ZAHAMOWANIE TEMPA WZRASTANIA ORAZ ZJAWISKO NADGANIANIA WZROSTU U

ZAHAMOWANIE TEMPA WZRASTANIA ORAZ ZJAWISKO NADGANIANIA WZROSTU U DZIECI Z MŁODZIEŃCZYM IDIOPATYCZNYM ZAPALENIEM STAWÓW E. Pawlaczyk-Wróblewska, I. Klimecka, T. Szepelak Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego Oddział Reumatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

CEL PRACY • ocena auksologiczna wybranych parametrów rozwoju fizycznego u dzieci z MIZS • analiza grupy czynników wpływających na wystąpienie obserwowanych zaburzeń wzrastania • ocena osi GH /IGF-1/IGFBP-3 • określenie prognozowanego wzrostu ostatecznego badanej grupy

Charakterystyka opisowa badanej grupy wiek zachorowania czas trwania choroby ♂ ♀ ♂+♀ liczebność n % 28 53 81 34, 57 65, 43 100 wiek (lata) XI płeć SD min max 10, 52 11, 83 11, 38 6, 75 6, 12 6, 35 3, 80 4, 90 4, 50 4, 11 3, 95 4, 03 3, 78 4, 23 4, 05 2, 26 4, 24 3, 67 2, 90 4, 00 2, 90 0, 63 0, 49 0, 85 0, 16 18, 98 18, 43 18, 98 14, 12 14, 67 8, 75 16, 76

Średnie standaryzowane wartości wysokości ciała (st B-v) w badanych typach początku choroby. uogólniony wielostawowy skąpostawowy ogółem -0, 2 -0, 6 -1, 0 -1, 8 typ choroby liczebność n % uogólniony 14 17, 28 wielostawowy 22 -3, 0 skąpostawowy -3, 4 ogółem -2, 2 -2, 6 st B-v XI -1, 4 SD min max -3, 3218 1, 5686 -5, 8906 -1, 4648 27, 16 -1, 1189 1, 1598 -3, 8704 0, 9091 45 55, 56 -0, 1451 1, 0550 -2, 3000 2, 3571 81 100, 00 -0, 9587 1, 6498 -5, 8906 2, 3571 standaryzowana wysokość ciała

Odsetek dzieci w badanych grupach w zależności od wartości st B-v stbv<-2 -1<stbv<1 stbv>2 -2<=stbv<=-1 1<=stbv<=2

Średnie standaryzowane wartości masy ciała (st mc ) w badanych typach początku choroby liczebność n % uogólniony 13 16, 05 wielostawowy 20 skąpostawowy ogółem st mc SD min max -1, 7183 1, 2406 -2, 7234 2, 0811 24, 69 -1, 0324 0, 9738 -2, 1739 0, 8864 40 49, 38 -0, 2586 0, 8268 -1, 7229 1, 9423 73 90, 12 -0, 7306 1, 0965 -2, 7234 2, 0811 XI typ choroby

Różnicujący wpływ wystąpienia choroby na wysokość i masę ciała oraz BMI - wyniki testu analizy wariancji standaryzowana masa ciała -0, 2 -0, 3 -0, 1 przed zachorowaniem -0, 2 -0, 41 -0, 45 -0, 47 -0, 6 -0, 7 po zachorowaniu -0, 7 -0, 49 -0, 8 -0, 9 po zachorowaniu -1, 0 F 1, 348 =14, 83 , p=0, 0001 -0, 51 przed zachorowaniem -0, 53 -1, 1 -0, 8 po zachorowaniu -0, 43 -0, 4 -0, 5 -0, 6 przed zachorowaniem -0, 3 -0, 4 standaryzowane BMI standaryzowana wysokość ciała F 1, 390 =26, 98 , p=0, 0000 F 1, 292 =0, 643 , p=0, 4232

Różnicujący wpływ czasu trwania choroby na wysokość ciała, masę ciała oraz BMI - wyniki testu analizy wariancji standaryzowana masa ciała -0, 2 -0, 3 1 2 -0, 4 -0, 5 przed -0, 6 zachorowaniem -0, 7 -0, 8 -0, 9 -1, 0 -1, 1 -1, 2 3 4 5 6 standaryzowana wysokość ciała 7 >7 czas po zachorowaniu F 7, 305 =4, 47 , p=0, 000 -0, 1 -0, 3 -0, 5 -0, 7 -0, 9 -1, 1 -1, 3 -1, 5 -1, 7 -1, 9 1 2 przed zachorowaniem 3 4 5 czas po zachorowaniu F 7, 340 =9, 37 , p=0, 0000 6 7 >7 standaryzowane BMI 0, 05 -0, 15 -0, 25 -0, 35 -0, 45 -0, 55 -0, 65 1 2 3 4 5 6 7 >7 czas po zachorowaniu przed zachorowaniem F 7, 304 =7, 89 , p=0, 0000

Przebieg standaryzowanej wysokości ciała w czasie dla trzech typów początku choroby standaryzowana wysokość ciała XI 1, 2 0, 8 0, 4 0, 0 -0, 4 1 2 3 4 -0, 8 -1, 2 -1, 6 przed zachorowaniem -2, 0 typ uogólniony Długość choroby -2, 4 (lata) n SD wielostawowy -2, 8 0 22 -0, 35 0, 94 -3, 2 skąpostawowy 1 7 -1, 39 0, 89 -3, 6 2 14 -0, 77 0, 71 3 17 -0, 95 0, 74 4 19 -1, 79 1, 12 5 9 -2, 05 1, 28 6 6 -3, 58 1, 02 7 i> 39 -3, 22 1, 71 lata po zachorowaniu 5 6 7 >7 lat

Wartości standaryzowanej wysokości ciała w poszczególnych typach początku choroby oraz kategorii wieku zachorowania standaryzowana wysokość ciała 0, 5 0, 0 -0, 5 <=2 2 -4 wiek zachorowania 4 -6 -1, 0 -1, 5 -2, 0 -2, 5 -3, 0 -3, 5 -4, 0 skąpostawowy wielostawowy uogólniony >6

Wartości średnie standaryzowanej wysokości ciała w kategoriach wieku zachorowania i typu początku choroby St B-v typ skąpostawowy SD SD XI typ wielostawowy XI typ uogólniony XI wiek zachorowani a (rok życia) SD <=2 -3, 5159 1, 3750 -1, 8233 1, 3371 -0, 5543 0, 9898 2 -4 -3, 5424 0, 0000 -0, 9255 1, 2126 0, 1867 1, 2457 4 -6 -3, 7222 2, 4874 -0, 8533 0, 1330 0, 3077 0, 6766 >6 -2, 9453 1, 5406 -0, 0862 1, 2851 -0, 4969 1, 1536

Wartości standaryzowanych cech dla trzech typów początku choroby - cechy somatyczne

Wartości standaryzowanych cech dla trzech typów początku choroby - cechy cefalometryczne

Wartości standaryzowanych cech dla trzech typów początku choroby - cechy ręki 1, 0 0, 5 0, 0 ** sty-ph P ** sty-da P ** ph 1 -da 1 P ** ph 2 -da 2 P ** ph 3 -da 3 P ** ph 4 -da 4 P -0, 5 -1, 0 -1, 5 -2, 0 -2, 5 -3, 0 uogólniony wielostawowy skąpostawowy * ph 5 -da 5 P

Indywidualne krzywe wzrastania dla chłopców dziewcząt - przed i po zachorowaniu 13 19 30 32 1, 5 st B-v 1, 0 0, 5 -12 -11 -10 -9 -8 -7 -6 -5 -4 0, 0 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 -0, 5 -1, 0 chłopcy -1, 5 -2, 0 moment zachorowania

Wartości średniej standaryzowanej wysokości ciała w badanej grupie (przed zachorowaniem) grupa n % z nadganianiem wzrostu 8 9, 88 bez nadganiania wzrostu 73 ogółem 81 st B-v XI liczebność SD min max 0, 0202 0, 6446 -0, 9365 1, 2978 90, 12 - 0, 1517 1, 1094 -2, 7080 2, 2903 100 -0, 1197 1, 0377 -2, 7076 2, 2903

Prognoza wzrostu ostatecznego w badanych grupach dla 3 typów początku choroby

aktywność choroby ? GH Siatka centylowa wysokości ciała dla dziewcząt warszawskich. IGF – 1 IGFBP 3

Wartości stężeń GH w testach stymulacyjnych w badanej grupie typ początku choroby 14, 96 31, 61 SD 18, 31 skąpostawowy XI 22, 21 XI SD wielostawowy 25, 88 SD XI GH (μIU/ml) uogólniony XI parametr ogółem SD 15, 07 27, 06 16, 22

Wartości IGF-1 -chłopcy

Wartości IGF-1 -dziewczęta

Wartości IGFBP-3 w badanej grupie

• IL - 6 causes growth impairment in transgenic mice through a decrease in IGF-I. A model for stunted growth in children with chronic inflammation. de Benedetti F. J Clin-Invest 1997 • Is systemic juvenile rheumatoid arthritis an IL - 6 mediated disease? Martini A. J Rheumatol 1998 • Role of IL - 6 in growth failure: an animal model. Meazza C. Horm Res 2002; • Serum IL - 6 levels and joint involvement in polyarticular and pauciarticular juvenile chronic arthritis. Robbioni P. Clin Exp Rheumatol 1992 • IL - 6 as a therapeutic target in systemic-onset juvenile idiopathic arthritis. Yokota S: Curr Opin Rheumatol. 2003 Wyniki badań biochemicznych w badanych grupach z uwzględnieniem aktualnej aktywności choroby 3, 8 12, 0 0, 0 Hb (g%) 12, 8 L (G/l) PLT (G/l) OB. (mm/h) 41, 0 0, 5 SD 15, 5 6, 2 75, 2 68, 0 4, 7 0, 5 0, 0 5, 4 58, 1 30, 4 10, 3 6, 1 0, 0 11, 2 1, 3 12, 4 12, 3 0, 0 12, 6 7, 7 388, 0 0, 0 435, 2 106, 4 nieaktywny SD 12, 9 4, 6 5, 3 0, 5 64, 8 23, 8 0, 7 11, 4 7, 4 2, 9 303, 7 66, 2 aktywny SD 45, 6 48, 2 0, 0 3, 5 17, 9 8, 2 1, 0 12, 2 12, 0 412, 3 75, 2 ogół nieaktywny SD XI 0, 0 CRP (mg%) SD aktywny XI 158, 2 XI 96, 5 IL-6 (pg/ml) XI SD SD nieaktywny typ początku skąpostawowy XI aktywny typ początku wielostawowy XI nieaktywny XI parametr uogólniony XI typ początku SD 15, 9 8, 3 80, 1 123, 6 3, 5 0, 0 4, 4 48, 2 34, 3 13, 3 7, 6 57, 0 29, 5 1, 0 11, 7 1, 3 12, 3 0, 8 11, 4 1, 2 7, 0 1, 9 8, 3 2, 1 7, 5 2, 7 11, 4 6, 0 344, 2 127, 0 315, 2 85, 4 322, 9 90, 4 399, 9 106, 5

Korelacje rang Spermana pomiędzy stężeniami w surowicy IL-6 a innymi parametrami stanu zapalnego oraz IGF-1 pary zmiennych IL-6 (pg/ml) albuminy (%) Globuliny (%) CRP (mg%) L (G/l) Hb (g%) OB (mm/h) IGF-1 (ng/ml) korelacja (r) rang Spermana -0, 347 0, 3811 0, 7065 0, 7700 -0, 4038 0, 2701 -0, 7801 poziom istotności (p) 0, 024* 0, 013* 0, 005** 0, 008** 0, 08 0, 005**

WNIOSKI • U dzieci chorujących na mizs występują zaburzenia rozwojowe pod postacią niedoboru wysokości ciała, w mniejszym stopniu masy ciała, skrócenia długości kończyn dolnych i górnych, krótkopoalczystości i małożuchwia. • Grupę czynników zwiększających ryzyko wystąpienia i decydujących o stopniu obserwowanych zaburzeń rozwojowych stanowią: – – – uogólniony i wielostawowy typ początku choroby, długość trwania procesu chorobowego wczesny wiek zachorowania dziecka. Agresywny przebieg choroby i duża aktywność zapalenia stanowią kolejne czynniki predysponujące i nasilające proces opóźnionego wzrastania. • W trakcie trwania choroby można zaobserwować dwa okresy, które w różny sposób wpływają na proces wzrastania. W pierwszym okresie, początkowych latach choroby, zaburzenia wzrastania wynikają z aktywności procesu zaplanego i związanej z nim steroidoterapii. Drugi okres to okres remisji, podczas którego tempo wzrastania ulega przyspieszeniu, a u części dzieci występuje zjawisko nadganiania wzrostu („catch up growth”).

WNIOSKI • Wydzielanie GH u dzieci chorujących na mizs jest prawidłowe zarówno w aktywnej i nieaktywnej fazie choroby. Nie stwierdzono w badanej grupie niedoboru hormonu wzrostu. • Stwierdzono zależność pomiędzy aktywną klinicznie i potwierdzoną w badaniach laboratoryjnych fazą zapalenia a poszczególnymi przekaźnikami sygnału wzrostowego. W fazie aktywnej choroby stwierdzano znamienne statystycznie wzrost stężenia IL-6 oraz obniżenie stężenia IGF-1, przy prawidłowych stężeniach IGFBP-3 w surowicy. • Prognoza wzrostu ostatecznego dla grupy dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów jest gorsza niż u dzieci zdrowych.

Dziękuję za uwagę.