Ynetim Biliim Sistemleri DJTAL LETMEY YNETME 12 BASIMDAN
Yönetim Bilişim Sistemleri DİJİTAL İŞLETMEYİ YÖNETME, 12. BASIMDAN ÇEVİRİ Bölüm 5 ENFORMASYON TEKNOLOJI SI (ET) ALTYAPISI VE GELI S MEKTE OLAN TEKNOLOJI LER © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Öğrenme Hedefleri • ET altyapısını ve bileşenlerini tanımlamak • ET altyapı evriminin safhalarını ve teknoloji gelişimini belirlemek ve tanımlamak • Çağdaş bilgisayar donanım platform eğilimlerini değerlendirmek • Çağdaş yazılım platform eğilimlerini değerlendirmek • ET altyapısı yönetimi ve yönetim çözümleri konusundaki zorlukları değerlendirmek 2 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER BART Yeni Bir ET Altyapısı ile Hızlanmakta • Problem: Eskimiş sistemler zamanında kararlar için yeterince hızlı bir şekilde enformasyon verememektedir; 7/24 faaliyetler için çok güvenilmezdir • Çözümler: Değiştirilen ve yükseltilen donanım ve yazılım ve kullanılan ileri teknoloji – Şebeke (Grid) bilgi işlem – Sanallaştırma – Yaprak sunucular • Bilgisayar enerji kullanımını azaltarak ve hizmetleri moderleştirerek; kaynakların daha etkin kullanımında ET’nin rolünü göstermektedir 3 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı • ET altyapısı: – Kurumların belirli enformasyon sistemleri uygulamaları için bir platform sağlayan paylaşılan teknoloji kaynağı – İşletme çapında hizmetler: • • • Bilgi işleme hizmeti sağlayan bilgi işlem platformu Telekomünikasyon hizmeti Veri yönetimi hizmeti Yazılım uygulama hizmeti Fiziksel tesislerin yönetimi hizmeti ET yönetimi, standartları, eğitimi, araştırma ve geliştirme hizmeti – “Hizmet platformu” bakış açısı yatırımların değerinin anlaşılmasını kolaylaştırır 4 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı İŞLETMELER ARASINDA BAĞLANTILAR, ET ALTYAPISI VE İŞLETME YETKİNLİKLERİ ŞEKİL 5 -1 5 İşletmenin; müşterilerini, tedarikçilerini ve çalışanlarını destekleme becerisi olan işletme hizmetleri, ET altyapısının doğrudan bir işlevidir. İdeal olanı, bu altyapının işletmenin işletme ve enformasyon sistemleri stratejisini desteklemesidir. Yeni enformasyon teknolojileri, müşterilere sağlanan hizmetlerine olduğu kadar işletme ve ET stratejileri üzerinde de güçlü bir etkiye sahiptir. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı • ET altyapısının gelişimi – Kurumsal bilgi işlem dönemi: 1992 - halen • İnternet standart ve uygulamaları ile farklı ağları birbirine bağlayan ağ standartları ve yazılım araçlarına döndü – Bulut ve mobil bilgi işlem dönemi: 2000’den günümüze • Bilgi işlem kaynakları (bilgisayarlar, depolama cihazları, uygulamalar ve hizmetler) havuzuna ağ üzerinden (çoğunlukla internette) ulaşılmasını sağlayan bir bilgi işlem modelini ifade etmektedir • Bilgi işlemin en hızlı gelişen şekli 6 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı ET ALTYAPISI GELİŞİMİNİN AŞAMALARI (devam) Burada ET altyapı gelişiminde beş dönemin her birindeki sistem yapılanmasının karakteristikleri gösterilmektedir. ŞEKİL 5 -2 7 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı • Altyapı gelişiminde teknoloji desteği sağlayıcılar (devam) – Metcalfe’nin kanunu ve ağ ekonomisi • Ağdaki üye sayısının büyümesiyle doğrusal olarak, tüm sistemin değeri üstel ve üye sayısı artışına bağlı olarak sürekli büyümektedir • Ağ üyeleri arttıkça daha çok kişi kullanmak isteyecektir (ağ erişim talebi artar) 8 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı • Altyapı gelişiminde teknoloji desteği sağlayıcılar (devam) – Azalan iletişim maliyetleri ve internet • Dünya çapında tahminen 1. 5 milyar insanın internet erişimi var • İletişim maliyetleri çok küçük değerlere düşer ve sıfıra yaklaşırsa, iletişim kullanımı ve bilgi işleme imkanları patlar 9 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı İNTERNET İLETİŞİM MALİYETLERİ ÜSTEL OLARAK DÜŞÜYOR ŞEKİL 5 -8 10 İnternet popülasyonundaki büyümenin bir nedeni internet bağlantısı ve tüm iletişim maliyetlerinin hızlı düşüşüdür. İnternet erişiminin kilobit başına maliyeti 1995’den beri üstel olarak azalmaktadır. Dijital abone hattı ve kablo modemler bir kilobitlik iletişimi 2 sentlik perakende ücretle sağlamaktadırlar. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı • Altyapı gelişiminde teknoloji desteği sağlayıcılar (devam) – Standartlar ve ağ iletişimi • Teknoloji standartları: – Ürünlerin uygunluğunu ve ağla iletişim sağlama becerileri – Güçlü ölçek ekonomileri serbest bırakır ve üreticilerin bir standarda bağlı ürünlere odaklanmaları ile fiyatlar düşer 11 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Altyapı Bileşenleri • ET altyapısı 7 ana bileşenden oluşmaktadır. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 12 Bilgisayar donanım platformları İşletim sistemi platformları Kurumsal yazılım uygulamaları Veri yönetimi ve depolama Ağ/ telekomünikasyon platformları Internet platformları Danışmanlık ve sistem bütünleştirme hizmetleri © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER ET Altyapısı ET ALTYAPISI EKO-SİSTEMİ Bir işletmede ahenkli bir altyapının sağlanması için koordine edilmesi gereken yedi temel bileşen vardır. Burada listelenenler temel teknolojiler ve her bileşenin tedarikçileridir. ŞEKİL 5 -9 13 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Altyapı Bileşenleri • Bilgisayar donanım platformları – Sunucu makineleri • Masaüstü bilgisayar, mobil araçlar– PDA’lar, laptoplar – Sunucular • Yaprak sunucular: ultra ince, raflarda saklanan bilgisayar – Anabilgisayar: • IBM anabilgisayarı, binlerce küçük yaprak bilgisayar kullanma yeteneği – En büyük çip üreticileri: AMD, Intel, IBM – Lider işletmeler: IBM, HP, Dell, Sun Microsystems 14 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Infrastructure Components • İşletim sistemi platformları – İşletim sistemi • Sunucu seviyesi: % 75 Windows; % 25 Unix ya da Linux • Kullanıcı seviyesi: – % 90 Microsoft Windows (XP, 2000, CE, gibi) – El cihazları işletim sistemi (Android, i. Phone işletim sistemi ) – Bulut bilgi işlem işletim sistemi (Google - Chrome işletim sistemi) • Kurumsal yazılım uygulamaları – Kurumsal uygulama sağlayacıları: SAP ve Oracle – Arayazılım sağlayacıları: BEA 15 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Şebeke bilgi işlem – Sanal süper bilgisayar yaratmak amacıyla coğrafi olarak birbirlerinden uzak olan bilgisayarların tek bir ağ üzerinden işlem güçlerinin birleştirilmesidir – Maliyet tasarrufu, hız ve çeviklik sağlar • Sanallaştırma – Tek bir fiziksel kaynağın (sunucu veya depolama aygıtları gibi) kullanıcıya birden çok mantıksal kaynak olarak görünmesine olanak verir (Örneğin, bir sunucu veya ana bilgisayarın farklı makineler olarak hareket ederek birçok farklı işletim sistemini aynı anda çalıştırabilmesi). – Donanım ve güç harcamalarını azaltır – Donanım yönetimi merkezileşir 16 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Bulut bilgi işlem – İhtiyaç duyulan kaynağın fiziksel konumuna veya kullanıcıların kendi konumlarına bağlı kalmaksızın kullanıcıların elde etmesine imkân tanır • Bir hizmet olarak altyapı • Bir hizmet olarak platform • Bir hizmet olarak yazılım – Bulut kamu veya özel olabilir – İşletmelerin ET yatırımlarının en aza indirgenmesine imkan verir – Sakıncaları: güvenlik ve güvenilebilirlik 17 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Yeşil bilgi işlem – Bilgisayarlar, sunucular ve bunlarla ilgili monitör, yazıcı, depolama aygıtları, ağ ve iletişim sistemleri gibi araçların tasarımı, üretimi, kullanımı ve atılmasının çevre üzerindeki etkisini en aza indirmeyi pratik ve teknolojik olarak ifade eder • Otonom bilgi işlem – kendilerini yapılandıran, optimize eden ve ayarlayan, bozulduğu zaman kendilerini onaran ve dışarıdaki davetsiz misafirlere ve kendine zarar vermeye karşın kendilerini korumak için geliştirilmiş endüstri çapında bir çabadır – Otomatik virüs güncelleme yazılımları gibi; Apple ve Microsoft ikisi de otomatik güncelleme kullanır • Yüksek performans ve güç tasarruflu işlemciler – Çok çekirdekli işlemci 18 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Linux ve açık kaynak yazılımlar – Açık kaynak yazılım: dünya çapında yüz binlerce programcı bir topluluk tarafından üretilmiştir – Linux: Açık kaynak kodlu işletim sistemi • Web için yazılımlar – Java: • Nesne-tabanlı programlama dili • İşletim sistemi, bağımsız işlemci – Ajax • Asenkron Java. Script ve XML • bir istemci ve sunucuya sayfanın yeniden yüklenmesine gerek kalmadan küçük değişiklikler yapma imkânı sağlar 19 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Web Hizmetleri – Web standartları ve dilleri kullanarak veri değişimi sağlayan yazılım bileşenleri – XML: Genişletilebilir İşaretleme Dili • HTML’den daha güçlü ve esnek • Etiketleme bilgisayarlara otomatik veri işleme izni verir – SOAP: Basit Nesne Erişim Protokolü • veri ve talimatların birinden diğerine aktarılmasını sağlayan uygulamalarda mesajların yapılandırılması için bir dizi kurallardır – WSDL: Web Hizmetleri Tanımlama Dili • Web hizmet ve yeteneklerinin tanımlandığı çerçevedir – UDDI: Evrensel Açıklama, Keşif ve Bütünleştirme • Web hizmetleri dizini 20 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Hizmet odaklı mimari (SOA) – Birbirleriyle haberleşen çalışan yazılım uygulamaları oluşturmak için kendine yeten hizmetler grubudur – Yazılım geliştiriciler bu hizmetleri gerektiğinde diğer uygulamaları bir araya getirerek diğer birleşmelerle yeniden kullanır • Örnek: Bir işletmede basılı fatura hesaplama ve gönderme için “fatura hizmeti”. – Dollar Rent A Car • Southwest Havayolu’nun web sayfası kullanılarak çevirimiçi rezervasyonu yapılabilmesi 21 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri – Yazılım için üç dış kaynak: 1. Yazılım paketleri ve kurumsal yazılım 2. Dış kaynak yazılım – İç: » Öncelikle arayazılım için entegrasyon hizmeti ve yazılım desteği – Denizaşırı: » Dış kaynaklı yeni programlar artmasına rağmen öncelikle alt düzey bakım, veri girişi ve çağrı merkezi operasyonları 22 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri (devam) 3. Bulut tabanlı yazılım hizmeti • Hizmet olarak yazılım (Saa. S) • İnternet üzerinden web tarayıcısı ile ulaşılır • bireyler ve küçük işletmeler için ücretsiz veya düşük maliyetli araçlara ek olarak, kurumsal yazılım ve diğer karmaşık işletme fonksiyonları, büyük ticari yazılım satıcıları hizmetleri • Kullanıcı her alışveriş veya abonelik için ödeme yapar • Örneğin: Salesforce. com • Hizmet Seviyesi Anlaşması (HSA): servis sağlayıcılarla yapılan resmi anlaşma 23 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri İŞLETME YAZILIMININ DEĞİŞEN KAYNAKLARI 2010 yılında, ABD işletmeleri yazılım için 291 milyar USD üzerinde harcama yapacaktır. Bunun yaklaşık yüzde 40’ı (116 milyar USD) ya kurumsal yazılım satıcılarının sattığı işletme çapında uygulamalar ya da bireysel başvurularla hizmet sağlayıcının kiraladığı veya sattığı yazılım modülleri işletme dışından kaynaklarla karşılanmış olacaktır. Başka bir yüzde 10 (29 milyar USD) yazılım hizmeti satıcılarına çevrimiçi bulut tabanlı bir hizmet olarak harcanmaktadır. ŞEKİL 5 -11 24 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri • Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri (devam) – Mashup • iki veya daha fazla çevrimiçi uygulamanın birleştirilmesi (Google Maps) – Uygulamalar • internet üzerinden dağıtılan ve bilgisayarınızda veya cep telefonunuzda internet ile çalışan küçük yazılım parçalarıdır – i. Phone, Black. Berry, Android • Genellikle internet üzerinden dağıtılır 25 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Yönetim Konuları • Platform ve altyapı değişimi ile başa çıkmak – İşletme büyüdükçe veya küçüldükçe ET esnek ve ölçeklendirilebilir olmalıdır – Ölçeklendirme: • çok sayıda kullanıcıya bir bilgisayar, ürün ya da sistemi bozulmadan hizmeti genişleterek sunabilme yeteneği – Mobil bilgi işlem ve bulut bilgi işlem için • Yeni politika ve yöntemlere gereksinim • Bilgi işlem çalışması ve yazılım ihtiyacının karşılanması için sözleşmeye dayalı anlaşma 26 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Yönetim Konuları • Yönetim ve Yönetişim – ET altyapısını kim kontrol ediyor? – ET bölümü nasıl örgütlenmeli? • Merkezi – Merkezi ET bölümü karar alır • Merkezsiz – ET iş bölümleri kendi kararlarını alırlar – Altyapı harcamaları iş birimleri arasında nasıl tahsis edilecektir? 27 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Yönetim Konuları • Akıllı altyapı yaptırımları yapma – Teknoloji Varlıklarına Toplam Sahip Olma Maliyeti • Kira – satın alma – Toplam sahip olma maliyeti (TCO) • Doğrudan ve dolaylı maliyetlerin analizi • Donanım ve yazılım satın alma maliyetleri hesabı TCO’da sadece yaklaşık yüzde 20’dir • Diğer maliyetler: Kurulum, eğitim, destek, çalışmama süresi, altyapı, mekan ve enerji • TCO bulut bilgi işlem kullanılarak, donanım ve yazılım kaynaklarında daha çok merkezileşme ve standartlaşma ile azaltılabilir 28 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Yönetim Konuları • ET Altyapı yatırımı için rekabeti etkileyen güçler modeli 1. 2. 3. 4. 5. İşletmenizin hizmetleri için piyasa talebi İşletmenizin iş stratejisi İşletmenizin ET stratejisi, altyapısı ve maliyeti ET değerlendirmesi Rakip işletme hizmetleri 6. Rakip işletme ET altyapı yatırımları 29 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER Yönetim Konuları İŞLETME YAZILIMININ DEĞİŞEN KAYNAKLARI ŞEKİL 5 -12 30 “İşletmemizin ET altyapısına ne kadar harcaması gerekir? ” sorusunu yanıtlamak için altı faktörü kullanabilirsiniz. © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the publisher. Printed in the United States of America. Copyright © 2011 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall 31 © Nobel Akademik Yayıncılık 2011
- Slides: 31