ZAMAN NDE BLM NTE 4 TRK ve SLAM

ZAMAN İÇİNDE BİLİM ÜNİTE- 4 TÜRK ve İSLAM DEVLETLERİNDE YETİŞEN BİLGİNLER

DÜŞÜNELİM ! Günlük hayatımızda kullandığımız araç gereçler ve yaşantımızı kolaylaştıran bilimsel gelişmeler nasıl ortaya çıkmış olabilir? Nasıl icat edildiğini bildiğiniz bir gelişmeyi anlatınız. Sosyal Bilim nedir? Toplum olayları, insanın sosyal ve kültürel faaliyetleri konusunda araştırma ve inceleme yapan bilim.

İBNİ SİNA HASTANESİ «İbni Sina Hastenesi» ülkemizin en önemli hastanelerinden biridir. Bu hastane günümüzden yüzyıllarca önce yaşamış bir bilim insanın isminin verilmesinin nedeni ne olabilir?

� Günümüzde kullandığımız araç ve gereçler ve yaşantımızı kolaylaştıran bilimsel gelişmeler insanlık tarihi boyunca farklı uygarlıkların katkılarıyla meydana gelmiştir. � Eski Yunan, Roma, Çin , İslam ve Avrupa bilimsel gelişmelere öncülük eden başlıca uygarlıklardır. � IX. Yüzyıldan XV. yüzyıla kadar İSLAM UYGARLIĞI bilimsel gelişmelere öncülük etmiştir.

VII. Yüzyılda Arabistan’da yarımadasında doğan İslam dininin ilk emri « oku» dur. » İlim Çin’de dahi olsa alınız. » diyen Hz. Muhammed’in yolundan giden Müslümanlar kısa sürede gelişen İspanya’dan Hindistan’’a kadar geniş alanlara hakim oldular. Hakim oldukları yerlerde bilimin gelişmesine katkı sağladılar. Bilim insanlarını desteklediler. ABBASİLER ve SELÇUKLULAR döneminde zirveye ulaştı. Tıp, astronomi , matematik, fizik, kimya, coğrafya daha birçok alanda bilimsel gelişmeler sağlandı. Türk ve Müslüman bilim insanlarından günümüze neler ulaştı dersiniz

Prof. Dr. Fuat Sezgin’in katkılarıyla oluşturulan müzede astronomi, coğrafya, deniz bilimleri, saat teknolojisi, geometri, optik , tıp, kimya, maden, fizik ve mekanik , savaş teknolojisi ve mimarlık alanlarında eserler ve aletler yer alıyor. İSLAM BİLİM ve TEKNOLOJİ TARİHİ MÜZESİ ? Müzenin kurulma sebebi ne olabilir? Müslüman bilim insanları daha çok hangi alanda bilime katkıda bulunmuşlardır? Örnek veriniz?

İslam Bilim ve Teknoloji tarihi Müzesinde eserleri tanıtan bilim insanlarının bazılarını daha yakından . tanıyalım Harezmi (Ö: 863 Coğrafya ve astronomi ile de uğraşan Harezmi en önemli çalışmalarını matematik alanında yaptı. Hint rakamlarını İslam dünyasına tanıttı. « 0» ı matematiğe kazandırdı. Böylece günümüzde kullandığımız onlu sayı sistemi ortaya çıktı. Matematiğin bir dalı olan CEBİR ile ilgili kitabı tercüme edilerek XVII. yüzyıla kadar Avrupa üniversitelerinde okutulmuştur.

BİRUNİ ( D: 973 - Ö: 1051) Biruni henüz 17 yaşında Güneş’i gözlemlemek için bir alet yaptı. Bu gözlemler sonucu dünyanın döndüğünü ve yerçekiminin bulunduğunu söyledi. Dünyanın çevresini hesapladı. Buruni’nin ilgi alanı astronomi, optik, eczacılık gibi alanlarda 140’ın üzerinde eser bıraktı.

İBNİ SİNA( D: 980 – Ö: 1037) Avrupa’da « AVİCENNA( Avisenna) adıyla tanınan İbni Sina farklı bilim dallarında eserler vermiş çok yönlü bir insandı. Daha 16 yaşındayken tıp alanında çalışmalar yapmaya başladı. Tıp alanında çalışmalarının yer aldığı «KANUN» isimli eserleri Avrupa’da XVII. Yüzyıla kadar tıp eğitiminde kullanıldı. Bir başka eseri olan «ŞİFA» ise felsefeden, matematik ve fiziğe kadar bilimlerin yer aldığı bir ansiklopediydi.

İbni Sina’nın sindirim sistemini gösteren çizimi

ULUĞ BEY( D: 1394 - Ö: 1449) Timur Devleti’nin hükümdarı Timur’un torunu olan Uluğ Bey siyasetten çok bilime ilgi duydu. Semerkant’ta bir medrese ve bir gözlemevi (rasathane) yaptırdı. Dünya’nın en gelişmiş ve büyük aletleri bulunan gözlemevinde Güneş, Ay ve gezegenlerin konumları, yıl uzunluğunun tespiti gibi çalışmalar yaptı

ALİ KUŞÇU (Ö: 1474) FATİH ve ALİ KUŞÇU Uluğ Bey’in öğrencilerinden Ali Kuşçu Fatih Döneminde elçi olarak İstanbul’a gldi. Fatih’in İstanbul’da kalmasını ve medresede ders vermesini istemiyle bu şehre yerleşen Ali Kuşçu astronomi ve matematik alanında eserler verdi. Gök cisimlerinin dünyaya uzaklığını hesapladı. Ay’ın haritasını çıkardı. Bu çalışması nedeniyle NASA tarafından Ay’da bir bölgeye ismi verildi

PİRİ REİS( D: 1465 –Ö: 1553) PİRİ REİS’İN dünya haritasının bir bölümü XVI. Yüzyılda Osmanlı kaptanı Piri Reis Amerika kıtasını da içine alan bir dünya haritası çizdi. Piri Reis o dönemde bu doğrulukta bir haritayı nasıl çizdiği bilinmemektedir. Bu harita dışında «KİTABI BAHRİYE» adlı bir eser yazmış, Akdeniz çevresindeki kara ve limanları tanıtmış, böylece sosyal bilimlerden coğrafyaya önemli katkılarda bulunmuştur.

TAKUYYİDDİN(D: 1521) XVI. YÜZYILDA İstanbul’da bir gözlemevinin kurulmasına öncülük etti. Bu gözlem evinde daha önce eşine rastlanmayan yeni aletler kullanarak Güneş ve Ay tutulmalarını gözlemledi Tanıtılan bilim insanlarından hangisi daha çok dikkatinizi çekti? Neden

Birçoğu dünya çapında üne sahip Türk ve Müslüman bilim insanlarının çalışmaları sonucu birçok bilimsel gelişme ortaya çıktı. Şimdi bunları inceleyelim. � MİMARLIK- MÜHENDİSLİK: Su kanalları, sarnıçlar, değirmenler, kervansaraylar, hassas teraziler MATEMATİK: « 0» ve günümüz sayı sistemi, geometri, cebir, dört işlem için pratik metotlar. TIP- ECZACILIK: Akıl hastaları, çiçek hastalığı birçok hastalığın tedavisi, dış fırçası, tıp kitapları, göz ameliyatı, dış tedavisi, aşı, kan dolaşımı, ameliyat araçları.

� COĞRAFYA: Dünya haritası, pusula, doğa olayları, gemicilik. � ASTRONOMİ: Dünyanın dönüşü, çevresinin uzaklığı, rasathaneler(gözlemevleri) , yıldızlar ve gezegenlerin hareketleri. Bu alanlarda bilimsel gelişmeler olmasaydı yaşamımızda ne gibi farklılıklar olurdu? Bu bilimsel gelişmeler yaşamımızı nasıl etkilemiştir? Açıklayınız?

NELER ÖĞRENDİK Bilimsel gelişmeler farklı uygarlıkların katkılarıyla meydana gelmiştir. İslam uygarlığı da bilimsel gelişmelere öncülük etmiş uygarlıklardandır. IX. Yüzyıldan XV. Yüzyıla kadar Türk ve İslam devletlerinde yetişen bilim insanlarıyla günümüz bilimsel gelişmelerin temellerini atmışlardır. Bugün bilimsel gelişmelerinin öncülüğünü Avrupa uygarlığı almıştır.

BİLGİMİZİ ÖLÇELİM BALTAMYUS ULUĞ BEY TAKİYYÜDDİN ? KOPERNİK Kavram haritasında verilen bilim insanlarının, çalışmaları ile Aşağıdaki bilimlerden hangisinin gelişimine katkıda bulunmuştur? A- ASTRONOMİ B- TIP C- FİZİK D- MATEMATİK

BİLGİMİZİ ÖLÇELİM v Gazneli Mahmut’tan destek görmüştür. v Geometri, coğrafya, tarih, astronomi alanlarıyla uğraşmıştır. v El Hind adlı eseri yazmıştır. v Dünya medeniyeti Batı ve Doğu olmak üzere ikiye ayırır. Bazı özellikleri verilen Türk İslam bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir* A- FARABİ B-BİRUNİ C- GAZELİ D-İBNİ SİNA

q Aslen Türkistanlı olup Uluğ Bey’in öğrencisidir. q Fatih zamanında İstanbul’a gelmiş , Fatih Medreselerinde görev almıştır. q Osmanlı Devletinde Astronomi ve matematik bilimin gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Yukarıda bazı özellikleri verilen Türk bilgini hangisidir? A- AKŞEMSEDDİN B- ALİ KUŞÇU C- İBNİ SİNA D- PİRİ REİS

Türk İslam bilginlerinden birisi olan Bi. RUNİ, 1973 yılında doğumunun 1000 yıl dönümü nedeniyle UNESCO öncülüğünde bütün dünyada anılmış. Farklı ülkelerde Buruni adına pul bastırılmıştır. Bu durum Biruni’nin I. Yaptığı çalışmaların hükümdar tarafından desteklenmesi II. Gazeliler döneminde yaşanması III. Bir çok alanda önemli bilimsel eserler ortaya koyması Özelliklerinden hangisi ya da hangilerinden kaynaklandığı ileri sürebilir? A- YALNIZ I B- YALNIZ II C- YALNIZ III D- I ve III

800 900 1000 1100 1200 Harezmi Razi Farabi Biruni Zemahşeri İbni Sina Mevlana Tarih şeridinde bilim ve düşünce hayatının gelişmesine katkıda bulunan bazı Türk İslam düşünürleri gösterilmiştir. Yalnızca bu bilgilerden yararlanarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A- Mevlana Biruni’nin öğrencisidir. B- Harezmi, Razi ve Zemahşeri matematik ve astronomi alanlarında çalışma yapmıştır. C- Farabi ve İbni Sina aynı dönemde yaşamıştır. D- Tarihin değişik dönemlerinde bilimin gelişmesinde Türk İslam bilim insanların önemli katkıları olmuştur.

SORU-5 � «Tıp, felsefe, matematik gibi bilim dallarında eserler verilmiştir. Eserleri arasında «Kanun» Avrupa’da uzun yıllar tıp eğitiminde kullanılmıştır. » Metinde tanıtılan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir? A- BİRUNİ B- İBNİ SİNA C- HAREZMİ D-İBNÜLEYSEM