YER KRS HAZIRLADI ki rayonu Mmmdov adna Orta

YER KÜRƏSİ HAZIRLADI: Şəki rayonu Ə. Məmmədov adına Orta Zəyzid kənd 2 c№li tam orta məktəbin VII sinif şagirdi Hacıməmmədova Gülər

Ekvator YER KÜRƏSI, ONUN DAXİLİ VƏ XARİCİ • qrinviç GÖRÜNÜŞÜ • Paralel • Meredian • Coğrafi qütblər • Yerin quru hissəsi • Yerin su hissəsi • Yerin daxili qatları • Nüvə • Mantiya • Yer qabığı

EKVATOR Şimal və cənub qütblərini birbirindən ayıran xəyali düz xəttə ekvator deyilir. O yerin tən böləni də adlanır. Onun uzunluğu 40. 076, 4 km-dir. Ekvator əslində paraleldir. O sıfırıncı paraleldir.

QRINVIÇ • Böyük Britanyanın paytaxtı Londondakı Qrinviç qəsəbəsində yerləşən qrinviç rəsədxanasından keçən merediana deyilir. Bu merediana sıfırıncı meredian da deyilir. • Əvvələr sıfırıncı meredian İngiltərədə «qrinviç» Fransada «paris» Rusiyada isə » pulkov» meredianı adlanırdı. Lakin 1884 cü ildə ABŞ konqresində «QİRİNVİÇ» anlayışı qəbul olunmuşdur.

PARALEL Paralel-qütbləri ayıran üfüqi xəyali düz xətdə deyilir. Uzunluqları dünyanın formasına görə ekvatordan qütblərə doğru qısalır. 90 ədəd şimalda, 90 ədəd cənubda olmaqla ümumi 180 ədəd əsas paralel olsa da, onlar sonsuzdurlar.

MERIDIAN • Baslaniclari qrinviç rəsədxanasından keçən meridian hesab olunur. Hər tərəfində 180 ədəd olmaqla, ümumi 360 ədəddir. Onlar qütbləri birləşdirirlər.

COĞRAFI QÜTBLƏR • Coğrafi qütblər iki ədəddir: • Şimal sahəsi-arktika, cənub sahəsiantarktika. Ekvatordan yuxarı qalxdıqca hava soyuduğundan bu bölgələr qalın buzlarla örtülü olur. Şimal qütbündə qışda -40 yayda isə 0 dərəcə istilik olur.

YERİN QURU SAHƏSI • Yer üzərindəki ən böyük quru sahəsi materiklərdir. Materiklər qoşadır. Şimali Amerika, Cənubi Amerika: Avrasiya ilə Afrika. Burada sadəcə Antarktida müstəsnalıq təşkil edir. Onlar kiçikliyinə görə Avrasiya, Afrika, Şimali Amerika, Cənubi Amerika, Antarktida və Avstraliya olaraq azalan sira ilə düzülür.

ŞİMALİ AMERİKA Antarktika AFRİKA CƏNUBİ AMERİKA AVRASIYA AVSTRALİYA

YERIN SU SAHƏSI • Yerin su təbəqəsinə əsasən okean və dənizlər aid edilsə də cay göl və s. bu kimi bir çox mənbə mövcuddur. Müəyyən edilmişdir ki, planetdəki suyun miqdari 2 milyard kmkubundan çoxdur • Dünyada 4 böyük okean var: SAKİT ATLANTİK HİND ŞİMAL BUZLU OKEAN

SAKİT OKEAN ŞIMAL BUZLU OKEANI ATLANTİK OKEANI HİND OKEANI

YERIN DAXILI QATLARI • Yerin quruluşu dedikdə, adətən, onun daxili quruluşu, yəni planetin qabığından başlamış ta mərkəzinə qədər olan dərinlik quruluşu nəzərdə tutulur. Yerin daxili quruluşu 3 əsas geosferdən ibarətdir: • Yer qabığı • Mantiya • Nüvə

MANTIYA • Nüvədən sonra qalınlığı 2900 km olan mantiya yerləşir. Mantiya – örtük deməkdir. Əsasən ərimiş amma yüksək təzyiqdən bərkləşmiş maddədən ibarətdir.

NÜVƏ • Yerin mərkəzində radiusu 3500 km-ə yaxın olan cox yüksək temperatura malik nüvə yerləşir. Onun dəmir və nikeldən ibarət olduğu güman edilir.

DİQQTLƏRİNİZ ÜCÜN TƏŞƏKKÜLƏR