Zaburzenia okresu dziecistwa i adolescencji Zuzanna Krzkaa psycholog

Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji Zuzanna Krząkała psycholog opracowanie: Zuzanna Krząkała 1

Plan prezentacji Wprowadzenie-specyfika, typologia Omówienie poszczególnych typów zaburzeń Zaburzenia emocjonalne Reaktywne zaburzenie przywiązania, Lęk separacyjny, Fobia szkolna Całościowe zaburzenia rozwoju Zespół Aspergera Upośledzenie umysłowe, Płodowy Zespół Alkoholowy Zaburzenia odżywiania i nawyków Anoreksja i bulimia Destrukcyjne zaburzenia zachowania Zaburzenia zachowania, Zaburzenia opozycyjnobuntownicze, ADHD opracowanie: Zuzanna Krząkała 2

Specyfika zaburzeń dziecięcych Dzieci rozwijają się w różnym tempie-ważne jest odróżnienie normalnego zróżnicowania tempa rozwoju od problemów psychicznych (np. trening czystości) Dzieci wykazują dużą dynamikę rozwoju (przejściowy regres) Dzieci nie mówią jak dorośli o swoich problemachniepokój objawia się bezpośrednio w ich zachowaniu opracowanie: Zuzanna Krząkała 3

Jak rozumieć zaburzenie u dzieci ? (wg DSM-IV) Zachowania stanowiące odstępstwo od tego, czego oczekuje się od dziecka w określonym wieku i kontekście kulturowym (lęk separacyjny, napady złości uwzględniając aktualną fazę rozwoju) Zachowania te mają charakter trwały i uciążliwy oraz wpływają na rozwój i codzienne funkcjonowanie dziecka (ADHD-zarówno w domu jak i w szkole) Jest dla dziecka lub jego otoczenia źródłem cierpienia (dziecko jest paraliżowane strachem na skutek fobii, krzywdzenie kolegów). opracowanie: Zuzanna Krząkała 4

Klasyfikacja zaburzeń występujących u dzieci i młodzieży-inne podejście (klasyfikacja oparta o opracowanie Philipa C. Kendalla) Zaburzenia zachowania Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi Zaburzenia lękowe Depresja Upośledzenie umysłowe i zaburzenia uczenia się Całościowe zaburzenia rozwojowe Tiki i zaburzenia wydalania opracowanie: Zuzanna Krząkała 5

Podstawowe typy zaburzeń dziecięcych Zaburzenia emocjonalne (reaktywne zaburzenie przywiązania, lęk separacyjny, fobie, depresja dziecięca, lęk uogólniony) Zaburzenia rozwojowe (znaczący niedobór zdolności intelektualnych, komunikacyjnych czy społecznychupośledzenie, Zespół Aspergera, zaburzenia uczenia się) Zaburzenia odżywiania i nawyków (anoreksja, bulimia, moczenie, tiki) Destrukcyjne zaburzenia zachowania (zaburzenia zachowania, zaburzenia opozycyjno-buntownicze, ADHD, opracowanie: Zuzanna Krząkała 6

I. Podstawowe typy zaburzeń dziecięcych Zaburzenia emocjonalne reaktywne zaburzenie przywiązania, lęk separacyjny, fobie, depresja dziecięca, lęk uogólniony opracowanie: Zuzanna Krząkała 7

Zaburzenia emocjonalne stany lękowe lęk separacyjny (od wieku przedszkolnego do 18 rż) zaburzenia nastroju depresja dziecięca (do 17 rż), natręctwa myślowe i czynności przymusowe (obsesjno-kompulsyjne), fobie (zwierzęce-okres przedszkolny, agorafobia-dorastanie), reaktywne zaburzenie przywiązania (od urodz. do 5 rż) opracowanie: Zuzanna Krząkała 8

Zaburzenia lękowe – mechanizm powstawania Przyczyny wielowymiarowe: urazy, traumy, relacje rodzinne, „nadopiekuńczość”, przemoc, postawa lękowa matki, choroba przewlekła, konflikty rodzinne, czynniki konstytucjonalne Predyspozycja czynnik wyzwalający podtrzymywanie objawów opracowanie: Zuzanna Krząkała 9

Jak rozpoznać lęk u dzieci? Objawy somatyczne lęku: kołatanie serca, przyśpieszony i spłycony oddech, dławienie się, objawy skórne, bóle mięśniowe, trudności w połykaniu żoładkowo-jelitowe (biegunki, wymioty, bóle brzucha), częstomocz, zaburzenia snu Objawy psychologiczne: werbalizowany lęk, przewlekłe myślenie na jakiś temat, poczucie zmęczenia, niepokój, koszmary senne, drażliwość, bezradność, niemożność rozluźnienia, pobudzenie i napady złości, trwożne oczekiwanie, „nie czuję się sobą” opracowanie: Zuzanna Krząkała 10

Jak rozpoznać lęk u dzieci? -cd Objawy poznawcze lęku-”pustka w głowie”, upośledzenie funkcji intelektualnych, sztywność myślenia, myślenie „”tunelowe”, nadmierne uogólnianie „zawsze-nigdy”, ruminacje Oznaki społeczno-behawioralne lęku: wycofanie, przesiadywanie przed komputerem, brak aktywności, bycie wstydliwym, unikanie OBJAWY WĘDRUJĄ - PRZECHODZĄ Z JEDNYCH W DRUGIE opracowanie: Zuzanna Krząkała 11

Lęki normatywne w rozwoju Lęki dziecięce w różnych etapach rozwoju: Do 2 rż-obcy ludzie, hałas, ciemność, zwierzęta 3 -6 lat-separacja, maski, ciemność, zwierzęta, owady, źli ludzie, nocne hałasy-duże znaczenie wyobraźni 7 -12 lat-istoty i zjawiska nadprzyrodzone, ciemność, krzywda fizyczna, klasówki, wygląd zewnętrzny, błyskawice, śmierć, włamywacze, węże, niemożność oddychania 13 i więcej-problemy w domu, niepokoje polityczne, przyszłość, wygląd osobisty, kontakty społeczne, szkoła, węże opracowanie: Zuzanna Krząkała 12

Zaburzenia emocjonalne słów kilka. . . na temat Jak brak przywiązania w pierwszym okresie życia wpływa na rozwój dziecka ? Czym jest lęk separacyjny i fobia szkolna ? Na czym polega terapia zaburzeń emocjonalnych ? opracowanie: Zuzanna Krząkała 13

Reaktywne zaburzenie przywiązania Zakłócone zdolności dziecka do nawiązania relacji z innymi, które mają źródło i są związane z deprywacją (zaniedbania lub nadużycia) opieki rodzicielskiej w pierwszych latach życia. Dzieci mają problem z okazaniem przywiązania społeczniego typowego dla wieku typ zahamowany (obserwuje innych, przeciwstawia się kontaktowi i przytulaniu, czujne i ambiwalentne w reakcjach, bezruch) typ odhamowany (rozproszone przywiązanie)-obcych traktuje tak samo jak osoby bliskie, potrzeba nadmierna przytulania) opracowanie: Zuzanna Krząkała 14

Lęk separacyjny – F. 93. 0 Niewłaściwy pod względem rozwojowym (czyli powyżej 4 roku życia) nadmierny lęk dotyczący oddzielenia od domu i tych, którzy stanowią obiekt przywiązania coś strasznego zdarzy się rodzicom- opieranie się przed rozdzieleniem od nich Dotyczy ok 4% populacji przed okresem dojrzewania opracowanie: Zuzanna Krząkała 15

Lęk separacyjny – czym skutkuje ? Niepokój, że nieprzewidziane zdarzenie doprowadzi do oddzielenia od rodziców (porwanie, zgubienie się) Odmowa pójścia np. do szkoły spowodowana lękiem Lęk i niechęć do pozostania samemu w domu Trwała niechęć do chodzenia spać bez rodziców, poza domem Koszmary senne na temat separacji Zaburzenia fizjologiczne: bóle głowy, żołądka, mdłości, wymioty (w sytuacji separacji)-jako pretekst do pozostania w domu, skutek: wielokrotna diagnoza medyczna z czasem mogą pojawić się napady paniki (w efekcie agorafobia jako strategia unikania) opracowanie: Zuzanna Krząkała 16

Lęk separacyjny –cd. Czynnik wyzwalający: trauma, śmierć kogoś bliskiego, przeprowadzka, pobyt w szpitalu Czas trwania – 4 tygodnie Ponadto: częściej dzieci rodziców cierpiących na depresję czy zaburzenia lękowe, agorafobię (czynnik genetyczny, środowiskowy -modelowanie) Diagnoza różnicująca z fobią społeczną opracowanie: Zuzanna Krząkała 17

Fobia szkolna Dziecko odczuwa silny strach przed pójściem do szkoły, myśli o szkole wyzwalają silne napięcie (nadmierna konieczność korzystania z toalety, pocenie się) Czynniki wyzwalające: Zagrożenie poczucia własnej wartości (dzieci z dysfunkjcami) Bardzo wysoki poziom aspiracji Podłożem może być lęk separacyjny Dziecko chodzi do szkoły-nie nauczanie indywidualne ! opracowanie: Zuzanna Krząkała 18

Leczenie zaburzeń emocjonalnych Terapia poznawczo-behawioralna (depresja) Psychoedukacja rodziców-uczenie technik wzmacniania poczucia niezależności i pewności siebie u dzieci ( lęk separacyjny) Techniki behawioralne- odczulanie (desensytyzacja) fobie Terapia systemowa -rodzinna Farmakoterapia- Leki psychotropowe- (przeciwdepresyjne)- SSRI inhibitory powtórnego wychwytu serotoniny opracowanie: Zuzanna Krząkała 19

II. Podstawowe typy zaburzeń dziecięcych Całościowe zaburzenia rozwojowe znaczący niedobór zdolności intelektualnych, komunikacyjnych czy społecznych upośledzenie, Zespół Aspergera, zaburzenia uczenia się opracowanie: Zuzanna Krząkała 20

Całościowe zaburzenia rozwojowe (F 84) Całościowe zaburzenia rozwojowe jakościowe odchylenia od normy w zakresie : interakcji społecznych i wzorców komunikacji; ograniczony i stereotypowy repertuar zainteresowań i aktywności. Te jakościowe nieprawidłowości stanowią podstawową cechę funkcjonowania jednostki we wszystkich sytuacjach. opracowanie: Zuzanna Krząkała 21

Całościowe zaburzenia rozwojowe Poważna dezorganizacja funkcjonowania dziecka w dziedzinach: poznawczej, społecznej, behawioralnej i emocjonalnej, powodującej poważne komplikacje w procesie rozwoju opracowanie: Zuzanna Krząkała 22

Zaburzenia rozwojowe to: Autyzm Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne Zespół Retta Zespół Aspergera Uogólnione zaburzenia rozwoju-niespecyficzne Upośledzenie umysłowe Zaburzenia uczenia się opracowanie: Zuzanna Krząkała 23

F 84. 5 -Zespół Aspergera Jest to zaburzenie o niepewnej wartości nozologicznej charakteryzujące się tymi samymi nieprawidłowościami w zakresie interakcji społecznych, jak autyzm oraz ograniczonym, stereotypowym repertuarem zainteresowań i aktywności. Od autyzmu różni się ono przede wszystkim brakiem ogólnego opóźnienia lub upośledzenia rozwoju mowy i funkcji poznawczych. Zaburzeniu temu często towarzyszy wyraźna niezgrabność i tendencja do utrzymywania się zaburzeń w wieku młodzieńczym i w życiu dorosłym. w początkach wieku dojrzałego pojawiają się sporadycznie epizody psychotyczne. opracowanie: Zuzanna Krząkała 24

Zespół Aspergera I. Upośledzenie interakcji społecznych objawiających się: Upośledzeniem form zachowań niewerbalnych takich jak: wpatrywanie się, wyrażenia mimiczne, przyjmowanie postaw ciała i gestów regulujących kontakty społeczne Niezdolnością nawiązywania kontaktów rówieśniczych Brakiem spontanicznego dążenia do dzielenia radością, zainteresowaniami, osiągnięciami z innymi ludźmi Brak wzajemności społecznej lub emocjonalnej opracowanie: Zuzanna Krząkała 25

Zespół Aspergera -cd II. Ograniczone monotonne lub stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i czynności: Całkowite zaabsorbowanie przez jeden lub więcej stereotypowych wzorców zainteresowań, nienormalne, pod względem poziomu intensywności lub skupienia Widoczny brak elastyczności, przywiązanie do specyficznych działań rutynowych Stereotypowy, monotonny manieryzm ruchowy Trwałe zainteresowanie elementami przedmiotów Nie ma istotnego opóźnienia zdolności językowych, zdolności poznawczych opracowanie: Zuzanna Krząkała 26

Wskazówki dla nauczycieli-Zespół Aspergera Unikaj zadawania niejasnych, opisowych pytań, idiomów „podaruj sobie!”, „nie bądź taki szybki Bill!” czy „nie taki diabeł straszny” Podwójnych znaczeń i sarkazmu (np. nie mów „Wspaniale!" po tym jak uczeń właśnie rozlał butelkę keczupu na stole), określeń typu. „Chłopcze”, „Koleś”, czy „Mądralo”. Pamiętaj, że niuanse emocjonalne, rozmaite poziomy znaczeniowe, odczytywanie mowy niewerbalnej są niezrowumiałe Stwórz „bezpieczne miejsce”, kiedy uczeń czuje się zagrożony zmianą, utratą poczucia kontroli Przygotowuj ucznia na wszelkie zmiany w otoczeniu lub w rozkładzie zajęć (takie jak zastępstwa nauczycieli czy zmiany sal) opracowanie: Zuzanna Krząkała 27

Upośledzenie umysłowe-definicja (F 70) Upośledzenie umysłowe lekkie Przybliżona wartość II od 50 do 69 -może powodować pewne trudności w nauce szkolnej. Wielu dorosłych będzie w stanie pracować i utrzymywać dobre relacje społeczne oraz wnosić swój wkład w rozwój społeczeństwa. opracowanie: Zuzanna Krząkała 28

Upośledzenie umysłowe Znacznie niższe od średniego funkcjonowanie intelektualne : iloraz inteligencji poniżej 70 (przeciętny 85 -115) Upośledzenie w stopniu lekkim: zdolności społeczne i komunikacyjne nie odbiegają bardzo wyraziście od rówieśników- są bardziej widoczne ok 8 -9 roku życia (pojawiają się problemy edukacyjne) Niedobór lub upośledzenie funkcjonowania adaptacyjnego w zakresie oczekiwanym dla wieku Konieczność objęcia kształceniem specjalnym opracowanie: Zuzanna Krząkała 29

Płodowy Zespół Alkoholowy Zespół umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą wyrażać się jako opóźnienie umysłowe, dysfunkcja mózgu, anomalia rozwojowe, zaburzenia w uczeniu się i zaburzenia psychologiczne ; stwierdzonych u dzieci matek spożywających alkohol w okresie ciąży, który przenika przez łożysko i jest wchłaniany w całości przez dziecko, uszkadzając płód nieodwracalnie. opracowanie: Zuzanna Krząkała 30

Wygląd dzieci z FAS Charakterystyczny wygląd: zmarszczka kącika oka; małe, szeroko rozstawione oczy; płaska środkowa część twarzoczaszki; krótki, zadarty nos; wygładzona rynienka podnosowa; cienka górna warga; małożuchwie. opracowanie: Zuzanna Krząkała 31

Płodowy Zespół Alkoholowy -FAS I to czego nie widać na pierwszy rzut oka. . Zaburzony rozwój mózgu móżdżek -koordynacja ruchu płaty czołowe -procesy planowania czy kontroli emocji hipokamp -pamięć ciało modzelowate -łączączy obie półkule opracowanie: Zuzanna Krząkała 32

Dziecko z FAS w szkole Opóźnienie rozwojowe i IQ niższy od normalnego Ośrodkowy Układ Nerwowy zwiększone pobudzenie, nadwrażliwość na bodźce, deficyt uwagi; deficyt pamięci; nadaktywność; słaba kontrola impulsów trudności z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych (matematyka, czas, pieniądze); nieumiejętność rozwiązywania problemów; trudność w uczeniu się na błędach; słaba ocena sytuacji; niedojrzałe zachowanie; opracowanie: Zuzanna Krząkała 33

III. Podstawowe typy zaburzeń dziecięcych Zaburzenia odżywiania i nawyków (anoreksja, bulimia, moczenie nocne, tiki, jąkanie) opracowanie: Zuzanna Krząkała 34

Anoreksja opracowanie: Zuzanna Krząkała 35

Zaburzenia odżywiania i nawyków anoreksja Anoreksja odmowa utrzymania wagi ciała na poziomie minimalnej normy (poniżej 85%oczekiwanej), niezdolność do przybrania na wadze Silny lęk przed przybraniem, pomimo niedowagi Zaburzenie sposobu spostrzegania wagi i kształtu własnego ciała, ich zasadniczy wpływ na samoocenę, negowanie znaczenia obecnego niskiego ciężaru ciała Zaburzenia miesiączkowania opracowanie: Zuzanna Krząkała 36

wpływ mediów na postrzeganie kształtu ciała utrata kontroli nad odchudzaniem (paniczny lęk przed przytyciem) odchudzanie (drakońskie diety, wegetarianizm) ANOREKSJA zmiany hormonalne w okresie dojrzewania intensywny wysiłek opracowanie: Zuzanna Krząkała dokładne liczenie kalorii 37

sucha skóra utrata warstwy tłuszczu izolującej ciało wypadanie włosów zaparcia, bóle brzucha zimne ręce i stopy obniżone ciśnienie meszek na twarzy, plecach i ramionach zawroty głowy, omdlenia łamliwe włosy zaburzenia miesiączkowania opracowanie: Zuzanna Krząkała 38

http: //pro-ana-anoreksja. blog. onet. pl/ Zajmę się bieganiem znowu : D Dzisiaj ze 300 kcal, ilę ważę nie wiem, boje sie wejść na wagę. W kazdym razie ostatnio bylo ze 46. . Chcę być kimś w życiu. . . Chcę czegoś dokonać. . . Jednak akurat na to najważniejsze brak mi motywacji. . . Co zrobić żeby wszystko było dobrze? Muszę wziąźć się w garść. . . Jestem sama dla siebie i nikt inny za mnie życia nie przejdzie. . . Z moimi aspiracjami powinnam mieć dużo siły jednak ona słabnie z dnia na dzień. Niecierpiee tego x. D. Coś trzeba zmodyfikować. Kto zna sie na kodach DNA? : D Za oknem śnieg, gęsty dym wydostaje się z kominów. . . Niszczy warstwę ozonową x. D. Lubię zimę. Ma w sobie to coś czego innym porom roku brakuje. Klimacik : D. Zrobiłam sobie taka sliczną motylkową mozaike na obraz i powieszę na ścianie <3 Jestem sobą i jestem z tego dumna opracowanie: Zuzanna Krząkała 39

Zaburzenia odżywiania i nawyków bulimia Powracające epizody nieumiarkowanego spożywania pokarmów: epizody obżarstwa, brak kontroli nad ilością spożywanych pokarmów (nie można się powstrzymać od tego co i w jakich ilościach się je) Powracające niewłaściwe zachowania kompensacyjne mające na celu zapobieganie przybraniu na wadze: wymioty, środki przeczyszczające, głodówki, ćwiczenia Kształt i waga ciała ma nadmierny wpływ na samoocenę Przez 3 miesiące -dwa razy w tygodniu opracowanie: Zuzanna Krząkała 40

Podstawowe typy zaburzeń dziecięcych Destrukcyjne zaburzenia zachowania, zachowania opozycyjnobuntownicze, ADHD opracowanie: Zuzanna Krząkała 41

Destrukcyjne zaburzenia zachowania Zaburzenia zachowania Trwałe zachowanie polegajacym na pogwałceniu praw innych osób i podstawowych norm społecznych Zachowania opozycyjno-buntownicze Wzorzec zachowań negatywistycznych, wrogich, bunt wobec osób autorytetu, sprzeciwianie się i odmowa wypełnienia próśb, celowe zachowania mające na celu zdenerwowanie innych ludzi (także rówieśników), „zagniewanie i noszenie urazy”, złośliwość i mściwość, przypisywanie innym złych intencji Zespół deficytu uwagi z nadruchliwością (ADHD) Impulsywność, brak uwagi i nadpobudliwość opracowanie: Zuzanna Krząkała 42

Zaburzenia zachowania - definicja Powtarzający się i trwały wzór zachowania obejmujący łamanie podstawowych praw innych i ważnych norm społecznych stosowanych dla danego wieku obejmuje więcej niż jedną sytuację (dotyczy szkoły, domu, sytuacji rówieśniczych) Poważne działania antyspołeczne Trzy lub więcej spośród poniżej wymienionych kryteriów- Występują w ostatnich 12 miesiącach opracowanie: Zuzanna Krząkała 43

Zaburzenia zachowania - definicja Powtarzający się i trwały wzór zachowania obejmujący łamanie podstawowych praw innych i ważnych norm społecznych stosowanych dla danego wieku obejmuje więcej niż jedną sytuację (dotyczy szkoły, domu, sytuacji rówieśniczych) Poważne działania antyspołeczne Trzy lub więcej spośród poniżej wymienionych kryteriów- Występują w ostatnich 12 miesiącach opracowanie: Zuzanna Krząkała 44

Zaburzenia zachowania – kryteria diagnozy Agresja w stosunku do ludzi i zwierząt znęcanie się, grożenie, zastraszanie, wszczynanie bójek, użycie broni czy narzędzia (np. kija, butelki), okrucieństwo, kradzież, zmuszanie do czynności seksualnych Niszczenie własności innych (wandalizm) podpalenia, niszczenie Oszustwo lub kradzież włamania, kłamstwa w celu zdobycia dóbr lub przysług, kradzież, „kantowanie” Poważne naruszenie zasad niewracanie na noc, ucieczki, wagarowanie opracowanie: Zuzanna Krząkała 45

Zaburzenia zachowania-parę informacji Występuje trzy razy częściej u chłopców (6 -16% populacji), wzorzec zachowania u dziewcząt jest odmienny (wagary i kłamstwa) Zmiana wzorca zachowania wraz z wiekiem : Kłamstwa, bójki i agresja wobec zwierząt Konflikty z prawem (rozboje, kradzieże, gwałty) Aspołeczna zaburzenie osobowości (30 -40%), problemy adaptacyjne, przemoc domowa Prawdopodobieństwo konfliktu z prawem w wieku dorosłym zwiększa: Liczba aktów dewiacji Różnowodność problemów z zachowaniem Problemy z zachowaniem w różnych środowiskach Wczesny wiek pojawienia się dewiacji Współwystępowanie z impulsychnością i niedoborem poznawczym Zaburzenia zachowania ujawniające się w wieku dojrzewania-lepsze rokowanie, opracowanie: Zuzanna Krząkała 46

Społeczne źródła zaburzenia zachowania-badania Czynniki biologiczne Niski poziom serotoniny sprzyja zachowaniom agresywnym (również depresji) Nieprawidłowości w obrębie płata czołowego mózgu-obniżenie zahamowań, impulsywność Deficyt uczenia się (słabe warunkowanie na bodźce) społecznego Zredukowane pobudzenie fizjologiczne -niski poziom pobudzenia emocjonalnego (niska empatia)-potrzeba większej sytmulacji Środowisko rodzinne Deprywacja potrzeb we wczesnym okresie życia dziecka Niski status socjoekonomiczny ze słabym przystosowaniem rodziców, patologia społeczna (bezrobocie, alkoholizm) Agresja jednego z członków rodziny, eskalacja tych zachowań, Uleganie przez rodziców przymusowi ze strony dziecka, brak wzmocnienia zachowań prospołecznych Niespójna dyscyplina, wysoki poziom niezgody, brak uczucia opracowanie: Zuzanna Krząkała 47

Zachowania opozycyjno-buntownicze Wzorzec negatywistycznego zachowania Traci panowanie nad sobą Kłóci sie z dorosłymi Aktywnie buntuje się lub odmawia stosowania się do póśb dorosłych i reguł Z rozwagą denerwuje innych ludzi Obwninia innych za własne błędy i złe zachowanie Drażliwy i łatwo się denerwuje Jest zagniewany i urażony Jest zawzięty i mściwy Zachowanie pojawia się częściej niż u rowieśników i utrzymuje się przez 6 miesięcy. Nie ma łamania prawa i aktów agresji opracowanie: Zuzanna Krząkała 48

(F 90) Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości ruchowej) Grupa zaburzeń charakteryzujących się wczesnym początkiem (zazwyczaj w pierwszych pięciu latach życia), brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania poznawczego, tendencją do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną, nadmierną aktywnością. Inne nieprawidłowości: Dzieci z zaburzeniami hiperkinetycznymi są często lekkomyślne i impulsywne, skłonne do wypadków. Popadają w kłopoty z dyscypliną raczej z powodu bezmyślnego łamania zasad, niż z powodu przemyślanego nieposłuszeństwa. Ich stosunki z dorosłymi są często pozbawione dystansu, brak im normalnej ostrożności i rezerwy. Są niepopularne wśród innych dzieci i mogą być izolowane. Często pojawia się osłabienie funkcji poznawczych i specyficzne opóźnienia zarówno w rozwoju ruchów jak i mowy. Wtórne komplikacje obejmują zachowania aspołeczne oraz niską ocenę własnej wartości. opracowanie: Zuzanna Krząkała 49

Zespół deficytu uwagi z nadruchliwością Nietypowe pod względem rozwojowym problemy dotyczące uwagi, impulsywności i nadpobudliwości ruchowej (3 -5% populacji) Objawy: Niezdolność do zainteresowania się konkretnym zadaniem Trudność ze zorganizowaniem, zaplanowaniem i wykonaniem pracy Sprawiają wrażenie, że nie słuchają lub nie usłyszały ci się do nich mówiło Nie potrafią „usiedzieć spokojnie na miejscu” Są niezdarne i niezorganizowane Dzieci z ADHD są podatne na zaburzenia zachowania opracowanie: Zuzanna Krząkała 50

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi Zaburzenia koncentracji uwagi Impulsywność Nadruchliwość opracowanie: Zuzanna Krząkała 51

Zaburzenia koncentracji uwagi Nie zwraca uwagi na szczegóły (błędy z niedbałości) Trudność z utrzymaniem uwagi podczas rozmów i zabaw Wydaje się że nie słucha tego się do niego mówi Nie stosuje się do poleceń i nie kończy pracy szkolnej, zadań Ma trudności z organizowaniem swoich zadań i zajęć Silna niechęć do zadań wymagających wytrwałego wysiłku umysłowego Gubi rzeczy Łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców Jest roztwargniony w trakcie codziennej aktywności Przechodzi z jednej aktywności (prze jej ukończeniem) w drugą opracowanie: Zuzanna Krząkała 52

Impulsywność „Wyrywa się” z odpowedzią zanim pytanie zostanie do końca sformułowane Ma trudności z doczekaniem się swojej kolejki Działa bez zastanowienia Przerywa lub przeszkadza innym „Wyrzuca” z siebie pytania i odpowiedzi bez czekania na swoją kolej opracowanie: Zuzanna Krząkała 53

Nadruchliwość Niespokojnie porusza rękami lub stopami, wierci się na krześle Opuszcza miejsce w sytuacjach, w których wymagane jest pozostanie na miejscu Biega lub wspina się bez potrzeby, kiedy jest to niewłaściwe Ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczynkiem (jest to dla dziecka „wysiłek”) opracowanie: Zuzanna Krząkała 54

Kryteria diagnostyczne Objawy przed 7 rokiem życia –nadal się utrzymujące Więcej niż jedno środowisko Powoduje cierpienie i upośledza funkjconwanie dziecka opracowanie: Zuzanna Krząkała 55

Przyczyny występowania ADHD Czynniki genetyczne Nieprawidłowości na poziomie receptorów dopaminy (mała aktywnośćtych receptorów) Niedostateczne pobudzenie (co utrudnia dluższą koncentrację)-leki uspokajające –pogarszają stan dziecka! opracowanie: Zuzanna Krząkała 56

Wskazówki dla nauczycieli -ADHD Nie wzmacniaj niewłaściwych zachowań , ale tylko te które chcesz utrwalić Czas poświęcony przez nauczyciela jest Mów tak, aby dziecko z ADHD cię usłyszało Słyszy tylko kilka pierwszych słów kierowanego do niego komunikatu, ma kłopot ze zrozumieniem złożonych poleceń Z bliska, kontakt wzrokowy, powtórzenie, forma pozytywna –łatwiej gdy ma coś zrobić, Zaznacz początek nowej czynności Dziecko łatwo przechodzi do nieuporzadkowanej i bezsensownej czynności (wydłubywanie dziur w gumce) Ustal sygnał rozpoczęcia pracy opracowanie: Zuzanna Krząkała 57

Wskazówki cd. Dziel pracę dziecka na krótkie etapy Zaburzona uwaga nie pozwala skupić się dziecku na dłużej Przypominaj Często zapomina-można zapytać czy pamięta co jest zadane, co ma przynieść Zachęcaj dziecko do sprawdzania swoich prac, sprawdzianów Popełniają błędy z nieuwagi, „czeskie błędy”, pierwsze kończą zadanie Stwórz uporządkowany świat Regulaminy, plan zajęć Mądrze usadź dziecko z ADHD w klasie Nadpobudliwa kanapka, z dala od okna i drzwi Ucz dziecko organizowania sobie pracy Pytania pomocnicze, od czego zacząć, co jest najważniejsze, miejsce pracy, Zaakceptuj lub zagospodaruj nadruchliwość opracowanie: Zuzanna Krząkała 58

Dziękuję za uwagę i wspólną pracę opracowanie: Zuzanna Krząkała 59