ZAFER LKRETM OKULU REHBERLK SERVS AL OSMAN ZTRK

ZAFER İLKÖĞRETİM OKULU REHBERLİK SERVİSİ ALİ OSMAN ÖZTÜRK OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMANI

EYVAH!!! ÇOCUĞUM BÜYÜYOR • Doğduğunda size Dünyaları verdi, • İlk adımı attığı zaman, sevinçten uçtunuz, • İlk Anne veya Baba dediğinde ne yapacağınızı şaşırdınız, • Büyüdükçe problem yaşamaya başladınız, “ARTIK ÇOCUĞUMU ANLAYAMIYORUM” DEMEYE BAŞLADINIZ DEĞİL Mİ? **Korkmayın çocuğunuz kendini arıyor.

ERGENLİK DÖNEMİ n n n Ergenlik: Çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemi olan, Zaman sınırları kişiye göre değişebilen, Genelde 10 -20 yaş arasını kapsayan, Hızlı büyüme ve gelişmenin görüldüğü, Fiziksel, sosyal, zihinsel ve psikolojik değişimlerin yaşandığı evredir. “BİREYİN HEM KENDİSİ İLE HEMDE ÇEVRESİ İLE ÇATIŞMA YAŞADIĞI BİR DÖNEMDİR”.

FARKLILIKLAR n n n Bu dönem bazı çocuklarda erken bazılarında ise geç başlayabilir veya bitebilir. Beden yapıları birbirlerine göre farklı büyüme gösterir. Bireysel farklılıklar görülür. Kızlar ergenliğe erkeklere oranla 1 -2 yıl daha erken girer. Ergenlik dönemindeki hızlı değişimlere ayak uydurmada çocuklar birbirlerine göre farklılık gösterebilirler.

ERGENLİK DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ o o o o o Duygu, düşünce, davranış ve ilişkilerinde değişkendir. Anne, Baba ve öğretmen gibi otoritelere karşı çıkarlar ancak Örnek modele ihtiyaç duyarlar. Otoriteye karşı gelmesi saygısızlık değil, varlığını ispat etme çabasıdır. (bir birey olma çabası) Arkadaşları onun için önemlidir. Çünkü aynı sorunlarla karşıyadırlar. Dağınıktır, unutkandır, Beklenenden fazla tepki gösterirler, Çok hassas ve kırılgandırlar, Dünya görüşleri farklıdır ve çabuk değişir, Hata yapma oranları yüksektir, risk altındadırlar.

Kendilerine yetişkin gibi davranılmasını isterler, Emir almayı sevmezler, açıklama isterler, Kısıtlama değil özgürlük isterler (sınırları çizilmiş), Düşünce ve fikirlerine değer verilmesini isterler, Kıyaslanmaktan nefret ederler, Kendilerinin olduğu gibi kabul edilmesini isterler, Ø Sevgi, anlayış, hoşgörü ve takdir beklerler, Ø Hayal kurar, yalnız kalmak ister, aşık olmak isterler, Ø Ø Ø TAM BİR BENMERKEZCİDİRLER, Ø “ Ø DİKKAT” DEPRESYONA GİRME İHTİMALLERİ OLDUKÇA YÜKSEK.

“ERGENLİK DÖNEMİ DEPRESYONU” NEDENLERİ: **Aile ve akrabalarda bu ve benzeri durumların olması, **Düşünce biçiminin kötümser, hassas, alıngan, ve evhamlı olması, **Çevresel stresler(okul, aile, arkadaş), **Ergen için önemli olan kişiyi yada sevgisini ve ilgisini kaybetme, v. b gibi. **bu dönemde yaşadığı sorunlarla baş edememesi en büyük etkendir. Bu nedenler her çocukta depresyona yol açmayabilir. Çocuğun kişilik yapısı, belirleyicidir. ****

Tedavi edilebilir mi? **Tedavi edilebilir ve eski haline tamamen dönebilirler. **İlaç tedavisi, Psikoterapi gibi her türlü müdahale anında hekim ile işbirliği gerekir. **Ergenlerde ona rehber olabilecek yol gösterecek bir danışmana ihtiyaç duyulur. **Depresyonun bir akıl hastalığı olmadığı bilinmelidir. **Ancak ailede depresyonlu kişi varsa tekrarlayabilir. **Depresyon duygusal çöküntü olarak nitelenebilir. “EVET”

ANNE VE BABALAR NE YAPMALI ? n ANNE VE BABALAR ERGENLİK DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ HAKKINDA BİLGİ EDİNMELİ , n DEPRESYONA NEDEN OLABİLECEK BELİRTİLER GÖRDÜĞÜNÜZ ANDA BİR UZMANA BAŞ VURUN. n ÖĞRETMLERİ İLE GÖRÜŞÜP OKUL ARKADAŞ İLİŞKİLERİNİ DEĞERLENDİRİN. n SAKİN OLMAK ÖNEMLİ; ERGEN KİŞİYE SEVGİYLE GÜVEN VERİCİ BİR TUTUMŞA YAKLAŞALIM. n ERGEN KİŞİ FAZLA BUNALTMADAN SIKIŞTIRILMADAN GÖZLEM ALTINDA TUTULMALIDIR.

‘ERGENİN ANNE BABALARLA İLGİLİ EN BELİRGİN SİTEMLERİ, n ONLAR ESKİ KAFALI! n SANKİ KENDİLERİ HİÇ GENÇ OLMADILAR! n ONLARLA ARAMIZDA DAĞLAR KADAR FARK VAR. n BÜYÜKLER BİZİ NE ZAMAN ANLAYACAKLAR? n n ONLAR GİBİ YAŞAMAK ZORUNDA DEĞİLİZ Kİ!!! HER ŞEYİME KARIŞMAK ZORUNDALAR MI ?

YETİŞKİNLER İSE GENÇLERİ; • • • Sorumsuz ama sorunlu, Saygısız , Laf dinlemeyen, Öğütlere kulak asmayan, Büyükleri dinlemeyen, Burnunu doğrultusunda giden, Dediğim dedik, Bazen de baş belası, biri olarak görürler. BİZ BÖYLEMİYDİK? NERDE O ESKİ GENÇLİK? diye yakınırlar.

n n !!!!!!!!!!!!!! ANNE BABALAR ERGENİN YAŞADIĞI TÜM BU DEĞİŞİMLER HAKKINDA ONLARI BİLGİLENDİRMELİ VE DESTEKLEMELİDİRLER. ERGENİN AİLESİNE VE SEVDİKLERİNE BAĞLILIĞINI SÜRDÜREREK BAĞIMSIZLIĞINI KAZANMASI EN DOĞRU YOLDUR. SORUNLAR; KARŞILIKLI DİNLEMEYLE KIZGINLIĞA VE KIRGINLIĞA YOL AÇMADAN HOŞGÖRÜ VE ANLAYIŞ İÇİNDE YAPICI TARTIŞMALARLA ÇÖZÜLMELİ.

“ERGENLER NE İSTERLER” n n n n n Büyüyüp gelişmiş bir kişi olmak, İlerleyip olgunlaşmak ve değişmek Bireysel bağımsızlık elde etmek, Başarmak ve güven kazanmak, Beğenilmek ve takdir edilmek, Çevresiyle olumlu bir sosyal ilişki kurmak, Geleceğini belirlemek, KISACASI MUTLU OLMAK isterler. Anne babalara düşen görev ise onların karşılarında değil, yanlarında olmalarıdır.

“BAZI İPUÇLARI” l l l l Öfke , kızgınlık, sevinç, korku gibi, duygularının paylaşılması gerekir. Her konuda konuşmaya, dinlenilmeye ve büyükler tarafından anlaşılmaya ihtiyaçları vardır. Yeteneklerini fark etmede ve kendini gerçekleştirmede yardıma ihtiyaç duyarlar. Beslenme ve Zararlı alışkanlıklarla baş etmede bilgilendirilme gereksinimleri vardır. Bilinçli fiziksel aktivitelere yönlendirilmelidirler. (spor, tiyatro, folklor)gibi. Zaman zaman kendileri ile vakit geçirilmesini de isterler. UNUTULMAMALIDIR Kİ ONLARLA GEÇİRECEĞİNİZ ZAMAN BOŞA HARCANAN ZAMAN DEĞİL , ONLARIN İHTİYAÇ DUYDUKLARI BERABERLİKDİR.

HESİOD n n n İsa’dan 800 yüzyıl önce yaşayan ünlü düşünür HESİOD şöyle demiş; -Günümüz gençleri öyle umursamaz ki! İlerde ülke yönetimini ele alacaklarını düşündükçe umutsuzluğa kapılıyorum. Bizlere büyüklere karşı saygılı olmayı ağırbaşlı olmayı öğretmişlerdi. Şimdiki gençler; kurallara boş veriyorlar, çok sorumsuz ve sabretmesini bilmiyorlar.

SOKRATES ; ***GENÇLERİN GÖZÜNDE YETİŞKİNLER GERİKAFALI TUTUCU KİŞİLERDİR. GENÇLERİ ANLAMAYA YANAŞMAŞMAZLAR. AYNI ZAMANDA ÇIKARCI VE İKİYÜZLÜDÜRLER. ***YETİŞKİNLER İSE KENDİ ARALARINDA NERDE BİZİM GENÇLİK DİYE DERTLEŞİRLER. **OYSA KENDİLERİ DE; GENÇLİKLERİNDE BİR ÖNCEKİ KUŞAKLA BENZER ÇATIŞMA YAŞADIKLARINI UNUTURLAR.

NEDEN ÇATIŞMA; • • • Yetişkinler geleneklere ve eski yaşam anlayışına sımsıkı tutunurlar. Eski kuşaklar yeniliklere daha zor uyum gösteriyorlar. Çocuklarını kendilerinin uzantısı , bir kopyası olarak görürler. Bundan dolayı geçlerdeki farklılıkları kabul edemezler. Ergenin kendi kanatları ile uçma çabasını anlayamadıklarından yada anlamak istemediklerinden; ÇATIŞMA kaçınılmaz olur.

ERGEN AİLE İLİŞKİSİ n n n n n Bağımsızlık duygusu ile hareket eden ergen aile büyükleri ile çatışır. Aile büyükleri ergenin büyüdüğünü fark etmez veya kabullenmezse çatışmalar başlayacaktır. Ergen zamanla aileden uzaklaşıp arkadaşlarına yaklaşacaktır. Arkadaşları onunla aynı sorunlara sahip kişilerdir. Ailelerini beğenmezler. Aile içinde yapılan eleştirilere ani tepkiler verirler. Eleştiri kabul etmediği gibi kendisi sürekli ailesini eleştirir. Anne ve babanın düşüncelerini eski kafalılık olarak görür. Anne ve babanın beğenileri ile alay ederler. BU DÖNEMDE ANNE VE BABALAR. ; SABIRLI , ANLAYIŞLI, HOŞGÖRÜLÜ OLMALI AKSİ HALDE ERGEN AİLEDEN TAMAMEN UZAKLAŞABİLİR. SORUNLARIYLA BAŞEDEMEYEN ERGEN, AİLEDEN DESTEK GÖRMEZSE HERTÜRLÜ ZARARLI ALIŞKANLIKLARI EDİNEBİLİR.

Ergen arkadaş ilişkisi. • • ORTAK SORUNLARA SAHİP OLDUKLARINDAN ARKADAŞLARI İLE DAHA YAKINDIRLAR. BAŞLANGIÇTA KENDİ CİNSLERİ İLE OLAN YAKINLIK SONRADAN KARŞI CİNSE YÖNELİR. ARKADAŞLARININ KENDİSİ HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİ ÇOK ÖNEMLİDİR. SIK BERABER OLMAK İSTERLER. HER ERGEN BİR ARKADAŞ GRUBUNA AİT OLMAK İSTER. (TEMEL ÇABA SOSYAL ONAY , SOSYAL KABUL DÜR. ) AİLESİ İLE DENGESİZ VE OLUMSUZ İLİŞKİLERE SAHİP OLAN ERGENLER ARKADAŞ GRUPLARI İLE ÇETELEŞMEYE KADAR GİDEBİLİRLER. ERGENLER EVDE ANNE VE BABA TARAFINDAN ANLAŞILAMIYACAKLARINI DÜŞÜNDÜKLERİNDEN ARKADAŞLARI İLE DAHA ÇOK PAYLAŞIM İSTERLER. ANNE VE BABALARININ KENDİLERİ İLE KONUŞMADIKLARINDAN SIK YAKINIRLAR. ÖZGÜRLÜĞÜNE DÜŞKÜNDÜRLER.

“ERGEN KİMLİĞİNİ ARIYOR” Ø Ø Ø Ø KİŞİLİĞİNİ ARAYAN ERGEN, SORUMLULUKLARI İLE EĞLENCE ARASINDAKİ DENGEYİ KURAMAYABİLİR. KİMLİK ARAYIŞINDAKİ ERGENİN OKUL BAŞARISINDA DÜŞÜŞLER OLABİLİR. GERGİN OLAN ERGEN YOĞUN BASKIYI KALDIRMADA ZORLANABİLİR VE KONTROL EDEMEZ. BAŞARISIZLIKLARI SONUCUNDA TEPKİ GÖRECEĞİ KORKUSU İLE YALANA BAŞVURABİLİR. EMİR ALMAYI VE ELEŞTİRİYİ SEVMEZ ANCAK İÇİNDE ZITLIKLAR YAŞAR. BİR YANDAN KENDİSİ DİĞER YANDAN DA ÇEVRE İLE ÇATIŞMA YAŞAR. ONUN SLOGANI GÖLGE İHSAN İSTEMEM ETME BAŞKA DİR.

***HAKAN DİYOR Kİ ; ÖZGÜRLÜKTEN YANAYIM ANNEVEBABAMIN KAYGILARINI BANA YANSITMALARINDAN ŞİKAYETÇİYİM. BİR YERE GİTMEMİ İSTEMEZLERSE ÇOK SİNİRLENİRİM. ***ASLI DİYOR Kİ ; BEN ÖĞRETMEN OLMAK İSTİYORUM, ONLAR İSE İLLEDE DOKTOR OLACAKSIN DİYORLAR. GİYSİLERİME KARIŞIYORLAR. HANGİ MÜZİĞİ DİNLEMEMDEN ONLARA NE? DELİRİYORUM. ***CEM DİYOR Kİ ; OKULDA Kİ KURALLAR BENİ ÇILDIRTIYOR. KRAVAT TAKMAK, ÜNİFORMA GİYMEK ÇOK SIKICI, ONLARI GİYMEK İSTEMİYORUM.

ERGENLİKDE BEDENSEL DEĞİŞİMLER BOY UZAR, AĞIRLIK ARTAR, KEMİKLEDE UZAMA OLUR, KASLARDA BÜYÜME VE GELİŞME MEYDANA GELİR. CİNSEL ORGANLARDA GELİŞME OLUŞUR, YAĞLANMA VE KILLANMALAR OLUŞUR, SESDE ÇATALLAŞMA SONRADA KALINLAŞMA MEYDANA GELİR.

BEDENSEL DEĞİŞİMLER DAVRANIŞLARA YANSIR o o o Yalnızlık isteği, Çalışma isteksizliği, Ahenksizlikler, Can sıkıntısı, Huzursuzluk, Toplumsal zıtlık, Otoriteye karşı direnç, Karşı cinse yönelen zıtlık, Duygu çeşitliliğinin artması, Kendine güven, Aşırı çekingenlik, Gündüz rüyaları, hayaller.

“ANNE VE BABALARA ANAHTAR ÖNERİLER” **ÇOCUĞUNUZUN KARŞILAŞABİLECERĞİ SORUNLAR HAKKINDA BİLGİ SAHİBİ OLUN. **ÇOCUGUNUZUN YARGILAYICI TAVRINA KARŞI SABIRLI VE ANLAYIŞLI OLUN. **OKUL VE ÖĞRETMENLERİ İLE İLİŞKİ KURUN. **ÇOCUKLA SAĞLIKLI BİR İLETİŞİM KURUN. **SERT VE KATI BİR TUTUM SERGİLEMEYİN. **SEVGİ EN ÖNEMLİ SİLAHTIR. **ÇOCUKTAKİ DEĞİŞİMLERİ İYİ GÖZLEYİN. **YARGILAMADAN ELEŞTİRMEDEN DÜŞÜNCELERİNİ ÖNEMSEYİN. **ASLA AMA ASLA ONU BAŞKALARI İLE KIYASLAMAYIN. **CEZALANDIRMA YOLUNU DENEMEYİN. **ÖFKELİ İSE ÜZERİNE GİTMEYİN.

“iletişim” Yumuşak bir sesle acele etmeden konuşun Gerçekçi ve belirli önerilerde bulunun Daha iyi anlamak için sorular sorun Göz teması kurun Çocukla yüze konuşun, gerekirse Yanına oturun Geri bildirim verin Dikkatli bir şekilde dinleyin ve dinlediğinizi davranışlarınızla belli edin Empatik, sabırlı ve kabul edici olun Yeri ve zamanı uygun olduğunda şaka yapın ve gülümseyin Etkileşime önem verin, uygun olduğunda kişiye dokunun ve sarılın Açık uçlu sorular sorun Basit ve anlaşılır bir dil kullanın

“Ergenin • Ergenlerin ilgilerinde sık değişkenlik , karışıklık, dengesizlik görülebilir. • Erkeklerde; Açık hava sporları, Çeşitli hobiler, Radyo, T v, bilgisayar, Müzik aleti çalma, Grupla beraber olma. • ilgileri” Kızlarda ise; bunlara kitap okuma, müzik dinleme eklenebilir. **Meslek ilgisinde ise ; erkekler saygınlığı yüksek mesleklerle ilgilenirken, Kızlar ise saygınlığı daha az fakat etkinliği çok olan mesleklere ilgi duyarlar.

“Ergenin kaygıları” o o o o Sağlıkla ilgili kaygıları, kişilikle ilgili kaygıları, Aile ve ev hayatıyla ilgili kaygıları, Sosyal ilişkilerle ilgili kaygıları, Din ve ahlak la ilgili kaygıları, Okul ile ilgili kaygıları, Meslek seçimi ile ilgili kaygıları.

Ergenlikte çeteleşmenin nedenleri n n n n İletişim ve uyum güçlükleri, Okulda karşılan güçlükler, Ayrımcılık (dil, din, mezhep, ırk), Düşük ekonomik gelir, Aile içi yıkım ve sorunlar, Gruptan dışlanma, Zayıf kişilik yapısı.

ERGENLERİN ÇELİŞKİLERİ n AŞIRI DERECEDE BENCİLLİK FEDAKAR DAVRANIŞLAR n OTORİTEYE KARŞI DİRENÇ n SAMİMİ, ANLAYIŞLI DAVRANILMA BEKLENTİSİ n HER İŞE DÖRT ELLE SARILIR YORULMAZ n ERGEN SORUNLARLA BAŞ EDEMEME BAĞLANDIĞI KİŞİYE SONUNA KADAR İTAAT BAŞKALARINA KABA VE SERT DAVRANMA KÖTÜMSER , BAŞARI SIZLIK KORKUSU, İÇE KAPANIKLIK ALKOL VE UYUŞTURUCUYA YÖNELİM EĞER , YİNEDE DIŞARDAN BİR YARDIM ALAMAZSA , TEK BİR ÇARESİ KALIR; ? ? ? ? ? ? ?

‘İNTİHAR etmek, l 13 -19 yaş arası çocukların ölüm nedenleri arasında İNTİHAR 2. sıra yer almaktadır.

faktörleri; Akıl Sağlığı tedavisi görmek, o Çok sevilen birini veya sevgisini kaybetmek, o Ergenin kendini başarısız ve değersiz hissetmesi, o Ümitsizlik, depresyon, uyuşturucu ve alkol kullanımı, o Baskıcı aile ortamı, o Aile içi şiddet, o Ailede olumsuz modelin varlığı. “Bu durumlar; ergenlik döneminde çocuğun baş edemediği ve sonunda içine düştüğü olumsuzluklardır. ” o

‘Yaşamdan örnekler; A. K 18 yaşında bir erkek ergen. Baba memur anne ev hanımı. Aile içinde sürekli çatışma yaşanmış , kavga, çoğu zaman da fiziksel şiddet uygulanmış. Zamanla evdekilere karşı saygı ve sevgisini kaybetmiş, daha sonra onlardan nefret etmeye başlamış, diğer insanlarla yaşamayı denemiş başaramamış, içine düştüğü yalnız lıktan ve sıkıntıdan kurtulabilmek için bazı arkadaşlarının tavsiyesiyle önce sigaraya sonra alkole en sonunda da uyuşturucuya başlamış. H. D 17 yaşında bir kız öğrenci. Anne Baba memur ancak uzun yıllar Kavgalı bir hayattan sonra ayrılmışlar. H. D anne ve baba tarafından hiç İlgi ve sevgi görmemiş , sorunları ile hep başa kalmış, kendine güvensiz, sıkıntılı, tedirgin ve çaresiz bir kişiliği oluşmuş. anne ve babadan yardım göremeyince bir arkadaşı vasıtasıyla bir gruba katılmış. Gruptan edindiği erkek arkadaşı onu uyuşturucuya alıştırmış. Sonunda intihar etmiş.

Ergenlik; *Okyanusta 5 -10 metrelik dalgalarda yüzmeye benzer. *Her gün omuzlarınızda 50 kilo yükle dolaşmaya benzer. *Aynı anda 4 -5 kişiyle dövüşmeye benzer. *Hangi limana gideceğini bilmeyen bir gemiye benzer.

Ünlü düşünür GOETHE **Gençlik şarapsız sarhoşluktur. Biz yaşlılar için genç insanlarla anlaşmak hep güç oluyor. Ya onlar bizden saklanıyor yada biz onları kendi açımızdan yargılıyoruz. der ki;

**Dün çocuklarınız için yaptıklarınız size yeterli geliyorsa; bugün yeterli değilsiniz demektir. **Unutmayın asla kolay olmayacak. **Çocuğunuzu, başkalarının ne yaptığı ile değil onun ne yapabildiği ile değerlendirin. **Çocuklarınızla aranıza duvar örmeyin aksine köprü kurun ki……… “Onlara yardımcı olabilesiniz”.

Son bir söz; • Unutmayın çocuklarınız sizin değildir; • Onları yaratandan ödünç aldınız.

KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ Ali Osman ÖZTÜRK Okul Psikolojik Danışmanı