YAAR DOU SPOR BLMLER FAKLTES ANTRENRLK ETM ANE
YAŞAR DOĞU SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ANTRENÖRLÜK EĞİTİMİ ANE 345 Uzmanlık Dalı ve Teorisi I (Yüzme) Öğr. Gör. Öncü Erinç Kuzucu
Serbest, Sırtüstü, Kurbağalama ve Kelebek yüzme tekniklerinin prensipleri ANE 345 Uzmanlık Dalı ve Teorisi I (Yüzme) Hafta-11
Yüzme ve Bilim • Su ortamı, her ne kadar insan ırkına yabancı olsa da bir çok sportif ve rekreatif aktivite için cezp edici olmuştur. • Yüzme en popüler olimpik sporlardan birisidir ve gelişmiş ülkelerin çoğu bu branşa ciddi maddi destek vermektedirler. • Fizyolojik açıdan da oldukça ilgi çekici bir spordur: Diğer sporlardan çok daha sıkı olan antrenman ve müsabaka programına sahiptir. • Vücut ağırlığı suda yüzer durumda olduğu için kas iskelet sistemi sakatlıkları birçok branşa göre minimal düzeydedir, bu nedenle rehabilitasyon amacıyla da önerilen spordur.
Yüzme ve Bilim • Bilim adamlarının yüzme konusundaki düşük bilgileri nedeniyle son yıllara kadar yüzmenin bilimsel olarak gelişimi koşu ve bisiklet alanlarındaki çalışmaların gölgesinde kalmıştır. • Şuan içinse geliştirilen yüzme simülatörleri ve su içerisinde de ölçüm yapabilmeyi sağlayan teknolojik cihazlar sayesinde yüzmenin fizyolojik dayanakları ile ilgili daha fazla bilgiye sahibiz, böylece bilim adamları içinde cazip bir alan haline gelmiştir.
Yüzmede Kulaç • Yüzme branşı, simetrik olarak kulaç atılan iki (kelebek ve kurbağalama) ve asimetrik olarak atılan iki (serbest ve sırtüstü) branştan oluşmaktadır. • Serbest yüzücüler sabit olarak front crawl tekniğini kullanırlarken karışık yüzücüler, dört müsabaka kulaç tekniğini de kullanırlar. • Kulaç teknikleri içerisinde en ekonomik olanı crawl ‘dur, kurbağalama stilinde harcanan enerjinin sadece yaklaşık %71 ine denk gelir. • Sırtüstü tekniğindeki kulaç fizyolojik ekonomide front crawl a yakındır, fakat kelebek stilini kurbağalamadan da yüksek harcamaya neden olur.
Velocity ( m. s-1 ) Oxygen uptake ( l min-1 )
Yüzmede Kulaç • Sprint yüzmede, performans çıkıştaki reaksiyon süresi, çıkış, dönüş ve bitirişteki teknik ve en önemlisi yüzmedeki ivmelenme. • Çıkıştaki hızlı ayrılma nöromotor sistemin bir fonksiyonudur ve hızlı gerçekleşen reaksiyon küçük bir avantaj sağlayabilir. • Yüzücünün suyla temas etmeden önce havada kat ettiği mesafe de avantaj sağlar. • Havada geçen safhada kas gücü mesafe kazanabilmek için etkilidir, daha kuvvetli birisi, daha büyük yatay atılım gerçekleştirebilir ve daha büyük yatay ivmelenme yaratabilir ve böylece havada daha fazla mesafe kat edebilir. • Elit erkek yüzücüler suya değmeden önce havada bayan yüzücülere göre daha fazla mesafe kat ederler, fakat bunun boy uzunluklarındaki farktan dolayı oluştuğu düşünülmektedir. • Uçuş süresi 200 m ve üzerindeki mesafelerde düşmektedir, bu mesafe arttıkça atlamanın da öneminin azalmasıyla ilişkilidir.
Yüzmede Kulaç • • Elit erkek ve bayan yüzücüler dönüş tekniklerinde de birbirlerinden ayrılırlar ve farklılık da kas gücü ve boy ile ilişkilendirilebilir. Bütün stillerde erkekler dönüşe girerken ve çıkarken bayanlara göre kayma süreleri daha uzundur. Serbest stil yüzmede duvara yaklaşma hızı artar, yüzücüler dönüşlerine duvardan daha uzakta başlarlar ve yüzdükleri branşın mesafesi kısaldıkça dönüşün hızı artar. Bununla beraber iyi bir dönüşü etkileyen faktörlerin en önemlisinin kas gücü olması en fazla sprint yüzmede ortaya çıkar. Ayrıca yarış mesafesi arttıkça dönüş çıkışı kayma mesafesinde de düşme gözlenir, bunun nedeni yüzücünün duvarı iterken harcayacağı enerjiyi yüzme hareketine saklaması olarak düşünülmektedir. Kurbağalama yüzmede dönüş sonrası kayma modellerinde cinsiyetler arasında değişiklik görülmektedir, elit erkek yüzücüler daha kısa süre ve hızlı çıkış yaparken bayanlar daha uzun süre ve mesafeden çıkışlarını yaparlar. Bu sualtı safhasında kuralları gereği istenen kol çekişi nedeniyle oluşturulmuş strateji farklılığı olabilir.
Yüzmede Kulaç • Dönüşün bir yarışta teşkil ettiği zaman yüzülen branşa ve havuzun kısa kulvar ya da olimpik olmasına göre değişkenlik göstermesine rağmen toplam sürenin %20 -40 arasındadır. • Bütün branşlarda yüzücü dönüşün çıkışında suyun altındadır ve bu nefes tutmayı gerektirir. • Bu bölünmüş solunum safhasında alveollerdeki PCO 2 artar ve PO 2 de önemli bir düşüş olur. • Müsabakadaki ortalama nefes tutma süreleri Craig tarafından ölçülmüştür (1986) ve kurbağalamada 5 s, serbest stilde 4. 3 s, kelebekte 3. 7 s, ve sırtüstünde 3. 3 s olarak bulunmuştur. • Bu sonuçlara göre, dönüşü daha verimli hale getirmek için yapılan biyomekanik analizler bir çok durumda artan PCO 2 ve düşen PO 2 tarafından sınırlandırılmamaktadır. • İyi bir şekilde gerçekleştirilmiş tam bir dönüşün, 5. 5 s sonra nefes alınması gerektiği ile ilgili güçlü baskıdan etkilenmemesi gerekmektedir.
Yüzmede Kulaç • • Yüzücünün su içerisinde yatay ivmelenmesi kulaç frekansı (KF) ve kulaç başına kat ettiği mesafeye (m/K) bağlıdır. Bu iki parametrenin etkisi ise, antropometrik profile, kas kuvveti ve dayanıklılığı ve biyomekaniksel yetiye bağlıdır. Maksimum ivmelenme, kol ve omuz kaslarının kasılmasındaki yük ve frekansla yakın benzerlik gösteren m/K ve KF nin emsalsiz bir kombinasyonuyla elde edilir. Bu ters “U” ilişkisi Craig, Boomer ve Gibbons (1979) ise ABD Olimpiyat seçmelerine katılan yüzücülerde daha yavaş bir ivmelenmeyle yüzülen branşlara kıyasla daha yüksek ivmelenmeli branşlarda ( daha kısa mesafelerde ) KF ‘ında artış ve m/K ta ki küçük bir düşüşle birlikte bulmuştur. Bu sonuçlara göre, yarışma mesafesi optimum ilişki üzerinde etkilidir. Commonwealth Oyunlarında yapılan bir çalışmada 100 m ve 200 m hem bayan hem erkeklerde kulaç hızlarının branşlar arası azalan sıralaması serbest stil, kelebek, sırtüstü ve kurbağalama olarak belirtilmiştir. Fakat erkeklerin KF değerleri serbest stilde, kelebekte ve kurbağalamada benzerlik göstermiştir. Genel olarak kulaç atma hareketinin hızı – kulaç frekansından farklı olarak – mesafe arttıkça azalma göstermektedir, bu hızlı kasılan fibril tiplerinde yorgunluğun gerçekleşmesi ve devreye yavaş kasılan fibrillerin girmesiyle açıklanabilir. Ortalama kulaç mesafesinin yarış mesafesi uzadıkça düştüğü ve bununla da toparlanma evresinin kısaltıldığı görülmüştür.
Mean Velocity (m. s-1) Mean Stroke Rate ( S. min-1 )
Yüzmede Kulaç • Yapılan bir çalışmada, 1984 ABD Olimpiyat Seçmelerini geçen ve finale ulaşan yüzücülerin, diğerlerinden farklı olarak bütün branşlarda kulaç başına çok daha fazla mesafe ettikleri gösterilmiştir. • Kulaç başına daha büyük mesafe kat etmek, aktif kaslar tarafından yaratılan gücün arttırılmasıyla mümkün olabilir. • 200 m ve daha uzun mesafelerdeki ivmelenme profilleri, yorgunluk ortaya çıktıkça kulaç başına kat edilen mesafenin düştüğünü göstermektedir. • Tekrarlanan kasılmalarda kasın maksimal kuvveti gerçekleştirmesindeki yetersizliği, kas yorgunluğunun klasik bir karakteristiğidir. • Hızlı yüzücüler, kulaç başına kat edilen mesafenin azalmasını kulaç frekanslarını arttırarak yada sabit tutarak yavaş yüzücülere göre daha iyi dengelerler.
Yüzmenin Anatomik Gereksinimleri • Su içerisinde hızlı bir itiş için yüzücü, büyük kassal kuvvete ve anaerobik güce ihtiyaç duyar. • 100 m den uzun mesafelerde aerobik gücün ve kassal dayanıklılığın önemi artmaktadır. • Sharp, Troup ve Costill’in “Biyokinetik yüzme bench i” üzerinde yaptıkları bir çalışmada kolların her çekmede ürettikleri kas gücünü watt olarak hesaplayarak ortaya çıkan verileri sprint yüzmede hız ile karşılaştırmış ve yüksek bağlantılı olduğunu ortaya koymuşlardır.
Yüzmenin Anatomik Gereksinimleri • Reilly ve Bayley de benzer bir yüzme bench i testinde 5 sn üzerinden ölçtükleri zirve güç ve yüzme hızı arasında yüksek korelasyon bulmuşlardır, fakat vücut farklılıkları ortadan kaldırıldıktan sonra korelasyon katsayısı düşmüştür. • Korelasyonun kuvveti yüzme mesafesi 30 m den 90 m ye çıkartıldığı zaman azalmaktadır ve 360 m ye yükseltildiğinde ise aerobik faktörler performansın belirleyici unsurları haline gelmiştir. • Yüzülen tekniğe ve ayak vuruşu modeline bağlı olarak yüzme, kollara ek olarak birçok kas grubuna hitap eder.
Yüzmenin Anatomik Gereksinimleri • İşe dahil edilen kaslar ve dahil edilme modelleri yüzücünün ustalığına bağlı olarak farklılık gösterir. • Yüzmede kas aktivitesinin incelendiği elektromiyografi çalışmalarında front crawl tekniğinde 30 -44 bireysel iskelet kasının önemli ölçüde aktif rol oynadığı belirtilmiştir. • Clarys özel elektrodlar kullanarak front crawl tekniğinde 25 kasın aktivitesini incelemiştir.
Yüzmenin Anatomik Gereksinimleri • Yapılan çalışmada 25 kasın 20’sinde iki kasılma zirvesi tespit edilmiştir. Bunlar genel olarak kayma safhası ile çekme ve itme safhasında gerçekleşmiş ve toparlanma evresinde rahatlama görülmüştür. • En üst düzey yüzücüler ile iyi yüzücüler arasında kullanılan kaslar açısından ince farklılıklar bulunmuştur. • Gözlenen en önemli farklılık üst düzey yüzücülerin gövde kaslarını iyi yüzücülere oranla çok daha fazla kullanmaları olmuştur. Bunun nedeni su içerisinde düz pozisyonu koruma olabilir.
Yüzmenin Anatomik Gereksinimleri • Genel olarak, front crawl tekniğinde en büyük çekiçi gücün kol ve omuz kaslarından sağlandığı, bacakların ise destekleyici görev yaptığı düşünülmektedir. • Clarys’in çalışmasının sonuçlarında gluteus maximus’da dahil olmak üzere gövde kasları, doğru ve yanlış uygulanan teknikleri belirlemede kol ve omuz kaslarından çok daha önemli rol oynamaktadır. • Üst düzey yüzücü ile daha kötü bir yüzücü arasındaki farkın en belirgin özelliği gövde, pelvis ve bacak kaslarını kullanmalarındaki yetenekleri olduğu belirtilmiş.
- Slides: 17