YDZI ARABOWIE CHRZECIJANIERNE RELIGIE I KULTURY IZRAELA Chrzecijanie

ŻYDZI, ARABOWIE, CHRZEŚCIJANIE-RÓŻNE RELIGIE I KULTURY IZRAELA

Chrześcijanie

Chrześcijaństwo (gr. Χριστιανισμóς , łac. Christianitas) – religia monoteistyczna i rodzina związków wyznaniowych głoszących nauczanie o mesjaństwie i synostwie Bożym Jezusa Chrystusa, jego męczeńskiej i odkupieńczej śmierci oraz zmartwychwstaniu. Świętą księgą chrześcijan jest Biblia. Największa religia na świecie pod względem liczby wyznawców (około 1/3 ludności świata), biorąc pod uwagę wszystkie odłamy wchodzące w jej skład. Zgodnie z Dziejami Apostolskimi (11, 26) "W Antiochii po raz pierwszy nazwano uczniów chrześcijanami" (gr. Χριστιανός). Określenie to pochodziło prawdopodobnie z kręgów pogańskich i miało początkowo negatywny wydźwięk. Z czasem zaczęło wyrażać odrębność wiernych. Pierwsze użycie terminu chrześcijaństwo (gr. Χριστιανισμός) odnotowano w Liście do Magnezjan Ignacego z Antiochii. Pojawia się ono również u Tertuliana, Grzegorza z Nyssy i u innych pisarzy wczesnochrześcijańskich

Symbol-krzyż Pierwotnie symbolem Chrześcijaństwa była ryba, zaś w III w. stał się nim krzyż. Nawiązano w ten sposób do dwóch pierwszych liter greckich słowa Christos (chi i ro), a następnie również do ukrzyżowania Jezusa Chrystusa.

Chrześcijaństwo jest objawioną religią monoteistyczną: zakłada wiarę w jedynego Boga, który jest Stwórcą świata. Większość chrześcijan wyznaje dogmat trynitarny (większość uznaje wiarę w ów dogmat za warunek konieczny, by móc się nazywać chrześcijaninem), który głosi, że Bóg istnieje w trzech osobach (hipostazach), czyli, że Bóg jest Trójjedyny. Oznacza to, że Bóg, co do natury jest Jeden, choć w trzech Osobach: jako Bóg Ojciec, Syn Boży (Jezus) i Duch Święty. Każda z osób Bożych ma tę samą, jedną boską naturę i pozostaje we wzajemnej relacji osobowej na zasadzie pochodzeń: Bóg Ojciec stanowi zasadę pochodzenia dla Syna, a razem z nim (wspólnie - łac. filioque - w tradycji zachodniej, przez Syna - łac. per filium - w tradycji wschodniej) dla Ducha Świętego

Rycina średniowieczna

Podstawowym przykazaniem etycznym chrześcijan oprócz przykazań Dekalogu jest przykazanie miłości Boga oraz bliźniego (nawet nieprzyjaciół). Miłość polega nie na akceptacji grzechu, ale nieżywieniu negatywnych uczuć względem źle czyniących, krzywdzących, nieszukaniu odwetu, ale pozostawieniu człowiekowi prawa do wyboru własnej drogi, do wolności, którą każdy powinien szanować, podobnie jak Pan Bóg to czyni względem każdego człowieka. W żadnym wypadku nie oznacza to jednak wspierania człowieka w jego czynieniu zła. Jeżeli jednak zechce czynić dobro, jest bratem, któremu chrześcijanin winien nieść podstawową pomoc w zależności od możliwości, nie zaniedbując własnego zbawienia. To dobro każdy chrześcijanin ma mnożyć w codziennym życiu, w każdym miejscu, w każdym czasie, dając przykład życia uczciwego, mówiąc prawdę, na zło odpowiadając życzliwą stanowczością, pokonując własny lęk, słabość, doskonaląc się w dobroci i życzliwości, odcinając się odważnie od wszelkich złych zachowań, nawet gdyby to miało kosztować wiele.

Klasyczny podział dzieli chrześcijaństwo na trzy główne odłamy: * katolicyzm i starokatolicyzm- obejmujący przede wszystkim Kościół katolicki oraz inne wyznania katolickie, w tym mariawityzm i wyznania starokatolickie, razem ponad miliard wiernych, * prawosławie - do której zaliczamy prawosławie (właściwe) oraz kościoły wschodnie, razem ponad 300 mln wiernych * protestantyzm i anglikanizm - grupa wielu różnorodnych wyznań, wśród których rozróżnia się wyznania ewangelickie, jak luteranizm, kalwinizm, metodyzm, prezbiterianizm, wyznania ewangeliczne, zwane też przebudzeniowymi, jak baptyzm i adwentyzm, i zielonoświątkowe, a także anglikanizm i wyznania episkopalne. Osobną kategorię stanowi unitarianizm. Najstarsze z nich wywodzą się z XVI-wiecznej Reformacji.

Natomiast od klasyfikacji wyznań chrześcijańskich należy odróżnić klasyfikację Kościołów (i Cerkwi) chrześcijańskich. Jest ona łatwiejsza do przeprowadzenia, ale, oczywiście, nie pokrywa się z podziałem wyznań (klasyfikuje się nie poglądy religijne, lecz organizacje wyznaniowe). Religioznawcy i eklezjolodzy stosują tu wiele kryteriów, najczęściej: * dogmatykę, czyli naukę danego Kościoła, * kryteria historyczne, * obrządek (który wiąże się z tradycją liturgiczną), * stosunek do innych Kościołów (pozostawanie w unii, w schizmie).

Na świecie istnieje również wiele wyznań uznających się za chrześcijańskie, ale nie uznawanych przez inne wspólnoty za chrześcijańskie. Przykładem może być antropozofia Rudolfa Steinera, przyjmująca reinkarnację. Z kolei w Stanach Zjednoczonych powstał Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, którego wyznawcy nazywani są mormonami, gdyż obok Biblii uznają jeszcze Księgę Mormona, którą rzekomo spisali żydzi, którzy wywędrowali z Jerozolimy do Ameryki w VI wieku przed Chrystusem

Arabowie

Arabowie (arab. : ` ﻋﺮﺏ Arab, w pierwotnym znaczeniu: "koczownicy") – grupa ludów pochodzenia semickiego zamieszkująca od czasów starożytnych Półwysep Arabski. Większość Arabów to ludzie biali, choć w Afryce spotkać też można Arabów o negroidalnym wyglądzie.

Pierwsze wzmianki o Arabach pojawiają się w Biblii już ok. 1000 p. n. e, a w kronikach asyryjskich ok. VII wieku p. n. e. – przez ok. 1600 lat zamieszkiwali głównie rejon Półwyspu Arabskiego aby w VII wieku n. e. rozpocząć ekspansję i zmieszać się z ludnością mieszkającą na zajętych przez nich terenach, która uległa w znacznej części arabizacji. Najczęstszym wyznaniem wśród Arabów jest islam sunnicki, ale jest również wielu szyitów (głównie w Iraku, Jemenie, Syrii i Libanie) oraz chrześcijan (głównie w Libanie, Syrii i Egipcie).

Bogacze? ? ? . . .

Średniowiecze było okresem największego rozkwitu kultury arabskiej. Arabowie zdołali przyswoić sobie, rozwinąć i pogodzić z islamem większość osiągnięć kultury hellenistycznej dominującej na podbijanych przez nich obszarach. Zarazem przyswoili sobie wiele osiągnięć kultury indyjskiej. Stworzyli wysoce rozwiniętą filozofię i logikę oraz bogatą literaturę (często opartą na formach beduińskich). Zaczęli też uprawiać naukę – zwłaszcza alchemię, matematykę (na podstawie cyfr indyjskich stworzyli m. in. cyfry arabskie) i medycynę. Przyswoili sobie dziedzictwo Platona i Arystotelesa, które dzięki nim przedostało się w okresie renesansu z powrotem do Europy. Rozwój malarstwa i rzeźby został zahamowany przez czynniki religijne. Islam uważa bowiem, iż wszelkie próby artystycznego przedstawiania postaci ludzkich i zwierzęcych stanowią naigrawanie się z dzieła Allaha i prowadzą do bałwochwalstwa. Teksty szariackie uważają także za grzeszną muzykę, zakaz ten nie był jednak nigdy powszechnie przestrzegany. Na muzykę arabską silnie wpłynęły dwie starożytne kultury: perska i akadyjska. Arabowie słyną z pięknej architektury, ozdabianej motywami geometrycznymi i roślinnymi, oraz wszechobecnej w ich świecie kaligrafii.

Według przekazów Biblii i Koranu, Arabowie są potomkami Sema. Praojcami tego ludu, według średniowiecznych historyków, byli Kahtan, od którego wywodzą się al-`Arab al-`ariba – mieszkańcy południowej części Półwyspu Arabskiego, posługujący się językiem południowoarabskim – i Adnan, od którego wywodzą się północni Arabowie (musta`riba), pod względem antropologicznym i językowym bardziej zbliżeni do północnych Semitów takich jak Żydzi i Fenicjanie. Migracje Kahtanitów na północ doprowadziły do zlania się obu grup etnicznych w jedną

Żydzi

Żydzi, (dosł. 'chwalcy /Jahwe/' lub 'czciciele /Jahwe/' z hebr. Jehudim, יהודים , jid. Jidn, יידן , ladino ג׳ודיוס Djudios) – naród wywodzący się od plemion semickich, zamieszkujących Palestynę, określanych jako Hebrajczycy albo Izraelici, posługujący się początkowo językiem hebrajskim.

Pierwotnie wchodzili oni prawdopodobnie w skład grupy Habiru, którą w II tysiącleciu p. n. e. tworzyły ludy przybyłe do Syropalestyny z obszarów Mezopotamii. Uważa się, iż termin Hebrajczycy pochodzi właśnie od nazwy Habiru. Podstawą tożsamości narodu żydowskiego była religia narodowa - judaizm oraz kultura żydowska.

Diaspora żydowska rozproszyła się po całym znanym wówczas świecie. Kolonie żydowskie powstały w całej Europie, w nieprzyjaznym Rzymianom imperium perskim, na Kaukazie, w zachodnich Chinach, w Etiopii, w Arabii, w Afryce zarówno w prowincjach rzymskich, jak i na jej wschodnim wybrzeżu. Nauki Mahometa wykazują wpływ teologii żydowskiej. Był to również okres żydowskiego prozelityzmu - najbardziej znanym jego przykładem jest Kaganat Chazarski. Istniejące od VI do X wieku na stepach między Morzem Czarnym a Morzem Kaspijskim państwo Chazarów, ludu pochodzenia tureckiego, przyjęło judaizm jako wyznanie państwowe. Niektórzy autorzy, na przykład Artur Koestler, popierali kontrowersyjną tezę według której po upadku państwa Chazarów uchodźcy chazarscy przybyli do Europy i dali początek Żydom aszkenazyjskim. Nowoczesne badania genetyczne przeczą tej teorii.

W średniowieczu najliczniejsza była diaspora europejska. Pierwszym wielkim ośrodkiem osadnictwa żydowskiego była Andaluzja - muzułmańska Hiszpania (stąd sefardim, hebr. "Hiszpanie"), gdzie warunki dla Żydów do przybycia Almorawidów w 1086 r. były tak korzystne, że często sprawowali najważniejsze funkcje państwowe. Diaspora andaluzyjska uległa rozproszeniu po reszcie Europy i po Bliskim Wschodzie po wypędzeniu Żydów z Hiszpanii i Portugalii w latach 1492 -1497. Wtedy największym ośrodkiem osadnictwa żydowskiego w Europie stały się kraje niemieckie (stąd aszkenazim, hebr. "Niemcy"). Natomiast w Polsce Żydzi masowo osiedlali się od XIII wieku. Niedługo po odkryciu Nowego Świata zaczęło się osadnictwo żydowskie w Ameryce.

W drugiej połowie XIX i XX wieku wśród Żydów europejskich powstały dwie przeciwstawne koncepcje: dążenie do asymilacji Żydów w miejscu ich zamieszkania oraz odrodzenia więzi narodowych i utworzenia własnego państwa (syjonizm). Narastające nastroje antysemickie w Europie oraz wzrastająca popularność ruchu syjonistycznego przyczyniły się do zapoczątkowania, a potem do emigracji kolejnych grup Żydów do Palestyny.

Stany Zjednoczone są dziś siedzibą pierwszej co do wielkości diaspory żydowskiej; wedle badań przeprowadzonych w 2005 roku liczba Żydów w poszczególnych krajach wynosiła (wielkości przybliżone): * Stany Zjednoczone: > 6 155 000 (więcej niż w samym Izraelu; ponad połowa nie należy do żadnej wspólnoty religijnej) * Rosja: 800 000 * Francja: 606 561 * Ukraina: 500 000 * Kanada: 394 000 * Argentyna: 300 000 * Wielka Brytania: > 300 000 * Niemcy: > 220 000 * Brazylia: 130 000 * Australia: 120 000 * Republika Południowej Afryki: 106 000 * Belgia: 52 000 * Meksyk: 50 000 * Iran: 40 000 * Holandia: 40 000 * Turcja: 30 000 * Włochy: 45 000