Zagroenie niedostosowaniem spoecznym Monika Sztolpa Zaremba Edyta Orowska

Zagrożenie niedostosowaniem społecznym Monika Sztolpa – Zaremba Edyta Orłowska

Zagrożenie niedostosowaniem społecznym Powtarzające się i utrwalone wzorce zachowań dyssocjalnych, agresywnych lub buntowniczych Mogą prowadzić do przekroczeń norm społecznych i oczekiwań dla danego wieku

Zagrożenie niedostosowaniem społecznym Odnosi się do zaburzeń sfery emocjonalno – wolicjonalnej, behawioralnej i osobowości Trudności w postaci dostosowania się do uznanych norm społecznych, zadań życiowych i zaburzonej równowagi poznawczo -uczuciowej, nieprzestrzeganie norm moralnych

Zagrożenie niedostosowaniem społecznym Nagminne wagary Ucieczki z domu i włóczęgostwo Sporadyczne lub systematyczne picie alkoholu Odurzanie się Niszczenie mienia Stosowanie przemocy Bójki Przywłaszczenie cudzego mienia Udział w grupach negatywnych Usiłowanie samobójstwa

Niedostosowanie społeczne Wyraźna opozycja do wartości społecznych i norm obyczajowych, moralnych i prawnych Skutkiem zachowań jest destrukcja istniejącego ładu społecznego

Diagnoza niedostosowania Skala Nieprzystosowania Społecznego Nieprzystosowanie rodzinne Nieprzystosowanie rówieśnicze Nieprzystosowanie szkolne Zachowania antyspołeczne Kumulacja niekorzystnych czynników biopsychicznych Kumulacja niekorzystnych czynników socjokulturowych

Kwalifikowane „pod zagrożenie”: Zaburzenia hiperkinetyczne Zaburzenia zachowania Mieszane zaburzenia zachowania i emocji Zaburzenia emocjonalne Zaburzenia funkcjonowania społecznego Tiki Inne zaburzenia zachowania i emocji Zaburzenie psychiczne inaczej nie określone

Zaburzenia zachowania uporczywy i powtarzający się wzorzec aspołecznego, agresywnego i buntowniczego zachowania prowadzi do poważnego naruszenia adekwatnych dla wieku oczekiwań społecznych (musi więc być czymś więcej niż tylko zwykłą dziecięcą złośliwością i młodzieńczym buntem) ma względnie trwały charakter (sześć miesięcy lub dłużej)

Zaburzenia zachowania Do przykładów zachowań uzasadniających rozpoznanie zalicza się: nadmiernie częste wdawanie się w bójki, tyranizowanie otoczenia, okrucieństwo wobec ludzi i zwierząt, poważne niszczenie mienia, podpalenia, kradzieże, powtarzające się kłamstwa, wagarowanie i ucieczki z domu, częste i ciężkie napady złości oraz nieposłuszeństwo

SPOSOBY PRACY Z UCZNIAMI POSIADAJĄCYMI ORZECZENIE O KSZTAŁCENIU SPECJALNYM Zagrożenie niedostosowaniem społecznym Niedostosowanie społeczne

Zagrożenie i niedostosowanie Ukierunkowanie rozwoju mocnych stron, zainteresowań, wzmacnianie poczucia własnej wartości Pomoc w nawiązywaniu pozytywnych kontaktów z rówieśnikami Pomoc w szukaniu alternatywnych sposobów zachowania Promocja zdrowego trybu życia, profilaktyka uzależnień Trening zastępowania agresji Socjoterapia Trening umiejętności społecznych i psychologicznych

PRACA Z DZIECKIEM AGRESYWNYM

System pracy z dzieckiem agresywnym Wydawanie poleceń Zasady i konsekwencje Nagrody i przywileje Systemy żetonowe

Wydawanie poleceń 1. Podejdź do dziecka 2. Zdobądź jego uwagę ( dotknij go, spójrz w oczy, zawołaj po imieniu) 3. Wydaj jednoznaczne polecenie w 2 -3 słowach 4. Poproś dziecko by powtórzyło polecenie 5. Powtórz polecenie tyle razy jest to konieczne i poproś, by dziecko za każdym razem je powtórzyło 6. Dopilnuj wykonania polecenia ( nie odchodź od dziecka, dopóki nie dokończy zadania)

Polecenia Wydawaj dziecku tylko tyle poleceń, ile możesz wyegzekwować Jeśli dziecko robi coś interesującego ( ogląda bajkę), to nie ma sensu by wydawać mu wtedy polecenia. Zazwyczaj trzeba , , wstrzelić się” w napisy końcowe lub w reklamę. Wiele dzieci musi mieć bardzo jasno powiedziane, że polecenie to nie prośba i nie ma dowolności w jego wykonaniu. Tutaj trzeba być niestety stanowczym! Jeśli nie mamy siły wyegzekwować polecenia najlepszą rzeczą jaką możemy zrobić, to nie wydać go.

Polecenia Niektóre starsze dzieci potrzebują kilku minut by wewnętrznie przekonać się do konieczności wykonania polecenia. Tutaj pomaga sztuczka, która zastępuje niepotrzebną dyskusję – masz pięć minut na wykonanie polecenia. Na raz warto jest wydać tylko jedno polecenie. Unikać poleceń złożonych typu , , zrób to i to” np. Umyj ręce i przynieś sól z kuchni.

Przykład Ile razy mam Ci powtarzać, żebyś w końcu poukładał swoje książki? ! Nie będziesz oglądał telewizji , jeśli tego nie zrobisz!

Krótki komunikat zdejmuje z dziecka ciężar winy, nie zawiera informacji, że znowu nie udało mu się spełnić oczekiwań, niesie negatywnego ładunku emocjonalnego Jest po prostu przypomnieniem, że coś należy zrobić

Lepiej: „Tomek, książki na półkę!” „Tomek masz 5 minut na położenie książek na półkę”

Zasady – dlaczego są ważne? łatwiej jest w świecie, gdzie dokładnie wiadomo, co i kiedy można robić potrzeba jasnego, przewidywalnego i konsekwentnie przestrzeganego przez dorosłych systemu zasad – pewność i bezpieczeństwo pozwalają wyegzekwować polecenie, wykluczają niepotrzebną dyskusję pomagają zachować spokój w trudnych sytuacjach i stanowią bazę, do której można się odwoływać

Norma a zasada Norma – ogólna wskazówka dotycząca tego jak należy postępować w życiu, pokazuje kierunek i właściwy sposób postępowania. Zasada – opisuje regułę postępowania w danej sytuacji.

Przykład Norma – „Pilnuj porządku” „Ucz się pilnie”, „Okazuj szacunek starszym” Zasada- „Brudne rzeczy zanoś do kosza w łazience” „Do lekcji siadamy o 17. 30” „Ustępuj miejsca osobom starszym w autobusie”

Tworzenie zasad krótko (im mniej wyrazów tym łatwiej zapamiętać i powtórzyć) pozytywnie dziecko dostaje dokładną wskazówkę, jakiego zachowania od niego oczekujemy, nie podpowiadamy jak zachowywać się nie należy mało – dziecko na raz nie przyswaja więcej niż 2 - 3 zasady (maksymalnie pamięta ok. 10)

Tworzenie zasad zrozumiałe dla wszystkich obowiązujące wszystkich egzekwowalne

Konsekwencje – czyli co zrobić, gdy dziecko łamie zasady stały element porządkujący domowe życie zaplanowane następstwo zachowania jeśli przekroczy się pewne zasady, trzeba być przygotowanym na pojawienie pewnego dyskomfortu związanego z wprowadzeniem konsekwencji

Dekalog Supermana, czyli 10 x „s” Szybka Skuteczna Stosowalna Sprawiedliwa Stała Słuszna Sympatyczna Słowna Stanowcza Systematyczna

Wygaszanie i wzmacnianie zachowań Rodzaj reakcji osoby dorosłej na trudne zachowanie dziecka decyduje o tym, czy w przyszłości będzie się ono pojawiać z większą czy mniejszą częstotliwością.

Reakcje prowadzące do narastania liczby zachowań pożądanych zachowanie pożądane + wzmocnienie pozytywne (NAGRODA) = więcej zachowań pożądanych zachowanie niepożądane + brak wzmocnienia (brak uwagi – WYGASZANIE) = mniej zachowań niepożądanych zachowanie niepożądane + wzmocnienie negatywne ( KONSEKWENCJA) = mniej zachowań niepożądanych

Przykładowe rodzaje konsekwencji Time Out, czyli odesłanie w nudne miejsce Odebranie przyjemności, przywileju Brak zainteresowania ze strony ważnej, dorosłej osoby (zabranie uwagi) Konsekwencja naturalna

Konsekwencje naturalne wynikają z zachowania dziecka, dając mu szansę na naprawienie sytuacji mogą przyjmować formy: naprawienia szkody wyłączenia z sytuacji zabranie możliwości otrzymania kolejnego przywileju aż do ustania trudnej sytuacji ograniczenie swobody działania

Pochwały terapeutyczne Pochwała jest skutecznym narzędziem umożliwiającym w wielu wypadkach zmianę uciążliwego zachowania lub wykształcenie pożądanych nawyków. Jest to metoda zwiększająca motywację do podejmowania kolejnych wysiłków i starań.

Pochwały terapeutyczne Wszystkie dzieci, nie tylko te z trudnościami w zachowaniu, należy chwalić jak najczęściej, wielokrotnie w ciągu dnia. Jeśli wydaje nam się, że nie ma za co pochwalić dziecka, to należy stworzyć okazję do tego.

Dobra pochwała jest: • • Prawdziwa, sam w nią wierzę Powtarzalna przez innych Pozytywna, nie ma w niej negatywów Przekonywalna, czyli chwalony w nią uwierzy Pochwalna, czyli bez wychowywania Polukrowana, czyli bez krytykowania Poważna, czyli bez żartu i ironii Pokazująca, co nam się konkretnie podobało

Pułapka nr 1 – zakazane słowa • Tym razem dobrze ci wyszło • W końcu ten zeszyt wygląda schludnie • Posprzątałeś to prawie tak dobrze jak mama • Nareszcie wziąłeś się do pracy. • O, wreszcie na biurku jest porządek. • Mógłbyś zawsze pisać tak starannie • Całkiem nieźle to wykonałeś.

Pułapka nr 2 – ukryta krytyka „Zdążyłeś na obiad, ale jak zwykle nie umyłeś rąk” Przygotowałeś pyszne kanapki, ale mógłbyś tak przy tym nie nakruszyć” Świetnie przepisałeś wypracowanie, ale zobacz, ile w nim błędów”

Pułapka nr 3 – jawna krytyka „Nie spóźniłeś się dziś na obiad” „Nie zapomniałeś o urodzinach brata” „Nie pobiłeś się z kolegą” Komunikat w tej formie informuje o tym, co zostało zrobione źle, lub co nie zostało zrobione. By pochwała była odebrana pozytywnie musi wskazywać na pozytywy.

Pułapka nr 3 – aluzja i ironia w pochwale „ O ! Jak świetnie Ci idzie, nie jesteś taki głupi! Dzieci często słyszące negatywne komunikaty dotyczące swojego zachowania, są bardzo wrażliwe na swoim punkcie. Tego rodzaju uwaga może zostać odebrana jako krytyka, doprowadzając do wybuchu.

SKUTECZNA POCHWAŁA 1. Nazwij konkretną postawę, zachowanie bądź działanie, które chwalisz. 2. Pokaż, jakie konsekwencje chwalona postawa, zachowanie lub działanie miało dla grupy i/lub problem(y), które rozwiązało. 3. Dodaj, jakie emocje wywołała ta postawa, zachowanie lub działanie w chwalącym, czyli w tobie (np. dumę, radość, satysfakcję).

Nagroda metoda zwiększająca motywację dziecka, zachęcająca do wykonania trudnego zadania strategia, która pomaga być skutecznym dorosłym oraz ułatwia egzekwowanie poleceń pomaga nakłonić dziecko do zrobienia czegoś, co jest postrzegane przez nie jako nieprzyjemne

Nagroda powinna być: • Natychmiastowa – można ją otrzymać natychmiast, jeśli zrobiło się co było w umowie • Niepodważalna – jeśli jedna strona dotrzymała umowy, druga też musi to zrobić • Niepodzielna – nie można jej dzielić pomiędzy innych • Naturalna i na miarę – proporcjonalna do wysiłku dziecka, powinna być rekompensatą za włożony trud • Oczekiwana – warto się o nią starać

Rodzaje nagród • nagrody materialne – najprzyjemniejsze dla dzieci, warto określić granice, w jakich wartość nagrody musi się zawrzeć ( lizak, naklejka, drobna zabawka) • czas spędzony z dorosłym – ( 10 min. wspólnego układania klocków, 20 min. czytania książki • uzyskanie przywileju – skorzystanie z limitowanej rzeczy np. pilot od TV • „luksusowa” – możliwość wyboru marki kupionej rzeczy • zezwolenie na rzecz zazwyczaj zabronionej ( gra na komputerze, picie coli)

Systemy żetonowe Jest to metoda przeznaczona do modyfikowania zachowań niezbyt trudnych , przeszkadzających ale niewpływających w sposób bezpośredni na najważniejsze sfery funkcjonowania dziecka.

Tworzenie systemu żetonowego 1. Opis niepożądanego zachowania ( dziecko nie ścieli łóżka) 2. Zdefiniowanie, w jaki sposób dziecko ma się zachować w określonej sytuacji ( ścieli łóżko tuż po powrocie ze szkoły) 3. Ustalenie systemu punktowego ( 2 pkt – łóżko pościelone rano, 1 pkt po południu)

Systemy żetonowe Nagradzamy pozytywne zachowania, nie wprowadzamy punktów karnych. Warto aby dziecko mogło co jakiś czas zdobyć nagrodę za maksymalną ilość punktów. Stopniowe gromadzenie punktów uczy odraczania i cierpliwości

Kodeks złości Problemem nie jest wyrażanie negatywnych uczuć, ale wyrażanie ich w sposób akceptowany społecznie.

Kodeks złości 1. Każdy ma prawo się złościć. 2. Wolno ………. ( krzyczeć w wyznaczonym miejscu, tupać w kącie, drzeć stare gazety, pognieść je) 3. Nie wolno……. ( nikogo uderzyć, gryźć, szczypać, pluć, niszczyć zabawek)

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ