YUMUAK DOKU YARALANMALARI Hazrlayan r Gr Filiz K

YUMUŞAK DOKU YARALANMALARI Hazırlayan: Öğr. Gör. Filiz K. HERGÜL

YUMUŞAK DOKU YARALANMALARI • Ligament yaralanmaları (Burkulmalar) • Kas-Tendon yaralanmaları (İncinmeler) • Meniskus yaralanmaları • Çıkık • Subluksasyonlar

Burkulmalar (Sprains) Aşırı gerilme sonunda ligament liflerinin tahrip olmasıdır. Hafif, orta ve ağır olmak üzere üç grupta incelenir; • Hafif burkulmalar: Birkaç ligament lifi kopmuştur. Fonksiyon kaybı yoktur. • Orta derecede burkulmalar: Ligamentin bir kısmı yırtılmıştır ve bir miktar fonksiyon kaybı vardır. • Ağır burkulmalar: Ligament tamamen yırtılmıştır.

Burkulmalar (Sprains) Belirti ve bulgular: Hassasiyet, şişlik, ağrı, renk değişimi ve hareket sınırlılığı gelir. Tanı: Hikaye. X-ray.

Burkulmalar (Sprains) Tedavi ve bakım: • Elevasyon • Buz uygulaması • Basınçlı bandaj uygulamak • Eklemi hareketsizleştirmek • Aspirin yada parasetamol, NSAII verilir.

İncinmeler (Strains) • Tendonların aşırı gerilmesiyle yada kasların aşırı kasılmasıyla oluşur. • Akut yada kronik olarak görülür. Belirti ve bulgular: • Ani şiddetli ağrı, • Hassasiyet, • Şişlik, • Ekimoz. • (Kronik incilmelerde şişlik ve ekimoz yoktur)

İncinmeler (Strains) • Tedavi ve bakım: • Kroniklerde lokal sıcak uygulama • Akutlarda: • İstirahat ve atel uygulaması, soğuk uygulama. • Sonra rehabilitasyon.

Meniskus Yaralanmaları Meniskus: Diz ekleminin bütünlüğünü sağlayan eklem kapsülü, ligamentler, tendonlar ve kas gibi yumuşak dokular arasında yer alır. Fibröz kıkırdaktan yapılmış, yarım ay şeklinde yapılardır.

Meniskus Yaralanmaları Diz ekleminde: • 1 - iç(medial), • 2 -dış(lateral) olmak üzere 2 meniskus vardır. Diz semifleksiyon pozisyonunda iken oluşan kuvvetli rotasyonel zorlamalar, menisküs yırtıklarına neden olur. İç menisküs yaralanmaları: 18 -40 yaşlar arasında sıklıkla sporcularda görülür.

Meniskus Yaralanmaları • İç(medial) meniskus • Belirti ve bulgular: Ağrı, şişlik, yürüyememe, dizde kilitlenme, hemartroz ve hidroartroz gelişir. • Tanı: Özel testler, Xray, artrogram ve artroskopi.

Meniskus Yaralanmaları İç(medial) meniskus Tedavi ve bakım: • Menisektomi • Menisküs tamiri • Parsiyel menisektomi.

Meniskus Yaralanmaları Dış(lateral) meniskus • Belirti ve bulgular: İçteki gibidir, sadece kilitlenme az görülür. • Tedavi: Aynen iç menisküsteki gibidir. •

Çıkıklar ve subluksasyonlar • Çıkık: Eklemi oluşturan eklem yüzlerinin temas etmemesidir. • Subluksasyon: Eklem yüzlerinin kısmen yer değiştirilmesidir.

Çıkıklar ve subluksasyonlar • Belirti ve bulgular: Ağrı, eklemin normal pozisyonunda olmaması, ekstremite uzunluğunun değişmesi • Tanı: X-ray

Çıkıklar ve subluksasyonlar • Tedavi ve bakım: • Kapalı yada açık redüksiyon uygulanır. • Redüksiyondan sonra 4 -6 hafta atel- alçı uygulanır. • Nörovasküler takip yapılır. • Eleve edilir • Soğuk uygulama yapılır. • Dr. İstemine uygun egzersizler yaptırılır.

Aseptik Nekrozlar Kemiklerin epifiz damarlanmasında bozukluk sonucu, kemik ölümünün oluşumu, zamanla ölü kemik dokusunun rezorbsiyonu ve yeni kemik dokusu tarafından tamiriyle sonuçlanan hastalıklardır. • Femur Başı Aseptik Nekrozu • Tarsal Navikulanın Aseptik Nekrozu • Metatars Başı Aseptik Nekrozu • Osteokondritis Dissekans (Eklem Faresi)

Femur Başı Aseptik Nekrozu • Genellikle 4 -10 yaş arası erkek çocuklarda bilinmeyen bir nedenle femur başının dolaşımının bozulması sonucu görülür. • Femur başının tamamını yada bir kısmını tutabilir. • Bacakta kısalık gelişir.

Femur Başı Aseptik Nekrozu 4 dönemde incelenir: • Sinovitis dönemi: Ağrı ve topallama vardır. 13 haftadır. • Aseptik nekroz dönemi: Ağrı ve topallama artmıştır. Dize kadar ağrı yayılır. 1 yıldır. • İyileşme dönemi: Yeni canlı kemik dokusu alır. 1 -3 yıldır. • Sonuç dönemi: Ölü kemik dokusunun yerini, normal kemik dokusu alır.

Femur Başı Aseptik Nekrozu Tanı: hikaye, X-ray. Tedavi ve bakım: • Kesin tedavi yoktur. • Femur başına binen yük azaltılmaya çalışılır. • Yatak istirahati uygulanır. • Cilt traksiyonu gerekirse iskelet traksiyonu uygulanır.

Tarsal Navikulanın Aseptik Nekrozu • 3 -5 yaşları arasında ortaya çıkar. • İki taraflı olabilir. • Belirtileri; Ağrı, topallama, ayağın iç yüzünde lokal hassasiyet vardır. • Tedavisine; alçı kullanılabilinir, ortapedik ayakkabılar önerilir.

Metatars Başı Aseptik Nekrozu • 13 yaşından sonra ve genellikle kızlarda görülür. • Belirtileri; Ağrı, lokal hassasiyet, şişlik ve eklem kısıtlılığıdır. • Tedavisi; Ortapedik ayakkabı ve bir süre egzersizlerden kaçınması önerilir.

Osteokondritis Dissekans (Eklem Faresi) • Eklem yüzünü örten artiküler kıkırdağın altındaki kemikte aseptik nekroz gelişmesi, bunu örten eklem kıkırdağı ile birlikte ayrılıp eklem içine düşmesine denir. • Sıklık sırasına göre en çok; diz, dirsek, ayak bileği ve kalça eklemlerinde görülür. • Diz eklemindeki belirtileri: Kilitlenme, şiddetli ağrı, rahat yürüyememe, diz ekleminde sertlik, şişlik, kas atrofisidir. • Diğer eklemlerdeki belirtileri: Eklem ağrıları görülür.

Osteokondritis Dissekans (Eklem Faresi) Tanı: Fizik muayene, hasta hikayesi, X-ray filmi. Tedavi: • Eklem içine düşmeden tanı konulursa; Eklem uzun bacak alçısı ile istirahate alınır. • Eklem içine düştükten sonra tanı konulursa; Cerrahi girişimle çıkartılır.

Kas- İskelet Sisteminin diğer Hastalıkları • Paget Hastalığı • Osteoporoz • Osteomalazi • Karpal Tünel Sendromu • Skolyoz

Paget Hastalığı(ostteitis deformans) • Anormal kemik yıkımı ve yapımı ile karakterize metabolik bir kemik hastalığıdır. • Lomber, sakral vertebralar, kafa kemikleri ve pelvis kemiklerinde görülür.

Paget Hastalığı(ostteitis deformans) • Belirti ve bulgular: Femurda çoban değneğine benzer açılanma görülür. • Akut dönemde serum alkalen fosfataz düzeyi yükselir. • Ağrı, patolojik kırıklar, kafa kemiklerinde kalınlaşmalar nedeni ile körlük ve işitme kayıpları gelişir. • Tedavi: Semptomatik tedavi uygulanır. Malignleşme oranı%10 -15’tir.

Osteoporoz Kemik yoğunluğunun yaygın azalmasıdır. 2 tipi vardır: • Tip I: Menapoz sonrası osteoporozu, 55 -75 yaşlar arasında östrojen yokluğu ile gelişir. Colles kırıklarına neden olabilir. • Tip II: Senil osteoporoz, 70 yaşından sonra görülür. Kronik kalsiyum eksikliği sonucu gelişir. Kalça kırıkları olabilir.

Osteoporoz • • • Risk Faktörleri: Zayıflık Beyaz ırk Kadınlar Menapoz sonrası Aktivite azlığı Az kalsiyum alımı Sigara Aşırı alkol ve protein alımı • Aşırı kafein alınması

Osteoporoz • Belirti ve bulgular: Genellikle belirti ve bulgu vermez. Bazı hastalarda güçsüzlük, kalça ve omuz ekleminde sertlik ve kemik ağrısı, diş kayıpları görülür. • Tedavi ve bakım: • Ca+, Dvit, flor, kalsitonin ve östrojen verilir. • Egzersiz önerilir. • Travmalardan korunur.

Osteomalazi • Erişkinlerde kemiklerin yumuşamasıyla seyreden, kemiğin inorganik kısmının bozulduğu metabolik bir kemik hastalığıdır. • Çocuklardaki şekline raşitizm denir. • Ca+ alımının yetersiz yada kaybının fazla olduğu durumlarda görülür. • Belirti ve bulgular: Bel ağrısı, kaslarda kuvvetsizlik ve yürüme güçlüğü, Kemik deformitesi. • Tedavi: Ca+, fosfor, Dvit ve bol protein verilir.

Karpal tünel sendromu • Karpal tünelden geçen median sinirin, sıkışmasıyla ortaya çıkan tablodur. • Karpal tünel, arkada karpal kemikler, önde transvers ligament ile çevrilmiştir. • Kırık, hematom, hamilelik ve menapozdaki hormonal değişiklikler veya vibrasyon yapan cihazlarla çalışmak daralmaya neden olur. • Orta yaşın üstündeki kadınlarda sıktır.

Karpal tünel sendromu • Belirti ve bulgular: Hasta 1 yada 2 elinin özellikle ilk 3 parmağında ağrı, uyuşukluk ve sızlama ile uykudan uyandığını söyler. • Tedavi: Önce el bileği istirahate alınır. NSAII verilir. Geçmemişse cerrahi girişimle sinir baskıdan kurtarılır.

Skolyoz • Omurganın sağa ya da sola doğru eğriliğidir. • En sık idiyopatik nedenlerle gelişir. • Nöromüsküler yada vertebral hastalıklar da neden oabilir. • İdiyopatik skolyozda tedavi: • Artma görülürse korse ile desteklenir. • 60 derecenin üzerindeki eğrilikler cerrahi ile tedavi edilir.

Ortopedik Hastalıklara İlişkin Başlıca Sorunlar • Hareket kaybı • Ağrı • Spazmlar • Kontraktürler

Ortopedik Hastalıklarda. Uygulanan Başlıca Tedaviler • İstirahat • Bastonlar • Fizik Tedavi (sıcak-soğuk uygulama, masaj, egzersizler. ) • Yürüteçler • Koltuk değnekleri • Korseler • Alçılar

Fizik Tedavi Sıcak Uygulama: Soğuk Uygulama: • Fibröz dokuyu yumuşatır • Sedasyon sağlar • Ağrıyı azaltır • Arteriyel kan akımını arttırır • Vazokonstrüksiyon ve metabolik aktivitenin azalmasını sağlar. • Kanama ve şişliği azaltır. • Spazmı önler

Alçı Uygulanış amaçları; • Kas-İskelet sistemine ilşkin cerrahi girişimlerden sonra, belli bir kısmın hareketsiz kalıp iyileşmesini sağlamak. • Kırıkları tespit etmek. • Deformiteleri önlemek (artritlerde) • Deformiteleri tedavi etmek (skolyozda)

Alçının Hazırlanması ve uygulanması: • Hasta alçı odasına alınır. • Bu konuda yetişmiş hemşire yada teknisyen tarafından uygulanır. • İşlem açıklanır. • O bölgenin cilt hazırlığı yapılır. • Alçı oda ısısında ıslatılır. • Alçıyı diğer bir kişinin desteklemesi gerekir.

Alçının Hazırlanması ve uygulanması: • Fazla ödem oluşması bekleniyorsa alçı uzunlamasına 2 parça olara uygulanmalıdır. • Alçı ile kirlenen cilt yüzeyi yıkanmalıdır. • Hasta sedyeden yatağa alınırken alçıyı bozmamaya özen gösterilmelidir. • Elevasyona alınır. • Hasta yardımla döndürülmelidir. • Hareketsizlik nedeniyle gelişebilecek komplikasyonlar önlenmelidir.

Alçıya İlişkin Başlıca Komplikasyonlar • 1 -Alçılı ekstremitenin kan akımının bozulması(bası sonucu): • Nabız alınamaması, tırnaklarda kapiller dolma yetersizliği • Ciltte solukluk, siyanoz yada soğukluk • Ağrı, şişlik ve alının periferinde ağrılı ödem • Parestezi(yanma, karıncalanma), hipostezi(his azalması), anestezi(duyu kaybı), parestezi(motor fonksiyon kaybı).

Alçıya İlişkin Başlıca Komplikasyonlar 2 -Alçının Uzun Süre Bası Oluşturmasına Bağlı Sinir Harabiyeti: • Artan sürekli lokalize ağrı • Hipostezi, parestezi, anestezi • Derin bası hissi • Motor fonksiyon zayıflığı yada paralizi

Alçıya İlişkin Başlıca Komplikasyonlar 3 - Cilt harabiyetine bağlı enfeksiyon doku nekrozu: • Kötü koku • Drenaj • Aniden beden ısısının artması 4 -Alçı Sendromu: • Uzun süren bulantı ve tekrarlayan kusmalar • Abdominal distansiyon ve karında ağrı

Alçılı hastanın bakımı • Hastanın alçıya uyum sağlaması • Alçılı hastanın beslenmesi • Alçılı hastanın taburcu edilmesi • Alçının çıkarılması • Rehabilitasyon

TRAKSİYON • Başın, bedenin ya da ekstremitelerin iki yönde çekilmesidir. • Amaçları: • Kırıkları redükte etmek ve uygun pozisyon sağlamak • Ağrılı kas spazmlarını gidermek • Deformiteleri önlemek yada düzeltmek • Yapışıklıkları açmak • Hareketsizliği sağlamak

Mekanik traksiyon çeşitleri 1 -Cilt traksiyonu: • Buck ekstansiyonu • Bryant traksiyonu • Russell traksiyonu • 2 -İskelet traksiyonu:

İskelet traksiyonu • Doğrudan kemiğe uygulanır. • Enfekte olmuş cilt üzerinden uygulanmaz. • Ostemyelit ciddi komplikasyonudur. • Cilt traksiyonundan daha uzun süre uygulanır ve 10 -15 kg’a kadar ağırlık asılabilir.

Hareketsizlik nedeni ile gelişebilecek komplikasyonlar • Pnömoni, atelektazi • Konstipasyon, abdominal distansiyon • Üriner retansiyon, böbrek taşları • Dolaşım bozukluğu, ödem, tromboflebit, emboli • Oryantasyon bozukluğu, konfüzyon • Sinir harabiyeti, motor fonksiyon azalması, ayak düşmesi • Dizlerin hiperekstansiyonu, bacağın dışa rotasyonu • Osteoporoz, kas atrofisi, kontraktürler, eklem sertlikleri • Yara enfeksiyonları, enfekte basınç yaraları