YAAR DOU SPOR BLMLER FAKLTES SPOR YNETCL ANABLM
YAŞAR DOĞU SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ SPOR YÖNETİCİLİĞİ ANABİLİM DALI BSY 635 - SPORDA YETENEK ARAŞTIRMASI Dr. Öğretim Üyesi Yener AKSOY
YETENEK SEÇİMİ
SPORDA YETENEK VE ÖNEMİ • Sportif bağlamda yetenek kavramı, belli bir alanda normalin üstünde ancak henüz tam gelişmemiş özelliklere sahip kişiye denir. • Özellikle Batı Dünyası ve Doğu Avrupa Ülkesi yetenekli sporcuları seçmek için özel yöntemler geliştirme arayışına girmiştir.
v. YETENEK SEÇİMİ ve ÇALIŞMALARININ SPORSAL YARARLARI • Kişilerin daha kısa zamanda istenilen yüksek performansa ulaşmasını sağlar. • Üstün yetenekli sporcularla çalışan antrenörün çalışma etkinliği artar. • Yüksek performansa erişmek isteyen sporcuların sayısını ve rekabetini artırır. Daha güçlü kadrolar oluşturulur. • Sporcunun kendine güveni artar. Çünkü bilimsel seçim süreciyle yetişmemiş sporculardan daha iyi olduğunu görür. Sporcuların çalışmalardaki istenmedik sapmalar zamanında belirlenip, gerekli önlemler alınır. Bu ilgi sporcuları motive eder.
Yetenek Seçiminde Başlıca İki Yöntem Uygulanır. Ø Doğal Seçim • Bu seçimde kişi ya tesadüfen seçtiği spor dalına katılır, ya da başka bir spor dalında başarılı olamayacağını anlayarak dal değiştirmesi şeklinde antrenörün ya da öğretmenin karşısına gelir. Böyle bir seçimde performans gelişimi yavaş olur, çünkü büyük bir olasılıkla ideal spor dalı seçilememiştir. Ø Bilimsel Seçim • Spor bilim adamlarının yardımıyla yapılan bilimsel testlerle yetenekli kişilerin kendilerine en uygun spor dalına yöneltilmesini sağlar. Her spor dalının kendine has özelliği vardır. Halterde ağırlık merkezi ve kuvvet, Mücadele sporları, Basketbol, Voleybol da boy, kol uzunluğu, motorik özellikler, birliktelik. Ritmik Jimnastikte denge ve ritim gibi özellikler öne çıkar.
Yeteneğin belirlenmesinde etkili olan faktörler şunlardır. • Sağlık durumu, Antropometrik özellikler, ( Boy kol uzunluğu ve genişlik ölçümleri, vücut ağırlığı, y ağ oranı, ağırlık merkezi ) • Kondisyonel motorik özellikler (Kuvvet, dayanıklılık, sürat, hareketlilik, esneklik, beceriklilik gibi) • Öğrenme yeteneği(Verilen uyarıları kavrayış, gözlem, analiz, çözümleme • Psikolojik önkoşul( Verimliliğe hazır olma durumu, istekli olma, zora dayanabilme ve hoş görülü olma) • Bilişsel özellikler ya da yetenekler(Oyunzekası, yaratıcılık, konsantrasyon) • Duygusal , coşkusal özellikler (tahammül, yarışma ve mücadeleye istekli olma) • Sosyal faktörler (işbirliği, takım ruhu, görev üstlenme bilinci) yeteneği) q Sporcuların özel biyolojik profilleri kadar psikolojik özellikleri de önemlidir. Bu nedenle objektif ölçütler kullanılır.
• Bir yeteneğin bu özellikleri, spor dalına göre farklılıklar göstermektedir. Örneğin, bir oyuncuda öne çıkan özellikler, bir uzun mesafe koşucusununkilerden farklıdır. • Spor biliminde yetenek konusunda yapılan çalışmaları üç başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar; 1. Yeteneğin seçimi( aranması) 2. Yeteneğin yönlendirilmesi 3. Yeteneğin eğitimi. Bu kavramları şöyle açıklayabiliriz.
YETENEK SEÇİMİ AŞAMALARI VE İÇERİKLERİ (1) ÖN SEÇİM Genel Karakteristik: Çocuğun genel özelliklerinin sorgulanması. Gözlemlenmesi ya da değerlendirilmesi Ör: I. Genel Sağlık durumu II. Okul Başarısı III. Sosyal koşulları ve ilgileri IV. Vücut yapısının spor türüne uygunluğu V. Genel spor verimliliği (okulda spor dersindeki başarı düzeyi)
ARA SEÇİM -Bir kezlik sportif kontrol - Spor türüne özgü vücut tipine uygunluğunun kesin kontrolü - Spor türüne yönelik motorik özellik yeteneği (çok yönlü motorik özelliklerin test edilmesi SON SEÇİM - Kısa sürede birçok kez alıştırma yapmak (deneme antrenmanı) - Kısa süreli bir alıtırmada verim düzeyi ve davranış biçimi - Genel ve özel sportif verimliliği - Bütünüyle kişiliğin değerlendirilmesi
YETENEK SEÇİMİ AŞAMALARI VE İÇERİKLERİ (2) ÖN SEÇİM Artistik Cimnastik: -Kısa boylu, oldukça az ağırlıklı ince bir tip, ancak omuz kalçadan geniş. (O) ve (X) bacaklı olmamak - Genel hareket koordinasyonunun ve kuvvet düzeyinin değerlendirilmesi ARA SEÇİM -Toplam estetik ifade değerlendirilmesi -Hareket koordinasyonu (Engellerle yapılan koşudaki başarısı) -Bacak, kol gövdenin sahip olduğu kuvvet (Basit kuvvet alıştırmaları) - Toplam motorik özellikler düzeyi (Sportif oyunlarda, stafet yarışlarındaki SON SEÇİM -Kısa süreli program Sonucunun değerlendirmesi -Motor öğrenme davranışı (hareket koordinasyonu) -Kuvvet ve hareket sürati -Hareket genişliği
İKİNCİ BASAMAK SEÇİM İÇİN TEST BATARYASI Motor Test Alıştırmaları 1. 30 m Sprint koşu 2. 30 m hız almalı (deparlanse: 10 m) Sprint koşu 3. Dururken 5 adım sıçrama 4. Çift ayakla uzun atlama 5. Adım alarak top fırlatma 6. Öne gülle atma 7. 30 m engelli koşu 8. Konstüsyonel Özellikler İlgili yetenek (Özellik konusu Çıkış kuvvetli ve ivmelenme yetenği üzerine bilgi verir. Maksimal sürat Horizantal sıçrama ve Koordinasyon Horizantal sıçrama kuvveti Atış kuvveti Kütle ivmelendirme- Koordinasyon Bütün vücut için Koordinasyon Boy-Kilo-Sağlık durumu v. b.
SIKLIKLA UYGULANAN BİR BAŞKA TEST BATARYASI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 50 m. koşu 12 dakika koşu Sarkaç koşusu Durduğu yerden uzun atlama Sağlık topu fırlatma Motorik reaksiyon sürati
- Slides: 12