YNETM SRELER BU DERSTE HEDEFLENEN KAZANMLAR Ynetim srelerini
YÖNETİM SÜREÇLERİ
BU DERSTE HEDEFLENEN KAZANıMLAR Yönetim süreçlerini tanımlar. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
YÖNETİM � Yönetim, bir örgütü amaçlarına ulaştıracak işleri yapmak için bir araya gelen insanları örgütleyip eşgüdümleyerek eyleme geçirme sürecidir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
İşleyişinin devam etmesi için, yönetimin işlevleri için neler yapılacağı planlanır, yönetim planını engelleyen sorunlar çözülür, planlanan işleri yapmak için örgütün güçleri örgütlenir ve eşgüdümlenir, planın gerçekleşmesi için iletişim ağı kurularak işletilir ve son olarak bütün bu yapılanlar denetlenir ve elde edilenler değerlendirilir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
YÖNETİM SÜREÇLERİ Yönetim süreci, örgütü yaşatma sürecidir. Yönetim örgütü yaşatmak için, örgütün etkililiğini yükseltmek ve toplumun gereksinimlerini karşılamak zorundadır. Yönetim süreci aynı zamanda bir sorun çözme sürecidir. Yönetim örgütsel amaçların gerçekleştirilmesini engelleyen sorunları çözmek zorundadır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
� Eğitim yönetimindeki bu süreçler yönetim bilimciden yönetim bilimciye göre değişmekte ise de kaynakların pek çoğunda: 1. Karar verme, 2. Planlama, 3. Örgütleme, 4. İletişim, 5. Eş güdümleme (Koordinasyon), 6. Değerlendirme (Denetleme), olarak belirtilmektedir. � Bunlar birbirini etkileyen ve izleyen etkinlikler zinciridir. Her birinin kendine özgü özellikleri vardır. Bu özellikler bilinip dikkate alındığında yönetim daha etkili olmaktadır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Karar Ders Notları Yönetim Süreçleri Şeması Planlama Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Örgütleme İletişim DÖNÜT Eşgüdümleme Değerlendirmeme
1. KARAR VERME � İstenen bir sonuca ulaşmak için birtakım alternatifler arasından bilinçli olarak seçim yapma olarak ifade edebileceğimiz karar vermede bir tercih söz konusudur. � Örgütlerin yönetiminde karar verme temel süreç olarak görülmektedir. � Karar verme; bir örgütte değişiklik yapmak, bir çatışmayı önlemek ya da çözmek, örgüt üyelerini etkilemek amaçlarıyla kullanılır. � Karar, yönetimin kalbi ve diğer süreçlerin eksenidir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
� Karar sürecinin izleyeceği aşamalar çeşitli yazarlar tarafından değişik şekillerde sıralanmıştır. Karar verme süreci, problem çözme aşamalarını izler. Bu aşamalar şunlardır : Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Problemin anlaşılması: Problemi tanımak, çözülecek problemin boyutları, sınırları, nedenleri ve çözme zamanını ortaya koyup incelemeyi gerektirir. Probleme ilişkin bilgi toplanması: Örgüt bir iletişim ağıdır. Örgütü kusursuz duruma getirmenin iki koşulu vardır haber alma ve değerlendirmedir. Haber alma kararların doğruluğunu; değerlendirme de yeniden düzenlemeyi kolaylaştırır. Bilgilerin çözümlenmesi ve yorumu: Bilgilerin toplanması, gruplanması ve dökümü bir temizleme sürecini gerektirir. Bu süreç güvenilir bir yönteme bağlanmalıdır, çünkü alınan her karar, kısmen bu yöntem ve sürecin ürünü olacaktır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
� Seçeneklerin değerlendirilmesi: İlk planda birden fazla çözüm yolu kabul edilebilir. . Alternatiflerin fayda ve zararlarını teker tespit edip kuram ve uygulama açısından bir kıyaslamasını yapmak gerekir. � En uygun seçeneğin bulunması: Problem çözmeye yarayacak ilk iş, birden çok çözüm yolundan birini seçmektir. � Kararı uygulamak: Çözüm yolları arasında tercih yapılırken en uygun yolu belirlendikten sonra, kararın uygulanmasına geçilir. � Değerlendirme: Değerlendirme ne derece güvenilir, geçerli ve yeterli yapılabilmişse uygulamanın geliştirilmesi de o derece başarılı olur Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Eğitim yöneticisinin karar vermede izlemesi gereken ilkeler şunlardır. � Grup dinamiğini anlamalı fakat kullanmaya kalkışmamalıdır. � Güdüleyen, uzlaştıran ve koordine eden bir eylem göstermelidir, � Karar sürecinde astlarına ve bu kararın etkileyeceği kimselere katılma olanağı vermelidir, � Etrafında demokratik bir hava yaratmalıdır, � Grup çalışmalarında amacı kaybetmemelidir, � Kooperatif yöntemlerin önemini kavramalıdır, � Kararlarda fikir birliği sağlamaya çalışmalıdır, � Grubun başarısı ve sürekliliğini amaçlamalıdır, � Örgütün yapısını iyi kurmalıdır, � Grup değer ve davranışlarını dikkate almalıdır, � Takdir hakkını kullanırken, kamu yararını gözetmelidir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Yere, zamana ve duruma göre yönetimde kararlar bazen tek kişi bazen de grup tarafından alınır. Şurası bir gerçektir ki demokratik yönetimlerde karar alınmadan önce kişilere danışılması sağlanmalıdır. Alınan karar uygulamaya konulduğunda kimleri etkileyecek ya da ilgilendirecekse onlara önceden danışılmış olması uygulamayı kolaylaştırır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Karar verme sürecinde okul yönetimini etkileyen her birimi birer karar organı olarak görebilmeli ve kabul edebilmelidir. İşgörenin karar verme sürecine katılımını sağlamaya çalışmalı ve katılma sürecinde otoriter bir davranış yerine güdüleyici ve katılanların görüş ve önerilerini rahatlıkla belirtebilecekleri ortamı hazırlayabilmelidir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
2. PLANLAMA � Her örgüt bir amaç için kurulur. Örgütün amaçlarına ulaşabilmesi için de, işleyiş tesadüflere bırakılarak değil planlama ile sağlanır. Planlama önceden belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek için yapılması gereken işlerin saptanması, izlenecek yolların seçilmesidir. � Planlama, yönetim sürecinin zorunlu ve gerekli bir öğesidir. � Plan; eldeki tüm kaynakları (bina, araç-gereç, hammadde, insan gücü, halkla ilişkiler vb. ) kapsadığı gibi, yapılan ve yapılacak işlerin doğasını, tekniksel, ticari, parasal, ekonomik ve toplumsal koşulları dikkate almak zorundadır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Yönetim bilimci Fayol’a göre planın üç temel ilkesi vardır. � Planın tekliği ilkesi: Bu ilkeye göre, örgütte belirli bir zaman boyutu içinde yalnızca tek bir plan uygulanır. Genel planın bölümlere ayrılarak kullanılması planın tekliği ilkesine aykırı değildir. � Planın esnekliği ilkesi: Planlar geleceğe yönelik olduğundan meydana gelebilecek değişikliklere kolayca uyarlanabilir olmalıdır. � Planın açıklığı ilkesi: Planlar üst düzeyde uzmanlar tarafından hazırlanmakla birlikte örgütün çeşitli düzeyinde bulunan iş görenlerce uygulanmaktadır. Bu nedenle uygulayacak olanların anlayabileceği bir dille kaleme alınmış, açık ve anlaşılır olmalıdır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Planlamanın ilkeleri şunlardır: Amaca Uygunluk Bütünlük Ölçülebilirlik Geliştirilebilirlik Süreklilik Güvenirlik Tutumluluk Yalınlık Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
� Verilen kararlar ve hazırlanan planlar tarafından etkilenen kişilerin bu süreçlere katılmaları, benimsenmiş bir demokrasi ilkesidir. � Planlamaya katılma yolu ile örgüt üyeleri, oluşan programları anlama ve benimseme ile kalmayacak, bireysel yeterlikte gelişme sağlayacaktır. Sürece katılmanın yetiştirici bir yanı da vardır. � Birey, kendi gelişmesi ve doyumu açısından yararlı bulduğu, değer verdiği ve oluşmasına katkıda bulunduğu durumlarda, tüm yeteneğini kullanır. � Bir plan, örgütün insan gücünün nasıl sağlanacağının, nasıl kullanılacağının ötesinde bu insan gücünü nasıl geliştireceğini, yetiştireceğini göstermelidir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
3. ÖRGÜTLEME � Örgütlenme “yapıyı kurma, kadrolama ve donatım eylemleridir” Bir başka tanıma göre örgütlenme; “ortak bir çabayı gerektiren bir amacın gerçekleştirilmesi için birden fazla bireyin güç ve eylemlerinin eşgüdümlenmesidir”. � Yönetim süreci olarak örgütlenme, planlamayı dikkate alarak işlerin bölümlenmesi, birimlerin birbiriyle bağlantısı, ilişkilerin-yetki ve sorumlulukların belirlenmesi ve hepsine birden işlerlik kazandırılmasıdır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Örgütleme sürecinin aşamaları şunlardır: Örgütün amacının tespiti, � Tespit edilen hedeflerin, politikaların ve planların formüle edilmesi, � Formüle edilen politikaların ve planların uygulamaya konulması için zorunlu olan etkinliklerin belirlenmesi, � Bu etkinliklerin ayrıntılandırılması ve sınıflandırılması, � Bu etkinliklerin eldeki insan ve madde kaynaklarına göre etkili olarak yürütülebilecek biçimde gruplandırılması, � Her etkinlik grubuna, etkinliğin gerektirdiği yetkinin verilmesi, � Otorite ilişkileri ve iletişim sistemi ile bu grupların yatay veya dikey olarak birbirine bağlanması. � Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Örgütlenme süreci sonunda oluşan yapı, iş ve sorumluluk konularında bireyler arasındaki çatışmayı azaltır ve ortak bir çaba için uygun bir ortam yaratır. Sağlıklı bir yapının oturtulabilmesi için şu noktaların dikkate alınması gerekir: � Amaç Birliği � Yeterlilik � İş Bölümü Ve Uzmanlaşma � Birimleşme � Görevlerin Tanımı � Hiyerarşi � Yetki ve Sorumluluğun Eşitliği veya Denkliği � Komuta Birliği � Merkezleşme Derecesi � Esneklik � Denge İlkesi Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Örgüt sağlıklı karar vermeyi sağlayıcı, yaratıcı planlamayı özendirici, özgür ve etkili iletişimi kolaylaştırıcı, ortak amaçların bireyler ve gruplar tarafından doğru olarak anlaşılmasını benimsenmesini sağlayıcı, istenilen amaçların gerçekleştirilmesi doğrultusunda birey ve grup katkılarını eşgüdümleyici, işgörenlerin kişilik ve mesleksel gelişimlerini destekleyici ve tüm bireysel ve örgütsel çabaların sürekli olarak değerlendirilmesini garanti edici bir yapıya sahip olmalıdır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
4. İLETİŞİM Örgütte kişiler arası etkileşimi sağlayan süreç iletişimdir. İletişim olmadan herhangi bir örgütsel eylemin ya da yönetim sürecinin yapılması gerçekleştirilemez. İletişimin yeterli olduğu bir örgütte, örgütün amaçlarının doğru olarak anlaşılmış ve kavranmış olması, örgüt üyelerinin bu ortak amaçların gerçekleştirilmesi doğrultusunda işbirliği içinde, eşgüdümlü olarak davranma eğilimi içinde olmaları beklenir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
İletişimin etkili olabilmesi için üç yönlü bir süreç olması gerekir. � Yukarıya doğru etkili iletişim, yöneticinin eleştiriye açık ve eleştiriyi kabul edici olmasını, iş görenlerin duygu ve düşüncelerini öğrenme çabasında içtenlikli olmasını gerektirir. � Aşağı doğru iletişim, örgütsel etkililik açısından zorunludur. Bu iletişim, üst yönetimden astlara enformasyon, görüş, öneri ve emirlerin aktarılmasını sağlar. � Yatay iletişim, yararlı enformasyonun ver görüşlerin örgüt üyeleri tarafından paylaşılmasını ve örgüt üyelerinin sosyal ve mesleksel bir grup bütünlüğü oluşturmasını sağlar. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Karar verme, planlama, örgütleme, emir verme, eş güdüleme, denetleme vb. tüm yönetim süreçlerinin temelinde iletişim süreci yatmaktadır. Örgüt için iletişim bozukluğundan kaynaklanan çatışma ve verim düşüklüğünü önlemek için; � Örgüt içi grupları bir araya getirmek ve problemlerle yüze gelmelerini sağlamak, � Anlamlı tartışmaların yapılabileceği bir ortamın oluşmasını sağlamak, � İletişim engelleri ortadan kaldırılmaya çalışılacak, � Hangi tür çözümlerin olası olduğu ve olası çözümler hakkında önerilerde bulunmaya karar vermede taraflara yardım etmek gerekmektedir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Eğitim, bir etkileşim sürecidir ve etkileşimin aracı ise dildir. Bu yüzden okulda iletişim süreci hem yönetim hem de eğitim için temel gereklilik olmaktadır. Eğitim örgütlerinde etkili iletişimi sağlayabilmek için yönetici, öğretim kadrosu ile özdeşleşebilir, ihtiyaçlarına paralel olarak iletişim kanalları oluşturabilir ve bu kanalların sürekli olarak açık olmasını sağlayabilir, örgütte olup bitenden öğretim kadrosunun haberdar olmasını sağlar ve onların görüşlerini belirtmelerine olanak tanır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Eğitim yöneticisinin izleyeceği iletişim stratejisi ve ilkeleri şöyle sıralanabilir: � Girişimi başkalarından önce ele almak, � Çevresindekilerin katılımını ve işbirliğini sağlamak, � Çevredeki liderleri de çalışmalara katmak, � Katılanları güdülemek, � Başarılan işleri ortaya koymak, � Söylentilere gerçeklerle engel olmak, � İletişim engellerini bilmek ve değerlendirmek, � Önemli haberleri tekrarlamak, � Her iletişim aracından yararlanmak, � İletişim aralıksız sürdürmek � Destek ve karşıt güçleri tanımak. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
5. EŞGÜDÜMLEME (KOORDİNASYON) � Yönetim süreçlerinden en önemlilerden biri sayılan koordinasyon, örgütteki madde ve insan kaynaklarının birleştirilmesi, bilgi ve becerilerin uzlaştırılması ve bu yollarla örgüt amaçlarının gerçekleştirilmesi için yapılan eylemleri kapsar. � Koordinasyonun iki görevi vardır, emir verme ve yöneltmedir. � Eş güdümleme, okulda bulunan tüm güçleri birbirine uyumlu bir biçimde, eğitim amaçlarını gerçekleştirmeye yöneltmedir. � En iyi eşgüdüm, iş görenlerin kendi yaptıklarının , örgütün başat amaçlarına katkısını gördüklerinde oluşur. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Örgütte tek yürek ve tek ses için eşgüdümleme gerekir. Eğitim yönetiminde koordinasyon sağlama işlevi daha çok önem taşımaktadır. Zira çeşitli öğelerin etkilediği okul yönetiminde akıcı güç ve grupları, dengede tutabilmek zorunluluğu, koordinasyon eyleminin önemini özellikle arttırır. Bu yüzden okul yöneticisi koordinasyon planında bütün bu öğeleri kapsamalıdır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Eşgüdümleme açısından; yöneticiler bir orkestra şefi gibi işlevde bulunurlar. Bir orkestra şefinin; kendisi hiçbir müzik enstrumanı çalmadığı halde, birbirinden değişik müzik enstrumanları çalan müzisyenlerin çabalarını, elindeki değnekle belirli bir müzik parçasına dönüştürmeyi başardığı gibi, yöneticide birbirinden farklı işler yapan bölümlerin, birimlerin, programların, bütçelerin uygulanmasını başarır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Bir eğitim örgütünde, koordinasyonu sağlamaya yarayacak koşulları şunlardır: � � � � � Görevsel bir yönetim yapısı, Görevler ile ilişkileri açıkça belirten bir örgüt şeması, Yazılı politika ve tüzükler, Etkili bir iletişim sistemi, Bir koordinasyon birimi ve uzman personel, Yazılı plan ve programlar, Yetkinin kendi kavram ve ilkeleri içinde kullanılması, Düzenli raporlar ve kayıtlar, Problemlerin gerektirdiği uzmanlık komiteleri, Moral eğitimi. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Eğitim yöneticisinin en önemli görevlerinden birisi olan eşgüdümleme, eğitim işgörenlerinin, öğrencilerin eğitimi için birbirine uyumlu kılınmasıdır. Bu sürece yardımcı olan diğer kavramlar ise işbirliği, güdüleme, etkileme, yöneltme ve özendirmedir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
6. DEĞERLENDİRME (DENETLEME) � Örgütsel faaliyetlerin amacına ulaşıp ulaşmadığını, hedeflerin ne derece gerçekleştirilebildiğini ölçmeyi amaçlayan değerlendirme süreci kurumda yönetim süreçlerinin ne denli sağlıklı işletildiği konusunda bize dönüt verecek aşamadır. � Değerlendirmenin amacı uygulamanın başarı derecesini tarafsız olarak belirleyebilmektir. Genel olarak, değerlendirme eyleminden önce araştırma; sonra da yeniden düzenleme yapılır. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Değerlendirme sürecinin dört aşaması vardır: 1) Yapılan ve ya yapılacak olan fonksiyonların ölçüleri belirlenir. Bu da yapılacak işlem ve eylemlerin belli bir süreye yayılması, bunların kimler tarafından nerede, nasıl ve ne zaman yapılacağının belirlenmesi ve ortaya konması anlamına gelmektedir. 2) İş görenlerin yaptığı işlem ve eylemler ölçülür. 3) İş görenlerin değerlendirme sonuçlarını önceden hazırlanmış olan değerlendirme ölçüleriyle karşılaştırılır. 4) Aksaklıklar ve olumsuzluklar ortaya koyulur. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
Değerlendirme aşamalı bir döngü içinde devam ettiğinde sorunlar büyümeden tespit edilebilecek, sebepleri de tespit edilerek büyümeden çözüme kavuşturulacak ve bir daha benzer sorunların yaşanmaması için önlemler alınabilecektir. Değerlendirme yolu ile girişimin güçlü yanları saptanır ve vurgulanır, yetersizlikler belirlenir ve azaltılır ya da giderilir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
� Değerlendirme değişik kişiler tarafından değişik yöntemlerle yapılabilir. Okul müdürü okulun çalışmalarını sürekli kontrol eder, denetler. Buna yakından denetim denir. Yine okuldaki çalışmalar okul müdürünün üstleri, amirleri tarafından denetlenebilir. � Öte yandan denetleme için özel olarak görevlendirilmiş kişiler tarafından da denetleme yapılabilir. Bu işe teftiş, bu işi yapanlara müfettiş denilmektedir. Müfettişlerin yaptıkları denetim uzaktan denetimdir. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
KAYNAKLAR Aydın, A. H. (2008). Yönetim Bilimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık Daft, R. L. (2003). Management. USA: Thomson South Western. Fayol, H. (2008). Genel ve Endüstriyel Yönetim. Çev. M. Asım Çalıkloğlu, Ankara: Adres Yayınları. Genç, N. (2005). Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
George, J. M. ; Jones, G. (2012). Understanding and Managing Organizational Behavior. New Jersey: Prentice Hall. Güler, B. A. (2011). Türkiye’nin Yönetimi -Yapı-. Ankara: İmge Kitabevi. Güney, S. (2007). Yönetim Bilimi ve Tarihçesi. Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Nobel Yayınları. Eren, E. (2009). Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Beta Basım A. Ş. Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN-Kurum Yönetimi Ders Notları
- Slides: 38