YET OKO yets ulike deler og deres funksjoner

ØYET OKO Øyets ulike deler og deres funksjoner Budowa i funkcje oka Laget av Svein Olav Aarvik, Hammartun skole

Øyets anatomi Anatomia oka Laget av Svein Olav Aarvik

Hornhinnen (Cornea) Rogówka Hornhinnen er øyets vindu mot omverdenen. To okno oka na świat. Ø Hornhinnen er fem millimeter tykk og består av fem lag. Ma 5 mm grubości i składa się z 5 warstw. Ø Det ytterste laget kalles epitelet. Det gir hornhinnen en glatt, blank overflate som beskytter øyet mot ytre skader. Warstwa zewnętrzna to nabłonek. Chroni on oko przed uszkodzeniem i zapewnia gładką powierzchnię. Ø Hornhinnen bryter lysstrålene som treffer den. Rogówka załamuje promienie świetlne, które w nią trafiają. Ø Laget av Svein Olav Aarvik

Pupillen Źrenica Ø Pupillen er den sorte sirkelen i øyet. To czarne kółko w środku oka. Ø Det meste av lyset som treffer pupillen absorberes av vev på innsiden av øyet. Większość wpadającego przez źrenicę światłą jest pochłaniane przez tkankę wewnątrz oka. Ø Pupillen regulerer lysmengden inn i øyet. Den bli liten i sterkt lys og stor når det er mørkt. Źrenica reguluje ilość światła przenikającą do oka. W silnym świetle jest mała, a powiększa się w ciemności. Ø Pupillen reguleres av muskler som ikke er viljestyrte. Źrenicę poruszają mięśnie niezależne od siły woli. Laget av Svein Olav Aarvik

Linsen Soczewka Linsen hjelper oss å fokusere. Soczewka skupia promienie światła Ø Linsen er konveks, den krummer utover. Den samler lysstrålene til bilde bak i øyet, på netthinnen. Soczewka jest wypukła, czyli wygina się na zewnątrz. Skupia ona promienie światła z tyłu oka na siatkówce. Ø Vi kan ikke regulere linsen frem og tilbake som i et kamera for å få et skarpt bilde. Det gjøres i stedet ved at linsa strammes eller slakkes ved hjelp av muskler. Soczewki nie da się regulować kręcąc nią jak w aparacie fotograficznym, by uzyskać ostry obraz. To mięśnie w oku naciągają ją i poluzowują. Ø Laget av Svein Olav Aarvik

Netthinnen Siatkówka Netthinnen består av tusenvis av sanseceller som fanger opp lys. Bildet vi får, er opp/ned. Siatkówka słada się z tysięcy światłoczułych komórek. Obraz na siatkówce jest odwrócony „do góry nogami”. Ø Sansecellene er forbundet med nerveceller som samles bakerst i øyet og danner synsnerven. Det opp/ned bildet vi får bearbeides av hjernen, slik at det kommer riktig vei. Komórki światłoczułe są połączone z komórkami nerwowymi, które tworzą nerw wzrokowy położony z tyłu oka. Ø Stedet i netthinnen som synsnerven går ut fra, kalles den blinde flekken. Nerw wzrokowy usadowiony jest w siatkówce, w miejscu które nazywa się plamka ślepa. Ø Laget av Svein Olav Aarvik

Senehinnen og årehinnen Twardówka i naczyniówka Senehinnen er den ytterste hinnen i øyet. Det er et seigt beskyttende bindevev. (Det hvite i øyet. ) Twardówka to zewnętrzna ochronna powłoka oka. Ma kolor biały. Ø Senehinnen Twardówka: l bevarer øyeeplets form (nadaje gałce ocznej kształt) l gir feste for muskler (przytwierdzone są do niej mięśnie) l er hvit med et nettverk av blodårer (jest biała i widać na niej żyłki) Ø Årehinnen er mørkebrun eller svart. Den består av kapillærårer som transporterer oksygenrikt blod, næringsstoffer, karbondioksid og avfallsstoffer ut eller inn i øyet. Naczyniówka jest ciemnego koloru. Składa się z naczyń włosowatych, które transportują tlen i substancje odżywcze do oka oraz dwutlenek węgla i produkty przemiany materii z oka. Ø

Synsnerven Nerw wzrokowy Ø Ø Ø Synsnerven er nervetråder som forbinder øyet med hjernen. Nerw wzrokowy łączy oko z mózgiem. Synsnerven er ca. 4, 5 cm lang. Ma on około 4, 5 cm długości. Synsnerven ”transporterer” impulsene som formes på netthinna til hjernen. Przewodzi on impulsy tworzące się na siatkówce do mózgu. I hjernens synssenter tolkes så disse impulsene, og blir til det vi ser. W ośrodku wzroku w mózgu impulsy te są przetwarzane na obraz, który widzimy. Synssentret ligger lengst bak i hjernen. Ośrodek wzroku położony jest w tylnej części mózgu. Vi kan godt si at vi ”ser” med hjernen. Vi kan jo ikke oppleve noe bilde før hjernen har tolket impulsene som netthinnen har sendt fra seg. Można powiedzieć, że „widzimy” za pomocą mózgu. Nie zobaczymy żadnego obrazu, dopóki mózg nie otrzyma impulsu z siatkówki. Laget av Svein Olav Aarvik

Staver og tapper Pręciki i czopki Ø Ø Ø Tapper og staver er sanseceller på netthinnen som oppfatter lys og farger. Czopki i pręciki to komórki odbierające światło i barwy. Stavene oppfatter gråtoner, svart og hvitt. De er følsomme for lys og brukes når det er mørkt. Pręciki odbierają odcienie szarości, czerń i biel. Są światłoczułe i działają w ciemności. Tappene oppfatter farger og brukes når det er lyst. Czopki odbierają kolory i są używane, kiedy jest jasno. Stavene ligger i netthinnens ytterkanter. Tappene finnes i den gule flekken, i midten av netthinnen. Pręciki leżą na obrzeżach siatkówki, zaś czopki są położone w tzw. plamce żółtej. Det finnes ca. 6 millioner tapper i øyet og 130 millioner. W oku jest około 6 milionów czopków i 130 milionów pręcików. Laget av Svein Olav Aarvik

Nærsynthet Krótkowzroczność Nærsynthet betyr at bildet blir skarpt før det kommer til netthinna. Krótkowzroczność oznacza, że obraz uzyskuje ostrość zanim padnie na siatkówkę Ø Nærsynthet vil si at bildet man ser, blir skarpt og tydelig på nært hold. Bildet blir uklart og dårlig på lengre avstand. Z bliska widzimy ostro, zaś przedmioty dalej położone, są zamazane. Ø Laget av Svein Olav Aarvik

Når man er nærsynt trenger man briller/linser med konkav linse Osoby krótkowzroczne potrzebują soczewki wklęsłej En konkav linse er en spredelinse. Soczewka wklęsła rozprasza promienie. Ø Lysstrålene spres slik at det dannes et klart bilde på netthinna. Promienie rozproszone są w ten sposób, że na soczewkę pada ostry obraz. Ø Slike briller kalles minusbriller. Takie okulary/soczewki nazywamy ujemnymi. Ø Laget av Svein Olav Aarvik

Langsynthet Dalekowzroczność Ø Langsynthet betyr at bildet blir skarpt etter at det kommer til netthinna. Dalekowzroczność oznacza, że obraz staje się ostry za siatkówką. Ø Langsynthet vil si at bildet man ser, blir skarpt og tydelig på langt hold. Bildet blir uklart og dårlig på kort avstand. Osoby dalekowzroczne widzą ostro to, co znajduje się daleko, natomiast przedmioty połóżone blisko są nieostre. Laget av Svein Olav Aarvik

Når man er nærsynt trenger man briller/linser med konveks linse Osoby dalekowzroczne potrzebują soczewki wypukłej En konveks linse er en samlelinse. Soczewka wypukła to soczewka skupiająca. Ø Lysstrålene samles slik at bildet flyttes lenger framover i øyet. Da dannes det et klart bilde på netthinna. Promienie są skupiane tak, że obraz się przesuwa, i trafia soczewkę jako ostry. Ø Slike briller kalles plussbriller. Takie okulary/soczewki nazywamy dodatnimi. Ø Laget av Svein Olav Aarvik

KILDER Źródła Ø Tellus 10 Ø ”Den forunderlige kroppen” Ø Trondheim øyelege-senter Ø Wikipedia Ø eyeguide. no Ø brillehuset. com Laget av Svein Olav Aarvik