Yard Do Dr Salih DURSUN 1 11222020 KAZALARI

Yard. Doç. Dr. Salih DURSUN 1 11/22/2020 İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI - 2

KAZA TEORİLERİ 11/22/2020 Domino Etkisi : Her kaza beş tane temel nedenin arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir. Şartlardan biri gerçekleşmedikçe bir sonraki gerçekleşmez ve dizi tamamlanmadıkça kaza meydana gelmez. 2

1 – DOĞAL DURUM 11/22/2020 İnsanın tabiat karşısındaki bünyevi ve sosyal yapısından meydana gelen zayıflığı kazanın ilk sebebidir. 3

2 -İNSANIN KİŞİSEL ÖZÜRLERİ Çevreden gelen zorlamalarla veya aileden geçen vasıflardan kazanılan; dikkatsizlik, unutkanlık, sinirlilik, acelecilik, inatçılık, aldırmazlık, tembellik, kolayca heyecana kapılma, tedbirsizlik, gurur ve utanma, işten atılma korkusu, aşırı güven, aşırı cesaret. . . vb. birer insani kusurdur. 11/22/2020 4

3 -GÜVENSİZ HAREKETLER VE ŞARTLAR: Çalışanın kendisine zimmet ile verilen kişisel koruyucu 11/22/2020 malzemeyi kullanmaması güvensiz bir davranıştır. İşverenin kişisel koruyucu kullanılması gereken bir ortamda çalışana kişisel koruyucu malzeme vermemesi güvensiz bir şart (koşul) tır. Çalışan yanlış bir davranış yapmasa veya işyerinde güvensiz bir durum olmasa, çalışanın dikkatsiz oluşu bir kazanın oluşması için yeterli olamaz. 5

4 - KAZA Yukarıda belirtilen üç faktörün arkaya dizilmesi de kazaya sebep olmayabilir. Önceden planlanmayan ve bilinmeyen zarar vermesi muhtemel bir olayın da meydana gelmesi gereklidir. Şu halde yaralanma ya da zararın meydana gelmesi için, kaza olayı da mevcut olmalıdır.

5 - YARALANMA (ZARAR) Yasal kaza olması için bu son halkanın da oluşması, yani oluşan olay sonucunda bir yaralanma veya olay olması şarttır. Yaralanmanın şiddeti üç bölüm altında toplanır. -Geçici yaralanma, -Kalıcı (Daimi) yaralanma, -Ölüm.

İş kazalarının önlenmesinde kaza zincirinin ancak üçüncü halkası olan GÜVENSİZ HAREKETLER VE ŞARTLAR üzerinde etkili olunabilir.

ÖRNEK KAZA Bir atölyede asma katın parmaklığı yanında bırakılan bir anahtar, oradan geçen bir işçinin ayağıyla çarpması sonucu o anda alt katta çalışmakta olan bir işçinin üzerine düşerek yaralanmasına sebep olmuştur.

HEİNRİCH İŞ GÜVENLİĞİ AKSİYOMLARI 11/22/2020 Heinrich iş güvenliği çalışmalarının 10 temel ilkeye göre yapılmasının çalışmaların etkili olması açısından önemli olduğunu belirtmiştir. 1. İLKE: İş kazalarının önlenmesinde kaza zincirinin 3. halkası olan güvensiz hareketler ve şartlar üzerinde etkili olunabilir. Çalışmalar bu halka üzerinde yoğunlaştırılmalıdır. Güvensiz hareketler önlenmeli, güvensiz şartlar ortadan kaldırılmalıdır. 15

2. İLKE 11/22/2020 İş kazalarının nedenlerinin %88’i işçilerin güvensiz hareketleri %10’u güvensiz koşullar %2’si nedeni bilinmeyenlerdir. Bu durum iş güvenliği çalışmalarının işçilerin güvensiz hareketlerini azaltmak üzerinde yoğunlaştırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. 16

GÜVENSİZ DAVRANIŞLAR - İşi Bilinçsiz Yapmak, - Dalgınlık ve Dikkatsizlik - Makina Koruyucularını Çıkarmak - Tehlikeli Hızla Çalışmak - Görevi Dışında İş Yapmak - İş Disipline Uymamak - İşe Uygun Makina Kullanmamak - Yetkisiz ve İzinsiz Olarak Tehlikeli Bölgede Bulunmak - Kişisel Koruyucuları Kullanmamak - Tehlikeli Hızda Araç Kullanmak 11/22/2020 17

GÜVENSİZ ŞARTLAR 11/22/2020 Güvensiz Çalışma Yöntemi - Güvensiz ve Sağlıksız Çevre Koşulları - Topraklanmamış Elektrik Makinaları - İşe Uygun Olmayan El Aletleri - Kontrol ve Testleri Yapılmamış Basınçlı Kaplar - Tehlikeli Yükseklikte İstifleme - Kapatılmamış Boşluklar - İşyeri Düzensizliği - Koruyucusuz Makina, Tezgahlar - Parlayıcı Patlayıcı Maddeler Sonuç olarak kazaların %2’si önlenemez, %50’i kolaylıkla önlenebilir. %48’i ise daha ciddi önlemler alınarak önlenebilir. 18

3. İLKE 11/22/2020 Kaza sonunda meydana gelebilecek zararın büyüklüğü önceden tahmin edilemez. Bu tamamen tesadüfe bağlıdır. Aynı tür kazadan birinde hiç yaralanma olmadığı halde ikincisinde ağır bir yaralanma veya ölümler olabilir. 19

4. İLKE (1 -29 -300 ORANI) 11/22/2020 Bir işyerinde meydana gelen 330 kazadan, biri ölümle veya daimi iş göremezlikle, 29’u bir günden fazla istirahatı gerektiren kazalar ve 300 tanesi de zarar vermeyen kazalardır. Bu ilke zararsız kazaların üzerinde durulması gerektiğini ortaya koyar. Çünkü bunlardan sonra daha ağır bir kaza olması kaçınılmazdır. Örneğin, her 10 zararsız kazadan sonra bir yaralanma , 329 kazadan sonra bir ölüm olabilir. 20

5. İLKE 11/22/2020 İnsanın güvensiz hareketleri başlıca dört nedene dayanır. 1 - insanın doğasında olan uygunsuz tavırlar (dikkatsizlik, kendine aşırı güven gibi kişisel özürler) 2 - bilgi ve tecrübe eksikliği 3 - fiziksel uygunsuzluk 4 - uygun olmayan fiziki ortam koşulları (aşırı sıcaksoğuk, karanlık veya aşırı ışık gibi) 21

6. İLKE 11/22/2020 Kazalardan korunmak için aşağıda yazılı dört esas çalışma şekli uygulanır. A) mühendislik çalışmaları B) ikna ve teşvik (eğitim, inandırma ve özendirme) C) ergonomiden yararlanma D)disiplin önlemleri Bu ilkede belirtilen dört çalışma şekli aynı zamanda bu konudaki önlem ve öncelik sırasını belirler. Örneğin, koruyucu tertibatı yapılmamış bir makinede ikna ve teşvik bir anlam taşımaz. Bu iki çalışma tarzı ile netice alınamıyorsa o zaman ergonomik çalışma yapılmalı. Bunlar 22 yapıldıktan sonra da disiplin önlemleri uygulanmalıdır.

7. İLKE 11/22/2020 Kazalardan korunma önlemleri ile üretimin arttırılması önlemleri birbirine paraleldir. Bir işyerinde üretimi arttırmak kaliteyi yükseltmek, maliyeti düşürmek için yapılacak çalışmaların, iş güvenliği çalışmaları ile birlikte yapılabileceğini gösterir. 23

8. İLKE 11/22/2020 İş güvenliği ile ilgili çalışmalar üst yönetim tarafından benimsenir ve yürütülürse etkili ve faydalı olur. 9. İLKE: Formen, ustabaşı gibi ilk yönetici elemanların kazaların önlenmesinde önemli rol oynadıkları belirlenmiştir. İşçilerin ilk muhatabı olan bu elemanların iş güvenliğine verdikleri önem işçi üzerinde büyük etki yapmaktadır. 24

10. İLKE 11/22/2020 İş güvenliğinin sağlanmasında konunun insancıl yanı sıra ekonomik etkenlerde vardır. İş kazaları neden oldukları acıların yanı sıra, makine, malzeme ve ürün kayıplarına neden olmakta verimliliği düşürmektedir. İş kazaları sonucu işyerlerinde dolaylı ve doğrudan maliyetler ortaya çıkmaktadır. 25

§ “Hayret ve tereddüt ediyorum. Acaba, ilaç ve sinameki kokan muayenehane ve eczanelerde oturan bu azametli ve şık görüntülü doktorların burnuna işyerlerindeki pis kokulu şeyleri mi soksam, yoksa onları bu çukurları görmeye mi davet etsem? ” § “Hekim, Hipokrat devrinden beri hastalarına sorduğu klasik sorularına , şu soruyu da eklemelidir : “Ne iş yapıyorsun ? ” Böylece bir çok insanın hastalığına doğru bir biçimde tanı konabilir ve acıları hızlı bir biçimde giderilebilir. Bernardino Ramazzini (1633 -1714) De Morbis Artificum Diatriba § 11/22/2020 MESLEK HASTALIKLARI 26

MESLEK KAVRAMI 11/22/2020 Meslek hastalığının tanımı yapılmadan önce meslek kelimesini tanımlamamız gerekiyor. Meslek, sürekli olarak yapılması öngörülen, öğrenilmesi için belli bir eğitim ve/veya iş tecrübesi gerektiren, insanın hayatını kazanmak için yaptığı, ona manevi doyum da sağlayan ve genel kabul görmüş ahlak kuralları ile çelişmeyen bir faaliyettir. 27

MESLEK HASTALIĞI 11/22/2020 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu üçüncü bölümündeki 14. maddeye göre; meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. 28

11/22/2020 Daha geniş bir tanımla; meslek hastalıkları, işyerinde ortaya çıkan asit, toz gibi kimyasal etkenler; radyasyon, aşırı gürültü ve titreşimler gibi fiziksel etmenler; mantar, virüs ve bakteriler gibi biyolojik etmenler; düzensiz iş saatleri, yakın kontrol ve sıkı disiplin gibi psiko sosyal etmenlerden kaynaklanmaktadır. Bu durum, meslek hastalıklarının sosyal güvenlik sistemlerince iş kazaları gibi sosyal bir risk olarak kabul edilmesinin başlıca nedenidir. Meslek hastalığı, işçinin işverenin emir ve talimatı altında çalışmakta iken işin niteliğine göre yinelenen bir nedenle ya da işin yürüme koşulları nedeniyle maruz kaldığı bedeni ya da ruhi arıza, biçiminde tanımlanmaktadır 29

11/22/2020 Meslek hastalığı kelime kökeninde de anlaşıldığı gibi işçinin yaptığı işten kaynaklanan bir hastalıktır. Bir hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilebilmesi için hastalık ile işçinin yaptığı iş arasında uygun bir illiyet bağının bulunması şarttır. Meslek hastalığı, işçinin yaptığı işten kaynaklanan bir anlık değil tekrarlayan bir hastalıktır. 30

ÖRNEK MESLEK HASTALIKLARI 11/22/2020 Kömür madenlerinde çalışan sigortalıların tutuldukları, “Pnömokonyoz” ve “Antrekozis”, mermer ocakları veya kot taşlama işyerlerinde çalışanların tutuldukları “Silikoz”, tütün işletmelerinde çalışan sigortalıların yakalandıkları “Tabakoz” gibi hastalıklar, işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple meydana gelen meslek hastalıklarından olduğu gibi, sıtma savaş işlerinde çalışan sigortalıların, bataklıkların kurutulması işinde çalıştıkları sırada yakalandıkları “Sıtma” hastalığı veya hayvanlarla ilgili işte çalışanların yakalandıkları “Şarbon” hastalığında, işin yürütüm şartları yüzünden meydana gelen meslek hastalıklarından sayılmaktadır. 31

İŞ KAZALARINDAN AYRILAN YANI…. 11/22/2020 hastalık etkeninin devamlı olması, hastalığın ilerleyici oluşu ve başlangıç tarihinin kesin olarak saptanamamasıdır. İş kazası mesleki nitelikte bulunmayan olayları da kapsamasına karşılık, meslek hastalığı tamamen yürütülen işle ilgili olayları kapsamaktadır. İş kazası ani bir hareket sonucu gerçekleşirken, meslek hastalığı zamanla oluşmaktadır. 32

MESLEK HASTALIĞI TANISI KONULMASI İÇİN GEREKENLER 11/22/2020 Hastalıkla çalışmanın veya çalışma ortamının arasında zorunlu nedensellik bağı olması, Kişinin SGK’lı olması, Hastalığın; − Meslek hastalığı listesinde yer alması, − Kişinin ilgili hastalık maruziyet değerinin üstünde maruziyeti olması, − Hastalığın yükümlülük süresi içinde çıkması, − Meslek hastalığının yetkili hastanelerde hekim raporuyla belirlenmesi, • Kurum Sağlık Kurulu tarafından onaylanması, − Aynı şartlar altında deneysel olarak meydana getirilebilen hastalıklar olması 33

MESLEK HASTALIKLARI TIBBİ VE YASAL TANI SÜRECİ 11/22/2020 İş-Meslek Hastalığı İlişkisinin Kurulması; − Meslek Hastalığı tanısında ilk adım klinik değerlendirmelerdir. − Klinik değerlendirme, − Çalışma Öyküsünün alınması, − Fizik muayene ve Laboratuar değerlendirmeleri, − İşyeri Ortam Ölçümleri Doktor tarafından sorulması gereken soru: Ne İş Yapıyorsun? Çalışanın Çalışma Öyküsü, Meslek Hastalığı Tanısında Çok Önemlidir! 34

ÇALIŞMA ÖYKÜSÜ NELERİ İÇERMEKTEDİR? 11/22/2020 Bütün İşlerin Tanımlanması: Hastanın bugüne kadar çalıştığı bütün işlerin öğrenilmesi gerekir. Çalıştığı işyerlerinde yaptığı asıl işler ve maruziyet miktarı öğrenilmelidir. Çalıştığı işyerlerinde ne tür koruyucu önlemler alındığı ve hangi kimyasallarla çalışıldığı araştırılmalıdır. Belirtilerin Zamanla İlişkisi: Çalışmanın yapıldığı dönemlere ve çalışma temposuna bağlı olarak hastalık belirtilerindeki artış ve azalış takip edilmelidir. Hastanın şikâyetlerinin mesai saatlerine göre farklılık gösterip göstermediği takip edilmelidir. 35

11/22/2020 Benzer Belirtilerin Başka İşçilerde Gözlemlenmesi: Hastada görülen belirtilerin, kendisiyle aynı ortamda çalışan işçilerde de görülmesi hastalık-meslek ilişkisinin kurulması açısından önemlidir. İş dışı etkenlerin varlığı: Kişinin çalıştığı iş dışında yaptığı diğer faaliyetleri meslek hastalığı üzerinde etkili olabilir. Bazı hobiler ve alkol sigara alışkanlıklarının da çalışma ortamındaki maruziyetlerin kişi üzerindeki etkisinin daha fazla ortaya çıkmasına sebep olabilir 36

MESLEK HASTALIKLARININ TESPİTİ 11/22/2020 1 -Meslek Hastalığı Ön Tanı Süreci Meslek hastalığına yakalanıldığına dair işyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları ön tanı koyabilir. 2 -Ön Tanı Sonrası Meslek Hastalığının Bildirimi Ön kanı koyulduğu takdirde 6331 sayılı İş sağlığı ve güvenliği kanuna göre işveren, bu durumu Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk etmekle yükümlüdür. (3 işgünü içerisinde) 37

11/22/2020 3 -Meslek Hastalığı Kesin Tanı Süreci 5510 sayılı kanuna göre sigortalının meslek hastalığına yakalandığı; ●Meslek hastalıkları hastaneleri ● Eğitim ve araştırma Hastaneleri ●Devlet üniversite Hastaneleri tarafından düzenlenecek sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmektedir. 4 -Kesin Tanı Sonrası Meslek Hastalığının Bildirimi Yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir. 38

HANGİ HASTALIKLAR MESLEK HASTALIĞIDIR? 11/22/2020 Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı Meslek Hastalıkları listesine göre tespit ve tayin edilir. Bir hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için yükümlülük süresi içinde meydana gelmesi gerekir. • Bazı durumlarda ise hastalığın meslek hastalığı olduğunun tespiti için kişinin o işte belirli bir süre hastalık yapıcı etkenlere maruz kalması gerekir (maruziyet süresi) 39

MARUZİYET SÜRESİ: 11/22/2020 Sigorta mevzuatının bir hastalığı meslek hastalığı olarak kabul etmesi için gerekli olan asgari etkilenme süresini ifade eder. Örneğin, Pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının, havasında pnömokonyoz yapacak yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde toplam olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır. 40

YÜKÜMLÜLÜK SÜRESİ: 11/22/2020 Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreyi ifade eder. Örneğin silikoza bağlı hastalıklarda yükümlülük süresi 10 yıl, Gürültü sonucu işitme kaybı 6 ay Kükürtdioksite bağlı hastalıklarda akut vakalarda 15 gün, kronik hastalıklarda ise 3 ay 41

11/22/2020 Yönetmelikte tespit edilmiş olan hastalıklar dışında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıpsayılmayacağına, Yüksek Sağlık Kurulu karar verir. Ayrıca Yüksek Sağlık Kurulu yükümlülük süresini uzatabilir ve maruziyet süresini de kısaltabilir 42

MESLEK HASTALIKLARI LİSTESİ 11/22/2020 A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları (Sık olarak karşılan örnekleri arasında kurşun, civa gibi ağır metallerle meydana gelen zehirlenmeler) B Grubu: Meslekî cilt hastalıkları, C Grubu: Pnömokonyozlar (Akciğerlerde toz birikmesi sonucu oluşan meslek hastalıklarının genel adı) ve diğer meslekî solunum sistemi hastalıkları, D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıklar, 43

11/22/2020 E Grubu: Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları, Sık örnekleri olarak gürültüye bağlı işitme kaybı, sıcak ve soğuk ortamda çalışanlarda görülen meslek hastalıkları, iyonizan ve non-iyonizan radyasyonun etkilerine bağlı hastalıklar, yüksek ve düşük basıncın neden olduğu sağlık sorunları, titreşim etkisi ve tekrarlayan (repetitive) işlemler nedeniyle meydana gelen hastalıklar vs. sayılabilir. 44

MESLEK HASTALIKLARININ SINIFLANDIRILMASI 11/22/2020 1. Kimyasal kaynaklı meslek hastalıkları • I-Ağır metaller • II-Aromatik ve alifatik bileşikler • III-Gazlar 2. Fiziksel kaynaklı meslek hastalıkları • I-Gürültü ve sarsıntı • II-Tozlar • III-Sıcak ve soğuk ortamda çalışma • IV-Düşük ve yüksek basınçta çalışma • V-Radyasyon (iyonize olan ve olmayan) 45

11/22/2020 3. Biyolojik kaynaklı meslek hastalıkları • I-Bakteriler • II-Virusler 4. Psiko-sosyal kaynaklı meslek hastalıkları I-Depresyon II-Manik-depressif Sendrom 46

MESLEK HASTALIĞI İSTATİSTİKLERİ 11/22/2020 Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tahminlerine göre dünyada her yıl 11. 000 yeni meslek hastalığı vakası meydana gelmekte ve bunların 700. 000’i hayatını kaybetmektedir . Amerika Birleşik Devletleri’nde yılda 860. 000 meslek hastalığı ve 60. 300 meslek hastalığı nedenli ölüm olduğu tahmin edilmektedir. İngiltere’de yapılan ulusal ölçekli bir çalışmayla yüz bin işçiden 4’ünde mesleki astım, 15’inde mesleki deri hastalığı saptanmıştır. Aynı çalışma İngiltere’de kanser nedenli ölümlerin yüzde 4’ünün meslek hastalıkları nedenli olduğunu göstermektedir. 47

MESLEK HASTALIĞI İSTATİSTİKLERİ (SGK VERİLERİ) 11/22/2020 48

11/22/2020 Dünyadaki durum ile Türkiye’dekini karşılaştırdığımızda ilginç bir tablo ortaya çıkmaktadır. Dünyada kaydedilen iş kazası ve meslek hastalıkları oranı 2/3 iş kazası, 1/3ü meslek hastalığıyken, Türkiye’de her 133 iş kazasına karşın bir meslek hastalığı kaydedilmektedir. Yani Türkiye meslek hastalıkları bakımından dünyanın en iyi durumda olan ülkesi gibi görülmektedir. Ülkeler arasında değişmekle birlikte, yılda her bin işçi için 4 -12 yeni meslek hastalığı olgusu beklenmelidir. 49

11/22/2020 Türkiye’de Mayıs 2014 rakamlarına göre 18. 536. 285 aktif sigortalı bulunmaktadır. Bu rakamlara göre Türkiye’de ne kadar meslek hastalığı vakası beklenmelidir? 50

TÜRKİYE 2013 RAKAMLARI? ? 2013 yılında 351 meslek hastalığı tespit edilebildi. Meslek hastalıklarına yakalananların 343’ü erkek, 8’i kadın. İstatistiklere göre, 2013 yılında hiç kimse meslek hastalığından hayatını kaybetmemiş gözükmektedir. (2012 yılında 1 kişi meslek hastalığına bağlı olarak yaşamını kaybetmişti) Tespit edilen meslek hastalıklarının 75’i solunum sistemi rahatsızlıkları (Kömür işçisi pnömokonyozu, diğer silisyum içeren tozlara bağlı Pnömokonyoz) 11/22/2020 51

MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA 11/22/2020 Meslek hastalıklarının erken tespiti, yeni meslek hastalıklarının ortaya çıkmasını engelleyeceği gibi, hastanın yaşamını tehdit edici ortamdan yalıtımını ve kişinin daha fazla zarar görmeden tedavisinin de sağlanmasına olanak sağlayacaktır. Bu durum, tedavi maliyetlerinin düşürülmesi, hastalığın gelişimine neden olan işyeri koşullarından sorumlu kişilerin eğitilmesi ve bunlara yönelik yasal yaptırımların getirilmesi için de gereklidir 52

İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ Madde 59 - Meslek hastalıklarının meydana gelmesine sebep olan işlerde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte, alınacak genel koruyucu tedbirler, aşağıda gösterilmiştir. 1) Meslek hastalığı meydana getirebilen veya meslek hastalıkları listesinde kayıtlı maddelerle çalışılan işyerlerinde; bu maddelerin özellikleri, zararları ve korunma çareleri hakkında, çalışanlar eğitilecektir. 11/22/2020 53

11/22/2020 2) İşyerlerinde, bu maddelerle hastalanma ve zehirlenmelere ait ilk belirtiler ile alınacak tedbirleri gösteren özel afişler uygun yerlere asılacaktır. 3) İşyerlerinde kullanılan zehirli ve zararlı maddeler, teknik imkan varsa aynı işi gören daha az zehirli ve zararlı maddelerle değiştirilecektir. 4) Zehirli toz, duman, gaz, buhar, sis veya sıvılarla çalışmalar, teknik imkanlara göre kapalı sistemde yapılacak, bu gibi işyerlerinde, etkili ve yeterli havalandırma sağlanacak, atıklar, zararsız hale getirilmeden atmosfere ve dış çevreye verilmeyecektir. 54

11/22/2020 5) Çok zehirli maddelerin kullanıldığı işyerlerinde bu maddeler ve bu maddelerin bulunduğu bölümler, diğer yerlerden tecrit edilmek suretiyle bunların etkileri azaltılacaktır. 6) Zehirli toz, duman ve buharlı işyerlerinde, işyeri havası nemli; taban, duvar ve tezgahlar yaş bulundurulmak suretiyle zararlı maddelerin yapılması önlenecek, gerektiğinde bu çalışmalar, genel ve lokal havalandırma ile birlikte yapılacaktır. 55

11/22/2020 7) Meslek hastalığı yapan zehirli ve zararlı maddelerle çalışılan işyerlerinde, işçilere uygun kişisel korunma araçları verilecek ve bunların kullanılmaları öğretilecek ve gerektiğinde sağlanacaktır. 8) Meslek hastalıklarından korunmak için, işe giriş ve işe yerleştirme muayeneleri düzenli yapılacak, kullanılan maddelere karşı hassas olanlar bu işlerde çalıştırılmayacak, işe uygun kişilerin yerleştirilmesine önem verilecektir. Ayrıca, işe yerleştirilen işçilerin, tehlike ve zararın özelliğine göre, belirli sürelerde sağlık muayeneleri ve gerektiğinde laboratuvar araştırmaları yapılacaktır. 56

MESLEK HASTALIĞINI ÖNLEMEDE İŞVEREN SORUMLULUĞU: 11/22/2020 İşe giriş ve gerekli ise "Ağır ve Tehlikeli İşler Raporu" için gerekli muayeneler yapılmadan işçi çalıştırılmamalıdır. • İşçilerin yapılacak iş ve ortam risklerinden korunmak için eğitimini sağlamalıdır. • İşçilere düzenli kişisel koruyucu donanımların temini ve kullanılmasının sağlanmasından sorumludur. • İşyerinde ortam risklerinin değerlendirilerek, gerekli tedbirlerin alınmasından sorumludur. • İşyeri ortamında gerekli hijyen koşulları sağlanmalıdır 57

11/22/2020 İşyeri ortamında temiz hava sirkülâsyonu sağlanmalıdır • İşlem sırasında ortaya çıkan zararlılar uygun yollarla uzaklaştırılmalıdır • Periyodik muayeneler zamanında yaptırılmalıdır • İşyeri Hekimi, Sigorta Müfettişi, İSGÜM ve Meslek Hastalıkları Hastaneleri görevlilerinin uyarı ve tavsiyeleri yerine getirilmelidir. • İstirahat ve işyeri değişikliği kararları derhal uygulanmalıdır. 58

ÜLKEMİZDE MESLEK HASTALIKLARI SAYILARININ YETERSİZ OLUŞUNUN NEDENLERİ 11/22/2020 Sağlık hizmetleri sunumunda koruyucu hekimliğin öncelikli olmaması, Sağlık profesyonellerinin eğitim politikalarında ve programlarında meslek hastalıklarının öncelikli alan olmaması, Hekimlerin bilgi ve duyarlığında yetersizlik, Meslek hastalığı tanı sürecinde yaşanan güçlükler, Meslek hastalığı tanısının işyeri ortam ölçümleri ve iş anamnezi ile desteklenmesinde yetersizlik, anamnezi Meslek hastalığı tanı rehberlerinin olmaması, 59

11/22/2020 Meslek hastalığı kayıt sistemindeki yetersizlikler, Meslek hastalığı tanı standardizasyonunun mevcut olmaması, Birinci ve ikinci basamakta çalışan hekimlerin meslek hastalığı prosedürü konusunda bilgisinin yeterli olmaması, Çalışanın meslek hastalığı hakkında yeterli ve doğru bilgiye sahip olmaması, Çalışanın, meslek hastalığı tanısı sonucu hak ve pozisyon kaybına uğrama korkusu, 60

11/22/2020 Çalışanın, sakat ya da malul olarak ilan edilme korkusu, Çalışanın sigorta tazminatları hakkındaki bilgi eksikliği, Çalışanın, karşısında güven verecek sabit bir hekim ya da sendika desteğinin bulunmaması, Çalışanın, işverenle ilişkisinin bozulması ve işini kaybetme korkusu. 61

11/22/2020 62