Zaburzenia rozwojowe Czemu niektre dzieci nie mog usiedzie

Zaburzenia rozwojowe • Czemu niektóre dzieci nie mogą usiedzieć w miejscu? • Dlaczego niektóre dzieci sprawiają wrażenie cichych i spokojnych, a w ukryciu walą głową w ścianę? • Jak odbiera świat dziecko z autyzmem?

Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z deficytem uwagi - ADHD • Co nam się kojarzy z ADHD? • FILM

Czym objawia się ADHD? • Dzieci z ADHD potrafią bez końca grać w gry komputerowe. Tak długo, jak mogą zajmować się tym, czym same chcą- wszystko jest w porządku. • Problem zaczyna się, gdy dziecko musi zająć się czymś mniej fascynującym (matematyką) i jednocześnie zignorować coś bardziej interesującego (ptaszki za oknem). To wymagałoby ograniczenia przez dziecko rozpraszającego bodźca (ptaszka).

Czego nie potrafią dzieci z ADHD? • Blokować rozpraszających bodźców (ptaszków za oknem, rozmów w pokoju, grającego telewizora) - PROBLEM Z KONCENTRACJĄ UWAGI • Blokować własnych myśli - IMPULSYWNOŚĆ • Blokować własnych reakcji na rozpraszające bodźce lub myśli – NADPOBUDLIWOŚĆ • U zdrowego człowieka struktury mózgowe, które są odpowiedzialne za blokowanie opisanych czynników działają prawidłowo – u dziecka z ADHD mózg nie funkcjonuje w pełni prawidłowo.

Konkretne objawy ADHD • Dziecko nie umie przewidywać! „Tomku, nigdy nie dostaniesz się na dobre studia, jeśli będziesz tylko gapił się w okno. Czy nie uważasz, że już powinieneś zacząć pisać wypracowanie? Dlaczego mi nie powiedziałeś, że na jutro potrzebujesz ołówków? Zachowujesz się jak swój własny wróg”. • Palenie przed sobą mostów „Tomku, cały dzień na mnie krzyczysz, a teraz chcesz, żebym odwiozła cię na karate? ”

• Trudności z uczeniem się na własnych błędach „Tomku, ile razy mam cię karać za to samo? Niezależnie od tego, ile razy stawiam ci minusa, ciągle zachowujesz się w ten sam sposób” Dziecko żyje tylko aktualną chwilą i nie potrafi zastanowić się nad przeszłością, wyciągać wniosków. • Życie „na łasce chwili” „Tomka zawsze pochłania to, co mu się przydarza w danej chwili. Jest jak ćma pędząca do najjaśniejszego światła” Zachowania dzieci z ADHD są oparte na chwili obecnej. To nie jest tak, że Tomek nie troszczy się o przyszłość – dla niego przyszłość i przeszłość w ogóle nie istnieją. By to lepiej zrozumieć, zapytajcie samych siebie: „jak byś się zachowywał, jakbyś czuł, że zostało ci pięć sekund życia? ”

Tomek łowi ryby z łódki płynącej w dół rzeki. Wędkowanie tak go pochłania, że nie widzi zbliżającego się wodospadu. Nie chodzi o to, że nie martwi się o spadnięcie z urwiska, ale o to, że nie bierze tego nawet pod uwagę. Obserwacja wędki pochłania całą jego uwagę. Oto, co widzi Tomek: Oto, co widzą inni ludzie:

• Słaba organizacja „Tomku, czy nie pamiętasz, że masz jutro oddać wypracowanie? ” „Czemu nie oddałeś pracy domowej? Przecież Twoja mama dzwoniła do mnie i mówiła, że wszystko odrobiłeś. Czy na niczym ci nie zależy? ” • Słabe poczucie czasu „Tomku, co robiłeś całe popołudnie? Nie możesz spędzać dwóch godzin na jednym zadaniu. Nigdy nie zdążysz na trening!” • Czas płynie zbyt wolno „Ten wykład nigdy się nie skończy!”

• Słaba zdolność rozwiązywania problemów w głowie „Tomku, co też ci przyszło do głowy? Czy ty to w ogóle przemyślałeś? ” • Niska samoświadomość Odpowiedź Tomka na powyższe pytanie mogłaby brzmieć: „Nie mam pojęcia, chyba o tym nie myślałem” • Kłopoty z czytaniem sygnałów w kontaktach z innymi „Tomku, ale ty jesteś niedomyślny. Czy nie widzisz, że innym dzieciom się to nie podoba? ” • Kłopoty z przyswajaniem zasad „Tomku, czemu ciągle muszę ci przypominać, że po powrocie do domu najpierw odrabiasz lekcje, a potem, wychodzisz z kolegami? ”

• Nieregularna praca i zachowanie „Tomku, wczoraj tak dobrze ci się udało, czemu dziś tak kiepsko ci idzie? ” Dziecko z ADHD do wykonania każdego zadania dobrze i prawidłowo musiałaby włożyć 100% swojej energii (zdrowa osoba ok. 50%). Praca na pełnych obrotach przez cały czas jest niemożliwa, więc jednego dnia dziecko przykłada się, kolejnego „odpoczywa”…

• Problemy z przechodzeniem od jednej czynności do drugiej „Tomku, czemu tak na mnie wrzeszczysz? Jak tylko wołam cię na obiad. ” • Okazjonalna nadmierna koncentracja „Kiedy Tomek usiądzie przy komputerze, nie sposób go odciągnąć” • Szybkie denerwowanie się porażkami „Tomku, czemu nie chcesz, żebym ci w tym pomogła? ” • Częste uczucie przytłoczenia Ponieważ dziecko nie potrafi ignorować różnych sygnałów z otoczenia – czuje się przytłoczone.

Pomysły… • Kiedy zdrowi ludzie wpadają na jakiś pomysł zastanawiają się, czy warto go realizować. Jeśli dojdą do wniosku, że warto – wykonują go. Zdrowa osoba POMYSŁ STOP DECYZJA REALIZACJA • Gdy dziecko z ADHD wpadnie na jakiś pomysł, realizuje go bez zastanowienia. Dziecko z ADHD POMYSŁ BRAK ZAHAMOWANIA REALIZACJA

Jakie są przyczyny choroby? • ADHD jest stosunkowo częstą chorobą – dotyka 1 na 16 dzieci. Jeśli jedna osoba w rodzinie ma ADHD, skutki tego odczuwają wszyscy. • Jeśli więc spotkają się 4 matki, to zapewne życie jednej z nich naznaczone będzie obecnością ADHD w rodzinie – to daje dużo rodzin. Niestety bardzo mało dzieci chorych na ADHD przyjmuje leki. • Główna przyczyna: ADHD jest dziedziczone od rodziców – może przechodzić z pokolenia na pokolenie. • Choroba jest też związana z nieprawidłowym działaniem struktur mózgowych – a dokładniej z nieco opóźnionym dojrzewaniem niektórych struktur mózgu.

Autyzm • Z czym się nam kojarzy? • Film „Nasz autyzm”

Czym objawia się autyzm? • Autyzm diagnozuje się od 3 roku życia, jednak u części dzieci objawy występują w pierwszym roku życia. - noworodek nie dąży do kontaktu z matką a nawet broni się przed nim - „Ala miała kilka miesięcy, gdy kuzyni przyszli ze swoją córeczką, rówieśnicą Ali. Nagle uświadomiłam sobie, że trzymam Alę jak kłodę drewna. Była ode mnie odchylona, ręce opuszczone, bezładnie zwisały wzdłuż ciała. ” - „Nigdy nie miałam uczucia bliskości z własnym synem. Trzymając go w ramionach, miałam obawy, że nie żyje. Nie reagował na mój dotyk, pieszczoty i słowa. Nie patrzył na mnie. Odczuwałam lęk, że coś złego stanęło między nami. ”

- Dziecko nie reaguje na głos matki i jej widok, odrzuca kontakt wzrokowy. Skupia wzrok na jakimś punkcie w przestrzeni, odwraca głowę przy każdym spojrzeniu matki. - Rodzic może obawiać się, że dziecko nie widzi i nie słyszy, jednak dziecko reaguje żywo na niektóre, ledwo słyszalne dźwięki, fascynuje się światłem lub wirującym przedmiotem.

- Niemowlę śpi niespokojnie, często krzyczy. - Przy karmieniu noworodki zachowują się tak, jakby nigdy nie były głodne. Karmienie trwa bardzo długo, a dziecko nie jest zainteresowane jedzeniem. - Nie płacze, jeśli ma mokrą pieluszkę. - Rozwój mowy jest zaburzony od początku, niemowlę nie gaworzy i nie wydaje specyficznych dźwięków, prócz krzyku. Pierwsze, pojedyncze słowa pojawiają się ok. 5 roku życia, nie służą jednak komunikacji.

- Dzieci nie chcą poznawać ludzi ani zwierząt. Interesują się tylko otaczającymi je przedmiotami i poznają je w charakterystyczny sposób– obmacują je, liżą, wąchają, wymachują nimi przed oczami, tak jakby były niewidome. - W charakterystyczny sposób reagują też na dźwięki – ignorują hałas i głośne dźwięki, ale szukają źródła cichego dźwięku. Zatykają też uszy – najczęściej jak krzyczą.

- Dziecko już przed pierwszym rokiem życia przejawia powtarzające się ruchy – wymachuje palcami i całymi rekami, kręci głową, długo ogląda palce i dłonie. - Ok. 2 roku życia pojawia się więcej takich dziwacznych ruchów – podskakiwanie na jednej nodze, kręcenie się w kółko, kręcenie sznurkiem, zabawką, wymachiwanie rękami. - Dzieci sprawiają wrażenie poważnych, rzadko się uśmiechają, rzadko płaczą, zdarza im się za to wpadać w paniczny lęk – bez widocznego powodu.

- Bawią się w nietypowy sposób – układają klocki zawsze według jednego schematu, np. koloru lub wielkości, zawsze bawią się zabawką w ten sam sposób. Fascynuje je uruchamianie mechanicznych zabawek i kręcenie różnymi przedmiotami (kubkami, samochodami, klockami) - Są też zafascynowane widokiem i szumem płynącej z kranu wody, mogą się w nią bardzo długo wpatrywać. - Bawią się zawsze same, nawet jeśli są w grupie.

- Coraz bardziej izolują się od ludzi, tworząc swój własny, zamknięty świat. Dziecko wydaje się żyć w miejscu, w którym nie istnieją ludzie ani zwierzęta, które jest zrozumiałe tylko dla niego. Być może tworzenie takiego świata daje dziecku autystycznemu poczucie bezpieczeństwa.

Nadwrażliwość na bodźce • Dziecko może odczuwać ból, gdy ubranie ociera się o jego skórę lub gdy ktoś je lekko dotknie – może nie znosić dotyku innych ludzi, nie lubi być przytulane • Z tego powodu dziecko może czuć się „uwięzione we własnej skórze”, niemożliwe jest dla niego uwolnić się od różnego rodzaju dotyku – nawet jeśli jest to tylko metka na ubraniu • Normalne światło może być dla dziecka autystycznego nie do zniesienia

Okiem autystyka… • Dzieci autystyczne nie zawsze widzą różne rzeczy takimi, jakimi my je widzimy. Mogą patrzeć na to samo co my a widzą to inaczej niż my. ile nóg ma ten słoń?

Zmysł wzroku jest najsilniejszym zmysłem, na którym najbardziej możemy polegać. Jednak łatwo go oszukać.

• Nadwrażliwość na dźwięki – z tego powodu dzieci mogą bardzo cierpieć, z jednej strony żyją w ogromnym chaosie, bo nie potrafią filtrować dźwięków (które są znaczące dla nich), a niektóre dźwięki mogą sprawiać dziecku ogromny fizyczny ból (film) • Nadwrażliwość smakowa – dzieci autystyczne z tego powodu są bardzo wybredne, mogą ograniczać się do jedzenia tylko kilku wybranych produktów • Nadwrażliwość węchowa – dzieciom może wydawać się, że wszystko śmierdzi, zapachy odczuwają dużo mocniej i intensywniej

Z powodu nadwrażliwości wszystkich zmysłów dziecka, może ono czuć się nieustannie „bombardowane” bodźcami z zewnątrz, może unikać kontaktu fizycznego, odmawiać zakładania niektórych ubrań, zatykać uszy, machać rękami wokół głowy. Z drugiej strony przez te zmysły poznaje i tworzy swój świat – dlatego wszystko dotyka, wącha, liże itd.

„niedowrażliwość” • Z drugiej strony dziecko może być odporne na ból • Może dotykać drugiej osoby zbyt mocno • Może nie być w stanie rozpoznać przedmiotu dotykając go • Może nie czuć, że coś jest zbyt gorące lub zbyt zimne

Wybitne zdolności • U ok 10 % autystyków (którzy są upośledzeni w stopniu lekkim lub umiarkowanym) obserwuje się szczególne zdolności, w jednej, zawężonej dziedzinie.

Zdolności pamięciowe • Kim Peek - znał na pamięć 12 000 książek - potrafił wymienić nazwy wszystkich miast, autostrad przechodzących przez każde amerykańskie miasto, a także wszystkie numery kierunkowe, kody pocztowe - Znał historię każdego kraju, każdego władcy, jego daty panowania - na podstawie podanej daty urodzenia obliczał dzień tygodnia, w którym dana osoba skończy 65 lat

Zdolności matematyczne i językowe • Daniel Tammet - potrafi dokonywać w pamięci skomplikowanych obliczeń (np. 337 x 560). Po ataku epilepsji w dzieciństwie Daniel zaczął inaczej postrzegać liczby, do każdej liczby nie większej niż 10000 przypisuje on jakiś kolor, krajobraz, fakturę lub kształt (np. cyfra 1 jest bardzo jasna, 5 to uderzenie pioruna, 9 jest duża, liczba 289 jest brzydka). • Dzięki genialnej pamięci wzrokowej bardzo szybko uczy się języków obcych – zna angielski, niemiecki, hiszpański, esperanto, francuski, fiński, litewski, rumuński, estoński,

Zdolności plastyczne Richard Wawro ze Szkocji był znanym malarzem autystycznym. Tworzył poetyckie i odznaczające się niezwykłą precyzją dzieła malarskie. Jego obrazy trafiły m. in. do kolekcji Margaret Thatcher i Jana Pawła II. Wystawiał swoje prace w największych galeriach na całym świecie.

Richard Wawro - obrazy

Zdolności rzeźbiarskie • Alonzo Clemons – niepełnosprawny i cierpiący na zaburzenia rozwojowe rzeźbiarz amerykański, w ciągu 20 minut potrafi uformować z wosku wierną podobiznę każdego zwierzęcia, które widział przez kilka lub kilkanaście sekund. Rzeźby Clemonsa są niezwykle realistyczne, ukazują każdy szczegół anatomiczny i doskonałe proporcje. Jego prace są wystawiane w galeriach sztuki w Kalifornii i całym USA.

Zdolności muzyczne • Leslie Lemke – niedorozwinięty, chory na porażenie mózgowe, niewidomy i wybitnie uzdolniony muzycznie Amerykanin. Jego zdolności ujawniły się, gdy jako młodzieniec w wieku 14 lat usłyszał w telewizji koncert fortepianowy Piotra Czajkowskiego. Choć nigdy wcześniej nie grał na pianinie, zagrał następnie ten koncert z pamięci od początku do końca. Potrafi zagrać bezbłędnie kilka tysięcy utworów, a także te, które usłyszał po raz pierwszy.

Zespół Aspergera ● ● ● ● trudności komunikacyjne, nie potrafi zrozumieć ironii, podtekstów Mało elastyczny sposób myślenia Takie osoby są mało towarzyskie, wolą być samotne Mało zainteresowań Monotonny i męczący styl mówienia Powtarzające, się dziwaczne zachowania, nietypowe ruchy Nadwrażliwość na niektóre bodźce Osoba z zespołem Aspergera to osoba z

Trudności z komunikacją ● ● Istnieją społeczne normy, których zdrowe dziecko nie musi się specjalnie uczyć ( czy mama musiała ci mówić, że należy patrzeć na osobę, z którą się rozmawia? Czy musiała ci mówić, jak blisko drugiej osoby można stać? Czy uczyła cię odczytywania mimiki twarzy? ) Osoby autystyczne w kontakcie z ludźmi mają wiele trudności - nie potrafią przyswoić sobie „niepisanych zasad”

Nigdy tego nie przyswoiłam. Na przykład nigdy nie wiem, ile czasu powinno upłynąć od poznania kogoś do podarowania mu pierwszego urodzinowego prezentu. Czy naprawdę muszę rozmawiać przez telefon z każdym, kto dzwoni, nawet, jeśli temat rozmowy mnie nudzi? Jeśli rozmowa się nie klei, to czy mam się rozłączyć, opowiedzieć żart, a może po prostu siedzieć ze słuchawką przy uchu? A co mam zrobić, jeśli kogoś lubię, ale nie mogę znieść jakiegoś nawyku tej osoby? Jest wiele takich pytań, a ja nie umiem na nie odpowiedzieć i bardzo mnie to martwi. Dlatego kontakty międzyludzkie zazwyczaj pozostają poza granicami moich

Tworzenie się więzi u dzieci Jaka jest największa potrzeba noworodka?

Co jest bezpieczeństwem dla noworodka? • Jeden stały opiekun – Karmienie – „Czytanie” sygnałów wysyłanych przez dziecko – Interpretowanie jego potrzeb – Opieka adekwatna do potrzeb dziecka

„wyposażenie noworodka” • Każde dziecko rodzi się z „wyposażeniem”, które umożliwia mu przywiązanie się do opiekuna. - Ssanie, mlaskanie - Przywieranie i chwytanie - Płacz (6 tonacji) - Uśmiech - Skupianie wzroku i wodzenie za twarzą i przedmiotami

Bezpieczne przywiązanie • Przez pierwsze 3 miesiące swojego życia dziecko jednakowo wysyła sygnały do wszystkich osób w otoczeniu – dopiero po 3 miesiącach wybiera tego opiekuna, który najlepiej zaspokaja jego potrzeby. • Co to znaczy – najlepiej zaspokojone potrzeby?

Bezpieczne przywiązanie cd. • Dziecko najedzone, pielucha zmieniona, nic nie boli i nie uwiera – dziecko jest zaspokojone, „uregulowane” • Gdy zrobi się głodne – rozregulowuje się i alarmuje otoczenie. • Opiekun przychodzi i doprowadza do zaspokojenia potrzeby. • Jak to wszystko odczytuje dziecko? - „jeśli dorośli reagują na mój płacz – jestem ważny” - dziecko doświadcza też głębokiej, fizycznej ulgi - „dorośli, którzy się mną opiekują są dobrzy i ważni”

Bezpieczne przywiązanie wnioski • Taki schemat opieki wykonywany systematycznie przez 3 lata – buduje więź. • W mózgu dziecka „koduje się” informacja, że dorośli są dobrzy, kochają je – dziecko czuje się bezpiecznie, ufa dorosłym. • Im starsze dziecko – tym bardziej ufa też innym dorosłym, wie, że jak jest mu trudno, to może szukać pomocy nie tylko u rodziców.

Jeśli dziecko nie ma właściwej opieki… • W zależności o tego, w jaki sposób dziecko jest zaniedbywane, jego przywiązanie od początku kształtuje się nieprawidłowo. • Od rodzaju nieprawidłowego przywiązania zależy więc, jakie trudności może mieć dziecko w przyszłości.

W łonie matki… • Od poczęcia - Alkohol - komunikat dla dziecka „chcę cię otruć” - Papierosy – „chcę cię udusić” - Brak opieki lekarskiej – „nie dbam o ciebie” • Poród - Dziecko z niedowagą – pobyt w szpitalu, dziecko zamiast pomocy doświadcza przemocy „przychodzą i kłują igłami”

1. Gdy rodzic nie przychodzi… • Dziecko się rozregulowało – nikt nie przychodzi na wołanie - „jestem nieważny, niepotrzebny” - „dorośli mi nie pomogą” - „świat jest złym, wrogim miejscem” • Dzieci, którym dorośli nie dostarczają ulgi, szukają jej same - Ssanie palców, kołysanie się, wyginanie się, szarpanie za skórę – odczuwają ulgę, gdy przestaną - Starsze dzieci – np. walenie głową w ścianę

Gdy rodzic nie przychodzi cd. • Dzieci uczą się, że tylko one same mogą dostarczyć sobie ulgi w napięciu. Gdy dorosną, w trudnych sytuacjach uciekają od ludzi i próbują same wywołać u siebie uczucie ulgi. • Jakie są? - Idealne – dobrze się uczą, o nic nie proszą, nic nie chcą i nie potrzebują, są posłuszne - Nie wiadomo co czują, myślą – wyglądają jakby nic nie przeżywały, rzadko zdarzają się wybuchy złości (gdy ich system nerwowy się przeciąży) - Takim dzieciom trzeba poświęcać uwagę, gdy są spokojne, a nie dopiero wtedy, gdy wybuchną.

2. Nie wiadomo, co dziś będzie… • Gdy matka sama doświadcza trudności (jest w depresji, pije alkohol, nie wie, jak się opiekować dzieckiem) a dziecko jest rozregulowane: – Przyjdzie, ale zamiast nakarmić – przewinie – Nie przyjdzie na wołanie – Przyjdzie na wołanie i prawidłowo zaspokoi potrzebę dziecka • Dziecko doświadcza wtedy zmienności, nigdy nie wie, co je czeka – „nie wiadomo kim jestem, nie wiadomo jacy są inni ludzie i jaki jest świat”

2. Nie wiadomo co dziś będzie cd. • Gdy dziecko dorasta, jego zachowanie jest trudne dla dorosłych: - Może się przymilać, szukać kontaktu z dorosłym – lecz gdy tylko go dostanie, odtrąca dorosłego, ucieka od niego - Może być agresywne – wybuchać co chwilę złością - Jest bardzo empatyczne, potrafi zgadywać, jakie emocje przeżywają dorośli i manipulować nimi

3. Gdy rodzic krzyczy, bije… • Dziecko woła o pomoc – jest głodne – a matka przychodzi, ale zamiast nakarmić krzyczy, potrząsa, bije. • Czego uczy się dziecko? - „potrafię przywołać opiekuna – więc jestem silny” - „jestem lepszy od innych, bo udało mi się przetrwać” - „dorośli są głupi i słabi, nie potrzebuję ich” - „świat jest niebezpieczny”

3. Gdy rodzic krzyczy, bije cd. • Gdy dziecko dorasta: - Robi wszystko po swojemu, buntuje się – „a co ta głupia baba wie” - uważa się za lepszego od innych, poniża i nie szanuje nikogo z dorosłych. - Może być agresywne, aroganckie, może kłamać, kraść - Jest nieodpowiedzialne, może niszczyć różne przedmioty, krzywdzić innych ludzi i zwierzęta

Dziecko, które nie kocha? - Nie rozwija się u niego empatia – nie potrafi współczuć, ma też trudności z wyrażaniem własnych emocji. - Ufa tylko sobie, nie wierzy, że ktoś inny mógłby zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa czy zaspokoić jego potrzeby - W związku z tym jego relacje z ludźmi są powierzchowne, nie potrafi się z nikim zaprzyjaźnić - W środku czuje złość, smutek, przygnębienie

• Rozwój dzieci z tego przytułku był porównywany z dziećmi przebywającymi w żłobku więziennym – warunki były mniej sterylne, ale dzieci miały swobodny kontakt z matkami. • W ciągu dwu pierwszych lat życia zmarła jedna trzecia wychowanków przytułku, kiedy przez 5 lat nie zmarło ani jedno z dzieci więziennego żłobka. Na trzydzieścioro dzieci z przytułku tylko jedno rozwijało się prawidłowo: to, które w oczach pielęgniarek było dzieckiem ładnym, a co za tym szło – było przez nie przytulane i głaskane

Zderzenie dwóch światów • Dziecko już od poczęcia i przez całe swoje krótkie życie doświadczało nieustannego zagrożenia i braku bezpieczeństwa, nie nauczyło się ufać dorosłym. • Rodzice zastępczy adopcyjni – chcą ofiarować dziecku dom, opiekę, bezpieczeństwo, miłość. Cieszymy się, że jesteś! WITAJ! Ciekawe, co oni mi zafundują… Będzie gorzej niż u mnie w domu? Może znów będę się musiał bronić…