YUNUS EMRE Trk dili ve edebiyat tarihinin en
YUNUS EMRE
Türk dili ve edebiyatı tarihinin en büyük şairlerinden biri olan Yunus Emre'nin hayatı ve kimliğine dair hemen hiçbir şey bilinmemektedir.
Yunus Emre’nin 1238 -1320 yılları arasında yaşadığı sanılmaktadır.
Elde edilen kesin olmayan bilgilere göre; • Sivrihisar yakınında Sarıköy'de doğmuş, • Çiftçilikle meşgul olmuş, • Taptuk Emre adlı bir şeyhe intisap etmiş, • Tekkelerde yaşamış ve veliliğe erişmiştir.
Yunus'un bazı mısralarından, 1273‘e kadar Konya'da yaşayan Mevlana Celalettin Rumî ile karşılaştığı anlaşılmaktadır
“ “Mevlana Hüdavendigar bize nazar kıldı Onun görklü nazarı, gönlümüz aynasıdır. ”
Yunus Emre; • İyi bir tahsil görmüştür. Arapça ve Farsça bilmektedir. • Şiirlerinde ümmi (okuma yazma bilmez) olduğunu iddia eder, fakat satırlarındaki üstün söyleyiş ve içerik bunun tersini ispatlar kalitededir. • Bahsettiği ümmilik tasavvufta özel bir terimdir. Görünen değil gerçek bilginin peşinde olmayı ifade eder.
“İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir Sen kendini bilmezsen bu nice okumaktır. ” “Ne ilmim var, ne taatim, ne gücüm var ne takatim Meğer senin inayetin, kıla yüzüm ak
Yunus, dervişliğin şekil tarafına şiddetle karşı çıkmış, sadece dervişliğin felsefesini benimsemiştir. “Dervişlik dedikleri hırka ile taç değil Gönlün derviş eyleyen hırkaya muhtaç değil ”
• Felsefesinin temeli “Sevelim, sevilelim” düşüncesine dayanır. Basit kavgaları, gereksiz hırsı abes ve gülünç bulur. “Ben gelmedim dava için Benim işim sevi için”
Yunus’a göre; Allah sevgisi en büyük ibadettir. Gerçek mutluluğa sadece “O” sevilerek ulaşılabilir.
Canlı ve cansız bütün varlıkları Allah yarattığına göre hiç kimseyi ve hiçbir şeyi ayırt etmeden sevmek gerekir.
Yunus’un ahlak , adalet, eşitlik , kardeşlik düşünceleri hep bu sevgi temelinde toplanır.
“Yetmiş iki millete kurban ol ãşık isen Ta aşıklar safında, tamam olasın sadık” “Sen sana ne sanırsan, ayruğa da onu san Dört kitabın manası, budur eğer var
Ona göre insan DÖRT unsurdan meydana gelmiştir: * SU * TOPRAK * HAVA * ATEŞ Daha sonra CAN (ruh) dört unsura eklenmiştir.
SU • • Temizlik Cömertlik İyilikseverlik Allah’a kavuşma sembolüdür…
TOPRAK • Sabır • İyi huy • Kanaat • Şeref • İman kaynağıdır…
HAVA • • Sahtecilik Gösteriş Kararsızlık Aceleciliği temsil eder…
ATEŞ • Kibir • Şehvet • Kıskançlık • Öç almanın timsalidir…
Bu dört unsura eklenen ve misafir olan CAN (ruh) Ululuk Yücelik Birlik Kavuşma İyilik Güzellik gibi Allah’a ait olan özelliklerin özleyicisidir.
Ateş ve hava insanın içindeki kötü istekleri meydana getiren güçlerdir. Eğer insan onlara uyarsa; dünya nimetlerine kapılır, Allah’a şirk koşar
Allah'tan başka içlerindeki her şeyi silenler, yani su ve toprak tabiatına kavuşanlar ; güzel ahlaka sahip olur ve sonunda Allah’a kavuşurlar…
Yunus’un düşünce sisteminde “ızdırap” büyük yer tutmaktadır. Bu ızdırabın sebebi maddi eksiklikler ya da istekler değildir. Yunus’u halden hale düşüren; ona bir anda sonsuz mutluluk , bir anda öldürücü kaygı yaşatan ızdırap duygusu “AŞK”tır
Yunus Emre; Allah aşkı dertlilerinin sözcüsüdür. . . “Aşkın bahrına dalmayan Senin cemalin görmeyen Canını feda kılmayan Meydana gelmez Allah’ım”
ŞİİRLERİNİN ÖZELLİKLERİ • Şiirleriyle faydalı olmak amacı nedeniyle açık bir anlatımı tercih eder. • Genellikle hece veznini ve dörtlük birimini kullanmıştır. • Şiir dili 13 ve 14. yüzyıl halk Türkçe’sidir. • Ahenkli , duygu ve düşünce zenginliği içeren, kısa ve özlü mısralar yazmıştır.
ŞİİRLERİNDE KULLANDIĞI TEMALAR • • İlahi aşk ve bu aşkın verdiği sonsuz neşe… Ölüm, fanilik… Gurbet, dervişlik… Tabiat …
Bir Menkıbe Yunus Emre dilinin çözülmesinden sonra üç bin kadar şiir söylemiştir. Bu şiirler daha sonra bir kitapta toplanmıştır.
Yunus’un şiir kitabı, ölümünden uzun yıllar sonra bir gün, Molla Kasım adında bir adamın eline geçmiş. Molla Kasım bir göl kenarına oturmuş, kitabı okumaya başlamış.
Molla Kasım, kendi katı dindarlığına aykırı gelen kısımları yırtıp suya atmaya başlamış. Bir şiirde bulunan satırları okuyunca donup kalmış, eli ayağı buz kesilmiş…
“Yunus Emre bu sözü eğri büğrü söyleme Seni de hesaba çeken bir Molla Kasım gelir”
Molla Kasım bu satırları okuyunca kitabı yırtmayı bırakmış. Kendisinin cahilliğini, Yunus’un kerametini fark etmiş.
Derler ki ; suya atılmış şiirler yok olmamış. İlk söylendiğinde şiirleri duyan kuşlar her seher vakti içli Yunus’un şiirlerini okurlarmış.
Eserleri Yunus Emre’nin bilinen iki eseri vardır ; 1 - Risalet’ün Nushiyye (öğütler kitabı) : Mesnevi şeklinde yazılmış tasavvufi , dini, ahlaki bir eserdir. Bu öğretici mesnevide şairin coşkun söyleyişi yoktur. 2 - Divan : Yunus’un asıl şairlik gücünü gösterdiği eseridir.
Şairin Ölümü • Yunus Emre’nin uzun bir hayat yaşadığı, mutlu bir ihtiyarlık dönemi geçirdiği şiirlerinden anlaşılmaktadır. • Yunus Emre’nin ne zaman ve nerede öldüğü tam olarak bilinememektedir. • Yurdumuzun on dört farklı köşesinde Yunus’a ait olduğu iddia edilen türbe ve mezar vardır.
Yunus Emre bütün Anadolu’nun baş üstünde tuttuğu bir mana sultanı olduğu için pek çok şehir ve kasabamız onun kendi yakınlarında yatıyor olmasını dilemiştir. Yunus Emre için makamlar ve mezarlar yapılmıştır…
Hazırlayan: Rabia BAŞER
- Slides: 36
