Ynetimin Fonksiyonlar Dersin Amalar Ynetimin fonksiyonlarn kavramak Planlama

Yönetimin Fonksiyonları

Dersin Amaçları • Yönetimin fonksiyonlarını kavramak • Planlama ve türlerinin açıklamak • Örgütleme fonksiyonunun nasıl gerçekleştirildiğinin açıklanması • Yöneltme ve ilişkili kavramları açıklamak • Kontrol ve ilişkili kavramları açıklamak

Yönetim • Yönetim ihtiyacı insanların gruplar halinde çalışmasından doğmuştur. Eski Mısır, Çin, Roma ve Yunan dönemlerinde görülmektedir. • Tarım, ticaret, yapılaşma gibi alanlarda kendini göstermektedir. • Yönetimin çok eskilere dayansa da bilim olarak ortaya çıkması buharlı makinaların icadını takriben 18. yy’da gerçekleştirmiştir. Bu yüzden yönetim ‘sanatların en eskisi, bilimlerin en yenisi’ olarak tanımlanmaktadır. • En basit tanımıyla ‘başkaları aracılığı ile iş görme’ faaliyetidir. Bu faaliyetin barındırdığı ortak amaçlar; çevre şartlarına uyum, beraber çalışma, organizasyonun amaçlarına ulaştırma, sınırlı kaynakların etkin ve verimli kullanımı.

Yönetimin Fonksiyonları • Planlama • Örgütleme • Yöneltme • Kontrol

Yönetim Fonksiyonu Olarak: Planlama Plan, bugünden, gelecekte nereye ve nasıl ulaşılmak istendiğinin, nelerin gerçekleştirilmek istendiğinin kararlaştırılmasıdır. • Plan bir sonuçtur. Planlama ise bir süreçtir. Önemli olan planlama, yani sürekli bir şekilde bugünden, gelecek hakkında, kısa ve uzun vadeli amaçlar ile bunları gerçekleştirmek üzere izlenecek yollar hakkında düşünmektir. • ‘Belirsizlik altından yönetim’ söz konusu olduğunda, planlama değişebilecek olası çevre şartlarına karşı esnek olmalıdır. Planlama yapmanın nedenleri; • Planlama çalışanlara takip edecekleri bir yön sağlar • Hızlı değişen koşulların işletme üzerinde etkisini en aza indirger • İşletmede kaynak israfını ve fazlalığını engeller • Kontrol (denetleme) aşamasında kullanılabilecek standartlar oluşmasını sağlar • Planlama; ne, kim ile, ne zaman, nasıl, hangi olanaklarla ve neden sorularına cevap arar. •

Planlamanın Özellikleri ve Aşamaları Planlamanın Özellikleri; • • • Planlama bilinçli bir seçim ve tercih etme sürecidir. Planlama kapsamlı bir faaliyet ve bir karar sürecidir. Planlama geleceğe dönük bir faaliyettir. Planlama bir kararlar toplamıdır. Planlama belirli bir süreyi kapsar. Planlamanın Aşamaları; • • • Misyon ve vizyonun açıklanması Amaç ve hedeflerin belirlenmesi Amaçlara ulaştıracak alternatif yolların belirlenmesi Alternatiflerin değerlendirilip, en uygununun seçilmesi Yardımcı planların düzenlenmesi Planları sayısal değerlerle bütçelemek

Hazırlanma Düzeyi Açısından Planlama Stratejik Planlar; işletmenin misyonu, vizyonu ve uzun vadeli hedeflerini ve bunlara ulaşma yollarını belirleme işidir. Stratejik planlama stratejik yönetim uygulamasının bir koşuludur. Stratejik planlar iki ila beş yıllık bir süreç içinde stratejik hedeflere ulaşmak için üst yönetim tarafından geliştirilen ve yürütülen planlardır. Taktik Planlar; işletmenin orta düzey yöneticileri tarafından şekillendirilen ve stratejik planlardan daha kısa bir süreyi kapsayan planlardır. Stratejik planlara göre şekillenir ve stratejik planların uygulanmasına yol gösterici olan planlardır. Operasyonel Planlar; bu planlarda işletmenin amaçlarına ulaşabilmesi için operasyonel düzeyde planlar hazırlanır. Taktik planların hayata geçebilmesi için faaliyetlere yön veren operasyonel planlar alt düzey yöneticilerin sorumluluğundadır.

Kullanılma Seçenekleri Açısından Planlama Politika; bir kararın verileceği alanı sınırlayarak kararların amaçlara uygun ve onlara katkıda bulunacak şekilde alınmalarını sağlar. Satış politikaları, personel politikaları, finansman politikaları, üretim politikası politika çeşitlerine örnektir. Prosedür; belli bir işin tam olarak hangi adımlar ve aşamalarla Programlar; bir amacın gerçekleşmesi için gerekli olan aşama ve yapılabileceğini tanımlayan adımları, her birinden sorumlu olan kişileri ve her bir aşamanın standart bir faaliyet rehberidir. süresini belirleyen bir plandır. Bunu sağlamak için programda politika Kural; özel bir faaliyetin ve bütçeler bir araya getirilir. yapılmasında uyulması gereken bir Projeler; projeler programların kısımlarıdır. Ancak birbirinden kesin hususu açıklar çizgilerle ayrılan kısımlarıdır. Zaman ve bütçe kısıtları vardır. Bütçeler; beklenen ve tahmin edilen sonuçların sayılarla açıklanmasıdır. Bu tahminler nakit akışı, gelir, sermaye gideri veya iş gücü harcaması şeklinde olabilir.

Politika Örneği

Prosedür Örneği

Kural Örneği • Tahmini gelir bütçesinin %1’i kadarı hazine payı, SB’nin payı için %5, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Payı için %1 ve genelge doğrultusunda gelirin %10’u Sağlık Müdürlüğü Turizm Giderleri Payı olarak giderleşme yapılmalıdır. • SB, SHÇEK ve hazine payları ayrıldıktan sonra kalan tutarın kurumlarda ancak %50’si kuruluşlarda %35’i ek ödeme olarak sağlık personeline verilmektedir. • Bağış, faiz gibi personele katkısına dayanmayan hiçbir döner sermaye geliri personele ek ödeme yapılamaz. • Eğitim ve Araştırma Hastaneleri için AR-GE çalışmaları için tahmini gelirin %1’ni geçmemek kaydıyla ödenek konmalıdır.

Sağlıkta Dönüşüm Programı • • • Planlayıcı ve denetleyici Sağlık Bakanlığı Akılcı ilaç ve malzeme yönetimi Genel Sağlık Sigortası Eğitim ve Bilim Kurumları Yaygın, erişimi kolay ve güler yüzlü Sağlık hizmeti Bilgili ve motive İnsan gücü Kalite ve Akreditasyon Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi e-Sağlık Sağlığın geliştirilmesi ve sağlıklı hayat programları Çok yönlü sağlık sorumluluğu Sınır ötesi sağlık hizmetleri

Sağlıkta Dönüşüm Programı Kapsamında Sağlık Bilgi Sistemi • • Elektronik hasta kaydı Elektronik provizyon ve faturalama Merkezi veri tabanı Sosyal güvenlik kuruluşları ile bilgi entegrasyonu • e-Radyoloji • Uzaktan eğitim • Sağlık politika belirleyicilerine güvenli veri

Altın Kart Projesi Yönetimi Fonksiyonel Yöneticisi; Mayday Firması Müşteri; Maltepe Sakinleri Proje yöneticisi; Maltepe Belediyesi 14

Temel Boyutlarıyla Altın Kart Projesi %98 MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ 3 YILLIK SÜRE 6. 000 TL BÜTÇE 15

PROJENİN GANTT ÇİZELGESİ Eylemler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Projenin Gerekçelendirilmesinin Sağlanması Proje için Meclis Kararının Alınması Kamuoyunun Bilgilendirilmesi Fonun Oluşturulması İhale Komisyonun Oluşturulması Teknik Şartnamenin Hazırlanması İhale Sürecinin Yürütülmesi ve Sözleşmenin İmzalanması İhtiyaç Sahiplerinin Tespit Edilmesi Altın Kartların Basılması Altın Kartların İlgililere Ulaştırılması Çalışanlara Oryantasyon Eğitiminin Verilmesi Denetleme Komisyonunun Oluşturulması 16

Bütçe Örneği

Yönetim Fonksiyonu Olarak: Örgütleme • Örgütleme işlevini, amaçlara uygun olarak işlerin gruplandırılması, bölümlerin kurulması, emir-komuta ve sorumlulukların belirlenmesi yoluyla uygun işletme yapısının oluşturulması olarak tanımlamak mümkündür. • Plan ve stratejiler işletmelerde ‘ne’ yapılması gerektiğini söyler. Örgütleme de bunun ‘nasıl’ bir yapı ile gerçekleşeceğini açıklar.

Örgütlenme Sürecinin Evreleri Görülecek İşlerin Belirlenmesi ve Gruplara Ayrılması • Yapılacak işler belirlenip hangi fonksiyonların yürütüleceğine karar verildikten sonra organizasyon bölümleri belirlenmiş olur. Bunu bir örnekle açıklarsak, bir üretim işletmesinde, üretim, pazarlama, muhasebe gibi ana bölümler oluşturulduktan sonra bu ana bölümlerin de bölümleri oluşturulabilir. Personelin Belirlenip Atanması • Yapılacak işler belirlendikten sonra, işle ilgili yetki ve sorumlulukların kimlerin üsteleneceğinin belirlenmesidir. İşin gerektirdiği niteliklere sahip kişilerin objektif kriterlere göre seçimi önem kazanmaktadır. İşe alınan kişiler aynı zamanda görevi, yetkilerini ve ast-üst ilişkilerini bilirler. Yer, Araç ve Yöntemlerin Belirlenmesi • Bireyin yaptığı iş, neleri gerektiriyorsa onu sağlamak gerekir. İşin niteliğine uygun, personelin başarısı ve sorumluluklarını yerine getirmesinde yardımcı olacak araç-gereç ve donanımların belirlenmesi bu açıdan önem kazanır.

Örgütleme İlkeleri • Amaç birliği ilkesi; organizasyonun her bölümünün işletmenin ana hedefini gerçekleştirmek üzere örgütlenmiş olmasını ifade eder. • Kumanda birliği ilkesi; her çalışanın tek bir üstten emir almasını ve ona karşı sorumlu olmasını ifade eder. • Yeterlilik ilkesi; maliyetleri düşürmek isterken organizasyonun işlevselliğini kaybetmemesi gerektiğini ifade eder. • İş bölümü ve uzmanlaşma ilkesi; iş bölümü gerçekleştirerek çalışanların belli bir alanda çalıştırılmasını ve verimlilik sağlanmasını ifade eder. • Görevlerin tanıtımı ilkesi; görevlerinin tam ve açık şekilde bilmesini ifade eder. organizasyon içerisindeki çalışanların • Basamakları sırası ilkesi; belirli işlerin gerçekleştirilmesi için birbiriyle ilişkilerin sırayla yapılmasını ve bunun çalışanları ast-üst ilişkisinde birbirine bağlamasını ifade eder.

Örgütleme İlkeleri • Yetki ve sorumluluk denkliği ilkesi; çalışana verilen sorumluluğun yerine getirilmesini sağlayacak aynı düzeyde yetkinin de verilmesini ifade eder. • İş, yetki, sorumluluk ve karşılıkların açık olarak belirlenmesi ilkesi; organizasyonda yer alan yöneticilerin yetki ve sorumlulukların karşısında hangi maddi ve manevi ödüllere sahip olacağını ifade eder. • Ayrıklık ilkesi; iş bölümü yapıldıktan sonra ilgili birim çalışanın işinin gerektirdiği kararları serbestçe alabilmesini ifade eder. • Yöneltme birliği ilkesi; bir işletmenin misyon ve vizyonunu gerçekleştirmeye dönük plan, program ve işletme politikalarının oluşturulması ve takip edilmesini ifade eder. • Değişebilirlik ilkesi; sosyal, teknolojik, biyolojik şartlardaki değişmelerde organizasyonun bu değişen çevre şartlarına uyum sağlayabilecek yapıda olmasını ifade eder. • Süreklilik ilkesi; organizasyon kademelerinde yer alan yönetici adaylarının yetiştirilerek işletmenin çevre şartlara uyum ve sürekliliğinin sağlanmasını ifade eder.

Örgütleme İlkeleri • Önderliğin kolaylaştırılması ilkesi; organizasyon yapısının ve yetki devrininin yöneticinin önderlik yeteneğini arttırmasını ifade eder. • Fonksiyonel benzerlik ilkesi; benzer işleri yapan çalışanların bir araya getirilerek bir fonksiyon altında etkin çalışması ifade eder. • Yönetim alanı ilkesi; yöneticileri kontrol edebilecekleri kadar astın bağlanmasını ifade eder. • Personeli işe yerleştirme ilkesi; kişiye göre işe yerleştirme değil, işe göre kişinin yerleştirilmesini ifade eder. • Fonksiyonel büyüme ilkesi; işletmelerin büyümesi ile yeni çalışanların istihdam edilmesini ve bunun da yatay ve dikey olarak yeni yönetim kademelerinin oluşmasını ifade eder. • Çapraz ilişkiler ilkesi; aynı kademede yer almakla birlikte fonksiyon olarak farklı iş bölümlerde çalışan yöneticilerin birbiriyle iletişime geçerek daha üst düzeye intikal etmeden işlerin yürütülmesini ifade etmektedir.

Örgütlerde Bölümlere Ayırma

Örgütlerde Bölümlere Ayırma Proje yöneticisi ile fonksiyonel yönetici arasında ast-üst ilişkisi bulmamakla birlikte yetkilerini bilgi ve yeteneklerinden almaktadır. Örneğin; hastaneler… Matris bölümlendirmede proje üretimlerde söz konusudur. Proje yöneticisi ve fonksiyonel yönetici arasında sorumluluk ve yetki paylaşımı söz konusudur. Proje yönetici; hangi işin, neden, hangi kalitede yapılacağına, neden, ne kadar bütçe ile yapılacağına karar verir ve bu alanda yetki ve sorumlulukları bulunmaktadır. Fonksiyonel yönetici ise; proje yöneticisi tarafından verilen işin nasıl yapılacağını ve fonksiyonel uzmanlık becerisinin ne kadarının projeye yansıtılacağının kararını verir.

Örgütlerde Bölümlere Ayırma

Örgütlerde Bölümlere Ayırma Takım temelli yapının amacı dikey yetkileri ve sorumluluğu mümkün olduğunca aşağı düzeylere çekerek organizasyonu yalın hale getirmektedir. Bu takımlar özerkliğe sahiptirler. • İşletme belirli görevleri yerine getirmek üzere çalışanlar arasından takımlar oluşturulur. • Emir-komuta ilişkileri yataydır. • Çeşitli bölümlerden uzmanlar farklı bölümlerdeki sorunlara çözüm getirmek veya belli görevlerin yapılması amacıyla bir takım olarak bir araya gelirler. • Ancak; bu takımlar görev yaptıktan sonra dağılmamaktadır, başlı başına organizasyonun örgütlenme biçimidir.

Örgütlerde Bölümlere Ayırma Şebeke esaslı bölümlendirme; dahili, dengeli ve dinamik şebeke olmak üzere örgütlenmelere yol açmaktadır.

Dahili Şebeke Organizasyonlar Dahili şebeke organizasyon, bir ana işletme bünyesindeki temel faaliyetler, aynı sahiplikteki diğer farklı işletmelerin konusu olmakta, böylece kaynakların tümü yine aynı bünyede kalmaktadır. İşletmenin üst yönetimi, sadece bu farklı işletmelerin faaliyetlerini koordine etme görevini üstlenmektedir. Belli bir faaliyette uzmanlaşan her işletme, piyasa disiplini içinde diğer işletmelerle input-output alışverişi içine de girmektedir. 28

Dahili Şebeke Organizasyon Modeli Üretim (A) Organizatörlük (A) Pazarlama (A) Satın alma (A) 29

Dahili Şebeke Organizasyonlar • Dahili şebeke organizasyonlara örnek olarak holdingler gösterilebilirler. Dahili şebekeyi oluşturan tüzel kişilikler aynı holding çatısı altında olmaktan gelen birliktelikle ihtiyaçlarına uygun temel yeteneğe sahip organizasyonlardan mal ve hizmet alımı yaparak dış kaynak kullanmış olurlar. Tüm faaliyetleri koordine eden organizatör şebeke üye aracılığı ile bu ilişkileri düzenlenmektedir.

Dengeli Şebeke Organizasyonlar Dengeli şebeke organizasyonlar lider işletmenin çeşitli mal veya hizmet ihtiyacına yönelik üretim yapan diğer organizasyonlarla birlikte oluşturduğu kümedir. Bu şebeke organizasyonda lider işletme özellikle ağı oluşturan diğer organizasyonlardan mal ve hizmet alımı yaparak onların müşterisi olmaktadır. 31

Dengeli Şebeke Organizasyon Modeli TEMİZLİK HİZMETLERİ LİDER İŞLETME (HASTANE) YEMEK HİZMETİ • Hastane işletmesi, diğer işletmelerle ticari alışveriş içinde ve ilgili işletmeler için önemli bir müşteri haline gelmektedir. İhtiyaçlarının çok büyük kısmını bu işletmelerden sağlayarak onların ayakta kalmasını sağlamakta. • Organizasyon modelindeki tüm işletmeler ayrı tüzel kişiliğe sahip olmanın yanında farklı sahipliklere aittir. Bu dengeli şebeke organizasyondan farkını ortaya koymaktadır. GÜVENLİK HİZMETLERİ 32

Dinamik Şebeke Organizasyonlar Dinamik şebeke organizasyonlar ise; şebekeyi oluşturan farklı tüzel kişiliklere sahip olması tamamen piyasa koşullarına uygun hareket ederek oluşmuşlardır. Dinamik şebeke organizasyonlar hemen dengeli şebekelerine benzemektedirler. Ancak aralarındaki fark ise; ‘lider organizasyon’ olmaması ve şebekeyi oluşturan organizasyonlar arası kontrat bağının piyasa mekanizmasının oluşturmuş olduğu atmosferde organizasyonların daha verimli ve karlı olma amacına yönelik olarak gerçekleşmesidir. Günümüzün artan uluslararası rekabeti, kalite anlayışı ve iletişimin gelişmesi, bu tür organizasyonların ortaya çıkması için uygun bir ortam yaratmış bulunmaktadır. 33

Dinamik Şebeke Organizasyon Modeli TEMİZLİK HİZMETLERİ Hastane YEMEK HİZMETİ • Hemen hemen Dengeli Şebeke organizasyona benzemektedir. Aralarındaki fark ise, Dengeli Şebeke organizasyonları gibi ‘Lider İşletme’ yoktur ve şebekeyi oluşturan organizasyonlar arasındaki kontrat bağı şebeke dışı işletmelerle de ticari bakımdan kurulabilir. Dolayısıyla tamamen piyasa mekanizmasının oluşturduğu atmosferde işletmelerin daha fazla kar elde etme amacına oluşan şebeke organizasyonlardır. GÜVENLİK HİZMETİ 34

Yönetim Fonksiyonu Olarak: Yöneltme • İşletmelerde yönetim işlevi planlama ile başlar, örgütleme ile güçlenir ve yöneltme ile devam eder. • Hatırlayacak olursak, planlama işlevi ile işletmenin gelecekte yapmayı planladığı faaliyetleri, kim, nerede, ne zaman gibi sorulara cevap arayarak planlamış; daha sonra örgütleme işlevi ile yapılacak işlere uygun kişiler, araç ve gereçler seçilmiş, işi yapacaklara yetki ve sorumlulukları verilmişti. • Şimdiki işlevimiz olan yöneltme sayesinde ise işletmede yer alan kişilere verilen görevleri en doğru ve verimli şekilde yapmaları için yönlendirme yapmak esastır. Kişilerin işlerini doğru yapması ise emir verebilmeye ve verilen emirlerin kabul edilip yerine getirilmesine bağlıdır. Bu sağlandığı zaman yöneltme fonksiyonu gerçekleşmiş olur.

İyi Bir Emrin ve Etkin Yöneltme Sisteminin Şartları İyi Bir Emrin Şartları; • • • Emrin yerine getirilebilir ve makul olması gerekir. Emir açık olmalıdır. Emir tam olmalıdır. Etkin Bir Yöneltme Sisteminin Şartları; • • • Personeli iyi tanımak gerekir. Takım ruhunu gerçekleştirmek gerekmektedir. Görev ve sorumlulukları yüklenecek nitelikte olmayan personeli işletmeden uzaklaştırmak. Personel ile işletme arasındaki ilişkileri yakından takip etmek. Yönetici, benliği ve kişiliği ile iyi bir örnek olmalıdır. Yönetici, personeli sürekli denetim altında tutmalıdır.

Etkin Bir Yöneltmenin Kavramları Motivasyon • • • Motivasyon, bir insanın belirlenmiş bir amaca doğru devamlı şekilde harekete geçmek için gösterdiği çabaların toplamıdır. Teşvik (motive) edilmeyen personelin yüksek bir performans göstermesi beklenemez. Personel çok çeşitli davranışlarda bulunabilir. Yönetici için önemli olan husus, personelin işletme hedefleri yönünde hareket etmeleridir. Motivasyonun iki önemli özelliği şudur: birincisi motivasyon kişisel bir olaydır. Birisini motive eden herhangi bir durum veya olay başkasını motive etmeyebilir. İkincisi motivasyon ancak insanın davranışlarında gözlenebilir. Yani motivasyon açısından önemli olan kişilerin uygun ortamda kendileri için anlamlı ve değerli işleri yapmalarıdır. Liderlik • Lider kelime anlamıyla yol gösteren, aydınlatan, ileriyi gösteren, birlikte çalıştığı kimselerin istek ve ihtiyaçlarını zamanında sezen yaratıcı kimsedir. Liderlik de, yapılması gerektiğine inandığı bir şeyi başkasına yaptırabilme becerisi ya da sanatıdır.

Etkin Bir Yöneltmenin Kavramları Liderlik Türleri • Etik Liderlik: Etik değerleri gözeten amaçlara ulaşmada her yolu meşru görmeyen ve vicdani sorumluluk duygusu gelişmiş liderdir. • Vizyoner Liderlik: Liderin geleceği öngörmesini ve gelişmelere karşı proaktif yaklaşımı benimsemesini ifade eder. Örgütü geleceğe taşıyabilecek kararları alan liderlik tipidir. • Öğrenen Liderlik: Hızlı değişen çevresel koşullarda organizasyonun durumlarda ders çıkartmasını sağlayan ve aynı zaman da kendisinin de öğrenen olduğu liderlik tipidir. Öğrenen organizasyonları meydana getiren liderlik tipi ifade eder. • Dönüşümcü Liderlik: Çalışanları değişim konusunda özendiren, onlara dönüşümün coşku ve heyecanını aşılayan liderlik tipidir.

Etkin Bir Yöneltmenin Kavramları İletişim • • • Kısa bir şekilde tanımlarsak iletişim, bilginin göndericiden alıcıya doğru, alıcı tarafından anlaşılacak şekilde iletilmesi olarak tanımlanabilir. Etkin bir iletişimi etkileyenler; algılama (bireyin anlamlandırması veya flitresi), iletişim kanalı (konferans, yazılı belge yüze iletişim vs. ), çevresel faktörler (gürültü vs. )dir. İşletmelerde ast-üst ilişkisi çerçevesinde tebligat gibi resmi belgelerler gerçekleşen biçimsel/resmi iletişim ve yine iletme içerisinde dedikodu, sohbet gibi biçimsel olmayan/gayri resmi iletişim söz konusudur. Güç • • Güç, birilerini etkileyebilme yeteneğidir. Tanımından da anlaşılabileceği gibi güç insanlar arası ilişkileri ifade eder. Güç, ancak başkalarıyla ilişki kurulduğu zaman ortaya çıkmakta veya ancak o zaman algılanmaktadır. Güçle beraber gelen bazı kavramlar vardır. Bunlar etkileme, otorite ve kuvvettir. Bir kişinin davranışını değiştirebilmeye etkileme, etkilemenin yasallaşması ve meşru haline otorite, gücün uygulanmasına da kuvvet denir.

Etkin Bir Yöneltmenin Kavramları Kaynakları Açısından Güç • Zorlayıcı güç: korkuya dayalıdır. Örneğin ceza zorlayıcı bir güçtür. • Yasal güç: astların üst kademelerden gelen isteklere uymaları gerektiğini düşünmelerini sağlayan güçtür. Örgüt yapısı içerisindeki konuma bağlı olarak elde edilen güçtür. • Ödüllendirme gücü: bir insan başkalarını ödüllendirebiliyorsa ödüllendirme gücüne sahiptir. Bir annenin çocuğunu ödüllendirmesi, bir üstün astını ödüllendirmesi örnek olarak verilebilir. • Uzmanlık gücü: bir kişinin sahip olduğu bilgi ve tecrübeden kaynaklanan güçtür. Burada kişi gücünü bilgi ve tecrübesinden elde etmektedir. • Benzeşim gücü ve karizmatik güç: bu güç kişilikle ilgilidir. Birey ne kadar karizmatik ve etkileyiciyse o kadar güçlüdür. • Ekonomik güç: Para ve mali kaynakları kontrol edebilme gücü demektir.

Yönetim Fonksiyonu Olarak: Kontrol • Kontrol (denetim), arzulanan amaçlara ulaşılıp ulaşılmadığını veya hangi ölçüde ulaşıldığını araştırmak, gerektiğinde düzeltici tedbirler almaktır. Kontrolün özellikleri şu şekilde sıralanabilir; Ø Kontrol amaca ve planlara dayanmalıdır. Burada kontrol edilen unsur, işletme amaçlarını gerçekleştirmek için yapılan planlara ne kadar uyulup uyulmadığıdır. Ø Kontrol mekanizmaları, işletmeye ve kontrol edilen faaliyetlerin ihtiyaçlarına bağlı olarak geliştirilmiştir. Ø Kontrol yöntemleri esnek olmalıdır. Ø Kontrol, tarafsız, uygun maliyetli, kapsayıcı olmalı ve amaca hizmet etmelidir. Ø Kontrol sürecinin sonucunda düzeltici önlemler alınmalıdır. Hatalar ve hataların nedeni tespit edilmelidir.

Kontrol Sürecinin Evreleri

Etkin Bir Denetim Sisteminin Özellikleri • • • Denetimin genel amacı işletmenin amaçlarına ulaşmasını kolaylaştırmaktır. Denetim ilgili faaliyetin gerek ve ihtiyaçlarını aksettirmelidir; organizasyon içindeki her bölümün kendi koşulları altında denetimin gerçekleştirilmesini ifade eder. Denetim esnek olmalıdır; değişen çevre şartlarına göre politika, plan ve programlar değişebileceği için her zaman aynı denetim kriterlerinin kullanılamayacağını ifade etmektedir. Organizasyon işletmede biçimsel ilişkileri saptadığı kadar, yönetim fonksiyonlarının uygulandığı yerlerdir. Denetim ileri bakmalıdır; işletmenin genelinde olduğu gibi denetiminde de en az maliyetle gerçekleştirilmesini ifade eder. Denetim tarafsız olmalıdır. Denetim düzeltici tedbirleri almalıdır. Denetim kapsayıcı olmalıdır; denetimin örgütün tüm birimlerini kapsamasını ifade eder. Denetim sık gözden geçirilmelidir. Denetim anlaşılabilir olmalıdır; denetimi gerçekleştirecek olanların ve denetime tabi olanların hangi standart veya başarı kriterine göre denetimin gerçekleşeceğini bilmesini ifade eder.

• Hazırlanma düzeyi açısından plan türleri nelerdir, açıklayınız. • Kısaca örgütleme sürecini açıklayınız. • Örgütleme ilkeleri nelerdir, kısaca yazınız. • Kısaca kontrol sürecini açıklayınız. • Güç, otorite, kuvvet, etkileme kavramlarını kısaca yazınız. • Kaynakları açısından güç türleri nelerdir, kısaca açıklayınız.