YETKNLK DNEM YALILIK DNEM Yetikinlik kavram bebeklik ocukluk

YETİŞKİNLİK DÖNEMİ YAŞLILIK DÖNEMİ • Yetişkinlik kavramı bebeklik, çocukluk ve ergenlik kavramları kadar net ve somut olmamakla birlikte Latincede yer alan büyümek fiilinden türemiştir. • Toplumda yetişkin kişinin fiziksel ve ruhsal açıdan olgunlaşmış olduğu kabul edilir. • Yetişkin kavramı toplumdan topluma farklılık gösterir

YETİŞKİNLİK DÖNEMİ İlk Yetişkinlik 20 -30 Yaş Orta Yetişkinlik 40 -50 Yaş Son. Yetişkinlik (Yaşlılık) +…Yaş

İLK YETİŞKİNLİK DÖNEMİ

İlk Yetişkinlik Döneminin Özellikleri • Yetişkinler 25 -30 yaşlardaen üst kas düzeyine erişir. • Bu dönemde iletişim kurma becerisi görme, işitme, dokunma, tat alma ve koklama becerilerine bağlıdır. • (Fiziksel güç)Hız, eşgüdüm, güç, dayanıklılık tepe noktasındadır

• Duyular dönemin başında olduğu gibi sonunda da fonksiyonel açıdan sıkıntı görülmez. • Bu dönemin sonuna doğru kadınları üreme sistemi ile ilgili erkeklerin ise sindirim sistemi ile ilgili sorunlar yaşadığı görülür • Yetişkinin düşünce yapısının akılcı ve pratik olduğu görülmektedir.

• Evlilik, okul, askerlik, bir iş arama, aile ve toplumla yeni bir ilişki kurma gibi çeşitli bireysel ve toplumsal görevleri bulunmaktadır. • Zamanlarının ve enerjilerinin çoğunu aileye ayırırlar

• Genç yetişkinlikte aile yaşantısı dışında yaşayanlarda bulunmaktadır. • Ör; Hiç evlenmemiş yetişkinler, önceden evli olup ayrılanlar v. b. • Sevme ve çalışma gibi alanlar yetişkinlik yıllarının temelini oluşturur • Erikson’un ‘üretkenliğe karşı durgunluk’ ve ‘yakınlığa karşı yalıtılmış’ evreleri çalışma yaşamına denk gelmektedir

• Yetişkinlikte ahlaki düşünce yapısı oluşmamaktadır. • Yetişkinlikte ahlak gelişimi var olan ahlak kurallarının bütünleşmesi ve uygulanmasıdır.

ORTA YETİŞKİNLİK DÖNEMİ

• İnsanların kişisel, sosyal ve ekonomik açıdan en üst seviyede oldukları 35 yaştan emekliye ayrıldıkları 65 yaşına kadar geçen dönemdir. • Toplumun bazı kesimlerde orta yetişkinlik yılları yaşlılığa ve ölüme giden sürecin başlangıcı olarak görülür ve kimse 40 yaş üstünü kolay kabullenmez

• Fiziksel açıdan bu yıllar derinin kırışmaya, saçların aklaşmaya, cinsel gücün azalmaya başladığı, organların çalışmasında aksamaların görüldüğü dolayısıyla yüksek tansiyon, kalp problemlerinin görüldüğü kilo almanın sürekli olduğu görülmektedir. • İş ve Meslekte en yüksek noktaya ulaşılmıştır.

Orta Yetişkinlik Dönemi Bu dönemde görme, işitme gibi bazı fiziksel değişimler oluşur. Tat alma duyusundaki azalma 50 yaş sonrası belirginleşir • Hareket alanıda belirgin azalma dikkati çeker • Orta yetişkinlikte hem erkeklerde hemde kadınlarda bir takım değişimler yaşanır

• Kadınlar östrojen hormonunun durması ve yumurtlama sürecinin sona ermesiyle Kadın Yaş Dönümüne yani Menopoz’a girerler • Erkek Yaş Dönümü ise erkek üretkenliğinin kademe azalması olarak ifade edilebilir

• Orta yetişkinlik yılları aile ilişkilerinin en zengin olduğu yıllardır. • Çocukların üniversiteye başlaması nedeniyle para harcamalarının yeniden düzenlendiği dönemdir. • Bu dönemde boşanma ve yeniden evlenme görülür • Ancak yeniden evlenme genç yetişkinlikteki kadar yaygın değildir.

• Emeklilik orta yıllardan yaşlılığa geçişi belirleyemektedir. Emeklilik çalışmanın sona ermesiyle boş zaman döneminin başlangıcıdır. • Emekliye ayrılma çoğu kez sağlık sorunları nedeniyle olmakta şayet sağlık sorunu yok ise tekrar işe girme girişimlerinde bulunabilir

• Emeklilik yaşamının ortaya çıkaracağı sorunlar ekonomik, sosyal ve kültürel özeliklerle ilişkilidir. • Kişinin emekliliğe kendini hazırlaması önemlidir kişiler hazırlık yapmaz ise kendilerini boşlukta hissederek işe yaramaz olarak görebilirler

• Ergenlik ve ilk yetişkinlik dönemlerini özler • Hayata bakış açısı ve değer yargıları farklılaşmıştır. • Hayatı geçmiş ve gelecek olarak sınıflandırır. . • Psikolojik açıdan bir dönüm noktasıdır.

SON YETİŞKİNLİK DÖNEMİ (YAŞLILIK)

• Bu dönem 65 yaş ve sonrasını kapsamaktadır. • Yaşlılığa bağlı fiziksel değişimler (görme, işitme duyusundaki azalmalar v. b. ) iletişimi etkiler • Yaşlılıkta güçde azalma dolayısıyla kemiklerde gevreklik görülür. Kemikler kolay kırılır • Yaşlılarda Parkinson hastalığı, titremeler, güçsüzlük, uyku bozukluğu, Alzheimer v. b. Sorunlar görülebilir.

• Yaşlılık dönemi bilgi birikiminin olduğu bir dönemidir. • Tecrübe sayesinde daha iyi karar verirler. • Aile üyeleri için bir destek kaynağıdır. • Akraba ve arkadaş çevreleri geniştir. • Aileye genç kuşaklar eklenmektedir. • Yaşamın anlamını daha derin yorumlarlar.

• Yalnız yaşama eğilimine karşın bir çok yaşlı akraba veya ahbaplarına yakın yaşamak ister • Yaşlılarla sık birlikte olarak onların bizim için değerli olduklarını hissettirmeliyiz

• Kaynaklar • Onur, B. 200. Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. 5. Baskı. Ankara. İmge Kiabevi.

ÇOCUK GELİŞİMİNDE KURAMLAR VE KARŞILAŞTIRILMASI

Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramındaki Temel Kavramlar Örgütleme (Organizasyon) Adaptasyon (Uyum) Şema Dengeleme

• Piaget’e göre bütün insanlar aynı dönemlerden aynı sıra ile geçerler. Bu dönemler belirli yaşlarla ilişkilidir. Ancak tüm çocuklar için kesin bir yaştan bahsetmek mümkün değildir.

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı Duyu - motor dönem (0 -2 yaş) İşlem öncesi dönem (2 -7 yaş) Somut işlemler dönemi (7 -11 yaş) Soyut işlemler dönemi (11 yaş ve üzeri)

Erikson’un Psiko-Sosyal Gelişim Kuramı • Erikson’a göre; kişilik doğumla birlikte başlayıp, olgunluğa ve ölüme kadar giden yaş aralığı içinde gelişimini sürdürür, tüm gelişim dönemleri kendine özgü önem ve kritik değer taşır ve yaşam boyu gelişim ilkesini vurgular.

Erikson’un Psiko-Sosyal Gelişim Evreleri Güvene Karşı Güvensizlik (0 -1 yaş) Bağımsızlığa Karşı Utanma ve Şüphecilik (2 -3 yaş) Girişkenliğe Karşı Suçluluk Duyma (4 -6 yaş) Başarıya Karşı Aşağılık Duygusu (7 -11 yaş) Kimlik Kazanmaya Karşı Rol Karmaşası (12 -18 yaş Dostluk Kazanmaya Karşı Yalnız Kalma (19 -40) Üretkenliğe Karşı Duraklama (40 -65 yaş) Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (65 yaş ve üstü)

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı • Freud’a göre ilk çocukluk yıllarında geçirilen yaşantının kişilik gelişiminde önemi büyüktür. Kişiliğin normal gelişimi için her dönemde bireyin temel gereksinimlerinin doyurulması gerekir. İd Süper ego Ego

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı Oral Dönem (0 -1 yaş) Anal Dönem (1 -3 yaş) Fallik Dönem (3 -6 yaş) Gizil Dönem (6 -16 yaş) Genital Dönem (12 -18 yaş)

• Freud, yaşamın ilk yıllarına büyük bir önem vermiş bir kuramcıdır. Freud kuramını ergenliğin sonuna kadar ele alırken, Erikson yaşam boyu açıklamıştır. • Piaget’e göre çocukların kendilerine has zihinsel işleyişleri ve bakış açıları vardır. Piaget, zihinsel ve bilişsel süreçlerin çocuğun dünyayı anlamasında etkili olduğunu vurgular.

• Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı, gelişimin farklı dönemlerinde çocuklardan neler beklenebileceği hakkında bilgi verir.

Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı Erikson’un Psiko-Sosyal Gelişim Kuramı Güvene Karşı Duyu - motor dönem Güvensizlik Bağımsızlığa Karşı Utanma ve Şüphecilik İşlem öncesi dönem Girişkenliğe Karşı Suçluluk Duyma Başarıya Karşı Aşağılık Somut işlemler dönemi Duygusu Kimlik Kazanmaya Karşı Soyut işlemler dönemi Rol Karmaşası Dostluk Kazanmaya Karşı Yalnız Kalma Üretkenliğe Karşı Duraklama Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı Oral Dönem Anal Dönem Fallik Dönem Gizil Dönem Genital Dönem

Kaynaklar • Aral, N. ve Baran, G. (2011). Çocuk Gelişimi. Ankara: YAPA Yayınları • Köksal Akyol, A. (2015). Bilişsel Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Edt. : Ayten Ulusoy. Ankara: Anı Yayıncılık • Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Gönül Yayıncılık. • Onur, B. 200. Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. 5. Baskı. Ankara. İmge Kiabevi.