YER SALIK VE GVENLK BRM DARE BAKANLII KBRN
İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI KBRN KİMYASAL – BİYOLOJİK –RADYOLOJİK – NÜKLEER FARKINDALIK EĞİTİMİ
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ: 1
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİTLE İMHA SİLAHLARI(KİS) Ø Etkileme özellikleri göz önüne alınarak, toplu ölüm ve yaralanmalara yol açmak amacı ile kullanılan, Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer (KBRN) silah veya maddelerdir. 2
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ÜLKELERİN 2016 YILINDAKİ NÜKLEER SİLAH SAYILARI 3
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KBRN TEHDİDİ SADECE SAVAŞ İLE SINIRLI DEĞİLDİR v Terör Saldırılarında; 4
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) v Endüstriyel Kazalarda; 5
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) v Nükleer Reaktörlerden Kaynaklanan Kazalarda; ÜLKEMİZİN YAKININDA BULUNAN NÜKLEER SANTRALLER Ø Ermenistan’da bulunan Metsamor Nükleer Santrali Türkiye sınırına 16 km uzaklıkta, Ø Bulgaristan’da bulunan Kozloduy Nükleer Santrali Türkiye sınırına 200 km uzaklıkta, Ø Romanya’da bulunan Cernovoda Nükleer Santrali Türkiye sınırına 370 km uzaklıkta bulunmaktadır. 6
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) v Afetlerde; 7
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) v Teknolojinin Taşınması Sırasında Yaşanan Kazalarda 8
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SAVAŞ 9
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SAVAŞ: Kimyasal özelliklerinden dolayı; öldürücü, yaralayıcı, tahriş edici ve aynı zamanda yangın çıkartıcı, insanlara, bitki ve metallere etkisi olan katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerle yapılan savaştır. 10
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SİLAHLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI Vücuda Giriş Yolları Ø Göz Yoluyla Ø Deri Yoluyla Ø Solunum Yoluyla Ø Sindirim Yoluyla 11
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SİLAHLARIN SINIFLANDIRILMASI Fizyolojik Etkilerine Göre; Zehirleyici Kimyasal Savaş Maddeleri Saf Dışı Edici Kimyasal Savaş Maddeleri Ø Sinir Gazları Ø Uyuşturucu- Kapasite Bozucu Maddeler Ø Yakıcı Gazlar Ø Kargaşa Kontrol Maddeleri Ø Boğucu Gazlar Ø Kusturucu Gazlar Ø Kan Zehirleyici Gazlar Ø Göz Yaşartıcı Gazlar 12
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) SİNİR GAZLARI FİZYOLOJİK ETKİLERİ Ø Sebepsiz burun akması ve aşırı terleme TABUN Ø Görüşün zayıflaması ve gözbebeklerinin küçülmesi Ø Adalelerin kasılması Ø Göğüs sıkışması ve nefes almada güçlük Ø Koma ve ölümün meydana gelmesi (1 -10 dk. ) SARİN 13
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KORUNMA ü Gazın olduğu ortamdan uzaklaş ü Hızlı hareket et ü Maskeni tak ü Göze gaz bulaşmış ise bol su ile yıka ü Cilde bulaşan sıvıyı su ile yıka ü Gaz bulaşmış elbiselerini çıkar ve poşetle ü Atropin iğnesini sağlık personeline yaptır. 14
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) YAKICI GAZLAR FİZYOLOJİK ETKİLERİ v Gözlerde sulanma ve yanma v Göz kapaklarının şişmesi v Öksürük ve boğulma hali v Gözlerde, boğaz ve nefes borularında iltihaplanma v Ciltte kızarıklıklar ve kabarcıklar v Bulantı ve kusma 15
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) YAKICI GAZLAR KORUNMA ü Gazın olduğu ortamdan uzaklaş ü Hızlı hareket et ü Maskeni tak ü Göze gaz bulaşmış ise bol su ile yıka ü Cilde bulaşan sıvıyı sürtmeden temizle ve su ile yıka ü Gaz bulaşmış elbiselerini çıkar ve poşetle ü Derhal bir sağlık kuruluşuna başvur 16
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BOĞUCU GAZLAR(AKCİĞER İRİTANLARI) FİZYOLOJİK ETKİLERİ Ø Göğüste darlık ve solunum güçlüğü Ø Öksürük ve gözlerde yaşarma FOSGEN DİFOSGEN Ø Ağızdan köpük ve kan gelmesi Ø Burun ve boğazlarda tahriş ve akıntı Ø Dudaklarda morarma Ø Yüksek dozlarda ölüm 17
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BOĞUCU GAZLAR(AKCİĞER İRİTANLARI) KORUNMA ü Maskeni tak ü Gazın bulunduğu ortamdan uzaklaş ü En yakın sağlık kuruluşuna başvur 18
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KAN ZEHİRLEYİCİ GAZLAR FİZYOLOJİK ETKİLERİ v Baş dönmesi v Baş ağrısı v Sersemleme v Bulantı ve kusma v Boğazda ve nefes borusunda şiddetli acı v Dudaklarda, kulaklarda, tırnak altlarında ve ciltte parlak kırmızı veya pembe renk görülür. 19
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KORUNMA § Maskeni tak § Gazın olduğu ortamdan uzaklaş § En yakın sağlık kuruluşuna başvur o o o Hidrojen Siyanür (AC) Siyanojen Klorür (CK) Potasyum Siyanür (KCN) Sodyum Siyanür (Na. CN) Arsin (SA) Karbon Monoksit. 20
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) TEHLİKENİN OLUP OLMADIĞI NASIL ANLAŞILIR? Ø Havada anormal sis, yoğun ve fark edilir buhar bulunması durumunda Ø Uçaktan yayılan bir sis veya duman görülmesi durumunda Ø Atılan mermi veya bombalardan çok az bir patlama sesi duyulduğunda 21
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Bulunduğumuz ortamda (caddelerde, çimenlerde, ağaçlarda vb. ) kuşkulu yağ veya su damlacıklarının görülmesi Ø Sarımsak, hardal, badem veya çimen kokuları gibi değişik, alışkın olunmayan kokuların çevreye yayılması 22
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Sebebi bilinmeyen bir nedenden dolayı hasta ve ölü hayvanların (kuş, fare gibi) görülmesi, Ø İnsanlarda göz yaşarması, burun akıntısı, boğaz yanması, ciltte kızarıklık, kusma, halsizlik gibi rahatsızlık belirtilerinin ortaya çıkması 23
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Sirenlerle Ø Televizyon, radyo haberleri ve anonslarla halka yapılacak duyurulardan kimyasal saldırı tehlikesinin olup olmadığını anlarız. 24
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SİLAHLARA KARŞI ALINACAK TEDBİRLER ü Evlerde kırık cam, kapı ve pervaz gibi yerler onarılmış olmalıdır. 25
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ü Cam kırıklarının önlenebilmesi için camların iç yüzeylerine kalın bantlar yapıştırılmalıdır. ü Cam ve kapı aralıklarını sızdırmayı önleyecek şekilde mümkün olduğunca sıkı kapatılmalıdır. 26
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ü Evlerde bol miktarda arındırma (dekontaminasyon) için çamaşır suyu, deterjan ve sabun bulundurulmalıdır. 27
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ü Su ve yiyecekler kapalı ve sızdırmaz kaplara konulmalıdır. Bunun için cam kaplarda bulunan ve konserve yiyecekler tercih edilmelidir. ü Giyecekler kapalı yerlerde ve üzerleri birkaç kat naylonla sarılı bulundurulmalıdır. 28
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SALDIRI SIRASINDA(EVDE-İŞYERİNDE) Ø İkaz ve alarm işaretleri verildiğinde veya olağan dışı koku hissedildiğinde önceden hazırlanmış olan sığınma odasına girilmelidir. Ø Kimyasal saldırılarda, evin iç tarafında ve genellikle dışarıya açılan penceresi olmadığı için banyoları veya tuvaletleri sığınma odası olarak kullanabilirsiniz. 29
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Kimyasal saldırı sırasında koruyucu teçhizat (elbise, maske, eldiven) kullanılmalıdır. 30
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Koruyucu kıyafetimiz yoksa ne yapmalıyız? ü Açıkta kalan cilde bolca yağlı krem sürün. ü Pudra, un gibi maddeler serpin. ü Üstünüzde yağmurluğunuz varsa giyin yoksa geçirgenliği az olan muşamba, naylon örtü veya büyük çöp poşeti örterek kendinize basit korunma kıyafeti yapabilirsiniz. 31
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ü Vücudun açık yerleri kapatılmalı ü Bulaşık eldiveni giyilmelidir. ü Islak bir havlu ile burun ve ağız kapatılarak; soluk alınıp verilmelidir. 32
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ü Kitle iletişim araçları (radyo, TV vb. ) takip edilmeli ve açıklamalara uyulmalıdır. ü Radyodan veya benzer iletişim araçlarından talimat gelmedikçe dışarıya çıkılmamalıdır. 33
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SALDIRI SIRASINDA(DIŞARIDA) ü İkaz ve alarm işaretleri verildiğinde veya olağan dışı koku hissedildiğinde; dışarıda kalınmamalı, bu zehirli maddelerin ciltten, giysilerden ve eşyaların çoğundan (deri, yün vb. ) hızla geçtiği unutulmamalıdır. 34
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ü Gaza karşı korunması sağlanmış sığınaklara, sığınma yerlerine veya kapalı yerlere girilmelidir. ü Rüzgarı arkana al! ü Sığınaklara girmeden önce gaz bulaşmış olma ihtimaline karşı; derhal elbiseler çıkartılıp bir poşet içine konulmalıdır. 35
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SALDIRI SIRASINDA(TAŞITLARDA) ü Pencere, kalorifer ve havalandırma sistemleri kesinlikle kapatın ü Hızlı şekilde sığınma yerine girilmelidir. 36
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL SALDIRI SIRASINDA Ø Kirli Elbiselere Yapılacak İşlem; Ø Kirli (gaz bulaşmış) olan tüm elbiseler çıkarılmalı ve naylon poşetlere konarak izole edilmelidir. Ø Elbiseler çıkarılırken çıplak elle dokunma! Ø Varsa eldiven kullanılmalıdır. Ø Elbiseler çıkarılırken kirlilik içte kalacak biçimde çıkarılmalıdır. Ø Elbiseler iç içe iki tane naylon poşete konularak ağızları kapatılmalıdır. 37
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL TEHLİKE GEÇTİKTEN SONRA NE YAPMALIYIZ? ü Gözler ve cilt bol su ile yıkanmalı, ü Yetkililerin ikazlarına göre hareket edilmelidir. 38
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KİMYASAL MADDELERE MARUZ KALAN KİŞİLERE NE YAPMALIYIZ? Ø Konuşturulmamalı, Ø Rahat ve sıcak tutulmalı, Ø Yürütülmemeli ve giysiler gevşetilmelidir. Ø Kalp ile ilgili ilk yardım derhal yapılmalı fakat suni teneffüs yapılmamalıdır. 39
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Maruz kalan kişinin üstündeki elbisenin derhal çıkartılması gereklidir. Böylece daha fazla kimyasal gaza maruz kalması önlenmiş olur. Ø Gözlere kimyasal madde bulaşmış ise gözler bol su ile yıkanmalıdır. 40
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Kimyasal maddelere maruz kalan kişilerin sağlık durumları iyi olsa bile kalp atışları ve solunum durumları kontrol altında tutulmalıdır. Ø Süratle hastaneye götürülmelidir. 41
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK SİLAHLAR 42
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK AJAN/SAVAŞ MADDESİ Ø Biyolojik savaş amacıyla kullanılan maddelere genel olarak biyolojik savaş maddesi veya biyolojik ajan adı verilir. 43
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK SİLAH İnsanlarda, evcil hayvanlarda, tarım bitkilerinde; ölüm, hastalık meydana getiren, malzemelere zarar verebilen biyolojik ajanları, kasıtlı olarak kullanmak suretiyle yapılan savaş ya da terörist saldırılara “biyolojik savaş /biyoterörizm” denilmektedir. 44
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK AJANLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI İnsanlarda Ø Solunum Yoluyla Ø Sindirim Yoluyla Ø Deri Yoluyla Ø Enjeksiyon Yoluyla Ø Göz Yoluyla Ø Üreme Organları Yoluyla 45
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK SALDIRI OLUP OLMADIĞI NASIL ANLAŞILIR? VAKA SAYISI HASTALIK İSTİHBARAT ÖLÜM ŞÜPHELİ DURUM ZAMAN ETKİLENEN GRUP VEKTÖR 46
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK SALDIRIYA YÖNELİK KORUNMA ÖNLEMLERİ 47
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK SALDIRI ÖNCESİNDE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER Ø Kamu personelinin ve halkın, biyolojik saldırı hakkında bilgilendirilmesi, Ø Bütün yurtta zamanında aşı olunması, serum, ilaç, hastane, doktor ve sağlık personeli yeterliliği sağlanması, Ø Gerekli sıhhi tedbirlerin alınması, Ø Biyolojik saldırı maddelerine karşı koruyuculuk sağlayan malzemelerin (maske, koruyucu elbise, kitler) temin edilmesi ve kullanımının öğretilmesi, 48
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Hijyen kural ve esaslarının öğrenilmesi, Ø Şahsi ve çevresel temizliğe dikkat edilmesi, Ø Su ve besin maddelerinin temiz olarak kapalı kaplarda bulundurulması ve gerektiğinde kaynatılması, Ø Hastalıkların, ilgili yerlere derhal haber verilmesi, Ø Yetkililerin emir ve talimatlarına uyulmasıdır. 49
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) 1. Kişisel Korunma Ø Biyolojik silahlarla yapılan saldırılara karşı kişisel korunmada en etkin yol koruyucu maske ve vücudu örtecek şekilde giysi kullanmaktır. Ø Normal elbiseler iliklenip, vücudun açık olan yerleri (özellikle açıkta kalan yaralar) mümkün olduğunca kapatıldığı takdirde gerekli korunma sağlanmış olur. 50
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) 1. Kişisel Korunma Ø Genel olarak hijyen kurallarına ve sağlık tedbirlerine riayet etmek önemlidir (Örn; besin maddeleri ve malzeme bulaşığına karşı dikkatli olunmalı, dekontaminasyonu yapılmadan kullanılmamalı). Ø Biyolojik ajanların olay yerinde çalışacak görevliler ve laboratuvar çalışanları için seçilecek kişisel korunma teçhizatları çalışma koşullarına uygun olmalıdır. 51
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) 2. Toplu Korunma Ø Uygun, güvenli ve yeterli havalandırma ve filtre sistemlerinin kurulu olduğu sığınaklar, toplu korunma alanlarıdır. 52
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Biyolojik saldırıdan sonra kişilerin, eşyaların, yiyeceklerin, suların, bina ve arazilerin temizlenmesinin sağlanmalıdır. Yiyecekler ve içecekler tıbbi kontrole tabi tutulmalıdır. Ø Salgın hastalıkların görüldüğü binalar ve bölgeler karantinaya alınmalıdır. Ø Biyolojik saldırıda kullanılan madde tanımlandıktan sonra tedavi planı hazırlanmalıdır. Bağışıklık devam ettirilmeli ve bilinen sağlık tedbirleri uygulanmalıdır. 53
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Biyolojik saldırı durumunda, besin ve su kaynakları zincirinin de biyolojik ajan açısından izlenmesi gereklidir. Ø Hastalık taşıyıcı olarak kullanılan haşereler ve hayvanlar kontrol altına alınmalıdır. Ø Biyolojik saldırı sonrasında gelişen salgında enfeksiyon zincirinin kırılması ve duyarlı popülasyonun sayısının azaltılması amacıyla koruyucu önlemlere başvurulmalıdır. Ek olarak, hastanın enfekte çıkartılarının kontamine eşyalarının dekontaminasyonu, dezenfeksiyonu, ölü defin işlemleri ile enfekte hayvanların imhası sağlanmalıdır. 54
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK SALDIRI MADDESİ İLE KİRLENEN KİŞİ VE EŞYALARINDIRILMASI Bütün teknolojik gelişmelere rağmen, sabunlu su ile vücudun ve ellerin yıkanması, halen oldukça geçerli olan ve kolayca ulaşılabilen bir korunma yöntemidir. 55
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BİYOLOJİK SALDIRIDAN SONRA ALINMASI GEREKENKORUYUCUTEDBİRLER Kişilerin Arındırılması Ø Biyolojik maddelere maruz kalan kişiler, sıcak sabunlu su ile yıkanarak temizlenir, varsa mikrop öldürücü sabunlar kullanılmalıdır. 56
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Biyolojik madde ile kirlenen yiyecek ve içecekler temizleme işlemleri yapıldıktan sonra yenilebilir ve içilebilir. Ø Taze sebze ve meyvelerin kirli kısımları kesilerek atılır ve bol su ile yıkanarak temizlenir. Gerekirse 1530 dk. klorlu suda bekletilir. Ø Et ve benzeri maddelerde koku ve renk atımı varsa, kesinlikle kullanılmamalıdır. Kuru yiyecek maddelerini kaynatarak pişirme en iyi temizleme yoludur. Ø Ambalajlı yiyecek maddeleri: Sağlam ve dayanıklı ambalajların dış kısımları sıcak su ve deterjanla yıkanmalıdır. 57
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Kural olarak açıktaki bütün sular dökülmelidir. Ancak bu gibi suları kullanmak mecburiyetinde kalınırsa, su iyice kaynatılmalı (en az 30 dakika) ve içine su arıtma tabletleri atılmalıdır. Ø Kapalı kap ve su şişelerindeki su, dış yüzeyleri temizlenmek suretiyle içilecek hale getirilir. Ø Çeşme ve akarsular tıbbi kontrolden geçirilmeden içilmemeli ve kullanılmamalıdır. 58
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ŞÜPHELİ POSTA 59
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ŞARBON ŞÜPHELİ POSTA SALDIRILARI ABD’de 11 Eylül 2001 tarihinde Dünya Ticaret Merkezi ve Pentagon’a yapılan terörist saldırılardan bir hafta sonra bir medya kuruluşu yöneticisine içinde şarbon tozu bulunan bir mektup gönderilmiştir. 60
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) NEDEN ŞARBON(ANTRAKS)? Ø Çok küçük, kolayca dağılan ve aşırı ısıya dayanıklı sporlar Ø Hemen ortaya çıkmayan belirtiler Ø Yüksek ölüm oranı Ø Enfeksiyon oluşturabilme 61
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BULAŞMA ŞEKLİNE GÖRE ŞARBON DERİ ŞARBONU BAĞIRSAK ŞARBONU AKCİĞER ŞARBONU 62
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) POSTA HİZMETLERİNDEKİ ETKİSİ Ø Posta hizmetlerinde çalışanları, posta hizmetlerinden yararlananları, acil hallere müdahale eden personeli! hasta eder, öldürür Ø Lokal posta kutularından, bölgesel posta ayırım tesislerine kadar tüm posta hizmeti veren yerlerin kapatılmasına sebep olur. 63
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Posta akışına sekte vurur. Ø Kamunun posta hizmetlerine olan güvenini sarsarak iş hayatında zarara yol açar. Ø Korku nedeniyle lüzumsuz tedbirler alınmasına sebep olur. Ø Kasıtlı hilelere ve kasıtsız sahte uyarı ve alarmlara sebep olur. 64
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) ŞÜPHELİ POSTANIN ÖZELLİKLERİ § Dışında tozlu bir madde, yağ lekeleri, uçuk renkler ve/veya kokusu olan zarf/paket § Çıkıntı yapmış alüminyum folyo, tel gibi cisimlerin olduğu zarf/paket § Boyutlarına uymayan ya da bir tarafa doğru dengesiz ağırlıkta olan zarf/paket § Garip şekilli, aşırı şişkin veya orantısız zarf/paket 65
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Aşırı miktarda bantlanmış ya da açılıp kapatılmış zarf/paket Ø Elle ve kötü yazılmış tarzda yazıların olduğu zarf/paket Ø “Kişiye Özel” veya “Gizli” gibi sınırlı ifadelerin bulunduğu zarf/paket Ø Hatalı unvanların (ya da unvan var-isim yok) olduğu zarf/paket Ø İade adresinin bulunmadığı zarf/paket 66
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Üzerinde “Kırılacak Eşya–Dikkat”, “İvedi-Geciktirmeyin”, “Kişiye Özel” ya da “Gizli” yazılı zarf ya da paket Ø Tanımadığınız ya da beklenmeyen birinden gelen zarf/paket Ø Artık sizinle ilgisi kalmamış, daha önceden birlikte çalıştığınız birine gönderilmiş zarf/paket 67
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Gönderici adı ve/veya adresi olmayan ya da mantıklı görünmeyen (örneğin; genel ifadelerin hatalı yazıldığı) veya üzerinde tehditkâr yazıların bulunduğu zarf/paket Ø Gönderenin adresi ile pul ya da damgasındaki adresin farklı olduğu zarf/paket 68
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) SALDIRI DURUMUNDA YAPILACAKLAR ü Varsa, ağız ve burunu kapatan toz maskesi ve plastik eldiven kullanın ü Şüpheli zarf veya paketi sallamayın ya da boşaltmayın ü Mümkünse (koruyucu önlemler alındıysa) postayı, akma veya sızıntıyı engelleyecek bir poşet veya kabın içine koyun, aksi halde dokunmayın. 69
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Zarf veya paketi dengeli bir yüzeye koyun, koklamayın, tadına bakmayın ve yakından incelemeyin Ø Toz yüzeye dökülmüşse temizlemeye çalışmayın. Üzerini kapatın ve bunu açmayın (elbise, gazete kağıdı veya çöp bidonu vb. ile) Ø Diğer kişileri uyarın ve mümkünse oda ile ilgili güvenlik önlemlerini aldıktan sonra odayı terk edin (Vantilatörleri/havalandırmayı, kapı/pencereyi kapatın) 70
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Bulaşmayı engellemek için kişisel arındırmayı gerçekleştirin (kıyafetleri ve eldivenleri ters/yüz ederek çıkarın, özellikle el/yüz, ağız ve burun içini, kulaklarınızı yıkayın vb. ), Ø Teşkilatınızın böyle durumlar için kabul edilen kurallarını izleyin. Binanızın güvenlik birimine ve ilk amirinize bildirin, 71
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Uzmanla, ekiplere haber verin, Ø Eğer mümkünse; odada/bölgede bulunanların listesini çıkarın, hatırlayabildiğiniz her şeyi not edin ve listeyi uzman ekiplere iletin. 72
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) TIBBİ MÜDAHALE Hastalık şarbon sporlarına maruz kalındıktan sonra uygun bir antibiyotikle erken tedavi edilirse önlenebilir. İnsandan insana bulaşmaz 73
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) 74
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) RADYOLOJİK RİSKLER 75
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ 76
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) RADYASYON NEDİR? Radyasyon; Ø Elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı veya aktarımıdır. Ø İyonlaştırıcı Radyasyon, Ø İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon olmak üzere ikiye ayrılır. 77
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) RADYASYON ÇEŞİTLERİ RADYASYON İYONLAŞTIRICI OLMAYAN RADYASYON İYONLAŞTIRICI RADYASYON PARÇACIK TİPİ Alfa, Beta ve Nötron Parçacıkları DALGA TİPİ X ve Gama Işınları DALGA TİPİ Radyo ve Mikrodalgalar Kızıl ve Mor Ötesi Işınlar Görünür Işık 78
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) İYONLAŞTIRICI RADYASYON KAYNAKLARI NELERDİR? 79
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) İYONLAŞTIRICI RADYASYON NASIL TESPİT EDİLİR? İyonlaştırıcı radyasyon; Ø Duyu organları ile tespit edilemez. Ø Tespit için inceleme aletlerinin kullanılması gerekir. Kokusunu alamazsınız Göremezsiniz 80
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) RADYOAKTİF RİSKLERİN ETKİLERİ Ø Radyoaktif kirleticiler, insanlara, hayvanlara, bitkilere zarar vererek çevreyi ve ekolojik dengeyi bozar. Ø Radyasyonun etkisi; cinsiyet, yaş ve organa göre değişir. Ø Çocuklar ve büyüme çağındaki gençler en fazla etkilenen gruptur. Ø Göz en fazla etkilenen organdır. Ø Kontrolsüz hücre çoğalması meydana getirir. Ø Aynı zamanda genleri olumsuz etkiler veya canlılarda genetik değişikliklere yol açar. 81
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) RADYOAKTİF RİSKLERİN DOĞURACAĞI SONUÇLAR Doğuracağı Sonuçlar; Ø Kanser oluşması Ø Ömrün kısalması (erken ölümler) Ø Katarakt oluşması Ø Sakat ve ölü doğumlar 82
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) RADYASYON TEHLİKESİNDEN KORUNMAK MEZ Kuralı n Mesafe – Uzak durma n Engel – Zırhlama (Perdeleme) n Zaman – Az zaman geçirme 83
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) NÜKLEER RİSKLER 84
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) NÜKLEER SİLAHLAR Nükleer Silahlar; Ø Patlama özelliğinin dışında çok kısa bir sürede büyük bir yeryüzü parçasını etkileyebilen, Ø Isı, radyasyon ve basınç gibi ölümcül etkileri olan çok güçlü bir silah çeşididir. 85
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) NÜKLEER PATLAMA 86
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) İLK NÜKLEER BOMBA - GADGET 16 Temmuz 1945 tarihinde New Mexico Çölünde patlatıldı. 87
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) HİROŞİMA’YA ATOM BOMBASI SALDIRISI Atom bombası atıldıktan sonra Hiroşima 88
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) NÜKLEER SİLAHLARIN ETKİLERİ 89
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) NÜKLEER SİLAHLARIN ETKİLERİNDEN KORUNMAK I. AŞAMA (1 dakika) Parlak ışık görülür görülmez; Ø YAT (Çukur bir yere veya duvar dibine ya da kuytu bir yere yatar pozisyon alınmalıdır. Kollar, baş üstünde kavuşturulmalı, ışık girmeyecek şekilde gözler kapatılmalıdır. ) Ø KAPAN (Dizler karna doğru çekilip hacim küçültülmelidir. ) Ø ÖRTÜN (Açık yerler örtülmelidir. ) Bu durum ışık, yakıcı hava hareketi ve yıkımlar sona erene kadar korunmalıdır (yaklaşık 1 dakika). Panik yapmayın! Sığınağa girmek için 30 -60 dakika zamanınız var! 90
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) II. AŞAMA (Serpinti Etkisinden Korunma) Ø Patlamadan sonraki I. aşamayı takip eden ilk 30 -60 dakika sonra başlar. Ø Bu nedenle gerekli hazırlıklar için yeteri kadar vakit vardır. Ø Acele etmeden sığınağa gidilmelidir. 91
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) İKAZ VE ALARM İŞARETLERİ 92
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) İKAZ VE ALARM İŞARETLERİ Ø “İkaz ve Alarm Sistemi” aracılığıyla; olağanüstü durumlarda; Ø Düşman hava saldırılarının varlığı, Ø Radyoaktif serpintinin veya kimyasal silah tehlikesinin varlığı, Ø Ve bu tehlikelerin geçtiği haberleri halka duyurulur. Ø Böylece, halkın gerekli önlemleri alması sağlanır. Bu haberlerin bildirilmesinde kullanılan işaretlerin ve çeşitlerinin bütün yurttaşlar tarafından çok iyi bilinmesi gerekmektedir. 93
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) SARI İKAZ! Ø Üç dakika devamlı siren sesi ile verilir. Ø Hava saldırısı olasılığı var! Ø Alarma hazır ol! ÜÇ DAKİKA DEVAMLI SİREN SESİ 94
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Sarı İkaz Duyulunca Neler Yapılmalıdır? Ø Hemen bir sığınak veya sağlam bir bodrum, duvar dibi veya bir çukur yere sığınılmalıdır. Ø Mümkünse hemen evlere veya iş yerlerine gidilmelidir. Ø Bina içindeki doğalgaz, hava gazı, elektrik ve su ana vanaları kapatılmalıdır. Ø Yanan ocak ve soba söndürülmeli, kapı ve pencereler kapatılıp, perdeler çekilmelidir. Ø Sığınağa/sığınma yerine gerekli malzemeler taşınmalıdır. 95
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) KIRMIZI İKAZ! Ø Üç dakika yükselen alçalan dalgalı siren (canavar düdüğü) sesi ile verilir. Ø Hava saldırı tehlikesi var. Ø Derhal sığınağa/sığınma yerine gir! ÜÇ DAKİKA DEVAM EDEN ALÇALAN YÜKSELEN SİREN SESİ 96
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Kırmızı ikaz duyulunca neler yapılmalıdır? Ø Sarı ikaz sırasında eksik kalanlar tamamlanmalı, Ø Gerekli olan malzemeler alınarak hemen sığınağa girilmelidir. Ø Tehlike geçti ikazı (beyaz ikaz) verilinceye kadar sakin bir şekilde sığınaklarda beklenmelidir. ÜÇ DAKİKA DEVAM EDEN ALÇALAN YÜKSELEN SİREN SESİ 97
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) GRİ VEYA SİYAH İKAZ! Ø Radyoaktif serpinti tehlikesi var! / Kimyasal silah tehlikesi var! Ø Üçer saniyelik kesik siren sesi ile veya radyo, hoparlör ya da megafonla yapılacak yayınlarla verilir. ÜÇER SANİYE SÜRE İLE KESİK SİREN SESİ 98
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Gri veya siyah ikaz duyulunca neler yapılmalıdır? Ø Bu ikazla hemen diğer ikazlarda olduğu gibi gereken malzeme ve yiyecek maddeleri ile birlikte sığınak ve sığınma yerlerine gidilmelidir. Ø Yetkililerin yapılacağı uyarılara hazırlıklı olunmalıdır. 99
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) BEYAZ İKAZ! (TEHLİKE GEÇTİ İKAZI) Ø Hava saldırısı, radyoaktif serpinti veya kimyasal silah tehlikesi kalmadığı anlamına gelir. Ø Radyo, hoparlör, megafon gibi araçlarla halka duyurulur. 100
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Beyaz ikaz duyulunca neler yapılmalıdır? Ø “Tehlike geçti!” haberi duyulunca sığınaklardan çıkılarak normal yaşam alanlarına dönülmelidir. Ø Yardıma muhtaç olanlara yardım edilmelidir. 101
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) SIĞINAKLAR 102
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Nükleer ve konvansiyonel silahlarla, kimyasal ve biyolojik savaş maddelerinin etkilerinden ve afetlerden korunmak amacıyla inşa edilen ve bu amaçla kullanılan güvenli yapılardır. Ø “Özellikle hava bombardımanlarından korunmak için yapılmış yer” (TDK, 2013) 103
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) v Sığınaklar, yapılması bir zorunluluk olmakla beraber, çok pahalı yapılardır. v Maliyetini azaltmak ve barış ortamında da bakımını sağlamak için sığınaklar: v Metro, garaj, otopark, kapalı çarşı, pasaj, spor salonu gibi birden çok amaca hizmet eder şekilde yapılabilir. 104
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) v Kişi başına en az 1 m 2 yer v Serpinti sığınaklarında her 100 kişi için erkek ve kadın olmak üzere ayrı birer tuvalet ve lavabo v Sığınakların iç yüksekliği net 2, 40 metreden aşağı olamaz. 105
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Sığınağı Çevreleyen Bina Dış Duvar Kalınlığı: v Sığınağın bina dışına rastlayan duvar ve tavan döşeme kalınlıkları en az 60 cm beton, 75 cm tuğla veya taş ya da 90 cm sıkıştırılmış topraktan olmalıdır. 106
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Giriş Yeri Ø Sığınağın girişi demir kapılı ve en az bir adet dik açı dönüşlü olmalıdır. Net alanı tuvalet, duş ve mutfak nişi hariç 100 metrekareden büyük sığınaklarda iki çıkışın sağlanması zorunludur. Havalandırma Ø Mekanik havalandırma olmalıdır. 107
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Ø Sığınak biriken çöplerin ve diğer atıkların kolayca uzaklaştırılmasını sağlayıcı özellikte tasarlanmalı, Ø Tuvalet taşı yerine klozet kullanılmalı Ø Mümkünse radyoaktif sızıntıya karşı ilave tedbirler de alınarak atık su gideri kanalizasyona bağlanmalıdır 108
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) SIĞINAKLARDA BULUNDURULMASI GEREKEN MALZEMELER v Pilli Bir Radyo v İkili Ve Üçlü Ranzalar v Piknik Tüpü v Küçük Bir Gaz Sobası v Pilli Bir El Feneri v Plastik Torbalar 109
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) v En az 14 günlük gıda maddesi ve su stoku v Günde kişi başına en az 2 litre üzerinden yapılacak içme suyu stoku için gerekli malzemeler v Su, süt, konserve, hazır çorba, bisküvi, et, bakliyat, peynir, zeytin, yağ, çay, şeker, tuz, vb. v Pens, makas, enjektör, plaster, çengelli iğne, sabun, sargı bezi, hidrofil pamuk, tentürdiyot, alkol, oksijenli su, yanık merhemi 110
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) n Yangın söndürme cihazı, su varili veya kovası, hortum, iki parçalı merdiven, kum torbası, kazma, kürek. n Telefon, telsiz, battaniye, temizlik malzemeleri, kova, çöp bidonu, n Pilli radyo, pilli el feneri, yedek pil, n Gaz maskesi, saat, kitap, makas, sedye, n Hijyenik malzemeler, çatal, kaşık, bıçak, ilkyardım çantası, kibrit, mum. 111
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) SIĞINMA YERLERİ Sığınak bulunmayan ev veya işyerlerinin bazı bölümleri sığınma yeri olarak kullanabilir. Kimyasal ve Biyolojik Maddelerden Korunmak İçin; v Sığınma yerleri üst katlarda ve penceresi az olan yerlerden seçilmeli (banyo vb. ), v Gaz girişini önlemek amacıyla pencere ve kapı aralıkları macun, bant veya çamaşır suyuna batırılmış bezlerle kapatılmalıdır. v Kırık cam ve kapılar önceden onarılmalıdır. 112
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DESTEK(İŞYERİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ DAİRE BAŞKANLIĞI) Klasik ve Nükleer Silahlardan Korunmak İçin; v Sığınma yerleri mümkünse bordum katlarında, dışarıya penceresi az tavan ve duvarları sağlam yerlerden seçilmeli, kapı ve pencereleri kum torbaları ile takviye edilmelidir. v Sığınma yerlerinde sığınakta bulunması gereken malzemeler bulunmalıdır. v Sığınma yeri olarak seçilecek yerin, sığınak kadar koruyucu olamayacağı açıktır. Ancak seçilecek bu yerin mümkün olduğu kadar sığınaktaki özellikleri taşımasına özen gösterilmelidir. 113
DESTEK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEŞEKKÜR EDİYORUZ.
- Slides: 115