YAZIM KURALLARI VE NOKTALAMA ARETLER 1 Byk Harflerin

YAZIM KURALLARI VE NOKTALAMA İŞARETLERİ

1 -Büyük Harflerin Yazımı Ø *Cümlelerin ilk sözcüğünün baş harfi büyük yazılır. Ø Gerçeklerin savaşçısı olmak ne güzel.

*Özel isimler büyük harfle başlar. Ø Süreyya, Boncuk, Minnoş, Müslümanlık, Hıristiyanlık, İngiliz, Türkçe, Japonya, Kızılırmak, Van Gölü, İç Anadolu, Peri Bacaları,

*Kurum, kuruluş, parti, dernek, adlarının baş harfleri büyük yazılır. Ø Türk Dil Kurumu, Ziraat Bankası, Yeşilay. Ø Kitap, dergi, gazete adlarıyla yazı başlıkları Ø Sözde Kızlar, Türk Yurdu, Dil ve İnsan

*Seslenmeler büyük harfle başlar: Ø Ey Türk Gençliği, Ø Canım Anneciğim, Ø Erzurum Valiliği’ne Ø Millî Eğitim Müdürlüğü’ne

Kısaltmalarda ilk harfler büyük yazılır. Ø Doç. , Sn.

Ø Ay, güneş ve dünya isimleri coğrafî terim ve astronomi terimi olarak kullanıldıkları zaman büyük harfle başlar diğer durumlarda küçük harfle yazılır.

Türkçe'de özel ada bağlı saygı kelimeleri, sanlar ve takma adlar büyük harfle başlar. Bu kurala göre, aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? Ø Ø Ø Ø A) Amcamın teğmen olan küçük oğlu Ahmet sınıfın en çalışkanıymış. B) Ali Bey beni kardeşi Orhan'la tanıştırdı. C) Sınıfımızdaki iki Ali'den büyük olanı iyi bir sporcudur. D) Öğretmen Ayşe Hanım doktora gidecekmiş. E) Dün, sokakta komşumuz doktor Ali Yüksel Bey'i gördüm. (1986 -öYS)

Çözüm Ø Kurala göre özel isimden önce veya sonra gelenbütün sanlar, Iakaplar, saygı sözcükleri büyük harf. Ie başlar. Ø Ancak E'de Ali Yüksel Bey'in meslek ünvanı olan "doktor'' ismi küçük yazılmıştır. Dolayısıyla yazım yanlışı yapılmıştır. Ø Cevap E

''Gökbilim ve coğrafya ile ilgili konuların anlatımında, dünya ile öteki gezegen adları, güneş ve ay sözcükleri büyük harfle yazılır. '' Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyulmamıştır? Ø Ø Ø A) Ay, Dünya'nın çevresini yirmi dört saatte dolaşır. B) Sabahleyin dünyayı dolaştım ama istediğimi bulamadım. C) Camlardan içeriye Güneş girdi. D) Her zaman dünya bir yana, çocuğum bir yana derdi. E) Yapılan deney, Güneş tutulması ile ilgiliydi. (1981 -ÖVS)

Çözüm Ø Ø Ø Seçeneklere baktığımızda ay, dünya ve güneş sözcükleri A ve E'de gökbilimdeki anlamlarıyla kullanıldığından gerçek anlamdadır ve büyük harfle başlamıştır. B'de dünya sözcüğü ''birçok yer'' ; D'de ''değerli ne varsa'' anlamlarında olduğundan mecaz anlamdadır ve küçük harfle yazılmıştır. C'de ise ''güneş'' sözcüğü gökbilim anlamıyla değil, ısı ve ışık anlamıyla kullanılmıştır. Yani mecaz anlamdadır. Küçük harfle yazılması gerekirken büyük harfle yazılmıştır. Cevap C

Yer-Yön Bildiren Sözcüklerin Yazımı Ø Yön bildiren sözcükler özel yer adlarından önce geliyorsa yani onların belirticisi konumunda ise büyük harfle başlar. Ø Doğu Karadeniz, İç Anadolu, Orta Asya Ø Karadeniz’in doğusu

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, büyük harflerin kullanımı ile ilgili bir yazım (imla) yanlışı vardır? Ø A) Karayel kuzeybatıdan eser. Ø B) Doğu Anadolu'da kara iklimi etkilidir. Ø C) Türkiye'nin Güneyi genellikle yağışlıdır. Ø D) Avrupa'nın kuzey komşusu Kanada'dır. Ø E) Arjantin bir Güney Amerika ülkesidir. Ø (1983 -ÖYS)

Çözüm Ø Ø Ø Ø Seçeneklerin tümünde yön bildiren sözcüklerin olduğu dikkatimizi çekiyor. Buna göre A'da ''kuzeybatı" sözcüğü yön bildiriyor. Ancak herhangi bir isme bağlı olmadığı için küçük harfle başlatılmış, doğrudur. B ve E'de isimlerden önce geldiği için büyük harfle başlatılmış, doğrudur. C ve D'de isimlerden sonra gelmiş, küçük yazılması gerekir. Ancak C'de büyük harfle başlatılmış. Dolayısıyla bir yazım yanlışı yapılmıştır. Cevap C

Sayıların Yazımı Ø Sayılar normal anlatımda ayrı yazılır. Ø Sınava dokuz yüz yirmi beş kişi girdi. Ø Çek, senet ve resmî kâğıtlarda sayı adları bitişik yazılır. Ø Birmilyaryüzyetmişmilyon

Aşağıdaki dizelerin hangisindeki altı çizili sözün yazımında bir yanlışlık yapılmıştır? A) Birçok seneler geçti dönen yok seferinden Ø B) Çöz de artık yükümün kör düğüm olmuş bağını Ø C) Arıyorum yıllar var ki ben onu Ø D) Yaş otuzbeş yolun yarısı eder. Ø E) Bu çay ağır akar yorgun mu bilmem Ø (1996 -ÖVS) Ø

Çözüm Altı çizili sözcüklere baktığımızda A'da ''birçok'‘ sözünün bileşik sözcük olduğunu ve bitişik yazıldığını Ø B'de ''de''nin bağlaç olduğu için, Ø C'de ''ki'‘ nin bağlaç olduğu için ayrı yazıldığını Ø E'de mi soru ekinin ayrı yazıldığını görüyoruz; Ø bunlar doğrudur. Ø Ancak E'de ''otuzbeş'' sayı ismidir. Sayı isimlerinde her sayı ismi ayrı yazılmalıdır. Bu sözcük ''otuz beş'' şeklinde yazılmalıdır. Ø Cevap D Ø Ø

Sayılara gelen ekler sayının okunuşuna göre getirilmeli Ø Yarışmada 6’ıncı olduğuma sevindim. Ø cümlesinde altı çizili sözcük yanlış yazılmıştır. Çünkü sayıyı yazıyla yazsak Ø “altııncı” olur. Doğrusu “-ncı” eki getirilmesidir.

Bana 3’de geleceğini söylemişti Ø cümlesinde de ekte hata vardır. Çünkü “üç” sözü sert sessizle biter. Buna göre ek de sert sessiz olmalı. Buna göre cümle Ø Bana 3’te geleceğini söylemişti Ø şeklinde olmalıdır

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde rakamdan sonra gelen ekin yazımı yanlıştır? Ø Ø Ø A) Emek Mahallesi'nde 20'nci Sokakta oturuyoruz. B) Geçen yıl Cumhuriyet'in 70'nci yılını kutladık. C) Babam bu saati 17'nci yaş günümde almıştı. D) Bu romanın yakında 6'ncı baskısı yapılacak. E) Lisenin 2'nci sınıfında okuyorum. (1994. ÖYS)

Çözüm Ø B'deki ekin yazımı yanlıştır. Rakamları yazıyla yazarsak ekin ne olduğu belli olur. Ø ''Yetmişnci''gibi bir yazılış doğru değildir. Ancak cümlede ek ''-nci'' şeklinde kullanılmıştır. Ø Doğrusu ''yetmişinci'' yani ''70'inci'' olmalıdır. Ø Cevap B

Tarihlerin Yazımı Ø Ay ve gün adları bir rakamla beraber kullanılıyorsa büyük harfle başlar ve gelen ek kesme işretiyle ayrılır. Ø 12 Eylül 1999 Ø 20 Temmuz Pazar günü toplantı yapılacak. Ø Geçen Cumartesi onunlaydık.

“G” sesinin kullanımı: Ø “G” sesi Türkçe sözcüklerin sonunda kullanılmaz. Yabancı sözcüklerin sonunda bulunan “G” ler aynen kalır. Ø Arkeolog, psikolog, Türkolog gibi. Eğer bu ses iç ses ise Coğrafya ve fotoğraf dışında aynen kalır. Biyografi, demografi. . .

“Mi” soru edatının yazımı: Ø Mi soru edatı kendisinden önce gelen sözcüklerden ayrı sonraki sözcüklerle bitişik yazılır. Ø Beni soran sen miydin?

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir yazım yanlışı vardır? Ø A) Az kitap okuyan bir toplum muyuz? Ø B) Bu kitapları siz mi aldınız? Ø C) Çok okunan kitaplar bunlar mıdır? Ø D) Burası kitap okumak için uygun mudur? Ø E) Bu kitabı niçin oku Ø (1986 -ÖYS) muyorsunuz?

Çözüm Ø Ø Ø Ø Seçeneklerde hep soru cümlelerinin olması, yanlışın sorularla ilgili olduğunu çağrıştırıyor. Dikkatimizi 'mi' nin yazımına verilim. ''mi'' soru edatı kendinden önceki sözcüğe ayrı kendinden sonraki ek. Iere bitişik yazılır. A, B, C, D'de buna uyulmuştur. E'de de soru anlamı var, ancak bunda soru anlamı "mi" ile değil ''niçin'' ile sağlanmış. Dolayısıyla ayrı yazılan ''muyorsunuz'' da mi soru edatı yoktur. Orada ''okumamak'' olumsuz fiilinin sonundaki ''a'', ''yor'' ekinin darlaştırıcılığından dolayı ''u'' olmuş. Yani ayrı yazılmasını gerektiren bir durum yok. Cevap E

Özel isimlerden sonra geldiğinde özel isimle “mi” arasına kesme konmaz Ø Bu olayı Ayşe’mi anlattı yanlış Ø Bu olayı Ayşe mi anlattı Ø doğru Ø

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Çocuk, bu gece de sürekli olarak öksürdü. Ø B) Akşam, televizyon filmini izleyebildin mi? Ø C) Bu gelen Ahmet'miydi acaba? Ø D) Çarşıda, her gördüğünü almak istiyordu. Ø E) Bu yıl da bahar bir türlü gelmiyor. Ø (1988 -ÖSS) Ø Cevap C Ø

“ki” bağlacının yazımı Ø Türkçe’de üç tür “ki” vardır. İlgi zamiri, sıfat yapan ek ve bağlaç. Bunlardan ilk ikisi kendinden önceki sözcüğe bitişik , sonuncusu ayrı yazılır

İlgi zamiri daima bir ismin yerine geçer ve cümleden çıkarılamaz Ø Sizin arabanız yeni, bizimki eski. Ø Sizin arabanız yeni, bizim araba eski. Ø Ki ilgi zamiri arabanın yerini tutmuş ve daima bitişik yazılır.

Sıfat yapan ek, eklendiği sözcüğe ait olan bir ismin sıfatı olur. Cümleden çıkarılamaz Ø Çantadaki kalemler çıkar bakalım. Ø Çantada kalemler çıkar bakalım.

Bağlaç olan “ki” cümlede açıklama anlamı verir. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz Ø Baktım ki gelmiyor , ban yanına gittim

"Ek olan -ki kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır ve ünlü uyumuna uymaz. Bağlaç olan ki ayrı bir kelimedir. Kendinden önce ve sonra gelen cümleleri birbirine bağlar, ayrı yazılır. " Bu kurala göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde “ki”nin yazımı yanlıştır? Ø Ø Ø Ø A) Türk tiyatrosundaki bu duraklamanın nedenleri üzerinde durmak gerek. B) Öyle sanıyorum ki zevk kadar kişiden kişiye değişen bir kavram yoktur. C) Yazıda o kadar çok terim kullanılmış ki sık sözlüğe bakmak gerekiyor. D) Kitabın başındaki şiirlerden onun dünyaya bakış açısı hemen anlaşılır. E) Görülüyorki, 0, yazılarında yeni düşünceler su. nan bir kişi değildir. (1983 -ÖYS)

Çözüm Ø Seçeneklere baktığımızda A'da ve D'de ''ki'' sıfat yapmış ve bitişik yazılmış, doğrudur; Ø B, C ve E'de çekimli fiillerden sonra gelmiş ayrı yazılması gerekir. Ø B ve C'de ayrı yazılmış, ancak Ø E'de bitişik yazılmış; dolayısıyla yazımda yanlışlık yapılmıştır. Ø Cevap E

“de” eki ve bağlacının yazımı Ø Ek olan “de” bitişik yazılır. Ø Ocakta yemek var. Ø Bağlaç olan “de” ayrı yazılır ve ses uyumu kuralına göre –te, -ta şekline de dönüşmez. Ø Karşımızdaki sokak da kapalı. Ø Kardeşim de gelmek istemiyor.

“de” nin bağlaç mı ek mi olduğunu anlamak için cümle “de” siz bir şekilde okunur anlam bozulmazsa bağlaç bozulursa ektir. Ø Toplantıya ben de gittim cümlesi; ben gittim şeklinde de ifade edilebilir. Ø Fakat çocuk evde oturuyor cümlesi; çocuk ev oturuyor şeklinde ifade edilmez.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bitişik yazılması gereken ''de'', ayrı yazılmıştır? A) Size bu mektupla birlikte bir öykü de gönderiyorum. B) Eksik olmasın; beni de düşünüp bir tane göndermiş. C) Uzun cümlelerin de, bir tadı bir güzelliği vardır. D) Su, hava, ışık, bitki, bir de insanlarının yumuşak huyu. . . Ø E) Sıkıntılı günlerim de arkadaşlarıma giderim. Ø (1982 -ÖYS) Ø Ø

Çözüm Seçeneklere baktığımızda A'da öyküden başka şeylerin de gönderildiği anlamı vardır. Cümleden çıkarırsak anlamda bozulma olmaz. Yani bağlaçtır, ayrı yazılır. Diğer seçeneklerde de aynı yöntem denenebilir. Ø E'de ise ''gitmek" eyleminin yapıldığı zamanı bildiren ''günlerimde'' sözündeki ''de'' hal ekidir. Üstelik, cümleden çıkarıldığında, cümle anlamsız hale dönüşüyor. Öyleyse bu, hal ekidir bitişik yazılmalıdır. Oysa cümlede ayrı yazılmıştır. Ø Burada D seçeneğindeki bağlaç dikkatimizi çekiyor. Bunu cümleden çıkardığımızda ''bir" sözcüğü anlamsız kalıyor. Ancak sözü edilenlere başka bir şeyi bağladığından, bağlaç olduğu ortaya çıkıyor. Ø Cevap E Ø

Bağlaç olan “de” ünlü uyumuna uyar. Yani “de”, “da” olabilir. Ancak ünsüz uyumlarına uymaz. ”te, ta” olmaz Ø Bu soru hiç te zor değil. yanlış Ø Bu soru hiç de zor değil. Ø doğru Ø

“İle” nin yazımı Ø İle sözcüğünün edat mı bağlaç mı olduğunu anlamak için yerine “ve” bağlacının getiririz, anlam bozulmazsa bağlaç bozulursa edat olur. Ø Okula babamla (ve) gittim. Edat Ø Eline bıçakla (ve) kesti. Edat Ø Çocukla(ve) annesi geldi. Bağlaç

Ünlü ile biten bir sözcükten sonra gelirse “-i” düşer araya “y” kaynaştırma ünsüzü girer. Ø Annesiyle konuştum. Ø Arabayla gittik.

Ünsüzle biten sözcüklere eklenirken “-i” sesi düşer “y” sesi ise kendisinden önceki ünlüye uyar. Ø Oktay’la uzun zamandır görüşmedik. Ø Daima kalemle yazarsan daha güzel olur.

“Bugün” Sözcüğünün Yazımı Ø İçinde bulunulan zamanı ya da günü karşılıyorsa bitişik, geçmişle ilgili bir tarihi karşılıyorsa ayrı yazılır. Ø Bugün okula gitmeyeceğim. Ø Bu konu bugün dahi tartışılmaktadır. Ø İstanbul’un feth edildiği bu günde çeşitli etkinlikler düzenlendi.

“Hane” sözcüğü ile yapılan bileşik sözcükler: Ø Yatakhane, dershane, yemekhane, kahvehane

“Ev ve yurt” sözcükleriyle yapılan bileşik isimler ayrı yazılır: Ø Doğum evi, ceza evi, sağlık yurdu.

Nokta(. ) n n n n Bitmiş cümlelerin sonuna konur Bütün gün çalıştı. Bazı kısaltmalardan sonra kullanılır: Doç. , Prof. , Sn. Kurum Kısaltmalarında nokta kullanılmaz PTT, TCDD, TBMM Sıra bildiren yazılardan sonra kullanılır: 2. Sokak, II. Mehmed

n n n n n Tarihleri yazarken: 27. 12. 1978 Saat ve dakika arasına konur: 12. 30 14. 50 Sırlama yaparken kullanılır. 1. İsim 2. Zamir Kitap, dergi, gazete adları ve başlıklardan sonra nokta kullanılmaz. Kardelen, The Times, Zafer

Kardelenler açmış karı görmeden (I) Birini koparıp yakama takmak istedim, içim el vermedi (II) Kara topraklar üstünde ak kardelenler (III) Oysa onlar ak karın üstünde yükselmeliydi (IV) Toprakta kar değil kar suyu bile yok (V) Bu parçadaki numaralanmış yerlerin hangisine nokta (. ) getirilemez? A) I. B) II. n C) III. D) IV. n E) V. n (1996 -ÖYS) n

Çözüm Noktanın kullanıldığı en önemli yer anlamca tamamlanmış haber cümlelerinin sonudur. Parçadaki cümleleri incelediğimizde sadece n üçüncü cümlenin tamamlanmış bir cümle olmadığını görüyoruz. Bu cümlenin yüklemi yoktur. Dolayısıyla onun sonuna nokta getirilemez. n Cevap C n

Virgül(, ) n n n Eş görevli sözcüklerin arasına konur: Deniz, doğa ve hava insana huzur veriyor. Sıralı cümlelerin arasına konur: İşimi bitirdim, şimdi dinleniyorum. Uzun cümlelerde özneden sonra virgül kullanılarak anlam karışıklığı giderilir. Annem, yıllar boyu bizim yüzümüzden çektiği sıkıntıları düşünerek ağladı. Adlaşmış sıfatlardan ve işaret zamirlerinden sonra gelen ismin tamlama olmadığını göstermek için kullanılır. Genç, kadının ardından koşuyordu. O, akşam bize geldi. Hitaplardan sonra kullanılır: Kıymetli Dostum,

n n n Arasözlerin başına ve sonuna konur: Komşumuz, Fatma Hanım, çok geveze biridir. Bazı bağlaçlardan sonra kullanılır: Ne var ki onu bir türlü sevemedim. Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra: Bu işler böyledir, dedi. Vurgulanmak istenen öğelerden sonra: Hayır, kabul edemem. İnatçı, çok inatçı bir çocuksun. Ondalık sayılardan sonra: 4, 5 42, 5

"Feride zeki, başarılı ve afacan bir kızdı. '' cümlesindeki virgülün (, ) görevine benzer bir kul. Ianım aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır? n n n A) Sıtkı Efendi bu kasabada, herkesten uzak yaşar. B) Nahit, okul sıralarında tiyatroya merak sarar. C) Selim çevrede saygılı, sessiz bir genç olarak tanınır. D) Ahmet, karısı Zehra ile Antep'ten İstanbul'a göçer. E) izzet Ağa bir gece yine sancılanır, komaya girer. (1984 -ÖYS)

Çözüm Örnek cümlede virgül sıfatları birbirinden ayırmakta kullanılmış. Seçeneklere baktığımızda aynı özelliğin n C'de olduğunu görüyoruz. ''Saygılı, sessiz'' sifattır, arada virgül olmalıdır. n B ve D'de özneyi belirtmek için, n A'da dolaylı tümleci belirtmek için, n E'de cümlelerin ayrılmasında kullanılmıştır. n Cevap C n

Noktalı Virgül(; ) n n n Öğeleri arasına virgül konmuş sıralı cümleleri ayırmak için: At ölür, meydan kalır; yiğit ölür şan kalır. Virgülle ayrılmış farklı cümleleri ayırmak için kullanılır: Pazardan patates, domates, biber; elma, şeftali, üzüm aldım. Aralarında anlamca, neden, sonuç, karşıtlık, pekiştirme, tamlama ilgisi bulunan iki cümle bir bağlaçla birine bağlanırken cümlenin başına noktalı virgül konulur. Pikniğe git; ama erken gel.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde boş parantezle belirtilen yere noktalı virgül (; ) getirilme. Iidir? n n n A) "Yoo ( ) güvercinlerime dokunmayınız. " dedi. B) At ölür, meydan kalır ( ) yiğit ölür, şan kalır. C) Çocuk, bütün cesaretini ( ) belki de düşünme gücünü kaybetmişti. D) Parlak yüzlü, beyaz saçlı ( ) otuz yaşlarında bir adamdı. E) Ahşap ( ) iki katlı, eski bir evde oturuyordu. (1990 -ÖYS)

Çözüm Noktalı virgül, sıralı cümleler arasında kullanılır. n Bu özelliği sadece B'de görüyoruz. Diğer seçenek. Ierde ise virgül kullanılmalıdır. n Çünkü D ve E'de Sıfatlar, n C'de nesneler arasına virgül gelebilir. n A'da ise ünlem bildiren sözü ayırmada virgül kullanılma. Iıdır. n Cevap B n

İki Nokta(: ) n n n n Bir cümle ya da sözcükten sonra açıklama yapılacaksa kullanılır : Sözcükler sekize ayrılır: İsim, sıfat, zamir isim: varlıklara ad olan sözcüklerdir. Başkasından aktarılan söz ya da konularda konuşma çizgisinden veya tırnak işaretinden önce kullanılır: Yazar şöyle diyor: “-----“ İki noktadan sonraki açıklama bağımsız bir cümle ise büyük harfle başlar; tek sözcükler sıralanıyorsa küçük harfle başlar: Öğretmen dedi ki: “Hemen sınıfa girin. ” İstenen belgeler şunlar: ikâmetgâh, fotoğraf, nüfus cüzdanı sureti. . .

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki nokta (: ) yerinde kullanılmıştır? n n n n A) Nereye gideceğini bilmiyordu: Sığınacak bir kapısı yoktu. B) Dört yanı ormandı: Kuşlar ötüyor, çiçekler kokuyordu. C) Derler ki: Emirler çeşmesi, Karaca'nın sazına uyup coşmuştu. D) Karaca, yaşlı adamın yüzüne baktı: Ak saçlı, ak sakallıydı. E) Yeni bir ad verdiler Hasan'a: Karaca. (1985 -ÖSS

Çözüm n n n n iki nokta, bir cümlede açıklama yapılacaksa, açıklamaya başlamadan hemen önce kullanılır ve bundan sonraki sözcükler büyük harfle başIar. A, B, D seçeneklerinde sıralı cümleler olduğundan araya noktalı virgül getirilmelidir. C'deki ''ki'' bağlaç olduğundan, ondan sonra bir nokta. Iamanın kullanılmaması gerekiyor. En azından açıklama bağlaçla yapıldığından iki noktaya (: ) gerek kalmamıştır, virgül kullanılabilir. E'de ise Hasan'a verilen ad açıklanacağı için, açıklamadan önce iki nokta kullanılacaktır. Cevap E

Üç nokta (. . . ) n n n n Örnekler sıralanırken benzer, gibi anlamını vermek için kullanılır. Bahçemizde, vişne, kiraz, elma. . . ağaçları var. Öyle özledim ki. . . Alıntı yapılırken atlanan yerleri göstermek için kullanılır. “. . . . İstemek başarmanın yarısıdır. ” Söylenmek istenmeyen kişi veya adlarında ve uygunsuz sözlerden sonra: M. . . ’da geçen günlerimi unutamam. Çocuğu p. . . diye çağırdı.

Kitabı kapadı. Sokağa çıktı. Bahar geliyordu. Güneşli fırtınalar, renk çiçekler. . . ve başka insanlarla birlikte. Bu parçada üç noktanın (. . . ) kullanılış gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir? l l l A) Sözün bir yerde kesildiğini anlatma B) Cümlenin bitmediğine dikkati çekme C) Bir alıntının atlanan yerlerini belirtme D) Söylenmek istenmeyen sözcükler olduğunu be. Iirtme E) Benzer örneklerin sürdürülebileceğini gösterme (1986 -ÖSS)

Çözüm l Üç noktanın kullanıldığı yerler seçeneklerde açık. Ianmış. l Buna göre cümleye baktığımızda baharın gelmesiyle olan değişikliklerin anlatıldığını görüyoruz. Üç noktanın sebebi ise buna benzer şeylerin olduğunu göstermektedir. Zaten ''ve'' sözcüğü de bunu kanıtlar. l Cevap E

Kesme İşareti(‘) l l l l l Özel isimlerden sonra gelen çekim eklerini çağırmada kullanılır. Doğu Karadeniz’in her yerini dolaştım. Kısaltmalardan sonra TRT’ye eleman alınacak. TBMM’de yine kavga çıkmış. Rakamlardan tarih ve saat bildiren sayılardan sonra 3’ü , 1935’te, 14. 45’te telefon etti. Bir harf ya da ekten sonra gelen ekleri ayırmada: A’dan Z’ye inceledi. “de” nin yapım eki olarak da kullanımlara da vardır.

Kesme işareti, kişi adlarından sonra konur. Gerektiğinde, bütün özel adlardan sonra da konabilir. '' Bu kurala göre, aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır? l A) Bahar'ı okula başlattık. l B) Bahar'da bu kitap var. l C) Bahar'ı görmeden yaz geldi. l D) Baharda buralar çok güzel olur. l E) Bahar'la Sevim birlikte gelecek. l (1984 -ÖYS)

Çözüm l l l Kurala göre kesme işareti özel adlardan sonra gelen çekim eklerinde kullanılır. Oysa C'de ''bahar'' mevsim ismidir. Yani cins isimdir, eklerin kesmeyle ayrılması gerekmez. A, B, E'de ''Bahar'' özel isim olduğundan ayrılmış, doğru; D'de cins isimdir, ayrılmamış yine doğrudur. Cevap C

Tırnak İşareti (“) l Başkasına ait yazı ve sözlerden aktarma yaparken alıntı yapılan yerler tırnak içine alınır. l Önemi vurgulanmak istenen yerler tırnak içine alınır. l En önemli sorun “dil” dir. l Kitap, şiir adları yani başlıkları tırnak içine alınır. l Şairin “O Belde” isimli şiirini okudum.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tırnak işareti (" ") gereksiz kullanılmıştır? l l l A) Bir yazar: "Kitap bizi avuttuğu gibi yüceltir de. ” diyor. B) Bir çiftçi söz aldı: "Bize, ne yapacağımızı söy. Ie. " dedi. C) "B!ze yapacak bir iş kalmadı. '' demektir. D) "Bu havada yola çıkılmaz. " deyip duruyordu adam. E) Çocuk merakla sordu: "Nedir o elindeki? " (1983 ÖYS)

Çözüm l Tırnak işareti, cümle içinde başkasına ait söz varsa onun başında ve sonunda kullanılır. l C'de ise başkasına ait bir söz yok, kişinin kendi söyleyişi var, dolayısıyla tırnak işareti kullanmayı gerektiren bir durum yoktur. l Cevap C

Soru İşareti(? ) l l l l l Soru bildiren cümlelerden sonra kullanılır. Oraya nasıl gidebilirim? Sözde soru cümlelerinden sonra kullanılır. Bilmez olur muyum hiç? Aktarılan bilgilerin kesin olmadığını belirtmek için kullanılır. Karacaoğlan(1606? -1679) Bazı cümlelerde soru edatı veya soru bildiren sözcük olduğu hâlde soru anlamı yoktur. Alsam mı diye düşünüyorum. Nasıl yaptığını bilmiyorum.

Merak ediyordum; yanındaki kimdi (1) Kardeşi mi (2) yoksa arkadaşı mıydı (3 Niçin benimle tanıştırmamıştı (4) Niye beni görmezlikten gelmişti (5) Yukarıdaki numaralanmış yerlerden hangisine soru işareti (? ) konulmaz? l A)1. B)2. C)3. D)4. E)5. l (1990 -ÖYS)

Çözüm l Soru işareti, soru yargısı tamamlanmış cümlelerin sonuna konur. l 2 nolu yere ise, ''kardeşi mi'' sözcüğü soru yargısını tamamlamış bir cümle olmadığı için ondan sonra soru işareti değil virgül konmalıdır. l Cevap B

Parantez() l l l Cümlede geçen bir sözcük ya da kavramla ilgili açıklamalar parantez içinde gösterilir. Yazar bu eserinde(Çalıkuşu) çok başarılı. Madde imlerinden sonra kapama parantezi olarak kullanılır. a) b) c) Doğum ve ölüm tarihleri parantez içinde verilir. (1885 -1950)

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayraç ( ) işareti, öbürlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır? l l l A) Türkçede bütün sözcük köklerinin iki ana kümeye (adlar ve eylemler) ayrılabileceğini biliyoruz. B) Ayrıntılar aktarılırken çoğu zaman benzetme. Ierden eğretilemelerden, değişmecelerden (mecazlardan) yararlanılır. C) Öncelikle bu gösteriler, oyun kahramanlarının, ruhsal durumlarını (iç dünyalarını) aktarma işIevi açısından gereksizdir. D) Ülkemizde bu sanatın uzun bir geçmişi ve çok ünlü (tanınmış) öncüleri vardır. E) Söylenmesi gerektiğine inanılan şeylerin, anlatılmış (belirtilmiş) olması, bu yazıların önemini ve kalıcılığını daha da artırıyor. (1985 -ÖYS)

Çözüm l Ayraç işareti, l B, C, D, E seçeneklerinde kelimelerin eşanlamlarının verilmesinde kullanılmış, l A'da ise ''iki ana küme''nin neler olduğunu açıklamak için kullanılmış. Dolayısıyla farklı bir görevdedir. l Cevap A

Ünlem ! l l l l Cümlelerin sonlarında kullanılır. Eyvah, aldandık! Küçümseme ve alay bildirme için kullanılır. Bu gibi durumlarda ünlem parantez içine alınır. (!) Aklına (!) diyecek yok. Bu işe hakkıyla (!) girmiş. Seslenmelerden sonra kullanılır. Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker!

''Bu konuyu başka bir açıdan alalım (I) Örneğin (II) son on beş yirmi yılın sorunlarını hatırlayalım (III) İlköğretim seferberliği, çok partili hayata geçiş, tarımın makineleşmesi gibi. " Parçada numaralandırılmış yerlere, sırasıyla, getirilebilecek en uygun noktalama işaretleri aşağıdakilerden hangisidir? l A) (. ) , (: ) , (; ) l B) (. ) , (, ) , (: ) l C) (: ) , (, ) , (. ) l D) (, ) , (: ) , (. ) l E) (; ) , (, ) , (: )

Çözüm l l l l Seçeneklere baktığımızda (I) nolu yere nokta, iki nokta ya da noktalı virgül gelebildiğini görürüz. Şimdi bu noktalamaların nerelerde kullanıldığına bakalım. İki nokta kendinden sonra açıklama bildiren ya da örneklerin sıralandığı cümlelerin sonuna konur. Birinci cümleden sonra herhangi bir açıklama yapılmadığına göre buraya iki nokta değil, nokta konulması gerekir. Noktalı virgül ise daha çok anlamca birbirine bağlı sıralı cümlelerin arasında kullanılır. Birinci ve ikinci cümle bir sıralı cümle oluşturmaz. (II) nolu yere ise, ''Örneğin" sözü bir cümle oluşturmadığından sadece virgül konabilir. (III) nolu yere ise hatırlanan bazı sorunlar açıklandığı ve açıklama yapılmadan önce iki nokta kullanılacağı için en uygun noktalama işaretleri B'de verilenlerdir. Cevap B

Kısa Çizgi (-) l l l l Satır sonuna sığmayan sözcüklerin hecelerini bölmek için “Bunları bana söyle-memeliydi. ” Arasözleri belirtmek için: Toplantıya –nasıl olduysa- o da geldi. Birbiriyle ilişkili sözcük ya da sayılar arasına konur. Çok-az, ince-kalın, Ağrı-Erzurum, 09 -10. 30 Ekleri ve kökleri birbirinden ayırmak için kullanılır. sanat-çı, bak-ış, gel-di-m

Aşağıdakilerin hangisinde "kısa çizgi" (-) kullanılmaz? l l l A) Bir olayın başlangıç ve bitiş tarihlerinin arasında B) Cümle içindeki arasözlerin başında ve sonunda C) Birbiriyle ilişkili iki ülke adının arasında D) Dilbilgisi incelemelerinde, eklerin başında E) Cümle içinde eş görevli sözcüklerin arasında (1989 -ÖYS)