YUMUAK G SAVALARI Do Dr ATLLA SANDIKLI BLGESAM

YUMUŞAK GÜÇ SAVAŞLARI Doç. Dr. ATİLLA SANDIKLI BİLGESAM Başkanı 1

Giriş Güvenlik, güç ve savaş kavramları tarihsel bir süreç içinde teknolojik, siyasal, sosyal ve hukuksal gelişmelere bağlı olarak bir evrim geçirmiştir Klasik Dönem Savaşları (Ok, Yay, Piyade, Süvari, Savaş Arabaları vs. ) Erken Modern Dönem Savaşları (Cephe Savaşları, Yivsiz Tüfek, Top) Modern Dönem Savaşları (Topyekun Savaşlar: Askeri, nüfus ve ekonomik güç) (Manevra Savaşları: Hava Kuvvetleri, füzeler ve Tanklar) 2

Giriş Soğuk Savaş sonrası dönemde ise post-modern savaş yöntemleri ortaya çıkmış ve bu savaşlarda asimetrik yöntemler kullanılmaya başlanmıştır. � Düşük Yoğunluklu Savaşlar (Terör Örgütleri, Mafyalar, Gizli Servisler ve Özel Kuvvetler) � İleri Teknoloji Savaşları (Yıldız Savaşları, Siber Savaşlar, Etki Odaklı Savaş) � Yumuşak Güç Savaşları (Parçalanmış Yapılar, Eylemler, Halk ayaklanmaları, Sosyal Medya) 3

Güvenlik Günümüzde Güvenlik; § Sistem § Siyasi § Devlet § Askeri § Toplum § Ekonomik § Birey § Toplumsal düzeyinde analiz edilmeye başlanmıştır. § Çevresel beş boyutlu sınıflandırılmaktadır 4

Güç Kavramı Genellikle realist yaklaşımla özdeşleştirilen güç kavramı, gerçekte farklı şekillerde İdealizm, Marksizm, Feminizm ve Eleştirel yaklaşımlarda da önemli bir yer tutmaktadır. Uluslararası ilişkiler tarihi bir bakıma güçlerin oluşumu, gelişimi, mücadelesi ve ilişkileri tarihidir. 5

Güç Kavramı Uluslararası İlişkiler literatüründe güç kavramını tanımlayan bir çok yazar bulunmaktadır. Hans Morgenthau: Güç; hem bir ilişki türü, hem uluslararası politikanın en temel amacı, hem de amacın gerçekleştirilmesi için bir araçtır. Kalevi J. Holsti: Güç; bir ülkenin ödül, ikna ve zorlama gibi yöntemlerle karşı tarafın çıkarlarını etkileme ve yönlendirebilme kapasitesidir. Robert Dahl: Güç; bir aktörün bir diğer aktöre normalde yapamayacağı bir şeyi yaptırabilme kapasitesidir. 6

Güç Kavramı Kenneth N. Waltz: Güç; karşılıklı bağımlılığa dayalı bir uluslararası sistemde diğer aktörlerden bağımsız karar alabilme ve onların kararlarından en az etkilenme kapasitesidir. Robert Keohane ve Nye: Gücü vurgulamada “Kompleks Bağımlılık Teorisi”ni kullanır. Bu teoriye göre güç için; gündem belirleme, uluslar ve hükümetler arası ilişkiler geliştirme ve uluslararası örgütlerde söz söyleme kapasitesine sahip olunması gerekir. 7

Güç Kavramı Uluslararası örgütlerin yaygınlaşması, sivil toplum örgütlerinin güçlenmesi, devlet dışı diğer aktörlerin etkinliğini artırması ve küresel medyanın gelişmesi, içinde bulunduğumuz dönemde “sert güç”, “yumuşak güç” ve “akıllı güç” tartışmalarını gündeme getirmiştir. GÜÇ Sert Güç Yumuşak Güç Akıllı Güç yaşanan döneme, var olan aktörlere ve mevcut olaylara göre bu üç kavram arasında geçişkenlik ve değişim gösterebilir 8

Yumuşak, Sert ve Akıllı Güç Ø Bir ülke, istediği hedeflere ulaşmak için askeri güç ve dayatmayı içeren sert gücü kullanarak müdahale edebileceği gibi; Ø o ülkeyi örnek alan, refah seviyesine ve fırsatlarına özenen ülkelerin kendisini izlemesiyle yumuşak gücü de kullanabilir. Ø Akıllı güç ise sert güç ile birlikte yumuşak gücün etkin biçimde kombine edilmesini esas alır. 9

Yumuşak Güç Kavramı Yumuşak güç kavramını literatüre kazandıran Nye’ye göre; küresel sistemin çok kutuplu yapısı, uluslararası örgütler ve medyanın artan etkisi sonucu askeri kapasite geri planda kalmıştır. Joseph Nye 10

Yumuşak Güç Kavramı Nye yumuşak gücü; “Eğer istediğim şeyi istemeni sağlayabilirsem, o zaman yapmak istediğim şeyi yapman için seni zorlamama gerek yoktur” şeklinde tanımlamıştır. 11

Yumuşak Güç Aktöre İliştirilmiş Güç Ülke, doğrudan cazibe merkezi haline getiren özellikleri ile kamuoyunu etkiler. Aktöre Doğrudan Bağlı Olmayan Güç Ülke, uluslararası örgüt, kurum ve yapılar üzerinden de kamuoyuna etki eder. 12

Bir Ülkenin Yumuşak Güç Araçları � Ekonomik Kapasitesi � Rekabet Kabiliyeti � Yaratıcı Düşüncesi � İnsan Kalitesi � Sosyal Sermayesi � Özgürlükleri � Demokrasisi ve Refahı � Kültürel Zenginlikleri � Sanatı, mimarisi ve müziği � Bilim ve Teknolojisi … 13

Yumuşak Güç Savaşları Küresel güçlerin ulusal çıkarlarını elde etmek için terörü bir araç olarak kullanma durumu, 11 Eylül 2001’de terörün kendilerini de vurmasından sonra ortadan kalkmıştır. 16

Yumuşak Güç Savaşları Bu durum, yumuşak güç kullanımını esas stratejilerin geliştirilmesine neden olmuştur. alan Bu stratejilerde yumuşak güç doğrudan ülkeleri yönlendirebilecek şekilde kullanılabileceği gibi; karşı tarafın direnmesi durumunda onun yumuşak gücüne darbe vurulması, yok edilmesi veya zayıflatılması maksadıyla da kullanılabilir. Bu durum Yumuşak Güç Savaşları’nı gündeme getirir. 17

Yumuşak Güç Savaşları, çıkarları çelişen ülkelerin birbirlerinin yumuşak güçlerini yok etmek, zayıflatmak için kendi yumuşak güçlerini kullandıkları bir mücadeledir. 18

Yumuşak Güç Savaşları Yumuşak gücü hızlı bir şekilde gelişen ülkenin politikaları küresel ve bölgesel güçleri hedef almaya veya yumuşak gücüne zarar vermeye başlarsa Yumuşak Güç Savaşları’nın çıkması kaçınılmaz olur. Bu savaşlarda, karşı tarafın etkili olan yumuşak güç unsurları hedef alınır. (Siyasi liderler, partiler, sivil toplum örgütleri, ideolojiler, ekonomik gelişme, finansal sistem vb. ) 19

Yumuşak Güç Savaşları Yumuşak güç savaşlarında şiddet içermeyen mücadele yöntemi esas alınır. İletişim ve teknoloji ile uluslararası kamuoyu ve hedef kamuoyu şekillendirilmeye çalışılır. Ülke içindeki kutuplaşmadan azami şekilde istifade edilir. 20

Yumuşak Güç Savaşları Şiddet içermeyen mücadele karmaşık ve şiddetten daha farklı bir mücadele aracıdır. Mücadele toplum ve kurumlar tarafından psikolojik, sosyal, ekonomik ve siyasi araçlarla gerçekleştirilir. Günümüzde şiddet içermeyen mücadele üç geniş kategoride sınıflandırılmaktadır. 1. kategori: Protesto, ikna, direniş 2. kategori: Sivil itaatsizlik yöntemleri 3. kategori: Hızlı ve “barışçıl” işgal, paralel hükümet girişimleri 21

Yumuşak Güç Savaşları’nda; q Siyasi liderin hassasiyetleri toplumda istismar edilmeye çalışılır. q Bilgi teknolojileri ve medya etkin bir şekilde kullanılarak liderin bir diktatör olarak algılanması için propagandalar yapılır. q Özgürlük adına gerçekleştirilen eylemler ve direnişler ile liderin karizması ve otoritesi aşındırılır. q Şiddet içermeyen direnişlerle ülke yönetiminin meşruiyetini kabul etmeme ve itaatsizlik propagandası hız kazanır. 22

Yumuşak Güç Savaşları q Farklı hassasiyetlere sahip geniş halk kitlelerinin katılımı ile direnişler yaygınlaştırılır. q Eylemler açık isyan, itaatsizlik ve grevler şeklinde de görünür bir hal alabilir. q Şiddet içermeyen direnişlerde, ülke yönetiminin meşruiyetini kabul etmeme propagandası ile karşılabilir. q Çeşitli grev türlerinin seçici şekilde kullanılması yöntemi ülkeyi ekonomik olarak çöküntüye sürükleyebilir. 23

Yumuşak Güç Savaşları’nda şiddet içermeyen diğer mücadele yöntemleri olarak; q Genel Grev q İş Yavaşlatma Eylemleri q Broşür Dağıtma q Gizlice Basın Faaliyetleri Yürütme q Açlık Grevleri karşımıza çıkabilir. 24

Yumuşak Güç Savaşları Bir liderin yumuşak gücü ve cazibesinin, bölgedeki diğer liderleri ve halkları etkileyebilecek duruma gelmesi durumunda da bu lidere karşı Yumuşak Güç Savaşları yürütülebilir. Yumuşak gücü gelişen ülkenin etkinliğini sınırlamak amacıyla bölgedeki gelişmeler yeniden şekillendirilebilir. 25

Yumuşak Güç Savaşları’nın Özellikleri Yumuşak Güç Savaşları’nda kullanılan araçlardan biri sivil toplum kuruluşlarıdır. Yumuşak Güç Savaşları’nda sivil toplum örgütlerinin oluşturduğu parçalanmış yapılar da istismar edilebilir. Bu parçalanmış yapılar arasında kutuplaşmalar ve düşmanlıklar oluşturularak çatışma zeminleri oluşturulabilir. 26

Yumuşak Güç Savaşları’nın Özellikleri Siyasi iktidarların halkın belirli kesimlerinin taleplerini yeterince dikkate almaması, o kesimleri ötekileştirmesi Yumuşak Güç Savaşları için bulunmaz bir fırsat yaratır. Güç kullanımı özgürlüklere vurulmuş bir darbe olarak gösterilir, kutuplaşma, düşmanlık ve çatışma ortamı derinleştirilerek yaygınlaştırılmaya çalışılır. 27

Yumuşak Güç Savaşları’nın Özellikleri Yumuşak Güç Savaşları’nda; liderler eğer farklı kesimlerin beklentilerini dikkate almazsa ve otoriter yaklaşımı benimserse, diktatör olarak gösterilerek mücadelenin meşruiyeti sağlanır. 28

Yumuşak Güç Savaşları’nın Özellikleri Oluşturulan siyasi ortamda farklılıklar, kutuplaşmalar ve düşmanlıklar ön plana çıkarılırken, uzlaşma ve işbirliği arayışları dikkate alınmaz. Devletin ve halkın ortak menfaatleri siyasal çatışmalara, kargaşaya ve kaosa feda edilir. 29

Yumuşak Güç Savaşları’nda Başarı Prensipleri Yumuşak güç, olduğundan büyük gösterilmemelidir. • Güç, olduğundan büyük gösterildiğinde ülke, rekabet içinde bulunan diğer güçler tarafından hedef haline getirilebilir. Küresel ve bölgesel güçlerle iyi ilişkiler yürütülmelidir. • Hayati bir konu olmadıkça; küresel güçlerle çatışma ve gerilim yaratacak eylem ve söylemlerden uzak durulmalıdır. 30

Yumuşak Güç Savaşları’nda Başarı Prensipleri Çoğulcu Demokrasi Temel insan haklarına saygı, insan onurunun korunması, azınlıkta veya muhalefette olanların beklentilerinin karşılanması, düşünce özgürlüğü Yönetişim Hükümet dışı örgütlerin de yönetime katılımının sağlanması, kamu ve sivil Yönetişim Herkesin yönetime bir şekilde katılabilme hakkının sağlanması, bireysel-kültürel-sosyal hakların toplum örgütleri arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi, çok kutuplu karar alma mekanizmalarının yaygınlaştırılması 31

Yumuşak Güç Savaşları’nda Başarı Prensipleri Yumuşak Güç Savaşları’nda; çoğulcu demokrasi ve yönetişimin temel ilkeleri olan hukukun üstünlüğü, katılımcılık, şeffaflık, hesap verilebilirlik, sayesinde önemli güç merkezleri arasında uzlaşma sağlanarak toplumsal gerilimlerin çıkması önlenebilir. 32

Sonuç � Nükleer yetenekler � Konvansiyonel silahların tahrip güçlerinin aşırı derecede artması � İletişim ve bilgi teknolojilerindeki gelişmeler � Demokrasideki sosyal değişimler Yumuşak Güç kullanımını ön plana çıkarmıştır. 33

Sonuç Sert gücün ön plana çıktığı uygulamalardan, yumuşak güç savaş yöntemlerinin ve asimetrik yapıların kullanıldığı post-modern savaşlara bir evrilme söz konusudur. 34

Sonuç Soğuk Savaş sonrasında yaşanan devrimleri, halk ayaklanmalarını, darbeleri ve eylemleri tanımlayabilmek, anlamlandırabilmek, açıklayabilmek ve muhtemel gelişmeleri öngörerek gerekli güvenlik önlemlerini alabilmek için Yumuşak Güç Savaşlarını, hedeflerini ve yöntemlerini araştırmamız gerekmektedir. 35

Sonuç Bu kapsamda Türkiye’de yaşanmakta olan gezi olayları sürecinin, Mısır’daki darbenin, Tunus’ta yaşanmakta olan gelişmelerin ve Suriye’deki iç savaşın bu kadar uzun sürmesinin nedenlerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi faydalı olacaktır. 36