Yeni Maddelerin evreye Etkisi Dr Utku Gner Trakya

Yeni Maddelerin Çevreye Etkisi Dr. Utku Güner Trakya Üniversitesi Fen fakültesi Biyoloji Bölümü uguner@trakya. edu. tr Yeni maddelerin Email: çevreye etkileri

Ne göreceğiz? o o o o Yeni maddeler Nano maddeler Yeni maddelerin çevreye etkisi Toksik etki Çevre etkisi Örnek olay DDT Örnek olay Asbest Değerlendirme Yeni maddelerin çevreye etkileri 2

Teknolojinin getirdiği gelişmeler o o o Polimer teknolojisi Nano teknoloji en hızlı ilerleyen teknolojiler başında gelmektedir. Yeni üretilen, geliştirilen ve pazara sunulan kimyasalların gerek sayısı gerekse türü günden güne artmaktadır. Yeni maddelerin çevreye etkileri 3

Yeni kimyasallar her yerde o o o Yediğimiz gıdadan, bakım ürünlerine, böcek kovucularından, halılara, plastik oyuncaklara ve çok fazlasında… Yeni maddelerin çevreye etkileri 4

Artan yeni maddeler o o 10 milyondan çeşit kimyasal maddenin kullanıldığı tahmin edilmektedir. (REACH) her yıl piyasaya 200 -300 farklı yeni kimyasal madde sürülmektedir. Yeni maddelerin çevreye etkileri 5

Yeni Nano Maddeler o o o o fullerenes (C 60) Tek cidarlı karbon nanotüpler (SWCNTs) çok duvarlı karbon nanotüpler (MWCNTs) gümüş nano partiküller demir nano partiküller karbon siyahı titanyum dioksit alüminyum oksit seryum oksit çinko oksit silisyum dioksit polisitren endrimerlerin nanoclays Yeni maddelerin çevreye etkileri 6

Yeni maddelerin riskleri o o Her yıl 700 kimyasal temel toksisite testlerinden geçmeden kullanılmaktadır. Dünyada, her yıl işe bağlı 2 milyon ölüm olayının yaklaşık yüzde 25 kısmı(439. 000) kimyasal maddelere bağlı Yeni maddelerin çevreye etkileri 7

Yeni maddelerin getirdiği problemler o işe bağlı hastalıkların yaklaşık yüzde 25 kısmı (160 milyon olaydan 35 milyon tanesi) kimyasallara bağlıdır. Yeni maddelerin çevreye etkileri 8

Nano maddeler ve risk Yeni maddelerin çevreye etkileri 9

Nano maddelerin riski o o Nano boyuttaki malzemelerin zararlı etkileri şu anda tam olarak bilinmemektedir. (Yeterli araştırma, süre, bilgi, maddenin doğada izlediği yol, birikim, vb bilinmiyor. ) Nano malzemelerin üretimi, taşınması, kullanımı, yok edilmesi, gibi süreçlerde çevre ve insana etkileri de tam olarak bilinmektedir. Yeni maddelerin çevreye etkileri 10

Her kimyasal madde o o o Uygun yolla ve uygun dozda canlı organizmalara verildiğinde zararlı etki meydana getirme kapasitesine sahiptir. bir etki meydana getirebilmesi için öncelikle belirli bir yoldan vücuda alınması, absorbe olması gereklidir. SONUÇTA meydana gelen etkinin şiddeti, organizmada etki yerine ulaşan madde miktarına bağlıdır. Yeni maddelerin çevreye etkileri 11

Çevre etkisi için o o o Derin deniz türlerine etkiler Bentik canlı türlerine etkiler Topraktaki canlı türlerine Karadaki canlı türlerine etkiler Mikroorganizmalara etkiler Yeni maddelerin çevreye etkileri 12

Yeni maddelerin çevreye etkileri 13

Toksik etki o. Etkiyi yaratacak doz düzeyi, maddenin fizikokimyasal özellikleri, temas koşulları ve temas edilen organizma/ birey hakkında bilgi sahibi olmak gereklidir. o. Toksisiteyi etkileyen esas faktörler toksik maddenin dozu, veriliş yolu, temas süresi ve sıklığıdır. o. Tekrarlayan temasla gelişen toksisiteyi etkileyen faktörler temas süresi ve sıklığıdır. Yeni maddelerin çevreye etkileri 14

Çevre etkisi belirlemek için Kimyasal maddenin o biyolojik sistemlerde meydana getirdiği zararlı etkileri saptamak, o doz-cevap ilişkisini belirlemek, o toksisite meydana getirdiği koşulları belirlemek Meydana gelen toksik etkinin o doğasını o niteliğini o niceliğini tanımlamaktır Yeni maddelerin çevreye etkileri 15

Toksik testler Bütün testler o sağlıklı, o uygun koşullarda muhafaza edilmiş, o derecelendirilmiş dozlara maruz bırakılan hayvanlara uygulanır Bütün testlerde o kontrol grubu kullanılır Uygulamayı takiben o toksisite işaretleri gözlenir o ayrıntılı olarak kaydedilir o testi takiben kontrol grubu dahil tüm hayvanlara patolojik testler uygulanır Yeni maddelerin çevreye etkileri 16

Özel Toksisite testleri o o Teratojenite Mutajenite testleri Davranışsal toksikoloji İmmünotoksikoloji Yeni maddelerin çevreye etkileri 17

Özellikle memelilerde o o o Farmakokinetik Akut zehirlilik Maddenin tekrar alınması durumunda zehirlilik Kronik zehirlilik Genetik zehirlilik Yeni maddelerin çevreye etkileri 18

DDT Yeni maddelerin çevreye etkileri 19

DDT zamana bağlı etkisi Yeni maddelerin çevreye etkileri 20

Asbest Yeni maddelerin çevreye etkileri 21

Kısaca o o Yeni maddelerin (özellikle nano maddelerin) çevreye ve insana etkileri ayrıntılı araştırmalı Zararsız yada güvenli madde olmadığı, bütün maddelerin doza ve süreye bağlı olarak zararlı olabileceği unutulmamalıdır. Yeni maddelerin çevreye etkileri 22

Teşekkürler Dr. Utku Güner Trakya Üniversitesi Fen Fak Biyoloji Bölümü 22030 Edirne Cep : 0 542 621 86 22 Fax : 0 284 235 40 10 İş : 0 284 234 28 26 -1194 : uguner@trakya. edu. tr Yeni maddelerin çevreye etkileri 23