagadnienie wolności człowieka. Twierdził, że wolność można osiągnąć wtedy, gdy człowiek zapanuje nad swoimi pragnieniami i gdy w jego życiu zapanują wartości duchowe. Głównym celem nauczania Epikteta było doprowadzenie do zrozumienia właściwej natury rzeczy, która jest niezmienna, nienaruszalna i ważna dla każdej bez wyjątku istoty ludzkiej. Natura rzeczy dzieli się na dwie kategorie: rzeczy, które są w naszej wyłącznej mocy ("prohairetyczne") i rzeczy, które nie są w naszej wyłącznej mocy ("aprohairetyczne"). Do pierwszej kategorii rzeczy zaliczają się nasze sądy, impulsy, pragnienia, awersje itp. (ogólnie mówiąc: te rzeczy, do których można człowieka przekonać). Do drugiej kategorii rzeczy, które można też nazwać niezależnymi, zaliczają się zdrowie, bogactwo, sława, itp. Uczeń filozofii, który całkowicie zrozumiał i zastosował te nauki w życiu codziennym, był przystosowany do rozpoczęcia życia, którego celem była eudaimonia (szczęście, pełnia).
- Slides: 76