YARATICILIK VE ETM HSEYN CANERK 09 11 09

YARATICILIK VE EĞİTİMİ HÜSEYİN CANERİK 09 11 09 104 DERS ÖDEVİ EYZ 503 EĞİTİMDE ÖRGÜTSEL GELİŞME YARD. DOÇ. DR. MÜRŞİDE ÖZGELDİ Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü EYD Tezli YL Programı İstanbul, Aralık 2009

ÖZET o Bu çalışmayla, yaratıcılık ve yaratıcılık eğitimi konusunun irdelenmesi amaçlanmaktadır. Ülkemiz eğitim kurumlarında yaratıcılık eğitiminin ilke ve yöntemlerinin ele alındığı araştırmanın sınırlarını ilköğretim okulları oluşturmaktadır. Çalışmada ilköğretim Türkçe, Görsel Sanatlar, Beden Eğitimi ve Müzik dersleri yaratıcılık eğitimi kapsamında değerlendirilmekte, ilköğretim programlarının yanı sıra Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) mevzuatında yaratıcılık olgusuna nasıl yer verildiği sorusuna yanıt aranmaktadır.

İÇİNDEKİLER o o o o o o GİRİŞ 1. YARATICILIK 1. 1. Yaratıcılık Kavramı 1. 2. Yaratıcılık ve Kişilik Özellikleri 2. İLKÖĞRETİM PROGRAMLARINDA YARATICILIK 2. 1. Türkçe Programı 2. 2. Görsel Sanatlar Programı 2. 3. Müzik Programı 2. 4. Beden Eğitimi Programı 3. MEB MEVZUATINDA YARATICILIK 3. 1. 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu 3. 2. İlköğretim Kurumları Yönetmeliği 3. 3. İlk ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği 4. YARATICILIKLA İLGİLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR 4. 1. Yaratıcılık ve Zekâ 4. 2. Yaratıcılık ve Cinsiyet 4. 3. Yaratıcılık ve Yaş 5. YARATICILIK EĞİTİMİ 6. YARATICILIĞI ENGELLEYEN ÖĞRETMEN ÖZELLİKLERİ TARTIŞMA Sonuç ve Öneriler Ek Kaynakça

YARATICILIK KAVRAMI o Torrance’a göre (Akt. Sungur, 1997) yaratıcılık, sorunlara, bozukluklara, bilgi eksikliğine, kayıp ögelere, uyumsuzluğa karşı duyarlı olma; güçlüğü tanımlama, çözüm arama, tahminlerde bulunma ya da eksikliklere ilişkin denenceler geliştirme, bu denenceleri değiştirme ya da yeniden sınama, daha sonra da sonucu başkalarına iletmektedir.

YARATICILIK KAVRAMI o Yaratıcılık, her bireyde var olan ve insan yaşamının her bölümünde bulunabilen bir yeti, günlük yaşamdan bilimsel çalışmalara dek uzanan geniş bir alanı içine alan süreçler bütünü, bir tutum ve davranış biçimidir (San, 1979, Akt. Ömeroğlu, 2001).

YARATICILIK KAVRAMI o Bartlett, ana yoldan ayrılma, deneye açık olma, kalıplardan kurtulma, o • Wallach ve Kogan çok sayıda çağrışım üretebilme ve bu üretmede özgür olabilme, ancak bunu yaparken de özden ayrılmama ve sapmama, o • Taylor, yeni ve geçerli fikirlerin yaratılmasıyla sonuçlanan fikirler süreci, o • Guilford ise alışılmamış düşünce, esneklik, orijinallik ve akıcılıktır, şeklinde tanımlamışlardır (Akt. Ömeroğlu, 2001).

YARATICILIK KAVRAMI o Sungur’a göre (2003) yaratıcılık yaşamla ilgili bir seçimdir. Yaratıcı doğulmaz, yaratıcı olunur. Ancak ona yardım eden genetik, ailesel, toplumsal ve kültürel ortamlar bu büyük beyinlerin sönüp gitmesine engel olurlar.

YARATICILIK KAVRAMI o Ömeroğlu’nun (2001) çeşitli kaynaklardan derlediği yaratıcılık tanımlarından birkaçı: o Bartlett, ana yoldan ayrılma, deneye açık olma, kalıplardan kurtulma, o • Wallach ve Kogan çok sayıda çağrışım üretebilme ve bu üretmede özgür olabilme, ancak bunu yaparken de özden ayrılmama ve sapmama,

YARATICILIK KAVRAMI o • Taylor, yeni ve geçerli fikirlerin yaratılmasıyla sonuçlanan fikirler süreci, o • Guilford ise alışılmamış düşünce, esneklik, orijinallik ve akıcılıktır, şeklinde tanımlamışlardır.

YARATICILIK KAVRAMI o Yaratıcılık kavramının yaygın olarak bireysel bir özellik olarak algılandığı görülmektedir.

YARATICILIK KAVRAMI o Yaratıcılık sadece bireye özgü bir yeti değildir. Tarihsel sıçramalar ve uygarlığın temelinde toplumsal yaratıcılık gerçeği yatmaktadır.

YARATICILIK KAVRAMI o Bireysel yaratıcılığa yapılan aşırı vurgu, yaratıcılığın toplumsal boyutunun göz ardı edilmesine neden olmaktadır.

YARATICILIK VE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ o o o Torrance’ın (Akt. Sungur, 1997) oluşturduğu yaratıcılığa ilişkin kişilik özellikleri zıt, çelişkili nitelemelerle, uçlarda gezinen sıfatlardan oluşmaktadır: Düzensizliğe, karışıklığa tolerans Serüvenci Güçlü sevecenlik Başkalarının farkında Sürekli herhangi bir şeyle meşgul Gizemli olana ve güç işlere el atma

YARATICILIK VE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ o o o Dış dünyaya karşı çekingen Yapıcı eleştiride bulunan Cesaretli Bilinçli ve köklü kurallara bağlılık Görgü kurallarına uymayan

YARATICILIK VE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ Sağlık kurallarına uymayan Coşkulu ve enerjik Hata bulan Değer yargılarında ve düşüncelerinde bağımsız o Dikkafalı o Kendine güvenen o o

DOĞAÜSTÜ BİR YARATICILIK OLANAKLI MI? o Günümüzde yaratıcılık kavramına, yaşamdan koparılarak, adeta doğaüstü bir işlev yüklendiği gözlenmektedir. o İnsanın yaratıcılığı çağın, toplumsal ve ekonomik altyapının ürünüdür.

TOPLUMA ‘KÜSEREK’ YARATICI OLUNABİLİR Mİ? o Yaratıcılık toplumun ve yaşamın dışında bir mucize değil, sınırlarını çağın koşulları ve gereksinimlerinin belirlediği bir olgudur. Kozmopolit kültürün ‘yıldızları’ bir anlamda laboratuvar koşullarında yaratılmaktadır.

YARATICILIK OLGUSU o 1988 Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi Mısırlı yazar Necip Mahfuz (1990), Midak Sokağı adlı yapıtını hazırlarken kahvelerde vakit geçiren insanların davranışlarını, sokaktaki insanların yaşantılarını gözlemlemiştir. Sözü edilen yapıttaki Hamide karakteri kurmaca olduğu kadar, güçlü ve gerçekçi gözlemlerin ürünüdür.

YARATICILIK OLGUSU o Orhan Kemal’in Murtaza (1982), Reşat Nuri Güntekin’in Feride (Tarihsiz), Necati Cumalı’nın Dilâ Hanım (1978) karakterleri de yaratıcılığın çağın ürünü olduğunu göstermektedir. Bu örnekler çoğaltılabilir, ama İvan Aleksandroviç Gonçarov’un yarattığı Oblomov’u (2004) çağın koşullarından soyutlayarak hayal ürünü olarak nitelendirmek olanaklı görünmemektedir.

MADDİ ALTYAPIDAN YOKSUN BİR YARATICILIKTAN SÖZ EDİLEBİLİR Mİ? o Yaratıcılık aynı zamanda sınıfsal bir temele sahiptir. Üretim ve bölüşüm ilişkileri, yaratıcılığı biçimlendiren ana etkenler olarak değerlendirilmektedir. o Türk Halk Müziği ile popüler müzik arasındaki fark, sınıf ve toplumsal gerçeklik olgusunun sanata nasıl yansıdığı konusunda aydınlatıcıdır.

YÜKSELEN TOPLUMSAL DALGALAR VE YARATICILIK o Kitle hareketleri yaratıcılığı, yaratıcılık da kitle hareketlerini besler. Sanat ve kültür yaşamımıza renk katan yapıtların Cumhuriyet Devrimiyle birlikte yoğunluk kazanması, bu konuya örnek olarak verilebilir.

YÜKSELEN TOPLUMSAL DALGALAR VE YARATICILIK o İstiklâl Marşı ve Onuncu Yıl Marşı’nı yaratan heyecan ancak bu toplumsal dalgayla açıklanabilir. o Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Ahmet Adnan Saygun, Hasan Ferit Alnar, Necil Kazım Akses gibi büyük bestecilerimizi büyük Cumhuriyet dalgası yaratmıştır.

İLKÖĞRETİM PROGRAMLARINDA YARATICILIK o İlköğretim programlarının genel amaçlarında sanat ve yaratıcılık eğitimi ile ilgili yer alan maddeler, Türk eğitim sisteminde sanat eğitiminin en azından program düzeyinde önemsendiğini göstermektedir.

MÜZİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI o Müzik yoluyla estetik yönünü geliştirmek, o Duygu, düşünce ve deneyimlerini müzik yoluyla ifade etmelerine imkân tanımak, o Yaratıcılık ve yeteneğini müzik üretme yoluyla geliştirmek, o Müzik yoluyla zihinsel becerilerinin gelişimini sağlamak, o Müzik yoluyla bireysel ve toplumsal ilişkileri geliştirmek,

MÜZİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ GENEL AMAÇLARI o Müziksel algı ve bilgilerini geliştirmek, o Bireysel ve toplu olarak, değişik türlerde şarkı dinleme, söyleme ve çalma etkinliklerine imkan sağlamak, o Türkçeyi doğru ve etkili kullanmalarını sağlamak, o İstiklal Marşı başta olmak üzere milî marşlarımızı özüne uygun söylemelerini sağlamak, o Müzik yoluyla sevgi, paylaşım ve sorumluluk duygularını geliştirmek, o Millî birliğimizi, bütünlüğümüzü pekiştiren ve dünya ile bütünleşmemizi kolaylaştıran müzik kültürü ve birikimine sahip olmalarını sağlamak, o Atatürk’ün Türk müziğinin gelişmesine ilişkin görüşlerini kavramak ve Atatürk İlke ve İnkılaplarına gönülden bağlı bireyler olarak yetişmelerini sağlamak (MEB, 2009).

MÜZİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI TEMEL BECERİLER o Sözlü müziklerde Türkçeyi etkili, güzel ve anlaşılır kullanma, o Müziksel yaratıcılık, o Müziksel algı, bilgilenme, müziksel etkinlik ve kültürel boyutlarda eleştirel düşünme, o Müzik aracılığıyla sosyal değerlere önem verme, o Müziksel etkinliklerde olabildiğince teknolojiden yararlanma, o Müzik okur-yazarlığı (MEB, 2009).

TÜRKÇE ÖĞRETİM PROGRAMI o Zihinsel gelişimlerine uygun olarak anlama, sıralama, sınıflama, sorgulama, ilişki kurma, eleştirme, tahmin etme, analiz-sentez yapma ve değerlendirme gibi zihinsel becerilerini geliştirmek, o Bilimsel, yapıcı, eleştirel ve yaratıcı düşünme, kendi ifade etme, iletişim kurma, iş birliği yapma, problem çözme ve girişimcilik, o Bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve üretme becerilerini geliştirmek (MEB, 2005).

GÖRSEL SANATLAR PROGRAMI TEMEL BECERİLER o o o o Eleştirel düşünme, Yaratıcı düşünme, Sanat aracılığı iletişim kurma, Problem çözme, Araştırma, Görsel okuma, Estetik bilinç kazanma, Estetik algının geliştirilmesi (MEB, 2008).

GÖRSEL SANATLAR PROGRAMI BİREYSEL VE TOPLUMSAL AMAÇLAR o Öğrencinin her alanda kullanabileceği yaratıcı davranışlar geliştirmesini sağlamak, o Öğrenciye aklını, duygularını, zevklerini sorgulama bilinci kazandırmak (MEB, 2008).

BEDEN EĞİTİMİ PROGRAMI o Beden Eğitimi Programı, öğrencilerin yaşamlarında kullanabilecekleri temel, özelleşmiş spora özgü hareket beceriler ile fiziksel etkinliklere özgü bilgileri, duygusal ve toplumsal özellikleri kazanmaları ve sağlığı geliştirici fiziksel etkinliklere yaşam boyu etkin katılım sağlamaları amacıyla hazırlanmıştır. Beden Eğitiminde öğrencilere yaratıcı dans becerisinin kazandırılması öngörülmektedir (MEB, 2009 a).

MEB MEVZUATINDA YARATICILIK o 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nda Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları şöyle ifade edilmektedir (Madde 2/2): o “Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek. ” (MEB, 1973

MEB MEVZUATINDA YARATICILIK o İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 5. maddesinin (ı), (m), (n), (o) fıkralarında yaratıcılıkla ilgili şu hükümler yer almaktadır: o “ Öğrencileri kendilerine güvenen, sistemli düşünebilen, girişimci, teknolojiyi etkili biçimde kullanabilen, planlı çalışma alışkanlığına sahip estetik duyguları ve yaratıcılıkları gelişmiş bireyler olarak yetiştirmek,

MEB MEVZUATINDA YARATICILIK o İlköğretim Kurumları Yönetmeliği o “Öğrencilere bilgi yüklemek yerine, bilgiye ulaşma ve bilgiyi kullanma yöntem ve tekniklerini öğretmek, o “Öğrencileri bilimsel düşünme, araştırma ve çalışma becerilerine yöneltmek, “Öğrencilerin, sevgi ve iletişimin desteklediği gerçek öğrenme ortamlarında düşünsel becerilerini kazanmalarına, yaratıcı güçlerini ortaya koymalarına ve kullanmalarına yardımcı olmak. ” (MEB, 2003).

MEB MEVZUATINDA YARATICILIK o İlk ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği o “Sosyal etkinliklerin amacı, Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak; öğrencilerin Atatürk İlke ve İnkılâplarına, Anayasanın başlangıcında ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı yurttaşlar olarak yetişmelerine, yeteneklerini geliştirerek gerekli donanımı kazanmalarına katkıda bulunmaktır

MEB MEVZUATINDA YARATICILIK o İlk ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği o “Bu amaçla öğrencilere; o “Kendini tanıyabilme, bireysel hedeflerini belirleyebilme, yeteneklerini geliştirebilme, bunları kendisinin ve toplumun yararına kullanabilme, o “Planlı çalışma alışkanlığı edinebilme, serbest zamanlarını etkin ve verimli değerlendirebilme,

MEB MEVZUATINDA YARATICILIK o İlk ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği o “Bireysel olarak veya başkalarıyla iş birliği içinde çevresindeki toplumsal sorunlarla ilgilenebilme ve bunların çözümüne katkı sağlayacak nitelikte projeler geliştirebilme ve uygulayabilme, gibi tutum, davranış ve becerilerin kazandırılmasına çalışılır. ” (MEB, 2005 a).

MEB MEVZUATINDA YARATICILIK o MEB’in en üst danışma organı olarak kabul edilen Millî Eğitim Şûralarında da yaratıcılık eğitimi ile ilgili çeşitli kararlar alınmıştır (15. Millî Eğitim Şûrası vd. )

YARATICILIKLA İLGİLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR o Yaratıcılık ve Zekâ o Araştırmacılar yüksek düzeyde zekânın, yüksek düzeyde yaratıcılığı garanti etmediğini (Hargraves, 1977, Akt. Sungur, 1997), yaratıcılıkla zekâ arasında çok yüksek bir korelasyon olmadığını, daha zeki bireyin daha yaratıcı birey anlamına gelmediğini belirtmektedirler (Mc. Kinnon, 1962, Akt. Sungur, 1997). Son araştırmalar ise yaratıcılık için minimum zekâ düzeyinin (IQ: 125) gerektiğini ortaya koymaktadır (Diessner, 1984, Akt. Sungur, 1997).

YARATICILIKLA İLGİLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR o Yaratıcılık ve Cinsiyet o Cinsiyet ve yaratıcı düşünce puanları arasındaki ilişkiyi konu alan araştırmalar, kullandıkları testlere, örneklem ve araştırma desenlerine göre farklı sonuçlar ortaya koymaktadır. Önemli ölçüde kültürel değişkenlere bağımlı olan cinsiyet değişkeni üzerinde tartışmalar süregelmektedir. Ancak, araştırmalar yüksek düzeyde yaratıcı bireylerin karşıt cins rollerini daha kolay kabul edebildiklerini ortaya koymaktadır (Hargraves, 1977, Akt. Sungur, 1997).

YARATICILIKLA İLGİLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR o Yaratıcılık ve Yaş o Sungur (1997) yaratıcılık ve yaş ilişkisi hakkında şu düşünceleri ifade etmektedir: “Erikson’a göre ürün olarak yaratıcılık, yetişkin insanın özelliğidir. Yetişkin insan sevgi ve çalışmadan hoşlanma duygularını genç yetişkinlik döneminde geliştirir. Çalışmasının karşılığında bir şeyler ortaya çıkarır. Yaratıcı ve üreticidir. Yaratıcı bir zihin yapısına sahip kişiler orta yaşlılık döneminde bu yeteneklerinin en olgun ürünlerini verirler.

YARATICILIKLA İLGİLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR o Yaratıcılık ve Yaş o Raymond Radiguet (1903 -1923) yirmi yıllık ömrüne iki roman, iki şiir kitabı, bir kısa oyun, ayrıca resim ve şiir eleştirilerini sığdırmıştır. o İlk romanı 16 yaşında basılmış ve en çok satan kitaplar arasına girmiştir.

YARATICILIKLA İLGİLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR o Yaratıcılık ve Yaş o İ. Ö. 4. yy. da hüküm gecesinde Sokrat kendisini zindanda ziyarete gelen öğrencilerine son bir ders daha verir. Baldıranı içme saati gelmeden öğrencilerinin birinin elinde bir saz görür ve nasıl çalınacağını öğrenmek ister. Öğrencisi “Üstadım az sonra zehir içeceksiniz, çalmaya vakit olmayacak. Bir zevk duymayacaksınız” deyince, Sokrat son dersini verir. “Asıl zevk saz çalmakta değil, çalmayı öğrenmektir. ” Sokrat bunu söylediğinde 70 yaşındadır.

YARATICILIKLA İLGİLİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR o Yaratıcılık ve Yaş o Mimar Sinan, ölümsüz eseri Selimiye’yi 80 yaşında tamamlar ve 99 yaşına kadar daha bir çok eser verdikten sonra ölür.

YARATICILIK EĞİTİMİ o Yaratıcılıkta temel sorun potansiyelin açığa çıkarılması ve kullanımına olanak sağlanmasıdır. Yaratıcılık özgün düşünce üretimi olarak ifade edilirse, bu düşüncenin yaşama uyarlanması daha doğrusu pratiğe dökülmesi beklenir.

YARATICILIK EĞİTİMİ o Yaratıcılık eğitiminde müzik, resim, drama, oyun, edebiyat, spor, okuma vb. etkinliklerden yararlanılması önerilmektedir.

YARATICILIĞI ENGELLEYEN ÖĞRETMEN ÖZELLİKLERİ o o o Öğrencinin cesaretini kıran, Güvensiz, Aşırı eleştiren, Davranışlarında bir uçtan diğerine gidip gelen, Heyecanı olmayan, Düz okumayı vurgulayan, Dogmatik ve katı, Alanla ilişkisini sürdüremeyen, Genelde yetersiz, Dar ilgileri olan, Sınıf dışında tartışma ve konuşma olanağı olmayan (Sungur, 1997).

TARTIŞMA o Yaratıcılığın açığa çıkarılmasında engelleyici rol oynayan ögelerin başında potansiyel yaratıcıya yapılan bilinçsiz müdahaleler gelmektedir. o Dogmatizm, yaratıcılığı tehdit eden etkenlerden biridir.

TARTIŞMA o Sınav odaklı eğitim sistemi, yaratıcılığın geliştirilmesi konusunda ciddi bir engel olarak görülmelidir. Ülkemizde ilköğretimden itibaren sınava dayalı bir eğitimin esas alınması, yaratıcı çalışmalara olanak tanımamaktadır.

TARTIŞMA o Ülkemizde yaratıcı düşüncenin geliştirilmesinde, üstün yetenekli öğrencilere eğitim verilen Bilim ve Sanat Merkezlerinin (BİLSEM) yaygınlaştırılmasının büyük önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu nedenle, etkin durumda olan 45 BİLSEM’in (MEB, 2009 b)yetersiz olduğu değerlendirilmektedir.

TARTIŞMA o Yaratıcılık eğitiminde özel bir yer tutan Görsel Sanatlar, Müzik, Beden Eğitimi derslerinin orta öğretim kurumlarında seçmeli olması[1] ya da ilköğretimde ders saatlerinin azaltılması, yaratıcılık eğitimini olumsuz etkileyebilecek etkenler arasında sayılmaktadır. [1] Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulunun 15. 10. 2009/181 sayılı kararı.

TARTIŞMA o İlköğretimde öğretmen başına düşen öğrenci sayısındaki artış, yaratıcı öğrencilerin keşfedilmesinde negatif rol oynamaktadır.

TARTIŞMA o Özellikle son yıllarda Türkçe ders kitaplarında yer verilen metinlere özen gösterilmediği, bilim dışı iletiler içerdiği ifade edilmektedir (Canerik, 2008). o Bu durumun yaratıcılık eğitimini olumsuz etkileyebileceği düşünülmektedir.

TARTIŞMA o Millî Eğitim Bakanlığının yayımladığı çocuk kitaplarında bilim dışı ögelere sıklıkla yer verilmesi ve bunların açık ya da örtük iletiler yoluyla okuyucuya sunulmasının (Canerik, 2007; Canerik, 2007 a; Canerik, 2007 b) yaratıcılık eğitimine zarar verebileceği düşünülerek önlem alınmalıdır.

SONUÇ VE ÖNERİLER Güzel Sanatlar Eğitim Fakültelerine öğrenci seçiminde başvurulan özel yetenek sınavlarına merkezi denetim getirilmeli ve nesnel ölçütler esas alınmalıdır. Sözü edilen sınavların merkezi sistemle yapılabilmesine olanak tanınmalıdır (Canerik, 2003).

SONUÇ VE ÖNERİLER Yaratıcılık konusunda öğretmen adaylarına hizmet öncesi, öğretmenlere ise hizmet içi eğitim verilmelidir. Sanatın toplumsal sınıflar ve üretim ilişkileriyle bağı düşünüldüğünde, yaratıcılık kavramına doğaüstü ve gizemli bir rol yüklenmesi bilimsel dayanaktan yoksundur.

SONUÇ VE ÖNERİLER Her sanat ürünü çağının ve kendisini yaratan sınıfların izlerini taşır. Sanata ve dolayısıyla yaratıcılığa sınıflar üstü anlam yüklenmemesi gerektiği değerlendirilmektedir. Üstün yetenekli çocuklara özel eğitim olanağı sağlanmalı ve bu alan hizmet veren okullar yaygınlaştırılmalıdır.

SONUÇ VE ÖNERİLER İlköğretim okullarının 4 -8. sınıflarında Görsel Sanatlar, Müzik ve Beden Eğitimi dersleri hafta en az iki saate çıkarılmalıdır. Özellikle ilköğretim birinci kademede Görsel Sanatlar, Müzik ve Beden Eğitimi derslerinde ‘daha önemli’ olduğu savıyla başka derslerin işlenmesi uygulamasına son verilmelidir. Eğitim yöneticileri ve ilköğretim müfettişleri denetimlerde bu noktayı göz önünde bulundurmalıdır.

SONUÇ VE ÖNERİLER o Ülkemizde, yaratıcılık eğitimine olanak tanımak amacıyla sınav odaklı eğitim sisteminde köklü değişikliğe gidilmelidir. Bu nedenle SBS ve ÖSS sınavları gözden geçirilmelidir.

SONUÇ VE ÖNERİLER o Günümüzde yaratıcılığı engelleyen önemli etkenlerden biri de çarpık kentleşmeyle doğayla insan arasına örülen duvardır. o Bu sorunun, planlı ve doğayla barışık yeni bir kentleşme politikasıyla çözümlenebileceği değerlendirilmektedir

SONUÇ VE ÖNERİLER o Yaratıcılık potansiyelinin açığa çıkarılmasında oyunlardan etkin bir biçimde yararlanılmalıdır. o Eğitim kurumlarında kullanılan materyallerin tasarımında yaratıcılık boyutu dikkate alınmalıdır.

KAYNAKÇA o Canerik, H. (2003). Özel Yetenek Sınavları Merkezi Sistemle Yapılmalıdır. Öğretmen Dünyası, Şubat 2003, Sayı: 278. o Canerik, H. (2007). Çilçilli Tavuk. Öğretmen Dünyası, Ekim 2007, Sayı: 334. o Canerik, H. (2007 a). Cimri'nin Kedileri ile Bayram Şenliği Adlı Kitapların İçerik, Dil ve Edebî Yönden Değerlendirilmesi. ABECE, Mart 2007, Sayı: 247. o Canerik, H. (2007 b). MEB Çocuk Kitapları: Yaşayacaksın Ağacım. ABECE, Ocak 2007, Sayı: 245. o Canerik, H. (2008). Kalbimizin Sesi Kimin Sesi? Öğretmen Dünyası, Ağustos 2008, Sayı: 344.

KAYNAKÇA o Cumalı, N. (1978). Dilâ Hanım (Makedonya 1900). İstanbul: E Yayınları. o Güntekin, R. N. (Tarihsiz). Çalıkuşu (47. Baskı). İstanbul: İnkılâp. o Kemal, O. (1982). Murtaza (6. Basım). İstanbul: Cem Yayınevi. o Mahfuz, N. (1990). Midak Sokağı. İstanbul: Cem Yayınevi.

KAYNAKÇA o MEB. (1973). 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu. http: //mevzuat. meb. gov. tr/html/88. h tml (Erişim: 22. 11. 2009, 15. 34). o MEB. (2003). Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. http: //mevzuat. meb. gov. tr/html/225 _0. html (Erişim: 27. 11. 2009, 23. 34).

KAYNAKÇA o MEB. (2005). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1 -5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. o MEB. (2005 a). İlk ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği. http: //mevzuat. meb. gov. tr/html/2569 9_0. html (Erişim: 28. 11. 2009, 00. 01).

KAYNAKÇA o MEB. (2008). Görsel Sanatlar Dersi (1 -8. Sınıflar) Öğretmen Kılavuz Kitabı. İstanbul: MEB Devlet Kitapları (Birinci Baskı). o MEB. (2009). İlköğretim Müzik Dersi Programı. http: //iogm. meb. gov. tr/files/size_ozel/MDOPS. pps#3 33, 17, Temel Beceriler ve Değerler (Erişim: 27. 11. 2009, 21. 43). o MEB. (2009 a). İlköğretim Beden Eğitimi Dersi Programı (1 -8. Sınıflar). http: //iogm. meb. gov. tr/files/size_ozel/BEPS. pps#304, 5, Programın Vizyonu (Erişim: 27. 11. 2009).

KAYNAKÇA o MEB. (2009 b). Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM). http: //orgm. meb. gov. tr/Kurumla rimiz/Ozel. Egitim. Kurumlarimiz/bil imsanatmrkadres. htm (Erişim: 05. 12. 2009, 11. 40).

KAYNAKÇA o Ömeroğlu, E. (2001). Okulöncesi Dönemde Yaratıcılık Eğitimi ve Desteklenmesi. Millî Eğitim Dergisi, Sayı: 151, Temmuz, Ağustos, Eylül 2001. http: //yayim. meb. gov. tr/dergiler/151 /omeroglu_turla. htm (Erişim: 21. 11. 2009, 12. 55).

KAYNAKÇA o Sungur, N. (1997). Yaratıcı Düşünce. Evrim Yayınevi.