YZME HAVUZLARI VE SALIK ESASLARI Nihad DEMREL Kimya

YÜZME HAVUZLARI VE SAĞLIK ESASLARI Nihad DEMİREL Kimya Mühendisi YÜZME HAVUZLARININ TABİ OLACAĞI SAĞLIK ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK 1

HAVUZ SUYU OPERATÖRÜ MESUL MÜDÜR • Havuz suyu operatörü: Yüzme havuzlarında kullanılan suyu kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik yönden kullanıma hazırlayan, bu konuda eğitim almış ve en az lise mezunu olan kişidir. • Mesul müdür: Teknik işler ve havuzun uygun şekilde işletilmesinden sorumlu kimya veya sağlık eğitimi almış, en az lise mezunu olan kişidir. www. slaytyerim. com 2

DEZENFEKTAN HAVUZ SUYU KİMYASALLARI • Dezenfektan: İnsanlarda hastalık yapma özelliği olan bakteri, virüs ve mantar gibi mikroorganizmaların sudan uzaklaştırılması veya yok edilmesi amacıyla kullanılan organik ve inorganik katı, sıvı ve gaz olan maddelerdir. • Havuz suyu kimyasalları: Havuz suyunun p. H’ ını ayarlamak, askıdaki katı maddeleri çöktürmek, küf, maya ve yosun gibi canlıların oluşumunu engellemek ve bazı kimyasal parametreleri dengelemek amacıyla kullanılan maddelerdir. www. slaytyerim. com 3

Havuz Suyunun Nitelikleri, Numune Alma ve Analiz Sıklığı Kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik nitelikleri ve analiz sıklığı • MADDE 5 − (1) Yüzme havuzu suyunun kimyasal nitelikleri Ek-1, fiziksel nitelikleri Ek-2 ve mikrobiyolojik nitelikleri de Ek-3’te belirtilen değerlere uygun olur. • (2) Havuz suyunun nitelikleri Ek-1, Ek-2, Ek-3’te belirtilen zaman aralıklarında Müdürlükçe, Ek-4’te belirtilen zaman aralıklarında ise yüzme havuzu işleticileri tarafından izlenir. • (3) Müdürlük tarafından yapılacak denetimlerde analiz sonuçları yüzme havuzu işleticisi tarafından denetçilere ibraz edilir. • (4) Yüzme havuzunun açık olduğu süre içerisinde yüzme havuzu suyuna ait sıcaklık, p. H, serbest klor değerleri ile suyun mikrobiyolojik özelliklerine ait en son analiz sonuçları kullanıcıların görebileceği bir panoda yazıyla veya elektronik olarak ilan edilir. www. slaytyerim. com 4

EK– 1 KİMYASAL ÖZELLİKLER Parametre Analiz Aralığı Birim Siyanürik asit (1) Biguanid 2 Hidrojen Peroksid (2) p. H (2) Amonyum (2) Nitrit Nitrat Bakır Alüminyum Toplam alkalinite (2) (Ca. CO 3) Bağlı klor (3) Kapalı yüzme havuzu suyu serbest klor (3) Açık yüzme havuzu suyu serbest klor 3 Serbest klor (4) Ayda bir defa mg/L Sınır Değerler En az 2 40 6, 5 30 www. slaytyerim. com En çok 100 30 80 7, 8 0, 5 50 1 0, 2 180 0, 2 1 1, 5 1 3 0, 6 5

EK– 1 KİMYASAL ÖZELLİKLER dezenfeksiyonunda stabilizatörlü klor bileşiklerinin kullanıldığı havuzlarda bakılır. • (2) Suyun dezenfeksiyonunda “hidrojen peroksit + biguanide” kullanılması halinde hidrojen peroksit 40 -80 aralığında olmalıdır. Bu durumda p. H 8, 2 , amonyum 1, 5 ve toplam alkalinite 220 düzeyine kadar uygun kabul edilir. Bu havuzlarda serbest klor ölçümü yapılmaz, hidrojen peroksit ve biguanide ölçümü yapılır. • (3) Suyun dezenfeksiyonunda klor ve klorlu bileşiklerin kullanıldığı havuzlarda bakılır. • (4) Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diğer dezenfeksiyon sistemlerinin kullanıldığı havuzlarda aranacak düzeydir. • NOT: Hidrojen peroksit, biguanide ve serbest klor ölçümleri havuz mahallinde yapılır. • (1) Suyun www. slaytyerim. com 6

EK– 2 FİZİKSEL ÖZELLİKLER Parametre Analiz Aralığı İstenen Değer Renk Ayda bir defa Pt/Co olarak 10 birim Bulanıklık Ayda bir defa Si. O 2 veya Jakson birimi olarak 5 birim ya da NTU veya FNU olarak 0, 5 birim Sıcaklık (1) Ayda bir defa En az En çok Kapalı havuz 26 o. C 28 o. C Açık havuz 26 o. C 38. o. C ________ (1) Sıcaklık ölçümü havuz mahallinde yapılır. www. slaytyerim. com 7

EK– 3 MİKROBİYOLOJİK ÖZELLİKLER Parametre Toplam koloni (jerm) sayısı Toplam koliform bakteri Önerilen Metot (1) Analiz Sıklığı (2) Sınır Değerler TS EN ISO 6222 200 CFU(3) /ml TS EN ISO 9308 -1 0/100 ml Ayda bir defa Escherichia coli (E. Coli) TS EN ISO 9308 -1 0/100 ml Pseudomonas aeruginosa TS EN ISO 16266 0/100 ml _________ (1) (2) (3) Laboratuvarlar önerilen metot dışında, referanslarını göstermek şartı ile başka bir metodu da kullanabilir. Yüzme havuzu kullanımının yoğun olduğu dönemlerde analiz sıklığı ayda iki defa olmalıdır. CFU Colony Forming Unit (koloni oluşturan birim). www. slaytyerim. com 8

İŞLETMECİ TARAFINDAN YAPILACAK ANALİZLER Parametre Sıcaklık Analiz Aralığı Kapalı Yüzme Havuzu Birim o. C Açık Yüzme Havuzu Sınır Değerler En az En çok 26 28 26 38 Biguanid 1 mg/L 2 30 Hidrojen Peroksid (1) mg/L 40 80 6, 5 7, 8 Tatlı ve p. H (1) Serbest klor (2) Serbest klor (3) İlki havuzun kullanımından önce ve izleyen 4’er saatlik Deniz suyu aralıklarla olmak üzere Açık ve kapalı yüzme günde en az 3 defa havuzları Kapalı yüzme havuzu mg/L 1 1, 5 Açık yüzme havuzu mg/L 1 3 Açık ve kapalı yüzme havuzları mg/L 0, 3 0, 6 Siyanürik asit (4) Her gün mg/L -- 100 Toplam alkalinite (1) (Ca. CO 3) Haftada bir defa mg/L 30 180 Renk Her gün Bulanıklık Her gün www. slaytyerim. com Pt/Co olarak 10 birim Si. O 2 veya Jakson birimi olarak 5 birim ya da NTU veya FNU olarak 0, 5 birim 9

• • İŞLETMECİ TARAFINDAN YAPILACAK ANALİZLER (1) Suyun dezenfeksiyonunda hidrojen peroksit+biguanide kullanılması halinde hidrojen peroksit 40 -80 aralığında olmalıdır. Bu durumda p. H 8, 2 ve toplam alkalinite 220 düzeyine kadar uygun kabul edilir. Bu havuzlarda serbest klor ölçümü yapılmaz, hidrojen peroksit ve biguanide ölçümü yapılır. (2) Suyun dezenfeksiyonunda klor ve klorlu bileşiklerin kullanıldığı havuzlarda bakılır. (3) Suyun dezenfeksiyonu için ozon, UV, klordioksit ve diğer dezenfeksiyon sistemlerinin kullanıldığı havuzlarda bakılır. (4) Suyun dezenfeksiyonunda stabilizatörlü klor bileşiklerinin kullanıldığı havuzlarda aranacak düzeydir. • • NOT: Hidrojen peroksit, biguanide ve serbest klor ölçümleri havuz mahallinde yapılır. www. slaytyerim. com 10

NUMUNE ALMA, TAŞIMA VE ANALİZ LABORATUVARLARI • MADDE 6 − (1) Numuneler su akımının en düşük olduğu veya kullanıcıların en yoğun olduğu bölgeden yüzme havuzu kenarının yaklaşık 50 cm uzağından ve su yüzeyinin 20 cm altından alınır. • (2) Numuneler, numune alma formu düzenlenerek alınır, her numune için bir kod numarası verilir ve kod numarası numune alma formu ile numune şişesinin üzerine yazılır. • (3) Havuz suyundan alınan her bir numune için ikişer adet Ek 6’da yer alan “Havuz Suyu Numune Alma Formu” düzenlenir ve formlardan biri numune ile birlikte laboratuara verilir, diğeri ise numuneyi alan kurum veya kuruluşta kalır. www. slaytyerim. com 11

EK– 6 HAVUZ SUYU NUMUNE ALMA FORMU T. C. BURSA VALİLİĞİ İl Halk Sağlığı Müdürlüğü Havuz Suyu Numune Alma Formu NUMUNE KOD NO: Numune alınan havuz adresi Havuz işleticisinin adı soyadı : Numunenin alındığı saat Numune miktarı TARİH � Klorlama � Ozonlama � Ultraviole � Hidrojen peroksit + biguanid Dezenfeksiyon türü � Hidrojen peroksit � Diğer yöntemler, yazınız…………………. . � Fiziksel analiz � Biyolojik analiz � Kimyasal analiz Numune alma amacı Numune alma nedeni Numunenin alındığı sıradaki p. H Serbest klor Hidrojen peroksit Biguanid Sıcaklık Renk Bulanıklık Numune alan kişinin Adı ve soyadı Telefon no � Rutin kontrol � Şikayet � Diğer …………………. Yukarıda evsafı yazılı havuz suyundan ……………………. . huzurunda ………. . adet numune …. . ………………………………mührü ile mühürlenmiş ve numune alma formu tarafımızca imza edilmiştir. İmza Teknik Eleman www. slaytyerim. com alınarak İmza Havuz Suyu İşleticisi veya Vekili 12

NUMUNE ALMA, TAŞIMA VE ANALİZ LABORATUVARLARI • 4) Mikrobiyolojik analizler için en az 500 mililitre su numunesi, steril cam veya suyun niteliğini değiştirmeyen plastik şişelere alınır. Havuz suyu dezenfeksiyonunda klor ya da klorlu bileşiklerin kullanılması durumunda sodyum tiyosülfatlı şişe kullanılır. Mikrobiyolojik analizler için alınan numuneler, güneş ışınlarından korunarak (5± 3) °C’de ısıyı muhafaza edebilen taşıma kapları ile en kısa zamanda laboratuvara gönderilir. Numunelerin alımından laboratuvara ulaştırılması arasındaki süre on iki saati geçemez. ” • (5) Kimyasal analizler için en az 1000 ml su numunesi temiz cam veya suyun niteliğini etkilemeyen plastik şişelere alınır. Kimyasal analizler için alınan numuneler, (5± 3) °C’de ısıyı muhafaza edebilen taşıma kapları ile en kısa sürede laboratuvara gönderilir. Numunelerin alımından laboratuvara ulaştırılması arasındaki süre 24 saati geçemez. www. slaytyerim. com 13

NUMUNE ALMA, TAŞIMA VE ANALİZ LABORATUVARLARI • (6) Havuz suyundan numune alma işi Müdürlük veya numune alma konusunda akredite olmuş ve Bakanlıkça yetkilendirilmiş kamu kurum veya kuruluşları ile özel laboratuarlar tarafından yapılır. Ancak, bu durum Bakanlık ve Müdürlüğün denetim, izleme ve numune alma yetkisini ortadan kaldırmaz. Analizler, aşağıda belirtilen hükümler çerçevesinde, Bakanlık laboratuarlarında veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş diğer kamu, kurum ve kuruluş laboratuarları veya özel laboratuarlarda yaptırılır. • a) Her türlü numune alma ve analiz ücretleri yüzme havuzu işleticisi tarafından ödenir. • b) Laboratuvarlar, Müdürlükçe alınan su numunelerinin analiz sonuçlarını raporlamanın yapıldığı gün içinde e-posta, belgegeçer veya posta ile Müdürlüğe ve yüzme havuzu işleticisine iletir. Yüzme havuzu işleticisine gönderilen raporlar, denetim esnasında denetim elemanlarına gösterilmek üzere yüzme havuzu işleticisi tarafından bir yıl süreyle saklanır. ” www. slaytyerim. com 14

YÜZME HAVUZU İŞLETİLMESİNE AİT HÜKÜMLER YÜZME HAVUZUNUN İŞLETİLMESİ • MADDE 8 − (1) Yüzme havuzunun teknik özellikleri ile yüzme havuzu suyunun, sıhhi kurallara uygun olması esastır. Yüzme havuzunun işletilmesinde aşağıdaki şartlara uyulur: • “a) Yüzme havuzu işleticisi, mesul müdür, havuz suyu operatörü ve sertifikalı cankurtaran istihdam etmek zorundadır. 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (e) ve (k) bentlerindeki şartları birlikte haiz olmak kaydıyla, mesul müdür ve havuz suyu operatörü aynı kişi olabilir. ” • b) Yüzme havuzunda ip, yüzer duba, simit gibi can kurtarmaya mahsus malzemeler ile ilkyardım malzemeleri hazır bulundurulur. www. slaytyerim. com 15

YÜZME HAVUZU İŞLETİLMESİNE AİT HÜKÜMLER YÜZME HAVUZUNUN İŞLETİLMESİ • “c) Kullanıcıların yüzme havuzuna mayoyla girmeleri sağlanır. Tesislerde, bütün kullanıcıların, yüzme havuzuna girmeden önce duş alabilmelerini ve ayak dezenfeksiyonu yapabilmelerini sağlayacak düzenleme yapılır. ” • ç) Yüzme havuzunda hayvanların insanlarla birlikte bulunmalarına hiçbir şekilde izin verilmez. • d) Tesis içerisinde riayet edilecek kurallar ile muhtemel tehlikelere karşı kişileri uyarmak amacı ile hazırlanan uyarı levhaları kolayca görülebilecek ve okunabilecek uygun yerlerde bulundurulur. www. slaytyerim. com 16

YÜZME HAVUZU İŞLETİLMESİNE AİT HÜKÜMLER YÜZME HAVUZUNUN İŞLETİLMESİ • e) Yüzme havuzu suyu yılda en az bir defa boşaltılarak genel temizlik yapılır. • f) Fiziki mekanlar daima temiz ve kuru tutularak kapanma saatinden sonra havuz dip temizliği dâhil genel temizlik yapılır. • g) Yüzme havuzu ve fiziki mekanlar yeteri kadar aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. • ğ) Kapalı yüzme havuzu, soyunma ve giyinme yerleri de dâhil olmak üzere kış aylarında ısıtılır. www. slaytyerim. com 17

ÇOCUK YÜZME HAVUZU İŞLETİLMESİ • MADDE 9 − (1) Çocuk yüzme havuzunun derinliği 50 santimetreden fazla olamaz. • (2) Çocuk havuzları müstakil su hazırlık tesisine sahip olmalı, ayda bir defa boşaltılarak temizlenmeli ve dezenfekte edildikten sonra temiz su ile doldurularak yeniden işletmeye alınır. • (3) Çocuk yüzme havuzu büyüklere ait yüzme havuzundan ayrı olur. www. slaytyerim. com 18

FİZİKİ MEKANLAR • MADDE 10 − (1) Duş yerleri, tuvaletler ve soyunma-giyinme yerleri, kadın ve erkek için ayrı düzenlenir. • (2) Duş yerleri duş suyunun sıcaklığı ayarlanabilecek şekilde ve en az yirmi kişiye bir duş düşecek şekilde düzenlenir. • (3) Tuvaletler soyunma ve duş yerlerine yakın konumda, en az yirmi kişiye bir tuvalet düşecek şekilde düzenlenir. Tuvalet ve lavabolarda bol ve temiz su, sıvı sabun, tuvalet kâğıdı, kâğıt havlu ve çöp kovası bulundurulur. • (4) Girişi ve yolları tamamen ayrı tutulan seyirci yerleri, seyircilerin havuz kısmına girmelerini engelleyecek şekilde düzenlenir. Seyirci bölümünde seyircilerin ihtiyacını karşılayacak kadar tuvalet, lavabo ve pisuar bulundurulur. www. slaytyerim. com 19

GÜVENLİK TEDBİRLERİ • MADDE 11 − (1) Yüzme havuzunda kazaların önlenmesi ve güvenliğin sağlanması için aşağıda belirtilen kurallara uyulur: • a) Yüzme havuzu kazalara neden olmayacak ve kenarında güvenli yürümek için yeterli alan bulunacak şekilde planlanır. Dalmak için gerekli olan su derinliği sağlanır. Aksi takdirde her türlü dalışa izin verilmez. • b) Yüzme havuzu çevresindeki yürüme alanı, duş yeri ve çevresinin zemini düzgün ve kaymaya yol açmayan malzemeden yapılır. • c) Yüzme havuzunda boşaltma mazgalı kapalı durumda bulundurulur. • ç) Havuz derinlikleri kullanıcıların görebileceği şekilde havuz kenarına en az 4 yönde yazılır. • d) Yüzme havuzu kenarında acil durumlarda kullanılmak üzere telefon bulundurulur. www. slaytyerim. com 20

DENETİM • MADDE 12 – (1) Yüzme havuzu, havuz suyu ve havuz kimyasalları her ay Müdürlük tarafından denetlenir. • Bu denetimlerde; • a) Havuz suyu hazırlanmasında ve dezenfeksiyonunda kullanılan kimyasalların Bakanlıktan ruhsatlı olup olmadığı, • b) Havuz suyu kimyasalları için bir depo ile yeterli kişisel koruyucu ekipman bulunup bulunmadığı, • c) Analiz kayıt defterleri ve bu Yönetmelik eklerine göre yapılan veya yaptırılan analiz sonuçları, kontrol edilir. www. slaytyerim. com 21

DENETİM • (2) Bir takvim yılı sonunda yapılan değerlendirmede havuz ve havuz suyu kalitesinin bu Yönetmelikte belirlenen şartlara uygun olması durumunda; Ek-5’te yer alan “Temiz Havuz Sertifikası” Müdürlük tarafından düzenlenir. Yapılacak denetimlerde havuz ve havuz suyu kalitesinin bu Yönetmelikte belirlenen şartlara uygun olmaması durumunda bu sertifika Müdürlükçe iptal edilir. www. slaytyerim. com 22

TEMİZ HAVUZ SERTİFİKASI SAYI : TARİH : Ticari ismi : Sahibi : İşleticisi : Adresi : Havuz sayısı : Yukarıda işleticisi, adresi ve sayısı belirtilen yüzme havuzunun Müdürlüğümüz tarafından yapılan denetimlerinde havuz hijyeni ile havuz suyu kalitesi bakımından Yönetmelikte belirtilen kalite standartlarını sağladığı tespit edilmiş olup “Temiz Havuz Sertifikası” verilmesi uygun görülmüştür. İl Halk Sağlık Müdürü www. slaytyerim. com 23

UYGUN ÇIKMAYAN HAVUZ SUYUNUN TAKİBİ • MADDE 13 − (1) Yüzme havuzu suyundan alınan numunenin mikrobiyolojik analiz sonucunun Ek-3’te belirtilen niteliklere uygun çıkmaması halinde havuzun faaliyeti durdurulur. Yüzme havuzu işleticisinin gerekli şartları sağlamasından sonra yeniden alınan numunenin analiz sonuçlarının Ek-3’te belirtilen niteliklere uygun çıkması durumunda havuzun faaliyetine izin verilir. www. slaytyerim. com 24

UYGUN ÇIKMAYAN HAVUZ SUYUNUN TAKİBİ • (2) Yüzme havuzu suyundan alınan numunenin kimyasal analizi sonucunun Ek-1 ve Ek-2’de belirtilen niteliklere uygun çıkmaması halinde, uygunsuzluğun giderilmesi ve düzeltici önlemlerin alınması için işletici yazılı olarak uyarılır. Yüzme havuzu işleticisinin gerekli şartları sağlamasından sonra yeniden alınan numunenin analiz sonuçlarının Ek-1 ve Ek-2’de belirtilen niteliklere uygun çıkması durumunda işletmeye herhangi bir işlem yapılmaz. • Ancak, analiz sonuçlarının uygun çıkmaması durumunda havuzun faaliyeti analiz sonucunun yukarıda belirtilen nitelikleri sağlayıncaya kadar durdurulur. www. slaytyerim. com 25

DEZENFEKSİYON VE HAVUZ KİMYASALLARI • MADDE 14 − (1) Yüzme havuzu ve suyunun dezenfeksiyonu işletici tarafınca yapılır veya yaptırılır. • (2) Havuz suyunda Bakanlıktan ruhsatlı dezenfektan ve havuz suyu kimyasalları kullanılır. • (3) Stabilizatörlü klor bileşikleri sadece açık yüzme havuzlarında kullanılabilir. www. slaytyerim. com 26

MÜEYYİDELER • MADDE 17 − (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden işletme sahipleri ve kullanıcıları hakkında, fiilin mahiyetine göre 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununa göre işlem yapılır. www. slaytyerim. com 27

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Çözüm 1. Havuz suyunun DPD 3 ile 1. Havuz suyunda bağlı klor miktarına bakılır, Havuzda kloramin bağlı klor miktarı 0. 2 ppmden Klor kokusu, oluşumu. fazla ise klor şoklaması yapılır. Gözlerde 2. p. H değeri 6. 8 ın altında ise yanma ! 2. Suyun p. H havuz suyuna Na. OH veya değeri çok düşük. Na 2 CO 3 eklenerek p. H düzeyi 7. 0 -7. 4 düzeyine getirilir. www. slaytyerim. com 28

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Çözüm Saçlarda, giysilerde ağarma ! 1. Havuz suyunun DPD 3 ile bağlı klor miktarına bakılır, bağlı klor miktarı 0. 2 ppmden 1. Havuz suyunda fazla ise klor şoklaması yapılır. kloramin oluşumu. 2. Havuz suyunda klor seviyesi 10 ppm'in üstünde ise yapılacak işlemler 2. Aşırı klor a) Havuza taze su almak, seviyesi b) Aktif karbon veya Sodyummetabisulfit ile kloru nötralize etmek. www. slaytyerim. com 29

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Çözüm Mayo 1 ppm 'den fazla Aşırı kullanılmış bakır sülfat. üstlerinde bakır (Cu+) Havuz suyunun taze su alınarak mavi lekeler. ! miktarı seyreltilmesi ve bakır içerikli ürünlerin kullanılmaması. p. H düşmüyor? Yüksek Alkalinite Havuz suyuna tek noktadan verilecek asit (Sülfürik asit, Hidroklorik asit) veya sodyumbisülfit ilavesi www. slaytyerim. com 30

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Çözüm Suya Alkaliniteyi artırıcı p. H sertlik ilavesi, sert su ilavesi Düşük Alkalinite yükselmiyor? veya Kalsiyum Hipoklorit klor kullanımı 1. Yüksek 1. Stabilizatör seviyesi ölçümü Stabilizatör ile miktar tespit edilir. Su Klor ölçümünde etkisi. seyreltilir ve stabilizatörlu klor kullanımına son verilir. görünmüyor 2. Yanlış veya 2. Bir başka test kiti ve hapları veya bozuk klor ile yapılan testler tekrar edilir. yükselmiyor? ölçüm hapı veya Yeni test hapları veya sıvıları 31 sıvısı kullanımı kullanılır. www. slaytyerim. com

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Çözüm Havuz suyuna tek noktadan Havuz verilecek asit (Sülfürik asit, fayanslarının Yüksek Hidroklorik asit) veya üzeri pütürlü Alkalinite ve sadyumbisülfit ile Alkalinite veya kireç kalsiyum sertliği ve kalsiyum sertliğinin bağlamış. ! düşmesi sağlanmalıdır. www. slaytyerim. com 32

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Çözüm 1. Stabilizör seviyesi kontrol 1. Yüksek Havuz ışıkları edilmeli eğer yüksek ise Stabilizatör etkisi. stabilizatörsüz klor etrafında uçuşan kullanılmalı. 2. Filtre kumunda zerreler, 2. Kum filtresi kontrol edilmeli eksiklik veya bulanıklık. ! eksik kum tamamlanmalı veya taşlaşma. değiştirilmeli. www. slaytyerim. com 33

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Çözüm 1. Yüksek 1. Stabilizatör seviyesi kontrol Stabilizatör etkisi. edilmeli eğer yüksek ise stabilizatörsüz klor 2. Filtre kumunda kullanılmalı. eksiklik veya Bulanık, 2. Kum filtresi kontrol edilmeli taşlaşma. donuk eksik kum tamamlanmalı veya görünümlü 3. Havuz değiştirilmeli. sirkulasyon su. ! 3. Havuz sirkülasyon pompası verimli pompasının fanı aşınmış veya çalışmıyor. saç kılları sebebi ile sıkışmış olabilir, temizlenip veya 34 www. slaytyerim. com değiştirilmesi gerekir.

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Çözüm Klorun etkinliğinin düşmesine sebep olabilecek etkenler, a) dengesiz p. H , Yeşil bulanık b) Yüksek stabilizatör veya su, kaygan Klorlama ve yüzeyler, derz yosun önleyicinin düşük stabilizatör etkisi , aralarında yetersiz kullanımı c) Havuz suyunda bağlı klor yosunlaşma. ! oluşumu. Kontrol edilerek klor şoklaması yapılır, yosun önleyici kullanılır. www. slaytyerim. com 35

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ Problem Sebep Klor ölçümünde klor miktarı hep aynı. ! Stabilizatör seviyesi ölçümü ile Yüksek miktar tespit edilir. Su Stabilizatör etkisi seyreltilir ve stabilizatörlu klor kullanımına son verilir. Renkli berrak Ağır metal su. ! iyonları Çözüm Havuz suyunun p. H dengelenir ve klor şoklamasının ardından çöktürücü kullanılarak ağır metal iyonları sudan uzaklaştırılır. www. slaytyerim. com 36

PH ARALIĞININ ETKİLERİ Yüzme havuzu suyu için ideal aralık 7, 2 -7, 6 arası değerlerdir. PH Değerinin 7. 0’ın altında olması 1. Beton aşınması 2. Metallerin çözünmesi 3. Duvarlarda ve tabanda lekeler PH Değerinin 7. 0’nin üstünde olması 1. Taşlanan ve tıkanan filtreler 2. Azalan sirkülasyon debisi 3. Bulanık su 4. Havuz kaplama yüzeylerinde süpürge ve fırçayla çıkmayan beyaz toz lekeleri (kireç) www. slaytyerim. com 37

p. H NEDEN ÖNEMLİDİR? Klor (Cl 2) + Su p. H p. H 6, 5 7, 0 7, 2 7, 6 8, 0 8, 5 Hipoklorik asit + Hipoklorik iyonu ( HOCI ) ( OCI ) %90 %10 %73 %27 %66 %34 %55 %45 %21 %79 %10 %90 www. slaytyerim. com 38

KLORLU DEZENFEKTAN ÇEŞİTLERİ: İsim Serbest klor Formülü Klor gazı %100 Cl 2 Kalsiyum hipoklorit %65 -70 Ca(OCl) 2 Sodyum hipoklorit %10 -15 Na. OCl Sodyum diklorizosiyanurat %56 -63 Na. Cl 2(NCO)32 H 2 O Triklorizosiyanürik asit %90 (Cl. NCO) 3 www. slaytyerim. com 39

SODYUM DİKLORİZOSİYANURAT • Havuz suyu dezenfeksiyonunda kullanılan, %56 aktif klor içeren, stabilizatörlü, granül bir kimyasaldır. • Aktif olduğu p. H aralığı 7, 2 -7, 6 dır. • 1 ppm klor seviyesi için 100 m 3 havuz suyuna 200 gr. kullanılır. • Granül olarak denge tankından veya çözelti olarak dozaj pompasıyla kullanılabilir. • Kimyasal Yapısı : Sodyum Dikloroisosiyanurate • Depolama : Kuru ve serin yerlerde depolanır. Ambalajların ağzı sıkı kapatılmalıdır. • Ambalaj : 10 -25 plastik kova 50 Kg karton kutu www. slaytyerim. com 40

SODYUM DİKLORİZOSİYANURAT • • • Kullanmanın Avantajları Kullanımı granül bir ürün olduğu için kolaydır. Stabilizatörlü oluşu klorun havuz suyunda kaldığı süreyi artırır. Taşıması kolaydır. Karıştırma tanklarında çözülerek dozaj pompasıyla kullanılabilir. Ürünün p. H’ı 6 -8 aralığı olduğu için havuz suyunun p. H’ını yükseltici etkisi yoktur. Bu nedenle p. H düşürücü kullanımını azaltır. Stabilizatörsüz klor türevlerine göre ekonomiktir. Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Her hafta düzenli olarak siyanürik asit ölçümü yapılmalıdır. Her gün düzenli olarak ters yıkama yapılması hem havuza taze su alınması, hem havuz suyunun dengesi hem de, stabilizatör oranının düşürülmesi için önemlidir. www. slaytyerim. com 41

TRİKLOROİZOSİYANURİK ASİT • Havuz suyu dezenfeksiyonunda kullanılan , %90 aktif klor içeren , stabilizatörlü , yavaş eriyen 200 gr. tablet formda bir kimyasaldır. • Aktif olduğu p. H aralığı 7, 2 -7, 6 dır. • 100 m 3 havuz suyunda 1, 5 ppm klor seviyesi için 1 adet tablet klor kullanınız. • Kimyasal Adı : Trikloroizosiyanurik asit. • Depolama : Kuru ve serin yerlerde depolayın. Ambalajların ağzı sıkı kapatılmalıdır. Depolar iyi havalandırmalı olmalıdır. Asitler bazlar, azotlu bileşikler ve diğer oksidan malzemeler ile birlikte depolamayınız. • Ambalaj : 10 - 25 plastik kova 50 Kg karton kutu www. slaytyerim. com 42

TRİKLOROİZOSİYANURİK ASİT • • • Kullanmanın Avantajları Kullanımı tablet bir ürün olduğu için kolaydır. Stabilizatörlü oluşu klorun havuz suyunda kaldığı süreyi artırır. Taşınması kolaydır. Ürünün p. H 2 -3 aralığında olduğundan havuz suyunun p. H’ını düşürücü etkisi vardır. Stabizatörsüz klor türevlerine göre ekonomiktir. Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Her hafta düzenli olarak siyanürik asit ölçümü yapılmalıdır. Her gün düzenli olarak ters yıkama yapılması hem havuza taze su alınması, hem havuz suyunun dengesi hem de, stabilizatör oranının düşürülmesi için önemlidir. www. slaytyerim. com 43

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ MEKANİK PROBLEMLER • Bu grup da en çok karşılaştığımız problem havuz filtrasyon sisteminin yetersizliği ve filtrelerdeki kuars kum'un durumu. • Filtrasyon sistemi yetersiz olan havuzlar bulanık ve mat görünüme mahkumdurlar. Havuzun berrak ve temiz görünümü iyi bir filtrasyonla mümkündür. • Genellikle filtrasyon sistemi yetersiz havuzlar sabahları berrak olup öğleden sonra bozulmaktadır. Bu da havuza kimsenin girmediği saatlerde (akşamları) sistem kendini toplaması, insanlar havuza girmeye ve havuz suyunu kirletmeye başlayınca filtrasyonun yetersizliğinden (sıcaklık ta bir etkendir) kaynaklı olarak bulanıklık sorunu kendini göstermesidir. www. slaytyerim. com 44

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ MEKANİK PROBLEMLER • İyi bir havuz sisteminde, havuz suyunun günde en az 4 defa filtre edilmesi gereklidir. • Burada unutulmaması gereken en önemli konu kullanıcıların bilincidir. • Duş almadan havuza giren bir yüzücü 20 ton suyu, duş alan bir yüzücü ise 2 ton suyu kirletmektedir. • Filtrasyon sisteminin verimli çalışabilmesi için yüzücülerin güneş yağı kullanmamaları ve (havuza girerken duş alıp, güneş ve vücut yağlarından arınılmalıdır. ) havuz çevresi hijyenine büyük önem verilmesi gereklidir. • Bir diğer mekanik problem ise pompaların gerekli bakımlarının yetersiz yapılmasından dolayı basmaları gereken kapasitedeki suyu basamamasıdır. Buda doğal olarak günde en az 4 defa suyun filtrelenmesi gerekirken daha fazla sayıda ve sürede pompaların çalışmasını gerektirecektir. www. slaytyerim. com 45

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ MEKANİK PROBLEMLER • Havuzların sabahları itinalı dip süpürgelerinin yapılmaması ve filtrelerin düzenli ters yıkamalarının yapılmaması da havuzumuzun bozulmasına sebep olan unsurlardan birisidir. • Son olarak karşımıza çıkan mekanik problem ise havuz fittings sistemindeki su kaçaklarından kaynaklı olarak pompaların, hava emerek filtrelerde hava bulunması problemidir. Havuz içinde basma ağızlarından su ile birlikte çıkan hava, beraberinde filtre içinde tutulmuş olan kirliliği de getirerek havuzun bulanıklaşmasına sebep olacaktır. • Bundan dolayı filtre içinde hava bulunması istenmeyen bir durumdur ve mutlaka çözülmesi gereklidir. www. slaytyerim. com 46

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ KİMYASAL PROBLEMLER • Bu gruptaki problemlerimizde 3 ana başlıkta toplayabiliriz. • a) Taze su ile gelen problemler. • b) Kullanılan kimyasallardan kaynaklanan problemler. • c) Yetersiz ve doğru kullanılmayan kimyasaldan kaynaklanan problemler. www. slaytyerim. com 47

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ KİMYASAL PROBLEMLER • a) Taze su ile gelen problemler; Bu grupta karşılacağımız problemlerin başında, su içindeki ağır metal iyonlarının klor ile reaksiyona girerek suya renk vermesidir. Renk veren ağır metal iyonlarının (Demir, Mangan, Bakır, . . ) su içindeki miktarına bağlı olarak havuz suyu kahve telvesi kıvamı ile açık parlak yeşil bir renk arasında değişim göstermektedir. Böyle bir durumda yapılması gereken klor şoklaması ve çöktürme işlemidir. • Yine taze su alımlarında gelen suyun kalitesi havuz suyumuzu doğrudan etkileyecektir. Bu durumlarda bir bulanıklık yaşanırsa yapmamız gereken yine klor şoklaması ve çöktürme işlemidir. www. slaytyerim. com 48

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ KİMYASAL PROBLEMLER • Son olarak kalsiyum hipoklorit kullanan havuzlarda taze alınan sudan kaynaklı olarak alkalinite yükselmesi sonucu, havuz suyu bulanabilir, bu durumda yapılması gereken p. H'ı 7. 0 seviyesine düşürerek alkalinite değerinin 120 ppm altında olması sağlanmalıdır. eğer alkalinite değeri 120 ppm in üstünde ise sodyum hipoklorit (sıvı klor) kullanılmalıdır. • b) Kullanılan kimyasallardan kaynaklanan problemler; Bu grupta kimyasallardan kaynaklanan problemleri şöyle sıralıya biliriz. www. slaytyerim. com 49

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ KİMYASAL PROBLEMLER • 1. Stabilizatör seviyesi yüksekliği; Diklor ve triklorların (stabilizatörlü klor) uzun süre kullanılmasından kaynaklanır ve havuz suyunda bulanıklığa sebep olur, 100 ppm seviyesinden sonra stabilizatör içermeyen klorlar kullanılmalıdır. • 2. Yüksek alkaliniteli suda kalsiyum hipoklorit (stabilizatörsüz granül klor) kullanımında da havuz suyunda bulanıklık meydana gelir. Alkalinite değeri 120 ppm den fazla sularda kalsiyum hipoklorit kullanılmamalıdır. www. slaytyerim. com 50

HAVUZ SUYU PROBLEMLERİ ve ÇÖZÜMLERİ KİMYASAL PROBLEMLER • 3. Gereğinden fazla çöktürücü kullanımı da havuz suyunun bulanmasına sebep olur, buradaki sıkıntı ise çöken kirliliğin süpürge ile iyi alınamamasından kaynaklı olarak suya karışması veya filtrenin bu gelen aşırı kirliliği tutamamasıdır. Bir diğer bu konudaki sıkıntı ise p. H dengelenmeden yapılacak çöktürme işleminin başarısız olma ihtimalidir. • c) Yetersiz ve doğru kullanılmayan kimyasaldan kaynaklanan problemler; Bu grupta ise direk olarak p. H ve klor kullanım talimatlarına uymadan yapılan işlemlerdir ve sonucunda, havuzda bulanıklık, göz ve ciltte iritasyon, aşırı klor kokusu, derz aralarında yosunlaşma, suda matlık meydana gelmektedir. www. slaytyerim. com 51

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER • Havuzlarda klor ölçümü yapıldığı zaman 1 -2 ppm arasında serbest klor görülmesi gereklidir. • Havuzlara klor, havuz yüzeyine üstten serpilerek veya dozaj pompaları ile verilebilir. • Dozaj pompası ile veya otomatik dozajlama sistemi ile klor verildiğinde, klor dozaj ayarı, gün içinde yapılan ölçüm sonuçları 0. 6 – 1. 5 ppm arasında serbest klor görülecek şekilde ayarlanmalıdır. • Kimyasal hazırlanacak kap mutlaka temiz olmalıdır. www. slaytyerim. com 52

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER • Kimyasal hazırlanacak kapta hazırlayacağınız kimyasaldan daha farklı bir kimyasal kalıntısı içermemelidir. Eğer böyle bir durum var ise mutlaka bol su ile çok iyi bir temizlik olduğuna kanaat getirinceye kadar yıkanmalıdır. • Kimyasal hazırlanırken, hazırlanacak kaba mutlak suretle önce su, sonra kimyasal konmalı ve kesinlikle kimyasalın üzerine su dökmek suretiyle karışım sağlanmamalıdır. • Diklor (56 veya 60 'lık toz klor) çözeltisi hazırlanırken 100 lt suda maksimum 2. 5 kg diklor çözülebilir. www. slaytyerim. com 53

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER • Triklor (90 'lık toz klor) çözeltisi hazırlanırken 100 lt suda maksimum 1. 1 kg triklor çözülebilir. • Kalsiyumhipoklorit (65 veya 70 'lik toz klor) çözeltisi hazırlarken 100 lt suda maksimum 1. 8 kg çözülebilir. • Havuzlara klor uygulaması manuel yapılacaksa, akşamları verilmeli ve kimyasal atıldıktan sonra havuz en az 4 saat çalıştırılmalıdır. (Atılan kimyasalların suya karışması için) www. slaytyerim. com 54

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMI VE ÖLÇÜMLERİ • Öncelikle şunu bilmemiz gerekir. Havuz suyunda dezenfeksiyonu klor yapar. • Bu noktada kullanılan klorun muhteviyatının bir önemi yoktur. Yani toz klor (granül klor) veya sıvı klor kullanılabilinir. • Klorun muhteviyatı uzun süreli kullanımda önem kazanır. • Bunun sebebi ise toz klorların içinde bulunan stabilizatör maddesinin (siyanürikasit), havuza klor atıldıkça suda bakiye olarak kalmasıdır. • Sıvı klorun sudan güneş ışınlarından etkilenerek kaybolma suresi yaklaşık 4 -6 saat iken toz klorun 6 -8 saat arasındadır. www. slaytyerim. com 55

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMI VE ÖLÇÜMLERİ • Toz klora bu üstünlüğü stabilizatör maddesi sağlarken, bir müddet sonra bu üstünlük büyük bir soruna dönüşmektedir. • Bakiye olarak kalan stabilizatör maddesi, su için de 100 ppm seviyesini geçince, stabilizatör içerikli klorun dezenfeksiyon işleminin zayıflamasına sebep olur. • Dezenfeksiyon işleminin zayıflamaması için de artık stabilizatör içermeyen klor kullanılması gerekmektedir. • Stabilizatör içermeyen klorlar ise sıvı klor (Sodyum hipoklorit) ve Kalsiyum hipoklorit dir. www. slaytyerim. com 56

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMI VE ÖLÇÜMLERİ • Kalsiyum hipoklorit kullanımdaki sorun ise suyun alkalinite değerine bağlıdır. • Eğer suyun alkalinite değeri 120 ppm den yüksek ise kalsiyum hipoklorit suya beyaz bir pusluluk görüntüsü verir. • Buna karşın sıvı klorda bu tarz sorunlar (stabilizatör miktarı ve alkalinite) olmadığı için kullanımı daha yaygın ve kolaydır. • Genel olarak yapılan klorlamadaki uygulama ise günde 1 defa (sabah veya akşam) havuza klor atılması şeklindedir. www. slaytyerim. com 57

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMI VE ÖLÇÜMLERİ • Burada klor un atıldığı zamanda suda yaklaşık 3 ppm seviyesinde klor oranı ile dezenfeksiyon işlemi başlar ve kullanılan klorun muhteviyatına bağlı olarak zaman içinde sudaki klor miktarı sıfır değerine kadar düşebilir. • İşte sorunlarda burada başlar. Klorsuz bir havuzda bakteri üremesi çok hızlı ve etkilidir. • Stabilizatör miktarı 25 -75 ppm olmayan bir suya verilen klor max 4 -6 saat dayandıktan sonra geri kalan zaman diliminde havuz klorsuz kalacağı için bakteri üremesi başlar ve bir sonraki klor uygulamasına kadar her türlü bakterinin üremesi için mükemmel bir ortam sunar. (insan vücudu atıkları, UV ve su ) 58 www. slaytyerim. com

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMI VE ÖLÇÜMLERİ • Biz ise havuzda sürekli olarak 1 -2 ppm arasında klor bulunmasını ve dezenfeksiyon un kesintisiz olarak sağlanmasını isteriz. • Havuz suyunun p. H değeri ise klor dezenfeksiyonun işleyişi için önem taşımaktadır. • p. H değeri 8. 2 olan bir suda bakterileri yok edecek klorun aktivasyonu yüzde 90 oranında azalır. • İdeal dezenfeksiyon işlemi için suyun p. H değeri 7. 0 – 7. 2 aralığında olmalıdır. www. slaytyerim. com 59

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMI VE ÖLÇÜMLERİ • Tekrar klorun dezenfeksiyon işlemini nasıl yaptığına bakalım. • Klor, su içindeki bütün organik maddeleri parçalamak üzere harekete geçer. • Klor, organik maddeleri parçalarken bunların yapısı içerisine girerek, klor amin basamaklarını oluşturur. • Klor amin basamaklarındaki organik maddeler tekrar klor ile reaksiyona girerek parçalanıp su içinden uzaklaşır. www. slaytyerim. com 60

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMI VE ÖLÇÜMLERİ • Yetersiz klorlama, organik maddelerin klor amin basamağı halinde kalmasına sebep olur ve klor amin basamağındaki yapı, suda klor kokusuna, gözlerde kızarıklığa, ciltte iritasyona, saç ve mayolarda renk atmasına sebep olur. • Klor amin basamağını yok etmek için havuz suyuna standart verilmesi gereken klor miktarının 4 katının verilmesi yani şok klorlama yapılması gerekmektedir. • Havuz suyunda yapılması gereken basit testlerin başında suyun p. H değeri, serbest klor miktarı ve klor amin basamağının varlığının tespiti yani bağlı klor miktarının tespit edilmesi gerekmektedir. www. slaytyerim. com 61

HAVUZ KİMYASALLARI KULLANIMI VE ÖLÇÜMLERİ • Burada DPD 1 ile yapılan ölçüm su içindeki serbest klor miktarını. • DPD 3 ile yapılan ölçüm toplam klor miktarını. • DPD 3 ile DPD 1 arasındaki fark ise klor amin basamağında bulunan bağlı klor miktarını vermektedir. www. slaytyerim. com 62

p. H DÜŞÜRÜCÜ KULLANIMI : • Havuzlarda p. H düşürücü kullanımının önemi, klorun dezenfeksiyon gücüne olan etkisidir. • Yapılan deneysel araştırmalar göstermiştir ki, havuz suyunun p. H değeri 8, 2 yi geçtiğinde, havuza verilen klorun ancak yüzde 10 gibi az bir miktarı aktif hale geçerek dezenfeksiyon işlemi yapabilmektedir. p. H 6, 8 in altına düştüğünde ise havuza verilen klorun yüzde 90'ı aktif hale geçerek ani bir dezenfeksiyon işlemi oluşmaktadır. Bu havuzun dezenfeksiyonu için istenmeyen bir durumdur ve bu nedenle klorlama işleminden evvel mutlaka p. H istenen aralığa getirilmelidir. • www. slaytyerim. com 63

p. H DÜŞÜRÜCÜ KULLANIMI : • Sıvı p. H düşürücüler, yüzde 30 luk sülfürik asit ve yüzde 33 luk hidroklorik asit tir. Toz asit ise sodyumbisülfat tır. Havuz suyunun p. H değerini düşürmek, suyun alkalinite değeri ile orantılıdır. Alkalinitesi yüksek olan suda 100 tonluk bir havuzda 1 lt sıvı asit veya 1 kg toz asit p. H değerini 0. 1 derece düşürür. Alkalinitesi düşük olan suda ise 0. 2 derece düşürür. • Buna göre alkalinite değeri yüksek (sert sularda) ve p. H değeri 7, 8 olan 100 tonluk bir havuzda p. H değerini 7. 0 ye düşürmek için 8 kg sıvı asit veya toz asit gerekir. Burada önemli olan hesaplana orandan daha azını ( 6 kg ) kullanarak , bir sonraki gün yapılacak ölçümle daha doğru sonuçlara ulaşmaktır. • www. slaytyerim. com 64

YOSUN ÖNLEYİCİ • Genellikle kullanılan kimyasal kuaterner amonyum bileşikleri olan, didesilamonyumklorür veya benzalkodyumkloriddir. Görevi havuz suyunda alg(yosun) oluşumunu engellemektir. Klorlar gibi havuzdan kaybolmazlar, havuza taze su alındıkça konsantrasyonları düşer bu yüzden haftalık uygulamalarda fayda vardır. • 100 tonluk bir havuzda haftada 1 defa 1 lt kullanılması gereklidir. www. slaytyerim. com 65

BENZALKONYUM KLORÜR Kimyasal Adı: Alkildimetil (Fenilmetil) amonyum klorür. Molekül Ağırlığı: 360 g. Kimyasal Grup: Quatrner amonyum tuzu. Görünüş: Beyaz veya sarımsı beyaz, amorf toz veya jelatinimsi parçalar; kokusu aromatik; tadı çok acı. Sudaki çözeltisi çalkalandığında kuvvetle köpürür. • Etki ve kullanılış: Dezenfektan, antiseptik, antimikrobiyal prezervatif. • Açık Formülü: [C 6 H 5 CH 2 N+(CH 3)2 R]Cl– • • www. slaytyerim. com 66

DİDESİL DİMETİL AMONYUM KLORÜR • Havuz suyunda dezenfeksiyon amaçlı kullanılır. Sudaki klorla uyumlu çalışan yosun oluşmasını engelleyen ve oluşan yosunu gideren uzun süre etkili sıvı bir kimyasaldır. • Bakteri yosun ve mikroorganizmaların oluşumunu engeller. • Ön uygulamada 1 lt/100 m 3 su, • haftalık olarak 200 -400 ml/ 100 m 3 su olarak kullanımı vardır. • Havuz suyundaki klorun etkisini kaybettiği noktada suyun dengesinin korunmasında önemli etkisi vardır. • Havuz suyunun berraklaşmasında önemli etkisi vardır. • QAC bazlı güçlü bir biosittir. • Maddenin Kımyasal Adı : Didesil dimetil amonyum klorür • Ambalaj : 10 – 20 Kg. plastik bidon • Depolama : Çevre sıcaklığı. Yüksek sıcaklıklardan kaçınılır. 5°C’nin altında saklanmamalıdır. www. slaytyerim. com 67

BERRAKLAŞTIRICI (PARLATICI) Genellikle kullanılan kimyasal difosforikasit veya polialüminyumklorür ‘dür. Berraklaştırıcılar suda askıda bulunan maddelerin filtrede tutulmasını sağlarlar. Filtre öncesi yapılan dozajlamalarda berraklaştırıcı kullanılması gerekir. • 100 tonluk bir havuzda haftada 1 defa 1 lt kullanılması gereklidir. • PİROFOSFORİK ASİT(DİFOSFORİK ASİT) • Cam görünüşünde renksiz bir katıdır. Erime noktası 61°C olup, suda çözünür. Na 4 P 2 O 7 bileşiği sulara sertlik veren kalsiyum, magnezyum ve demir iyonlarını (yani suyun sertliğini) bertaraf ettiği için sabuna katılır. Fosforik asidin 200°’den 300°ye kadar ısıtılması ile elde edilir: 2 H 3 PO 4 › H 4 P 2 O 7 + H 2 O Metafosfat asidi: • www. slaytyerim. com 68

ÇÖKTÜRÜCÜ • Genellikle kullanılan kimyasal alüminyumsülfat veya polialüminyumklorürdür. • 100 tonluk bir havuzda 1 lt kullanılması yeterlidir. • İhtiyaç olduğunda kullanılmasında fayda vardır. • Çöktürücü kullanmadan önce havuz suyu p. H'ının dengelenmesi iyi bir sonuç almak için anahtar görevi görür. www. slaytyerim. com 69

ÇÖKTÜRÜCÜ • Çöktürücü kullanırken, 1 lt çöktürücü 20 lt lik bir kova su içine katıldıktan sonra havuza serpilerek kullanılmalıdır. Çöktürücü serpildikten 2 -4 saat sonra motorlar kapatılmalı ve en az 8 saat çökmenin gerçekleşmesi için beklenilmelidir. Havuz dibine çöken bulutsu haldeki birikintiyi süpürürken çok itinalı davranılmalı, gerekirse süpürge işleminin yarısında filtreye bir ters yıkama yapılarak filtrenin çöken partikülleri daha rahat tutması sağlanmalıdır. Süpürme işlemi bittikten sonrada mutlaka ters yıkama işlemi yapılmalıdır. • Çöktürme işlemi yapıldığında uygulanabilecek bir diğer işlemde çöken partiküllerin filtre altı yollu vanası WASTE konumuna getirilerek direk olarak havuzdan atılmasıdır. Bu işlemde dikkat edilmesi gereken husus havuzun bu esnada su kaybedecek olmasıdır. www. slaytyerim. com 70

POLİ ALÜMİNYUM KLORÜR • Poli alüminyum klorür nem tutucu kimyasal bir madde olduğu için katı pak (pac) 25 kg'lık özel kapalı ambalajlarında satılmaktadır. • Görünüm : Sarı Toz Al 2 O 3, (%) : 30 min. Çözünmeyen madde (%) : 0. 1 % max. p. H (%1'lik solüsyon) : 3. 5 -5. 0 Suda kolaylıkla çözünen bir koagülant türüdür. Çözelti halinde korozif özellik gösterdiğinden dolayı aside dayanıklı malzemeler içinde muhafaza edilmelidir. Polialüminyum klorür Al 2 O 3 formülü ile gösterilip, sıvı veya katı formlarda Türkiye'nin her yerine tedarik edilmektedir. www. slaytyerim. com 71

ALÜMİNYUM SÜLFAT • Alüminyum sülfat, endüstriyel atıksu veya içme suyu arıtımında kullanılırlar. • Kuru halde korozif aktivite göstermeyen alüminyum sülfat su ile solusyonunda korozif olmaktadır. Korozif özelliğinden dolayı plastik ya da paslanmaz çelik tanklarda stoklanmalıdır. Su arıtımında kullanılan en yaygın pıhtılaştırıcı (koagülant) olması sebebi ile 1 tonluk big-bag'lerde granülür ve toz halde satılabilinmektedir. • Kimyasal Formülü : AL 2(SO 4)3(16, 42 -14, 33)H 2 O • Fiziksel Formu : Katı • Paketleme : 25 kg'lık ambalajlarda www. slaytyerim. com 72

Ph YÜKSELTİCİ KULLANIMI • Genellikle kullanılan kimyasal sodyumhidroksit veya sodyumkarbonat tır. Havuz suyunun p. H ının 7. 0 'ın altına düşmesi durumunda p. H yükseltici kullanılarak p. H 7. 0 -7. 4 oranına dengelenmesi amacıyla kullanılır. 100 tonluk bir havuzda 1 kg p. H yükseltici, p. H değerini 0. 1 birim yükseltir. • Not: Bu oranlar fikir vermesi için verilmiştir, kullandığınız kimyasalların size verilen kullanım oranlarına riayet etmeniz daha doğru olacaktır. www. slaytyerim. com 73

POLYHEXAMETHYLENE BİGUANİDE • Diğer isimleri : Poli (heksametilen) biguanid hidroklorür; Polimerik biguanid hidroklorür; biguanide polyhexanide; biguanid • Polyhexamethylene biguanid (PHMB) konsantresinin beyazaçık sarı bir katı halinde veya bir sıvı olarak satılmaktadır. • PHMB çözeltisi dezenfektan olarak; bakteri ve virüsleri öldürmek ve yosunları kontrol etmek için küresel uygulamalarda kullanılmaktadır. www. slaytyerim. com 74

PERASETİK ASİT • Asetik asit, hidrojen peroksit ve suyun eşit miktarda karışımıdır. • Perasetik asit, keskin bir kokuya sahip ve berrak (renksiz) bir sıvıdır. Bu sıvı genellikle stabil olmayan bir yapıdadır ve oksijen ile etkileşerek asetik asit, hidrojen peroksit ve su gibi ürünlere parçalanır ve çevreye zararlı metabolitlere parçalanmaz. • Ticari olarak % 35 -40 lık solüsyonlar halinde bulunur. • Sterilizasyon ve dezenfeksiyon amacıyla çeşitli üretici firmalar tarafından sıvı, gaz ve buhar formlarında kullanılmıştır. www. slaytyerim. com 75

POTASYUM MONOPERSULFATE • Kimyasal Adı: Potasyum Monopersulfate • Diğer isimleri: Potasyum Peroxymonosulfate • Moleküler formül: K 2 SO 4. KHSO 4. 2 KHSO 5 • Moleküler Ağırlık: 614, 7 • Potaasyum monopersülfet suda kolayca çözülebilen beyaz granüller halinde bulunur. • Çok güçlü klorsuz oksidasyon sağlar. • Havuzlarda ve SPA larda şoklama uygulamalarında ve dezenfeksiyonda kullanılır. www. slaytyerim. com 76

BİOFİLM TABAKASI NEDİR ? • Biofilm tabakası: Su ile temas eden yüzeylerde mikroorganizmaların üremesi ve koloni oluşturmasıyla meydana gelen jelimsi bir tabakadır. • Sağlık açısından önemi: Pek çok mikroorganizmaya ev sahipliği yapması bakımından sağlık açısından son derece önemli risk teşkil eder. • Biofilmin giderilmesi zordur. www. slaytyerim. com 77

BİYOFİLM NERELERDE OLUŞUR? • Biyofilm tabakasına su ile temas eden tüm yüzeylerde, örneğin; endüstriyel veya evsel su sistemlerinde, su ileten borularda, su arıtma, depolama, işleme ve dağıtım tesislerinde, soğutma kulelerinde, kağıt makinelerinde filtrelerde ve diş ünitelerinde rastlanabilir. Temiz su borularında hava kabarcıkları oluşumu Şekil 1. Temiz bir su boru hattı Su sistemlerinde zaman içerisinde meydana gelen bio-film tabakası ve oluşan mikroorganizmalar Şekil 2. Bio-film tabakası oluşmuş www. slaytyerim. combir su boru hattı (Boru Kesiti ) 78

BİYOFİLM NERELERDE OLUŞUR? • Bu ortamlardaki biyofilm tabakası, • Bakterileri, başta klor olmak üzere dezenfektanlardan, besinsizlikten, kuraklıktan, p. H dalgalanmalarından ve toksinlerden korur. • Bu cansız yüzeylerin yanı sıra biyofilm canlı organizmada da çeşitli koşullarda, çeşitli dokularda oluşmaktadır. www. slaytyerim. com 79

Biyofilmlerin bakterilere kazandırdıkları. . ? èBiyofilm içerisindeki mikroorganzmalar - Besin eksikliğine - p. H değişimlerine - Oksijen radikallerine - Dezenfektanlara - Antibiyotiklere karşı (planktonik formlarına göre) daha dayanıklıdırlar. savunma uygun yaşam alanı èMikroorganizmalar Biyofilm sınırları içerisinde çoğaldıklarında aralarında bir iletişim kurarlar ve bu sayede tek başlarına yapmaları mümkün olmayan ve çok sayıda hücrenin el birliğiyle sergilebilen bir takım davranışlar sergilerler. èBu nedenler bakterilerin çok hücreli ökaryotlar gibi değerlendirilmesi halen tartışma konusudur. ortak yaşam www. slaytyerim. com yaşamsal tercih 80

BİYOFİLM OLUŞUMUNU ÖNLEMEK • Biyofilm tabakasının oluşumunu önlemek için tek bir strateji vardır, o da biyofilm oluşmadan önce düzenli olarak uygun dozda dezenfeksiyon yapmaktır. • Havuz duvarlarının ve filtre içlerinin mekanik olarak temizliği mümkün olmasına rağmen borular gibi uzak ve dar noktalara erişmek neredeyse imkansızdır. • Biyofilm tabakasının doğurduğu hijyenik riskler göz ardı edilemeyecek kadar çeşitli ve büyük olduğu için su sistemlerinde oluşmasını önlemek amacıyla tedbirler alınmalıdır. • Bu tedbirlerin en başında havuz filtrasyon ve dezenfeksiyon sistemin en iyi şekilde dizayn edilmesi, kaliteli tesisat malzemesi kullanılması gelmektedir. www. slaytyerim. com 81

BİYOFİLM OLUŞUMUNU ÖNLEMEK • Mevcut havuzumuzda biyofilm oluşumunu engellemek için yapabileceklerimiz ise şunlardır. • 1. Havuz duvarlarının sürekli fırçalanması (eğer biyofilm oluşumu varsa çelik uçlu fırça kullanılmalıdır), • 2. Kuaterner Amonyum veya benzeri yosun önleyicilerin düzenli kullanılması. • 3. Kum filtrelerine periyodik aralıklarla klor konulması veya klorlamanın filtre öncesine alınması. • 4. Periyodik aralıklarla havuz suyunun şok klorlamaya tabi tutulması. • • Periyodik aralıklar; Halka açık havuzlar için haftada bir, Site havuzları için 15 günde bir, Villa havuzları için ayda bir, olarak belirleyebiliriz. www. slaytyerim. com 82

BAKIR- GÜMÜŞ • İyonizasyon Nedir? • Yüzyıllardır İnsanoğlu suyunu zararlı kimyasallar kullanmadan dezenfekte etme yollarını aramıştır. Suda bulunan yosun, bakteri, mikrop ve virüsler sadece içme suyunda değil ticari, endüstriyel, sağlık ve sosyal kullanımda da karşımıza ciddi problem olarak çıkmaktadır ! • İnsanoğlu binlerce yıldır bakır ve gümüşü dezenfektan olarak kullanmaktadır. Bu nedenle eski uygarlıklarda bakır ve gümüşten yapılmış kaplar, taslar, tabak, çatallar kullanılmıştır. Çeşitli toplumlarda su sarnıçlarına, fıçılarına gümüş ve bakır sikkeler atılarak bir anlamda dezenfeksiyon işlemi yapılmıştır. www. slaytyerim. com 83

BAKIR-GÜMÜŞ İYONİZASYONU í Pozitif yüklü Cu 2+ ve Ag+ iyonları negatif yüklü hücre duvarlarına yapışarak bakterileri öldürür. • Metot: Devir daim eden sıcak su istemine, mikroişlemci • kontrollü bir cihazla iyonların yüklenmesidir. Cu iyonları 0, 2 -0, 4 mg/l, Ag iyonları 0, 02 – 0, 04 mg/l konsantrasyonda sisteme verilirler. Bunlar ABD’de içme sularında izin verilen maksimum seviyelerdir. • Avantajı: Göreceli olarak maliyeti uygundur. Ayrıca suda sürekli iyon bulunduğu için tekrar kontaminasyon riski çok azdır. www. slaytyerim. com 84

BAKIR-GÜMÜŞ İYONİZASYONU • Dezavantajları: Elektrotlar pas yapabilir ve sürekli temizlik gerektirir. İyon seviyeleri suda renk bozukluğu yaratabilir ve porselen yüzeylerde renk değişikliği olabilir. • Maliyet: İyonizasyon ünitelerinin fiyatları sistemin büyüklüğüne bağlı olarak 60. 000$-100. 000 $ arasında değişmektedir. Yıllık sarf masrafları ise 1. 500 $ – 4. 000 $ arasındadır. www. slaytyerim. com 85

BAKIR GÜMÜŞ İYONİZASYON TEKNOLOJİSİ KAZANDIRDIKLARI • 1 -SAĞLIK Gözlerde yanma, ciltte tahriş, solunum yolları rahatsızlıkları ve bağlı klorun (chloramine) kanserojenik etkisi gibi riskleri ortadan kaldırır. • Bakır ve gümüş iyonlarının standart bakteriler üzerinde yapılan araştırmalar neticesinde klora göre en az 80 kat daha etkili olduğu uluslararası belgelerle kanıtlanmıştır. www. slaytyerim. com 86

BAKIR GÜMÜŞ İYONİZASYON TEKNOLOJİSİ KAZANDIRDIKLARI • 2 -EKONOMİ VE TASARRUF Gümüş ve Bakır Doğal Dezenfeksiyon sistemiyle havuzunuzda kullanılan kimyasallardan (Klor, p. H asit düzenleyici, yosun öldürücü, ve topaklayıcı) gibi malzemelerden %80 oranında tasarruf yapılabilmektedir. • İyonların suyun p. H dengesinini değiştirmemesi, klordan çok daha güçlü, doğal birer dezenfektan olmaları ve uçuculukları olmaması sebebiyle kalıcı bir dezenfeksiyon gücü sağlamaları bu teknolojinin önemli avantajları arasında yer almaktadır. Özel villa havuzlarında ve kullanıcı sayısının düşük seviyelerde olduğu diğer havuzlarda sürekli kimyasal kullanmadan %100 hijyen şartları sağlanabilmektedir. www. slaytyerim. com 87

BAKIR GÜMÜŞ İYONİZASYON TEKNOLOJİSİ KAZANDIRDIKLARI • 3 -GÜVEN VE KOLAYLIK Özel havuz veya turistik tesis havuzlarında muhtelif kimyasal kullanımının beraberinde getirdiği ciddi sağlık riskleri ve kullanım zorlukları iyonizasyon teknolojisi sayesinde büyük ölçüde ortadan kalkacaktır. • Lejyoner hastalığına kesin çözüm, havuzlarınızda sorunsuz, kalıcı dezenfeksiyon ve işletme maliyetlerinizde büyük tasarruf sağlayan bu sistemin tüm özellikleri aşağıda belirtilmiştir: www. slaytyerim. com 88

BAKIR GÜMÜŞ İYONİZASYON TEKNOLOJİSİ KAZANDIRDIKLARI • 1. Bakteri, Virüs, Yosun ve Mantar gibi mikro-organizmaların tümünü kimyasallardan çok daha çabuk ve kalıcı şekilde yok eder. 2. İyon Teknolojisi kimyasal kullanımında olduğu gibi Sağlığa ve Çevreye zarar vermez. Gözlerde, saçlarda, ciltte, yüzme giysilerinde ve çevre bitkilerinde hiçbir rahatsızlık veya zarar yaşatmaz. • 3. Dezenfeksiyonu sağlayan Bakır, Gümüş ve Çinko iyonları kimyasal kullanımında %80’e varan tasarruf sağlar. 4. İyonlar havuz suyundan hiçbir şekilde buharlaşıp eksilmezler. Klor ise açık havuzlarda 2 saat gibi bir sürede %70 oranında kaybolur. İyonlar ise güneş altında ısıyla daha etkili işlev görürler. www. slaytyerim. com 89

BAKIR GÜMÜŞ İYONİZASYON TEKNOLOJİSİ KAZANDIRDIKLARI • 5. İyonlar sudaki p. H değerini etkilemezler. Klor ise suya eklendiğinde suyun p. H dengesini yükseltir ve p. H 7. 8 değerinde iken etkisini kaybeder. • 6. İyon teknolojisi işletmede büyük kolaylık sağlar; Şoklama, Ters Yıkama, Süpürme gibi zaman alıcı ve maliyeti yüksek yöntemleri minimuma indirir. 7. Kimyasalda olan depolama, dozajlama ve ölçüm zorluklarını minimuma indirir. 8. Kimyasalların makine, teçhizat ve havuz yüzeylerine verdiği korozif ve toksik etkileri ortadan kaldırır. 9. Sistem, yapmış olduğu tüm tasarruflarla, müşteri memnuniyeti ve kalıcı dezenfeksiyon özellikleriyle yapılan yatırımı kısa sürede geri öder. www. slaytyerim. com 90

2 -İYON SEVİYESİ VE MİNİMUM KİMYASAL DENGESİ SÜRECİ: • Bu süreç, iyon seviyesi 0. 15 - 0. 30 ppm düzeyleri sağlandığında ve kimyasal seviyesi düşürülmeye başladığında başlar. • Yaklaşık bir hafta içerisinde klor seviyesi 0. 2 - 0. 4 seviyelerinde ve iyon seviyesi 0. 15 - 0. 30 ppm de havuz suyu dengesi dual dezenfeksiyon ile problemsiz sağlanabilecektir. • Burada havuzun günlük kullanıcı sayısı önemli bir faktör olup gözetim ve uygulamalar bu faktör göz önünde tutularak yapılmalıdır. (Ter, kir ve yağ ile bulanan havuz suyunda ihtiyaca göre topaklayıcı(çöktürücü) kimyasal kullanımı gerekir. www. slaytyerim. com 91

KLOR DOZAJI HESAPLARI • Toz halindeki klorlu dezenfektanlardan eriyik hazırlanması için önce az suda eritilerek macun yapılır. Sonra suyun geri kalan kısmı ilave edilerek 20 dakika ışıksız yerde beklenir ve üstteki sıvı kısım sifone edilerek kullanılır. • DXL • Kullanılacak hipoklorit (gr) = ----------- • % Hipoklorit x 10 • D : Dozaj mg / lt (ppm) • L : Su litre olarak • %15 ise “ 15” yazılacak. • 10 sabit sayı. www. slaytyerim. com 92

KLOR ŞOKLAMASI NASIL YAPILIR • Havuzlarda klor şoklaması, havuzların sistemlerine göre 2 ayrı guruba ayrılır • Genel piyasa şartlarına göre yapılmış havuzlar. • TS 11899 normlarına göre yapılmış havuzlar. www. slaytyerim. com 93

GENEL PİYASA ŞARTLARINA GÖRE YAPILMIŞ HAVUZLAR • Bu havuzlarda Klor şoklaması, havuzun günlük klor ihtiyacının en az 4 katının havuza verilmesi ile yapılır. • Havuza klor şoklaması yapılmadan önce p. H 'ın 7. 0 ile 7. 4 aralığında olması gereklidir. Bundan dolayı önce p. H ayarlanmalı sonra klor şoklaması yapılmalıdır. • Klor şoklamasında kullanılacak klorun muhteviyatının bir önemi yoktur. Önemli olan p. H'ı ayarlanmış havuz suyuna günlük kullanılması gereken klorun en az 4 katının verilmesidir. • Stabilizatörlü klor kullanan havuzlarda, stabilizatör seviyesinin artmaması için stabilizatörsüz klorlarla şoklama yapılması daha doğrudur. www. slaytyerim. com 94

TS 11899 NORMLARINA GÖRE YAPILMIŞ HAVUZLAR • TSE 11899 normlarına göre yapılan havuzlarda klor şoklaması yapılırken belirlenecek şok klor miktarının hesaplanmasında kullanılan metot ise Bağlı klor miktarının 10 katı olarak hesaplanır. • Örnek ; • 100 tonluk bir havuzda, Serbest Klor: 0. 6 ppm ( DPD 1 ile) , Toplam klor : 1. 0 ppm (DPD 3 ile) ve p. H : 7. 4 olarak ölçüldüğüne göre , bu havuz yapılacak klor şoklamasındaki klor miktarını tespit edelim. • Bağlı klor = Toplam Klor – Serbest Klor = 1. 0 – 0. 6 = 0. 4 ppm bağlı klor vardır. • Şok Klor = 10 * Bağlı Klor = 10 * 0. 4 ppm = 4 mg/lt (ppm) olmalıdır. • Bu durumda havuza klor şoklaması için verilmesi gereken klor miktarı ; • Sıvı Klor (Na. OCL) yüzde 10 'luk olduğu kabul edilirse, 100 tonluk havuza 4 lt verilmesi gerekir. • Kalsiyum hipoklorit Ca(OCL)2 yüzde 65 -75 'lik , 100 tonluk havuza 600 gr verilmesi gerekir. www. slaytyerim. com 95

TS 11899 NORMLARINA GÖRE YAPILMIŞ HAVUZLAR 100 tonluk havuzda klor ilavesi ile oluşan Serbest klor miktarı (ppm) Klorun Cinsi Verilen Miktar ppm (mgr/lt) Tri. Klor (90 ‘lık) 1 kg 9 ppm Kalsiyum Hipoklorit (65 -75 ‘lık) 1 kg 7 ppm Di. Klor (56 -63 ‘lık) 1 kg 6 ppm Sıvı klor (10 'luk) 1 kg 1 ppm www. slaytyerim. com 96

TS 11899 NORMLARINA GÖRE YAPILMIŞ HAVUZLAR • Not : Sizde kullandığınız klor ürününün havuzda ne kadar serbest klor verdiğini basit bir şekilde hesaplayabilirsiniz. • Bunun için yapmanız gereken 100 tonluk bir havuza 1 kg ürün atıp en az 4 saat sonra ölçüm yapmak olacaktır. • Örnek : Eğer havuzunuz 250 ton ise bu havuz 2. 5 kg klor ürün atarak 100 tonda 1 kg ürününün ne kadar serbest klor verdiğini hesaplayabilirsiniz. (Yeni doldurulmuş ve klorlanmamış TS 266 ya uygun taze suya) • Eğer havuzunuz 50 ton ise bu havuza vereceğiniz klor ürünü 500 gr olmalı. www. slaytyerim. com 97

ALKALİNİTE DÜŞÜRME • Hacmi 200 ton olan bir havuzun alkalinitesini 220 mg/L den 120 mg/L ye düşürmek için ne kadar asit ilave edilmelidir? • 2 HCl + Ca. CO 3 • 73 100 Ca. Cl 2 + CO 2 + H 2 O • 200 000 L x 100 mg/L = 20000000 mg. Ca. CO 3 • 20000000 mg = 20 Kg. Ca. CO 3 • 73/100 * 20 = 14, 6 Kg. HCl % 100 lük. Eğer asit % 10 luk ise • • 14, 6 / 0. 1 = 146 Kg. % 10 luk HCl www. slaytyerim. com 98

www. slaytyerim. com 99