ZAJCIA I dr I BarwickaTylek STAROYTNA POLIS Gwne
ZAJĘCIA I – dr I. Barwicka-Tylek STAROŻYTNA POLIS Główne pojęcia myśli politycznej Grecji
Jak budować „małe” państwo? • zaangażowanie wszystkich – prymat więzi POLITYCZNYCH; • człowiek = OBYWATEL; • optymalna organizacja – USTRÓJ; • troska o „siłę” obywateli – pojęcie CNOTY; • praca na własnym podwórku – ideał AUTARKII.
PRYMAT POLITYKI • polityka – „wszystko, co dotyczy polis” • państwo to suma relacji między obywatelami; • tożsamość państwa i społeczeństwa; • organiczna koncepcja wspólnoty – nadrzędne dobro ogółu; • brak „sfery prywatnej”.
OBYWATEL • człowiek = zwierzę polityczne (zoon politikon - Arystoteles); • brak praw politycznych: metojkowie, niewolnicy, kobiety; • barbarzyńcy – wszelkie wspólnoty nie znające organizacyjnej formy polis.
CNOTA • wiedza o tym, co sprawiedliwe + przyzwyczajenie do sprawiedliwego postępowania; • związek moralności i polityki; • obowiązek czynnego uczestnictwa w życiu polis (obywatel bierny jest jednostką nieużyteczną – Perykles); • wychowanie obywatelskie.
AUTARKEIA – „poprzestawać na swoim” • samowystarczalność – cecha dobrego państwa; • „skrzecząca” rzeczywistość: rywalizacja i wojna: – łupy wojenne; – obywatel to przede wszystkim żołnierz; – zmiany techniki prowadzenia wojen a ewolucja ustrojowa poleis (hoplici).
USTRÓJ • • • „kto broni, ten rządzi”; ideał polityczny: stabilność ustrojowa; celem państwa szczęście ogółu; typologia ustrojów; tyrania = uzurpacja władzy przez jednostkę;
TYPOLOGIA USTROJÓW (tzw. „czystych”) formy prawidłowe (zdrowe) formy zwyrodniałe (chore) mądrość monarchia tyrania siła dzielność/ zdolności arystokracja oligarchia majątek umiar/ wolność „dobra” demokracja „zła” demokracja namiętności
DEMOKRACJA ATEŃSKA (V w. pne) • bezpośredni udział obywateli we władzy; • podstawowe zasady (Perykles): WOLNOŚĆ RÓWNOŚĆ PRAWORZĄDNOŚĆ najważniejszy aspekt: isegoria – wolność wypowiedzi w sprawach politycznych (debata na zgromadzeniu ludowym) isonomia – równość praw; w tym głównie jednakowa waga każdego głosu na zgromadzeniu ludowym dobrowolne posłuszeństwo wobec prawa uchwalonego w trakcie procesu legislacyjnego opartego na wolności i równości, bez względu na osobiste preferencje i stosunek do osób aktualnie sprawujących władzę
INSTYTUCJE I FUNKCJE • • prymat zgromadzenia ludowego; losowanie urzędników (wyjątki: strateg); ostracyzm; demagog – konstruktor większości niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania państwa; • sofiści – mędrcy czy manipulatorzy?
Pytania pod rozwagę • Które pojęcia i problemy greckiej myśli politycznej można uznać za aktualne i dzisiaj? • Co oznacza dla ciebie stwierdzenie „jestem wolny”? Czy starożytni Ateńczycy zgodziliby się z naszym rozumieniem wolności? • Czy świadomość, że mamy do czynienia z obywatelem starożytnych Aten pomaga w poznaniu jego charakteru i osobowości?
- Slides: 11