Zakad Ubezpiecze Spoecznych II cykl seminariw WYZWANIA STOJCE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych II cykl seminariów WYZWANIA STOJĄCE PRZED SYSTEMEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH 1
Podniesienie wieku emerytalnego Konieczne uwarunkowania oraz wpływ na stopę zastąpienia Anna Kwiecińska ZUS, Aktuariusz Zakładu Warszawa, 11 maja 2011 2
3
Główne punkty prezentacji • Podniesienie wieku emerytalnego może, w przypadku emerytur nowosystemowych, podnieść stopę zastąpienia o kilka procent a nominalną wartość emerytury nawet o kilkadziesiąt procent. • Korzyści te nie pojawią się automatycznie: konieczne jest dostosowanie/ stworzenie miejsc pracy odpowiednich dla osób w wieku obecnych emerytów. • Przykłady polityki niektórych firm i krajów pokazują iż jest to możliwe. 4
Przykład 1: Kobieta przechodząca na emeryturę w wieku 60 lat Kobieta zaczyna pracę 1 stycznia 2011 w wieku 25 lat i pracuje nieprzerwanie do 31 grudnia 2045, zarabiając przez cały przebieg ubezpieczenia przeciętne wynagrodzenie. W momencie przejścia na emeryturę: – wynagrodzenie: 22 037 PLN – emerytura: 5 606 PLN – stopa zastąpienia w relacji do wynagrodzenia brutto: 25, 44% – stopa zastąpienia w relacji do wynagrodzenia pomniejszonego o składki na ubezpieczenie społeczne: 29, 48%. 5
Stosunek emerytury do przeciętnego wynagrodzenia 6
Kobieta pracująca 5 lat dłużej Zakładamy, że kobieta z przykładu 1 pracuje 5 lat dłużej zarabiając nadal przeciętne wynagrodzenie. W momencie przejścia na emeryturę: – wynagrodzenie: 29 037 PLN – emerytura: 9 592 PLN – stopa zastąpienia w relacji do wynagrodzenia brutto: 33, 04% – stopa zastąpienia w relacji do wynagrodzenia pomniejszonego o składki na ubezpieczenie społeczne: 38, 28% – nominalny wzrost emerytury: o 71, 11%. 7
Przykład 2: Mężczyzna przechodzący na emeryturę w wieku 65 lat Mężczyzna zaczyna pracę 1 stycznia 2011 w wieku 25 lat i pracuje nieprzerwanie do 31 grudnia 2050, zarabiając przez cały przebieg ubezpieczenia przeciętne wynagrodzenie. W momencie przejścia na emeryturę: – wynagrodzenie: 29 037 PLN – emerytura: 9 592 PLN – stopa zastąpienia w relacji do wynagrodzenia brutto: 33, 04% – stopa zastąpienia w relacji do wynagrodzenia pomniejszonego o składki na ubezpieczenie społeczne: 38, 28%. 8
Stosunek emerytury do przeciętnego wynagrodzenia 9
Mężczyzna pracujący 5 lat dłużej Zakładamy, że mężczyzna z przykładu 2 pracuje 5 lat dłużej zarabiając nadal przeciętne wynagrodzenie. W momencie przejścia na emeryturę: – wynagrodzenie: 38 040 PLN – emerytura: 16 207 PLN – stopa zastąpienia w relacji do wynagrodzenia brutto: 42, 61% – stopa zastąpienia w relacji do wynagrodzenia pomniejszonego o składki na ubezpieczenie społeczne: 49, 38% – nominalny wzrost emerytury: o 68, 96%. 10
Opinia ISSA • „Wszędzie podniesienie wieku emerytalnego wydaje się być najlepszym rozwiązaniem – czy, w każdym razie najlepszym z trudnych wyborów. ” • „(…) W praktyce, polityka zatrudnienia dostosowana do starszych pracowników jest niezbędna, w przeciwnym razie jest ryzyko, że wielu ubezpieczonych będzie za starych żeby pracować, a za młodych żeby przejść na emeryturę”. ISSA Social Policy Highlight 15 (2010), sekcja Retirement age and the employment of older workers 11
Publikacje socjolog prof. A. M. Guillemard (Sorbona) • Potrzebne są reformy strukturalne, a nie parametryczne. • Obecnie mamy nowe wymagania w stosunku do pracowników takie jak mobilność, autonomia i kształcenie przez cały okres trwania kariery. • Na rynku pracy najbardziej dyskryminowani są młodsi i starsi pracownicy. • Potrzebna jest polityka aktywizacji ze strony państwa. Guillemard A. M. (2010), Les défis du vieillissement. Age, Emploi, Retraite. Perspectives internationales, wyd. Armand Colin, inne publikacje 12
Raport Economist Intelligence Unit • Potrzebne jest nowe podejście do kariery i do struktury płac, potrzebne są ścieżki kariery w dół, a nie tylko w górę. • Miejsca pracy powinny być dostosowywane do zmieniającej się struktury wiekowej pracowników – przykład fabryki BMW. • Zaledwie 14% mężczyzn w wieku 65+ jest aktywnych zawodowo w krajach rozwiniętych, w porównaniu z 35% w krajach rozwijających się. Economist Intelligence Unit A silver opportunity? Rising longevity and its implications for business, raport sponsorowany przez AXA 13
Pozytywny przykład Japonii • W Japonii udało się wypracować konstruktywne rozwiązania na poziomie przedsiębiorstw. • Firma rozwiązując umowę o pracę z pracownikiem w wieku emerytalnym stara mu się zaproponować inne stanowisko, mniej wymagające, za mniejsze wynagrodzenie. 14
Dane dla Wielkiej Brytanii – średnie zarobki tygodniowe jako funkcja wieku Źródło: Les Mayhew Increasing longevity and the economic value of healthy ageing and working longer, publikacja Cass Business School 15
Dane historyczne oraz projekcja LE oraz HLE dla Wielkiej Brytanii Źródło: Les Mayhew Increasing longevity and the economic value of healthy ageing and working longer, publikacja Cass Business School 16
Konkluzja • Osiągnięcie korzyści finansowych z ewentualnego podniesienia wieku emerytalnego nie wyniknie automatycznie z matematyki aktuarialnej… • …wymaga zdecydowanych zmian na rynku pracy. 17
- Slides: 17