YNETMN LEVLERKARAR ALMA Raqif Qasmov 1 ERK Karar

YÖNETİMİN İŞLEVLERİKARAR ALMA Raqif Qasımov 1

İÇERİK Karar almanın örgütsel önemi Kararın tanımı Karar alma süreci Karar almada sınırlılıklar Kaliteli kararın özellikleri Karar düzeyleri Grup kararları Raqif Qasımov 2

1 - Karar Almanın Örgütsel Önemi İnsanlar bir gün içinde binlerce karar almak zorundadırlar. Bunların çoğu sıradan kararlardır. Saat kaçta kalkmalı, ne okumalı, nereye gitmeli, kimlerle görüşmeli gibi. Ancak yönetici konumunda olanların kararları bireysellikten öte kurumsal bir nitelik de taşıdığı için çok daha zor, değişkenleri fazla, belirsizliği yüksek kararlardır. Bu sebeple yönetimi şöyle formüle etmek mümkündür: Yönetim = Karar Eylem = Performans Raqif Qasımov 3

KARAR’IN TANIMI Karar vermenin basit var: Alternatifler arasından seçim yapmak. Eğer alternatif yoksa, bir tek eylem varsa bu durumda karar değil, mecburiyet söz konusudur. Kararların alınış biçimleri ve nitelikleri farklılık gösterir. Bazı kararlar rutin ve sıradandır. Buna karşılık sıradan olmayan, istisnai kararlar vardır. Yeni bir iş kurmak, teknolojiyi yenilemek gibi. Bu tür kararlar ayrıntılı bilgi ve analiz gerektirir. Raqif Qasımov bir tanımı 4

Kararlar alternatifler arasından seçildiğine göre mükemmel kararlardan değil de uygun kararlardan söz edilebilir. Çünkü alternatif kararların uygulanmamasından kaynaklanan maliyetler vardır. Buna alternatif karar maliyeti denir. Raqif Qasımov 5

Karar Vermenin Aşamaları Karar ihtiyacının ortaya çıkması Problemin tanımlanması Alternatiflerin belirlenmesi ve irdelenmesi Alternatifler arasından seçim yapılması Kararın uygulanması Geri bildirim alınması Raqif Qasımov 6

Rasyonel Karar Almada Sınırlılıklar Sınırlı rasyonellik Yaygın karar alma hataları Risk ve riskli şartlar Raqif Qasımov 7

İYİ KARARLARIN ÖZELLİKLERİ Kararlar örgütü amaçlarına taşıyacak nitelikte olmalıdır. Her karar örgüte katkı yapmaz. Kararların maliyeti vardır. İyi kararlar getirisi maliyetinden yüksek olanlardır. İyi kararlar zamanında alınanlardır. Erken ve geç alınan kararlar beklenen katkıyı yapmaz. Alınan kararla sahip olunan kaynaklar arasında bir uyum olmalıdır. Kararlar gerçekçi olmalıdır. Raqif Qasımov 8

KARARLARIN DÜZEYLERİ Kararları üç düzeyde ele almak mümkündür: Stratejik Kararlar: İşletmenin bütününü etkileyen, uzun dönemde (3 -5 yıl) performansını belirleyen ve üst yönetimin inisiyatifinde olan kararlardır. Taktik (Yönetsel) Kararlar: Stratejik kararları desteklerler. Orta dönemi (1 -3 yıl) kapsarlar. Orta kademe yöneticilerin inisiyatifinde olan kararlardır. Eylem (Operasyonel) Kararlar: Alt kademe yöneticilerin inisiyatifinde olan kısa dönememe ilişkin kararlardır. Örgütte girdilerin etkin olarak çıktılara dönüşmesini sağlayan kararlardır. Raqif Qasımov 9

GRUP KARARLARI Günümüz örgütlerinde kararlar artık bireysel değil de daha çok grup kararı şeklinde alınmaktadır. Bunun bir dizi üstünlüğü ve elbette sakıncaları da vardır. Grup Kararlarının Üstünlükleri Grup kararlarının en önemli üstünlüğü kararların daha geniş bir bilgi ve anlayış üzerine inşa edilmesidir. Her katılımcı karara biraz daha fazla bilgi katabilir. Katılım arttıkça seçeneklerin daha ayrıntılı ve sağlıklı olarak değerlendirilmesi mümkün olur. Buna ek olarak daha yeni, yaratıcı fikirlerin ortaya çıkması mümkün olur. Karara katılım arttıkça kararın anlaşılması da kolaylaşır. Katılım arttıkça kararın benimsenmesi kolaylaşır. Benimsenen kararlar için çalışanların daha fazla çaba harcaması mümkün olur. Raqif Qasımov 10

Grup Kararlarının Sakıncaları Grup kararlarının en belirgin sakıncası çok fazla zaman almalarıdır. Grup kararlarında genellikle üstlerin görüşlerine uygun görüş beyan etme eğiliminde olanların katkıları fazla olmayabilir. Karara ilişkin mutabakata varmak zordur. Bu da çalışanlarca kararın kazananlarının ve kaybedenlerinin olduğu şeklinde yorumlanabilir. En uygun kararı seçmek yerine gruplar arasında uyuşma eğilimi ortaya çıkabilir. Grup üyeleri benzeri özelliklere sahip olduklarından farklı kararların ortaya çıkma ihtimali azalır. Raqif Qasımov 11

BAZI GRUP KARAR ALMA TEKNİKLERİ Son dönemlerde katılımcılığın ve takım çalışmalarının artması ile birlikte matematiksel ve analitik karar tekniklerinin yanında daha yaratıcı ve yeni fikirleri ortaya çıkarmaya yönelik karar alma yöntemleri önem kazanmaya başladı. Uygulamada çok sayıda grup karar alma tekniği uygulanmasına karşın en yaygın olarak kullanılanların başında Şeytanın Avukatı, ve Delphi Tekniği gelmektedir. Bu tekniklerin uygulanışına ilişkin aşamalar aşağıda verilmektedir. Raqif Qasımov 12

Şeytanın Avukatı- 5 Aşama 1 -Ortaya muhtemel bir çözüm koy 2 - Bu çözümü eleştirecek bir “şeytanın avukatı” ata 3 - Karar vericilere muhtemel çözüme dair eleştirileri sun 4 - Konuya dair daha fazla bilgi topla 5 - İlk çözüm önerisini kullanmak, değiştirmek, kullanmamak kararını ver Raqif Qasımov 13

Delphi Tekniği Açık-uçlu sorulardan oluşan bir anket oluştur Bir uzmanlar Ekibi seç Uzmanlardan raporun katılıp katılmadıkları yönlerini bildirmelerini iste Uzmanların cevaplarını birleştirip özetleyip rapora dönüştür Uzlaşma sağlayana dek 3 ve 4. aşamaları tekrarla Raqif Qasımov 14

TEŞEKKÜRLER…. Raqif Qasımov 15