ycie i dokonania MARIA SKODOWSKA CURIE NOTATKA BIOGRAFICZNA

Życie i dokonania. MARIA SKŁODOWSKA- CURIE

NOTATKA BIOGRAFICZNA Maria Skłodowska-Curie (1867 -1834) Maria Skłodowska-Curie urodziła się w Warszawie, ale studiowała i pracowała we Francji. Była wybitnym naukowcem, odniosła ogromne sukcesy w dziedzinie fizyki i chemii. Jako jedyna otrzymała Nagrodę Nobla dwukrotnie! (była też matką noblistki, Ireny Joliot- Curie, która została nagrodzona za badania nad sztuczną promieniotwórczością w 1935 r. ). Jako pierwsza kobieta otrzymała tytuł profesora Sorbonu. Prowadziła badania nad zjawiskiem promieniotwórczości, odkryła polon i rad. Jako pierwsza kobieta spoczęła na francuskim Panteonie.

RODZINA UCZONEJ Ojciec, Władysław Skłodowski. Wykładał fizykę i matematykę w gimnazjach warszawskich. (zmarł w 1902 r. ) Matka, Bronisława z Boguskich- Była przełożoną szkoły żeńskiej. (zmarła w 1876 r. ) Rodzeństwo: Zofia- Zmarła jako czternastoletnia dziewczynka w r. 1876 podczas epidemii tyfusu w Warszawie. Helena- Nauczycielka i wizytatorka szkół w Warszawie. Józef- Późniejszy doktor medycyny, ordynator szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie. Bronisława- Z czasem doktor medycyny, współzałożycielka sanatorium dla gruźlików w Zakopanem.

DZIECIŃSTWO I MŁODOŚĆ W POLSCE � � � Maria Skłodowska urodziła się jako piąte dziecko w znanej rodzinie nauczycielskiej Gdy Maria miała 10 lat rozpoczęła naukę na pensji dla dziewcząt, którą wcześniej prowadziła jej matka. Następnie kształciła się w gimnazjum dla dziewcząt, które ukończyła 12 czerwca 1882 r. otrzymując złoty medal. Kolejny rok spędziła na wsi u ziemiańskiej rodziny jej ojca, a następnie przy boku ojca w Warszawie, gdzie okazjonalnie udzielała korepetycji. W tym czasie zawarła ze swoją starszą siostrą Bronisławą umowę, że będzie ją wspierać finansowo w trakcie jej studiów medycznych w Paryżu, w zamian za podobne wsparcie za 2 lata. W związku z tym została guwernantką najpierw w prawniczej rodzinie z Krakowa, a następnie u ziemiańskiej rodziny Żórawskich, krewnych jej ojca, z którą to rodziną związała się na 2 lata. W trakcie pracy u rodziny Żórawskich zakochała się z wzajemnością w Kazimierzu Żórawskim, przyszłym wybitnym matematyku, jednak jego rodzice stanowczo odrzucili pomysł ślubu ich syna z ubogą krewną, a sam Kazimierz nie potrafił się im przeciwstawić, co skończyło się dla Marii utratą pracy[6]. Znalazła pracę u rodziny Fuchsów w Sopocie, gdzie spędziła kolejny rok, stale wspierając finansowo siostrę Bronisławę. Na początku 1890 roku, zgodnie z wcześniejszą umową, Bronisława, która kilka miesięcy wcześniej poślubiła Kazimierza Dłuskiego, zaprosiła ją do swojego paryskiego mieszkania, oferując pełne utrzymanie. Marii nie było jednak stać na czesne, poza tym liczyła wciąż na ślub z Kazimierzem Żórawskim, z którym widywała się w Warszawie. Z obu względów wróciła do ojca, u którego przebywała do jesieni 1891 roku, dorabiając sobie korepetycjami. Wreszcie, po ustawicznych naleganiach siostry i otrzymaniu listu od Kazimierza, w którym stanowczo z nią zerwał, zdecydowała się w październiku tego roku na wyjazd do Francji.

STUDIA MARII NA SORBONIE � W Paryżu Maria Skłodowska zdała w 1891 r. jako pierwsza kobieta w historii egzaminy wstępne na wydział fizyki i chemii Sorbony. W dzień studiowała, a wieczorami pracowała jako korepetytorka. W 1893 r. uzyskała licencjat z fizyki i zaczęła pracować jako laborantka w przemysłowym laboratorium zakładów Lippmana. W tym czasie dalej studiowała na Sorbonie, uzyskując drugi licencjat z matematyki w 1894 roku.

RAD � � Rad (łac. radium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali ziem alkalicznych w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa radius oznaczającego promień. W formie czystej rad jest srebrzystym, lśniącym i miękkim metalem. Posiada silne własności promieniotwórcze. Jego własności chemiczne są zbliżone do baru. Reaguje stosunkowo powoli z tlenem atmosferycznym tworząc tlenek Ra. O i dość gwałtownie z wodą tworząc wodorotlenek Ra(OH)2. Kationy Ra 2+ należą do IV grupy analitycznej. Sole radu barwią płomień na kolor karmazynowy. Rad występuje naturalnie w rudach uranu, w formie tlenku Ra. O i wodorotlenku Ra(OH)2. W skorupie ziemskiej występuje w ilości ok. 6 x 10 -7 ppm. Rad został odkryty przez Marię Skłodowską-Curie i jej męża Piotra Curie. Jako datę tego odkrycia, Rad posiada 33 izotopy zgodnie z zeszytem laboratoryjnym Marii, przyjmuje się rok 1898.

POLON � � � Polon (łac. polonium)- pierwiastek chemiczny z grupy metali bloku p w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy Polski. Polon bywa klasyfikowany jako półmetal, co jest krytykowane jako błędne, gdyż polon wykazuje typowe właściwości metalu. Pierwiastek ten został odkryty w 1898 r. przez Marię Skłodowską-Curie i Piotra Curie- w tym samym roku co rad. Polon jest silnie radioaktywnym, srebrzystoszarym metalem. Jego własności fizyczne i chemiczne zbliżone są do selenu. Był on niegdyś używany jako lekkie źródło ciepła w satelitach i pojazdach kosmicznych, np. w radzieckich Łunochodach do ogrzewania podzespołów podczas zimnych nocy księżycowych. Obecnie jest jeszcze czasami stosowany jako wygodne, wysokowydajne źródło cząstek alfa. Posiada 33 izotopy z przedziału mas 188– 220. Nie posiada trwałych izotopów.

LABORATORIUM W SORBONIE � � Po otrzymaniu Nagrody Nobla Maria i Pierre Curie stali się nagle bardzo sławni. Pierre'owi Curie władze Sorbony przyznały stanowisko profesora i zezwoliły na założenie własnego laboratorium, w którym Maria Skłodowska- Curie została kierownikiem badań. W tym też czasie urodziła drugą córkę Eve. 19 kwietnia 1906 roku Pierre Curie zginął, przejechany przez konny wóz ciężarowy. Maria Skłodowska- Curie straciła towarzysza życia i pracy. 13 maja tego samego roku rada wydziałowa postanowiła utrzymać katedrę, stworzoną dla Pierre'a Curie, i powierzyła ją Marii Skłodowskiej- Curie wraz z pełnią władzy nad laboratorium. Umożliwiło to wyjście Marii z cienia. Stała się w ten sposób pierwszą kobietą profesorem Sorbony. Parę lat później, w 1911 roku, tylko dwóch głosów zabrakło jej do tego, aby stała się jednym z czterdziestu członków Académie française i jedyną kobietą w tym gronie. Według niektórych ocen zadziałała seksistowska postawa wobec kobiet lub ksenofobiczna postawa wobec cudzoziemców. Pierwszą kobietę członkowie Académie française przyjęli ponad pół wieku później, w 1962 roku. Była to Marguerite Perey, doktorantka Marii Skłodowskiej- Curie.

INSTYTUT RADOWY � Pod koniec 1911 r. otrzymała drugą Nagrodę Nobla, dzięki której przekonała rząd Francji do przeznaczenia środków na budowę prywatnego Instytutu Radowego – Institut du radium (obecnie Institut Curie), który został wzniesiony w 1914 r. i w którym prowadzono badania z zakresu chemii, fizyki i medycyny. Instytut ten stał się kuźnią noblistów – wyszło z niego jeszcze czterech laureatów nagrody Nobla, w tym córka Marii Skłodowskiej-Curie, Irène, i zięć Frédéric Joliot-Curie.

I WOJNA ŚWIATOWA I CZASY POWOJENNE � � � W czasie I wojny światowej Maria Skłodowska-Curie została szefem wojskowej komórki medycznej zajmującej się organizowaniem polowych stacji rentgenograficznych, które w sumie obsłużyły ponad trzy miliony przypadków urazów wśród francuskich żołnierzy. Po wojnie uczona nadal szefowała Instytutowi Radowemu w Paryżu i jednocześnie jeździła po świecie, gdzie pomagała poprzez swoją fundację zakładać medyczne instytuty leczenia chorób nowotworowych. W 1932 r. z pomocą Prezydenta RP Ignacego Mościckiego jeden z pierwszych takich instytutów został założony w Warszawie (obecnie Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie). Jego pierwszym szefem została siostra Marii Skłodowskiej-Curie, Bronisława. Maria ofiarowała nowej placówce gram radu, będący jej własnością. Był on podstawą rozpoczęcia działalności Instytutu. Maria Skłodowska-Curie zmarła 4 lipca 1934 roku w alpejskiej klinice Sancellemoz w Passy na aplazję szpiku, czyli zanik elementów krwiotwórczych w szpiku kostnym, spowodowany najprawdopodobniej wysokimi dawkami promieniowania pochłoniętymi podczas badań nad promieniotwórczością.

WYRÓŻNIENIA I NAGRODY � � � Maria Skłodowska- Curie została odznaczona Legią Honorową. Uhonorowana została również doktoratami honorowymi: Politechniki Lwowskiej – 1912, Uniwersytetu Poznańskiego – 1922, Uniwersytetu Jagiellońskiego – 1924, Politechniki Warszawskiej – 1926.

CIEKAWOSTKI Z ŻYCIA MARII � � Czy wiecie, że Maria Skłodowska-Curie urodziła się w Warszawie? Dyrektorka warszawskiego muzeum słynnej noblistki twierdzi, że większość Polaków tego nie wie. Zresztą nie tylko tego. Wiele faktów z życia Skłodowskiej wciąż pozostaje mało znanymi. Chcecie je poznać? Albert Einstein mówił o niej, że była jedynym człowiekiem nie zepsutym przez sławę. Mimo swojej ogromnej wiedzy Maria Skłodowska-Curie pozostała osobą skromną i pracowitą. Jej siła woli oraz otwarty umysł doprowadziły ją na francuską Sorbonę, gdzie była pierwszą kobietą-profesorem. Jako pierwsza kobieta została również pochowana w Panteonie. Jako jedyna kobieta dwukrotnie otrzymała Nagrodę Nobla - w 1903 roku z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 z chemii za wydzielenie czystego radu. Jako jedyny naukowiec Nobla otrzymała w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych. Była niesamowita! I dlatego warto dowiedzieć się o niej nieco więcej. Bieżący rok 2011 to Rok Marii Skłodowskiej-Curie w Polsce oraz Międzynarodowy Rok Chemii!

CYTATY UCZONEJ � - „ Niech każdy z nas, jak jedwabnik, tka swój kokon i nie żąda wyjaśnień, po co i na co”. � - „Im bardziej się człowiek starzeje, tym mocniej czuje, że umiejętność cieszenia się chwilą bieżącą jest cennym darem podobnym do stanu łaski”. � - Narażamy się na wiele rozczarowań, jeśli wszystkie nasze życiowe zainteresowania uzależniamy od uczuć burzliwych, jak miłość”. � - „Człowiek nigdy nie ogląda się na to, co zrobione, ale na to patrzy, co ma przed sobą do zrobienia”. � - „Rad nie powinien wzbogacić nikogo. Należy do wszystkich ludzi”.

MOTTO UCZONEJ � „Ludzkość potrzebuje zapewne ludzi praktycznych, którzy pracują przeważnie dla własnych celów, chociaż pamiętają tez o potrzebach ogółu. Lecz potrzebują również marzycieli, których bezinteresowne dążenie do celu jest tak potężne, ze nie potrafią oni zwracać uwagi na własną korzyść materialna”. � Maria Skłodowska- Curie

DZIĘKUJEMY � Pracę przygotowały: � - Kamila Pomianowska � - Magdalena Szewc � - Agnieszka Szkatulska