YASAL SORUMLULUKLAR VE SGORTA retmen Ahmet BARKIN MESLEK
YASAL SORUMLULUKLAR VE SİGORTA Öğretmen : Ahmet BARKIN MESLEKİ YETERLİLİK EĞİTİM MERKEZİ
TAŞIMACI VE SÜRÜCÜLERİN YASAL SORUMLULUKLARI l Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 22. Maddesi Yetki Belgesi Sahiplerinin (taşımacının) sorumluluğunu şöyle belirlemiştir: a) Yolcu ve eşya taşımaları, kanunlara, yönetmelik ve diğer mevzuatlara, Türkiye'nin taraf olduğu uluslar arası anlaşma ve sözleşmelere ve taşıma sözleşmesine uygun olarak yapılır. (Yolcu taşımaları biletsiz, grup yolcu taşımaları taşıma sözleşmesiz, eşya taşımaları ise taşıma senetsiz yapılamaz. ) l b) Yetki belgesi sahibi, kendi adına acentesinin acentelik sıfatıyla Yönetmelik kapsamında yapmış olduğu faaliyet ve işlemlerden müteselsilen sorumludur. l c) Yetki belgesi sahibi, yolcu ve eşyanın güvenlik içinde taşınmasından sorumludur. Eşya gönderenler ve yolcular da taşımacının güvenlik yönünden almış olduğu tedbirlere uymak zorundadırlar. l 2
TAŞIMACI VE SÜRÜCÜLERİN YASAL SORUMLULUKLARI d) Eşya ve kargo taşımacılığı alanında yetki belgesi sahibi olanlar, eşya ve kargoları teslim aldıkları andan teslim edinceye kadar, eşyanın ve kargonun tamamı veya kısmen kaybından, hasarından, korunması ve taşınmasından, güvenliğini sağlamaktan, teslim alınan şeklini muhafaza etmekten sorumludurlar. l e) Yetki belgesi sahipleri, çevre ve insan sağlığını koruma, çevre kirliliğini önleme amacıyla yürürlükte olan mevzuat hükümlerini bilmek ve bunlara uymak zorundadır. l f) Yolcu taşımacıları ve acenteleri, bilet satışı yaptıkları terminallerde ve çevresinde yolcuları yönlendirmek için personel istihdam edemez, çalıştıramaz. Promosyonlu bilet satışı yapamazlar. l g) Yolcu taşımacıları, sürücülerinin seyahat sırasında yolcularla ve personelle uzun süreli sohbet etmelerini önlemek, yol ve seyir güvenliğini tehlikeye düşürmemek için gerekli önlemleri almak zorundadırlar. Seyahat esnasında sürücüler ses ve görüntü cihazlarının yönetimini yapamazlar. Bu iş diğer yardımcı personel tarafından yapılır. l 3
TAŞIMACI VE SÜRÜCÜLERİN YASAL SORUMLULUKLARI h) Acenteler, taşıma işleri komisyoncuları ve taşıma işleri organizatörleri; bu sıfatla yapmış oldukları faaliyet ve işlemlerden, taşımacılar ile müştereken ve müteselsilen sorumludurlar. l I) Yetki belgesi sahipleri, bu yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerini, bakanlığa beyan ettikleri merkez ve şube adreslerinde yürütmek zorundadırlar. l i) Şehirlerarası ve uluslararası düzenli yolcu taşımacılığı yapmak üzere D 1 ve/veya B 1 yetki belgesi alanların, yetki belgesinin verildiği tarihten itibaren 60 gün içinde firmalarına ait bir internet sitesi kurması, bu sitelere erişim adresini Bakanlığa bildirmesi, kurulacak sitede hat, güzergah, ücret ve zaman tarifeleri, şube ve acente ile yetki belgesi sahiplerinin her türlü iletişim ve benzeri bilgilerinin yer alması zorunludur. Yetki belgesi sahiplerinin sorumluluğu ile ilgili olarak, uluslararası anlaşmalar ve sözleşmelerde yer alan hükümler saklıdır. l 4
TAŞIMACI VE SÜRÜCÜLERİN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ l Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 22. Maddesi Yetki Belgesi Sahiplerinin (taşımacının) yükümlülüğünü şöyle belirlemiştir: a)Yetki belgesi sahibi, yolcuların sağlıklı, rahat ve güvenli bir yolculuk yapması; sağlayacak tedbirleri almak, yolcu, eşya ve kargoyu güvenli bir şekilde anlaşmada belirleri yere kadar götürmekle yükümlüdür. l b) Yetki belgesi sahibi, ilgili mevzuat hükümlerine uygun bir taşıtı, nitelikli sürücü ve hizmetli personel ile sefere göndermek, sürücülerin sürücü belgelerinin yanlarında bulunup bulunmadığını kontrol etmek, teknik şartlara uymayan taşıtların trafiğe çıkmasına engel olmak, güzergâh mesafesini dikkate alarak yeteri kadar sürücü bulundurmak zorundadır. Taşıt kartları olmayan taşıtları yolcu, eşya ve kargo taşımak amacıyla kullanamaz. Bu Yönetmelikte istenilen sigortaları bulunmayan taşıtları trafiğe çıkaramaz. l 5
TAŞIMACI VE SÜRÜCÜLERİN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ l c) Karayolları alt yapısı, işletilmesi, trafik, doğal afetler, meteorolojik şartlar, arıza ve kaza hali dâhil, seyahat esnasında meydana gelen ve beklenmeyen durumlar ortaya çıktığında, imkân olduğu takdirde bir başka güzergâhı izleyerek taşımayı tamamlayabilir. Aksi halde yolcuyu güzergâh üzerinde yolcunun dilediği bir yere kadar götürmek veya yolcu, eşya ve kargoyu hareket noktasına geri getirmekle yükümlüdür l d)Eşya ve kargo taşımalarında ayrıca, taşıma senedindeki hükümler saklıdır. l e)Yetki belgesi sahipleri, eşya ve kargo taşımalarında teslim alma noktası ile teslim etme noktası arasında makul bir sürede eşyayı veya kargoyu yerine ulaştırmak zorundadırlar. l f) Yetki belgesi sahipleri, altışar aylık süre ile yılda iki kez sürücülerin ceza puanın Emniyet Genel Müdürlüğünden öğrenmek zorundalar. Ceza puanı 50 ve üzerinde olan sürücülerin eğitilmesi konusunda kendi iç denetimleri için gerekli tedbirleri almış olmalılar. 6
TAŞIMACI VE SÜRÜCÜLERİN YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİ g) Yetki belgesi sahipleri tarafından, taşıma sırasında yolcuya ikram edilen yiyecek, içecek, mendil, kolonya ve benzeri maddelerin Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Yönetmeliğe uygun bir şekilde olması zorunludur. l h) Yetki belgesi sahipleri 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununda ön görülen tedbirler, kaideler ve yasaklamalara uymak zorundadırlar. l i) Yetki belgesi sahipleri, bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde sayılan asgari sayıdaki kişileri/personeli faaliyetleri süresince istihdam etmek zorundadırlar. l j) Yetki belgesi sahipleri, Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne sahip olma şartına tabi kişilerin bu belgelerini görevleri sırasında yanlarında bulundurmalarını ve yapılacak denetimlerde ibraz etmelerini sağlamak zorundadırlar. l 7
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU VE YÖNETMELİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR l MADDE 85 - Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. 8
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU VE YÖNETMELİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR l MADDE 86 - İşleten veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi, kendisin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bozukluk kazayı etkilemiş olmaksızın, kazanın bir mücbir sebepten veya zarar görenin ve bir üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur. 9
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU VE YÖNETMELİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR l MADDE 88 - Bir motorlu aracın karıştığı bir kazada, bir üçüncü kişinin uğradığı zarardan dolayı, birden fazla kişi tazminatla yükümlü bulunuyorsa, bunlar müteselsil olarak sorumlu tutulur. 10
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU VE YÖNETMELİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR l MADDE 89 - Birden çok motorlu aracın katıldığı bir kazada işletenlerden biri bedensel bir zarara uğrarsa, kazaya katılan araçların işletenleri ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahipleri kendilerine düşen kusur oranında, zararı gidermekle yükümlüdürler. 11
KARAYOLLARI TAŞIMA YÖNETMELİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR Sigorta Şirketlerinin ve Sigorta Ettirenin Yükümlülüğü l Madde 65 - Türkiye'de “karayolu motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası branşında” çalışma ruhsatı bulunan her sigorta şirketi, yetki belgesi sahiplerinin usulüne uygun olarak yapmış oldukları talebe göre, taşıtın niteliğini de göstermek suretiyle, "Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası" ile “Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası” nı yapmak zorundadır. l Sigorta ettiren, kazaya, zarara veya olayla ilgili olarak açılacak davalara ilişkin bilgi ve belgeleri sigorta şirketine vermekle yükümlüdür. 12
KARAYOLLARI TAŞIMA YÖNETMELİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR Sigortasız Taşıma Yapılamayacağı Madde 66 - "Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası" ve “Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası” yaptırmayan yetki belgesi sahipleri yolcu taşımacılığı yapamaz ve bunların taşıt belgesinde kayıtlı taşıtlarının trafiğe çıkışına izin verilmez. l Denetimler sırasında "Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası" ile “Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası” nın yapılmadığı ortaya çıkarsa, taşımanın başlamış olması halinde, taşımanın devamına ilgili denetim elemanlarınca en yakın yerleşim noktasına kadar izin verilir, bu yerleşim noktasında gerekli sigortanın yaptırılması halinde taşımaya devam edilir ve ayrıca ilgili makamlarca durum Bakanlığa bildirilir. l 13
KARAYOLLARI TAŞIMA YÖNETMELİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR Taşıt Mülkiyetinin Devrinde Sigorta Madde 67 - Taşıtın sahip değiştirmesi halinde, mevcut "Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası" ile “Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası” mülkiyetin devrinden itibaren ilgili sigorta şirketince tanzim edilecek bir zeyilname ile tevsik edilmesi halinde sigorta süresi sonuna kadar devam eder. l Yetki belgesi sahibi, taşıt belgelerinde kayıtlı sözleşmeli taşıtların sigorta işlemlerinden de sorumludur. l 14
KARAYOLLARI TAŞIMA YÖNETMELİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUKLAR Sigorta Poliçesinin Aslının Bakanlığa Verilme Zorunluluğu l Madde 68 - (Değişik: RG 15/12/2004 -25671) Yetki belgesi sahipleri, taşıt belgelerinde kayıtlı taşıtlarına ait "Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası" ile "Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası" poliçelerini, geçerlilik süreleri sona ermeden önce yaptırarak, yeni düzenlenen poliçelerin aslını süresi sona eren poliçelerin bitim tarihinden itibaren 15 gün içinde Bakanlığa vermek zorundadırlar 15
MADDÎ VE MANEVÎ TAZMİNAT l MADDE 134 - Araçların yüklenmesinde belirlenmiş ölçü ve esaslara aykırı olarak; a)Yükün cinsi, şekli, yeri, nitelik ve özellikleri bakımından, trafik güvenliğini ve yol kapasitesini azaltacak, karayolu yapısına ve karayolunu kullananlara, mülklere zarar verecek tarzda yüklenmesi, b) Taşıma sınırı üstünde yük ve yolcu taşınması, c) Tehlikeli ve zararlı maddelerin şartlarına uyulmadan, gerekli izin ve önlemler alınmadan taşınması, d) Ağırlık ve boyutlan bakımından taşınması özel izne bağlı yüklerin izin alınmadan taşınması, e) Gabari dışı yüklenmesi, 16
MADDÎ VE MANEVÎ TAZMİNAT l MADDE 134 - Araçların yüklenmesinde belirlenmiş ölçü ve esaslara aykırı olarak; f) Yükün; 1) Karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, akacak veya kayacak, gürültü çıkaracak, 2) Her çeşit yolda dengeyi bozacak^ bir şeye takılacak veya sivri çıkıntılar oluşturacak, 3) Sürücülerin görüşüne engel olacak veya sürme güvenliğini bozacak, 4) Tescil plakaları, ayırım işaretleri, dönüş ve dur ışıklan ile yansıtıcıları örtecek, 5) Aracın boyunu önden 1 metre, arkadan 2 metre aşacak, 6) Kasanın sağ ve sol yanından taşacak, Şekilde yüklenmesi, 7) Çeken ve çekilen araçlarla ilgili şartlar yerine getirilmeden araçların çekilmesi, yasaktır. 17
CMR KONVANSİYONU l Malların karayolu ile uluslararası nakliyatına ilişkin kurallar, "Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi (CMR) " ile düzenlenmiştir, CMR sözleşmesinin esas amacı; karayolu ile eşya taşımacılığı ve ilgili taraflar arasındaki ilişkiyi, bu ilişkiler çerçevesinde ortaya çıkabilecek hak ve sorumlulukları tanımlamaktadır. CMR Sözleşmesi; 19 Mayıs 1956 Tarihinde yirmi bir Avrupa ülkesi tarafından Cenevre'de imzalanmış ve yürürlüğe girdikten kısa bir süre içinde hemen tüm Avrupa ülkelerince imzalanıp benimsenmiştir. Ülkemizin CMR Sözleşmesine katılımı ise ancak 7 Aralık 1993 Tarihinde gerçekleşmiştir. Günümüzde, CMR Sözleşmesine taraf olan ülkelerin sayısı 42' ye yükselmiştir. CMR Sözleşmesi, uluslararası posta anlaşmalarına göre yapılan taşımalar ile ev eşyası ve cenaze nakillerinde uygulanmaz. 18
CMR KONVANSİYONU l Taşımanın başlayabilmesi ve sonuçlandırılabilmesi için muhakkak Taşıma Anlaşması, Sevk Mektubu Taşıma Senedi, Hamule Senedi yapılıp Sevk Mektubu tanzimi ile teyit edilmelidir. Sevk Mektubu en az 3 nüsha olarak ve gönderici ile taşıyıcı tarafından imzalanarak tanzim edilir. Gönderici sevk mektubunda yer alması gereken bilgileri eksiksiz ve doğru olarak bildirmelidir. Bu bilgilerden bir veya bir kaçında vuku bulacak olası eksik ve yanlışlıktan dolayı karşıya kalınacak hasar, zarar, ziyan, kayıp ve yapılacak masraflardan gönderici sorumlu olacaktır. 19
CMR KONVANSİYONU Taşıyıcı teslim aldığı mallarda şu hususları kontrol etmelidir: l Parça sayısı ve sevk mektubuna uygunluğu, l Malların ambalajlarının görünüşteki durumu, Malların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin yerine getirilmesi için gönderici gerekli belgeleri sevk mektubuna iliştirecek veya taşıyıcıya vererek talep ettiği bilgileri taşıyıcıya temin edecektir. Gönderici bu eksiklik veya yetersizlikten dolayı taşıyıcıya karşı sorumludur. 20
CMR KONVANSİYONU Taşıyıcı, talimat talebi dolayısı ile yaptığı masraflarla bu talimatı yerine getirmenin gerektiği masrafları geri alma hakkına sahiptir. Ancak masrafların kendi kusur ve ihmali yüzünden yapılmamış olması gerekir. l Mallar çabuk bozulan cinsten ve depo masrafları malların değerinin üzerinde ise taşıyıcı bu malları tasarruf etme hakkına haiz şahıstan talimat beklemeden onları satabilir. l Taşıyıcı mallan teslim aldığı andan teslim edinceye kadar, bunların tamamen veya kısmen kaybından, meydana gelebilecek hasardan mesuldür. l 21
CMR KONVANSİYONU l Mallar kararlaştırılan zaman süresi içinde teslim edilmemiş ise veya kararlaştırılmış bir zaman süresi yok ise kararlaştırılan zaman süresini müteakip 30 gün, kararlaştırılan zaman yok ise taşıyıcının malları almasından sonra 60 gün içinde teslimat gerçekleştirilmediği takdirde malların kaybolduğu kabul edilecektir. Taşıyıcı malların kısmen veya tamama kaybolmasından dolayı tazminat ödemekle yükümlü olduğundan bu tazminat mallara taşınmak üzere kabul edildiği yer ve zamanki kıymetine göre hesaplanır. 22
CMR KONVANSİYONU Eğer mallar taşıma mukavelesi gereği tahsil edilmesi gereken ödeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşıyıcı göndericiye tazminat ödemekle yükümlüdür. l Kaybolma, hasar ve kararlaştırılan zaman süresinin aşılması halinde gönderici, teslim süresini aşan günler için ödenecek özel faiz miktarını tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar. l Alıcı, taşıyıcı ile beraber durumlarını kontrol etmeden, zarar, ziyan ve hasarın açıkça görüldüğü hallerde teslim anında, açıkça görülmediği hallerde teslimden 7 gün içinde durumu nakliyeciye bildirmeden malları teslim alırsa, mallan sevk mektubuna uygun bir şekilde aldığına delil teşkil edecektir. 23
CMR KONVANSİYONU Taşıyıcının Sorumlu Olmayacağı Durumlar Şunlardır: l l l Eğer kayıp, hasar ve gecikme taşıyıcının hatasından değil de talep sahibinin verdiği talimattan, malların özelliğinden veya taşıyıcının önlemesine imkân olmayan durumlardan ileri gelirse, Sevk mektubunda açıkça belirtildiği gibi açık taşıtların kullanılması halinde, Malların gönderici, alıcı veya bunlar adına hareket eden şahıslar tarafından alınması, taşınması, yüklenmesi halinde, Malların kırılma, paslanma, çürüme, kuruma, akma, güve ve haşarattan zarar görmeye müsait olmasından, Sandık ve paketlerin üzerindeki marka veya numaraların yetersiz ve hatalı oluşu, Canlı hayvan nakli. 24
SİGORTANIN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ l Sigortacının alacağı bir prim karşılığında bir kimsenin para ile ölçülebilir, yasa ile korumaya değer bir menfaatine zarar veren bir olayın meydana gelmesi halinde bu zararı karşılayacak miktarda sigortacının tazminat vermesini öngören çift taraflı bir sözleşmedir. Poliçe, sigorta sözleşmesinin koşullarını içeren ve ispatlayan belgedir. Poliçe üzerinde sigorta şirketinin unvanı, adresi, sigortalının adı, riskle ilgili bilgiler, prim, sigorta başlangıç ve bitiş tarihleri, sigorta koşulları vs. yer alır. Ani ve beklenmedik risklere karşı, önceden ödenen prim karşılığında olası riskin sigorta şirketine transferini kapsayan iki taraflı sözleşmeye sigorta denir. Türkiye'de sigortacılık Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmekte ve denetlenmektedir. Türkiye'deki sigorta müşterileri, sigorta şirketi ile anlaşmazlığa düştüklerinde, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğine veya Hazine Müsteşarlığına başvurabilir 25
SİGORTANIN GENEL PRENSİPLERİ l Sigorta edilebilir menfaat (Risk) l Azami iyi niyet l Tazminat l Halefiyet ve hakların devri l Hasara katılım l Yakın sebep 26
Sigorta Edilebilir Menfaat (Risk) l Sigortalının sigorta konusu mal ya da yaşamının zarara uğraması veya bir sorumluluğun gerçekleşmesinden ötürü yasal bir mali kaybı var ise, Sigorta Edilebilir Menfaatten söz edilebilir. Hasara neden olması tamamen tesadüflere ve sigortalının kontrolü dışındaki olaylara bağlı, ekonomik, sosyal ve siyasal sonuçları bakımından geniş kitleleri etkilemeyen riskler, sigorta edilebilir niteliktedir. 27
Azamî İyi Niyet Bir sigorta sözleşmesinin tarafları, sigortacı ile sigortalıdır. l Sigorta sözleşmesinin oluşturulması aşamasında her iki taraf için de söz konusu olan ortak nokta, tamamen karşı tarafın vermiş olduğu bilgiye güvenmek durumunda olmalarıdır. l Taraflardan birinin iyi niyetli olmaması nedeniyle karşı tarafa gerçek olmayan bilgi vermesi, karşı tarafı yanıltmak ve istemediği bir sözleşmeye girmesini sağlamaktır. l iyi niyet prensibinin ihlali, karşı tarafa sözleşmenin feshi hakkını vermektedir. l 28
Tazminat Risk gerçekleşip hasar oluştuğunda hasarın telafisine yönelik ödemeler sigortanın tazminat prensibi çerçevesinde sayılır. l Tazminatlar iki türdür: -Maktu Tazminatlar: Sigorta sözleşmesinde (Poliçede) bahsi geçen risk gerçekleştiğinde ödenecek tazminat miktarı sabit bir miktar olarak belirlendiği durumlarda ödenen tazminattır. En yaygın örnek hayat sigortalarında Vefat Sigortaları ve Ferdî Kaza Sigortaları'dır. -Hasar Tazminatları: Sigorta sözleşmelerinde sözleşmeye konu risk oluştuğunda meydana gelen hasarı onarmak üzere ödenen tazminatlardır. l 29
Halefiyet ve Hakların Devri l Bir kimsenin bir başkasına karşı sahip olduğu hakların, üçüncü bir kişiye devredilip bu üçüncü kişi tarafından kullanılmasına hukuk dilinde Halefiyet adı verilmektedir. l Sigorta şirketinin bu hakkı kullanarak kusurlu taraftan tazminat talep etmesine rücu denir. 30
Hasara Katılım l Sigorta konusunun birden çok sigortacıya sigorta ettirilmiş olması halinde de zararın, bu sigortacılar tarafından ortaklaşa karşılanması ile hasar oluştuğunda hasarın poliçede belirlenen miktarda ve oranda sigortalı tarafından karşılanması hasara katılımdır. 31
Yakın Sebep Bir hasarın meydana gelmesine neden olan en etkili ve bilinen sebeptir. En önemli özelliği, hasarın oluşumuna etkili olması veya katkıda bulunmasının neticesinde tek başına belirleyici olmasıdır. l Fırtınada çatıdan düşen parça elektrik kablolarının kopmasına ve kıvılcım oluşmasına ve yangın çıkmasına sebep olmuş, itfaiyenin yangını söndürmek ve komşu binaların yanmasını önlemek amacıyla sıktığı su, evdeki yanmış eşya ve komşu binalarda da zarara neden olur. l Komşu binadaki su hasarının yakın sebebi fırtınadır. l 32
Başlıca sigorta türleri l l l Can Sigortaları - Hayat Sigortası - Ferdî Kaza Sigortası - Sağlık Sigortası Mal Sigortaları - Kasko vb. Otomobil Sigortalan - Yangın Sigortası - Nakliyat Sigortası (Emtia Nakliyat Sigortası) Mühendislik Sigortaları Sorumluluk Sigortaları Hukuksal Koruma Sigortaları Kredi Sigortaları 33
Zorunlu sigorta türleri l Türkiye'de başlıca zorunlu sigortalar Trafik Sigortası ile Zorunlu Deprem Sigortası'dır. Ayrıca konumuz, ulaştırma sektörüne has zorunlu sigortalar da vardır. Bunlar yolcu taşımacılığında Zorunlu Ferdî Koltuk Sigortası, yük ve eşya taşımacılığında Yurtiçi Nakliyecinin Sorumluluk Sigortası ve Uluslararası nakliyelerde CMR Sigortası'dır. 34
SORUMLULUK (Mesuliyet) SİGORTALARI Sorumluluk Sigortaları "genel tanım" içinde, sigortalının üçüncü şahıslara vereceği zararlar sonucu, karşılaşacağı tazminat taleplerini, sigorta şirketinin karşıladığı poliçeler olarak ifade edilebilir. l Sorumluluk sigortalarında risk; “Sorumluluk”tur. Sorumluluk sigortaları ile sigortalı sorumluluğunu kabul etmekte ancak sorumluluğun neticesi olan zararı karşılama veya tazminat ödeme borcunu sigortacıya devretmektedir. l 35
Trafik Sigortası (Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Malî Sorumluluk Sigortası): Yapılması zorunludur. l Türkiye sınırları içerisinde, sigortalı aracın işletilmesi sırasında, bir kişinin ölümüne, yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet verilmiş ise, sigortacı 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre, işletene düşen sorumluluğu, zorunlu sigorta limitlerine kadar temin etmektedir. l 36
İhtiyari Malî Sorumluluk Sigortası l Motorlu Kara Taşıt Araçları İhtiyari Malî Sorumluluk Sigortası: Yapılması zorunlu değildir. l Türkiye’de ve diğer pek çok ülkede Karayolları Trafik Kanunları ile düzenlenmiş sorumluluk sigortasıdır. 37
Yeşil Kart Sigortası l Yeşil Kart Sigortası (Uluslararası Taşıt Mali Mesuliyet Sigortası): Zorunlu Malî Sorumluluk (Trafik) Sigortasının yurtdışında geçerli olan şeklidir. l Yeşil Kart Anlaşması imzalamış üye ülkelerde, o ülkedeki sorumluluk hukukunda yer alan hükümleri ve teminatları kapsar. Poliçede belirtilen ülke sınırlarında geçerlidir. 38
Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdî Kaza Sigortası l Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdî Kaza Sigortası: Yaptırılması zorunludur. l Sigortacı, uluslararası ve şehirlerarası yolcu taşıyan otobüslerde seyahat eden yolcular, sürücüler ve yardımcılarının seyahat süresince maruz kalacakları her türlü kazanın neticelerine karşı teminat vermektedir. 39
Okul Servis Araçları Ferdi Kaza Sigortası l Okul Servis Araçları Ferdi Kaza Sigortası: Okul servis aracında bulunan öğrenciler, rehber öğretmenler ile sürücüler ve yardımcıları, taşıma hizmetinin başlangıcından bitimine kadar, maruz kalacakları her türlü kazaların neticelerine karşı teminat altına alınırlar. 40
İşveren Malî Sorumluluk Sigortası l İşveren Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortacı, işyerinde meydana gelebilecek iş kazaları sonucunda, işverene yüklenebilecek hukuki sorumluluk nedeniyle, işverenden talep edilecek ve S. S. K. 'nın sağladığı yardımların üstündeki ve dışındaki teminat talepleri ile, yine aynı kurum tarafından işverene karşı iş kazalarından dolayı ikame edilebilecek rücu davaları sonucunda ödenecek tazminat miktarını, poliçede yazılı limitlere kadar temin eder. 41
Asansör, Lift, Asılı Reklamlarla İlgili Sorumluluk Sigortası l Asansör, Lift, Asılı Reklamlarla İlgili Sorumluluk Sigortası: Sigortacı sözleşme ile sürekli bakıma tabi olan marka, tip, kullanış tarzı, taşıma kapasitesi ile adresi poliçede gösterilen asansör veya asansörlerle ilgili olarak meydana ilebilecek kazalar, saç ve pleksi reklam panolarının ilişerek maddi veya bedeni zararlar meydana getirmesi sonucu, üçüncü kişiler tarafından ileri sürülecek tazminat taleplerini poliçede yazılı meblağlara kadar temin eder. 42
Üçüncü Şahıslar Malî Sorumluluk Sigortası l Üçüncü Şahıslar Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortalı, bir işin yapılması esnasında, üçüncü şahısların ölmesi, yaralanması, sakatlanması ve mallarında kayıp ve hasar meydana gelmesi halinde mevzuat hükümleri çerçevesinde ve belli limitler dâhilinde, sigorta ettirenin hukuki sorumluluğunu teminat altına alır. 43
Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası l Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası: Sigortacı; yanıcı, parlayıcı ve yakıcı maddeleri üreten, depolayan, nakleden veya satanların, bu mesleki faaliyetleri nedeniyle, bu maddelerin doğrudan doğruya neden olduğu olaylar sonucu, ' kusurları olsun veya olmasın üçüncü kişilere verdikleri bedeni ve maddî zarar sorumluluklarını belirli limitlere kadar temin eder. 44
Tüp gaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası l Tüp gaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası: Likit Petrol Gazı (LPG) üreten firmaların, doldurdukları veya doldurttukları ve yetkili bayileri aracılığı ile doğrudan doğruya tüketiciye ulaştırdıkları tüplerin, kullanılmak üzere bulundukları yerlerde infilâkı, gaz kaçırması, yangın çıkarması sonucu (kusurları olsun veya olmasın) verecekleri bedeni ve maddi zararlar, belirli limitler dâhilinde sigortacı tarafından karşılanır. 45
Yangın İnfilâk Malî Sorumluluk Sigortası l Yangın İnfilâk Malî Sorumluluk Sigortası a. Kiracının Malike Karşı Sorumluluğu: Sigortacı, kiracının, kiralanana vereceği zarar nedeniyle veya kira intifa (faydalanma) kaybına sebebiyet vermesinden doğacak zararları teminat altına alır. b. Malikin Kiracıya Karşı Sorumluluğu: Sigortacı, malikin kiralanan bina sebebiyle kiracıya karşı doğacak hukukî sorumluluğunu karşılar. c. Malik veya Kiracının Komşuluk Sorumluluğu: Sigortacı bu teminat ile malik veya kiracının, yangın veya infilak halinin komşu bina ve mallara sıçraması yüzünden vereceği zararları karşılar. 46
Taşıyıcı Malî Mesuliyet Sigortaları l CMR Sigortası (Uluslararası Karayolu Mal Taşımacılığı Anlaşması) l Ambar Malî Sorumluluk Sigortası l Yurtiçi Taşıyıcının Malî Mesuliyeti Sigortaları 47
CMR Sigortası l CMR Sigortası (Uluslararası Karayolu Mal Taşımacılığı Anlaşması): Taşıma işini üstlenen taşıyıcıların, karayolu ile gerçekleştirdikleri nakliyeyi anlaşma imzalayan ülkelerden birine veya birinden yapmış olmaları halinde malların tesliminden sonra bile meydana gelecek ziyan ve hasarlardan taşıyıcı sorumludur. Sigortacı bu sorumluluğu üstlenir. 48
Ambar Malî Sorumluluk Sigortası l Ambar Malî Sorumluluk Sigortası: Sigortacı, kamyonla nakliyatı gerçekleştiren sigortalısının, bir kaza sonucu, taşınan malda meydana gelen zarardan dolayı mal sahibine karşı olan sorumluluğunu teminat altına almaktadır. 49
Yurtiçi Taşıyıcının Malî Mesuliyeti Sigortaları l Yurtiçi Taşıyıcının Malî Mesuliyeti Sigortaları: Türkiye sınırlan dâhilinde taşımacılık yapan nakliyeci firmaların, kusurları neticesinde taşıdıkları mala verecekleri zararlardan doğan sorumluluklarını poliçede belirlenmiş bir limite kadar sigorta eder. 50
Otel Malî Sorumluluk Sigortası l Sigortacı, sigorta ettiren otel sahibi veya otel İşletmecisine, otelde kalan müşterilerin yiyecek ve içeceklerden kaynaklanan gıda zehirlenmelerine, otelde konaklama esnasında veya otelin havuz, sauna ve diğer tesislerinde karşılaşacakları maddi ve bedeni zarar ve ziyan taleplerine karşı teminat vermektedir. 51
Meslekî Sorumluluk Sigortası l Meslekî Sorumluluk Sigortası: Sigortacı sigortalısı olan ve genellikle doktor, mühendis mâli müşavir gibi hizmet sektöründe faaliyet gösteren kişilerin müşterilerine girebilecekleri maddî ve bedenî zarar taleplerini teminat altına almaktadır. 52
Tekne Malî Sorumluluk Sigortası l Tekne Malî Sorumluluk Sigortası: Sigorta şirketi, sigorta yaptıran donatanın, tekne sahibine karşı meydana gelen zarar ve ziyan taleplerine karşı teminat vermektedir. 53
YURTİÇİ TAŞIYICININ MALİ MESULİYETİ SİGORTALARINDA FİYATLANDIRMA İÇİN GEREKLİ BİLGİLER l l l l l Taşıyıcı firmanın adı, ticari unvanı, Firmaya ait öz mal ve kiralık araçların adedi, Ağırlıklı olarak taşınan malın cinsi, Haftalık veya aylık tahmini taşıma adedi, Bir seferde taşınan azami değer, Ağırlıklı sefer bölgesi, Daha önce bu nevi bir sigortasının bulunup bulunmadığı, Firmanın kasko sigortalarının kimde olduğu, Araçların tipi, tenteli ve frigorifik olarak adetleri 54
YURTİÇİ TAŞIYICININ MALİ MESULİYETİ SİGORTALARINDA FİYATLANDIRMA l Yıllık plaka bazında fiyatlandırma l Seferden önce bildirim esasına göre fiyatlandırma l Yıllık taşınacak toplam emtia bedeli üzerinden blok primli fiyatlandırma 55
Yıllık plaka bazında fiyatlandırma l Yıllık plaka bazında fiyatlandırma: Burada sigortalı, poliçenin yapılması aşamasında, kullandığı tüm öz mal ve kiralık araçlarının plakalarını sigorta şirketine bildirmekte, bu araçların her birine yıllık olarak bir prim tahakkuk ettirilmektedir. 56
Seferden önce bildirim esasına göre fiyatlandırma l Seferden önce bildirim esasına göre fiyatlandırma: Burada nakliyeci firma, her sefere çıkan aracını sefer başlamadan önce, taşınan malın cinsini, sefer yerini, sigorta bedelini, plaka numarasını, yükleme ve yola çıkış tarihlerini gösteren bir liste dahilinde şirket merkezine sıra numarası vererek bildirmekle yükümlüdür. 57
Yıllık taşınacak toplam emtia bedeli üzerinden blok primli fiyatlandırma l Yıllık taşınacak toplam emtia bedeli üzerinden blok primli fiyatlandırma: Taşıyıcının bildireceği ve sigorta dönemi içinde gerçekleştireceği poliçeye konu sevkıyatların toplam tahmini tutarı üzerine ayarlama fiyatının uygulanması sonucu tespit edilen primin önemli bir kısmı minimum ve depo prim olarak ve taksitler halinde tahsil edilir. Böylece, sigortacı ile sigortalının önceden anlaştığı teminat limiti, şart ve süre çerçevesinde tüm sevkıyatlar herhangi bir ihbar yükümlülüğü olmaksızın teminat altındadır. 58
KARAYOLU TRAFİK GARANTİ SİGORTASI (KTGS) l Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı oluşturulmuştur. Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı'nın gelir ve giderlerinin denetimi Hazine Müsteşarlığı'na aittir. 59
KTGS HESAPTAN KARŞILANACAK ZARARLAR l l l Plakası tespit edilemeyen araçların vermiş olduğu bedenî zararlar, Zorunlu Malî Mesuliyet (Trafik) Sigortası olmayan araçların vermiş olduğu bedenî zararlar, Zorunlu Malî Mesuliyet (Trafik) Sigorta Poliçesindeki teminat tutarlarına ilişkin artış zeyilnamesi olmayan araçların vermiş olduğu bedenî zararlar, Çalınmış veya gasp edilmiş motorlu bir aracın kazaya neden olması halinde meydana gelen bedenî zararlar, Mali bünye zafiyeti nedeni ile bütün branşlarda ruhsatı iptal edilmiş veya iflas etmiş sigorta şirketlerinin Zorunlu Malî Mesuliyet (Trafik) Sigortası kapsamında ödemekle yükümlü olduğu maddi ve bedensel zararlar karşılanır. 60
KTGS HESABI SORUMLULUĞU l Tazminat talepleri kaza tarihinde geçerli Zorunlu Mâli Mesuliyet (Trafik) Sigorta Poliçesinin teminat limitleri ve zarar verenin kusur oranı ile sınırlıdır. 61
KTGS HESABI BAŞVURU SEKLİ VE SÜRESİ l Karayolu Trafik Garanti Sigortası Hesabı tarafından karşılanacak zararlardan herhangi biri ile karşıya kalan mağdurların, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halükarda kaza gününden itibaren 10 yıl içinde yazılı olarak hesaba bizzat başvurmaları gerekmektedir. 62
KTGS HESAPTAN KARŞILANMAYACAK ZARARLAR l l l l l Manevî zararlar, Bedensel zararlar dışında kalan her türlü maddi zararlar Kazaya neden olan aracın işletenin veya sürücüsünün zararları, Motorlu aracı çalan veya gasp edenlerle, bunlara yardımcı olanların ve bu durumu bilerek araca binen sürücü veya yolcu zararları, Motorlu araçların yarış için bulunması gereken sigortayı yaptırmaksızın yarışa katılması durumunda kişilere verdiği bedeni zararlar, İşletenin eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği zararlar, İşleten tarafından ileri sürülebilecek tazminat talepleri, Motorlu bisikletin sebep olduğu kazalardan doğan zararlar, Motorla araçlarla ilgili meslekî faaliyette bulunan kimselere motorlu aracın bırakılması sırasında kişilere gelen zararlar, Hastalık ve ferdî kâza sigortası yapan sigorta şirketlerinin rücu talepleri, 63
- Slides: 63