Yaar Dou Spor Bilimleri Fakltesi Spor Yneticilii Blm
Yaşar Doğu Spor Bilimleri Fakültesi Spor Yöneticiliği Bölümü SYB-205 TÜRKİYENİN YÖNETİM YAPISI Ögr. Gör. Nurullah Öğreten
DERS KONULARININ GENEL TANITIMI Türkiye Cumhuriyeti İdari Teşkilatının Genel Tanıtımı, Devlet İdaresi-merkezi İdare, Başkent Teşkilatı, Taşra Teşkilatı Yerinden Yönetim, Yer Yönünden ve Hizmet Yönünden Kuruluşların Genel Tanıtımı SYB - 205 TÜRKİYENİN YÖNETİM YAPISI Hafta - 1
I. BÖLÜM İDARE KAVRAMI I. GENEL OLARAK ………………………………. . 3 A. İDARE’Mİ, YÖNETİM’Mİ………………………………………………. …. . … 3 B. GENEL ANLAMDA "İDARE" KAVRAMI………………………………………. . . . 3 C. KAMU İDARESİ ÖZEL İDARE AYRIMI……………………………. . ……. 3 II. İDARE ORGANI (ORGANİK ANLAMDA İDARE) …………………………. ……. ………. 4 A. İDARE ORGANININ YASAMA ORGANINDAN AYRILMASI ……………………. . … 4 B. İDARE ORGANININ YARGI ORGANINDAN AYRILMASI………………………. . ……. …. 4 C. İDARE ORGANININ YÜRÜTME ORGANINDAN AYRILMASI………………. …. . . … 4 1. Cumhurbaşkanı idare ile olan ilişkiler i…………………. …. . . . ……. 5 2. Bakanların idare ile olan yakın ilişkileri…. ……………………………. . . . 6 III. FONKSİYONEL ANLAMDA İDARE……………………………. …. . 7
IV. KAMU TÜZEL KİŞİLİĞİ……………. . ………………………. …. … 21 A. KİŞİLİK KAVRAMI ………………………………………. …. . …………. . … 21 B. KAMU TUZEL KİŞİLERİ ……………………………………. …. ………………. . . …. 22 1. Devlet ……………………………………………………. . 23 2. Diğer Kamu Tüzel Kişileri …………………………………………. . 23 3. Devlet ile Diğer Kamu Tüzel Kişilerinin Karşılıklı Durumları …………………. …. 24 C. KAMU TÜZEL KİSİLİGİNİN BELİRLENMESİ 1. Anayasayla, Kanunla veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Nitelendirme …………. …. … 25 2. Anayasayla, Kanunla ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Nitelendirme Yoksa ………………. …… 26 a)Birinci Şart: Tüzel Kişi, Devlet Tarafından Kurulmuş; Olmalıdır …………………. . …. … 27 b)İkinci Şart: Tüzel Kişi Bazı Kamu gücü ayrıcalık ve Yükümlülükleriyle Donatılmış Olmalıdır……. 27
D. KAMU TÜZEL KİŞİLİĞİNDEN ÖRNEKLER …………………………. . . ………. . … 28 E. KAMU TÜZEL KİŞİLİĞİ KONUSUNDA ÇEŞİTLİ UYARILAR……………………. …. ……………. . … 30 F. KAMU TÜZEL KİŞİLİGİNE SAHİP OLAN VE OLMAYAN TEŞKİLATLAR ……………………. 32 1. Merkezi idarede Kamu Tüzel Kişiliğine Sahip Olan ve Olmayan Teşkilatlar ……………. . 32 2. Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşlarında (Mahalli idarelerde) Kamu Tüzel Kişiliği …………. . 33 3. Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşlarında(Kamu Kurumları)Kamu Tüzel Kişiliği……. …… 34 G. KAMU TÜZEL KİŞİLERİNİN TÜRLERİ ………………………………………………. …. 34 1. Merkezden Yönetim - Yerinden Yönetim Kamu Tüzel Kişileri. …………………. . . . 34 2. Kamu idareleri. Kamu kurumları, ………………………………………. …. ……… 34 H. KAMU TUZEL KİŞİLİGİNE SAHİP OLMANIN SONUÇLARI ……………………. …. . ……………. ……… 36 1. Tüzel Kişiliğe Sahip Olmanın Sonuçları: ……………………. . 36 2. Kamu Tüzel Kişiliğine Sahip Olmanın Sonuçları: ………………………………. . 37
B. İDARİ VESAYET ……………………………………………. . . … 43 1. Özerklik-Vesayet ilişkisi ………………………………………. . 44 2. Vesayet Kelimesi Üzerine ………………………………………………. . 44 3. Vesayet Denetiminin Varlık Sebebi: idarenin Bütünlüğü ilkesi………………. …. . …… 45 4. Vesayetin Tanımı ve Dayanağı……………………………. …. . …………. 45 5. İdari Vesayetin Özellikleri………………………………. 46 6. Hiyerarşi ile idari Vesayet Arasındaki Farklar………………. . …. 46 7. İdari Vesayet - Medeni Vesayet Karşılaştırması ………………………………. . 47 8. Vesayet Makamının Sahip Olduğu Yetkiler. …………………………. . ……………… 47 a) Kişiler Üzerinde idari Vesayet Yetkileri: ………………………. ……. …. 47 b) İşlemler Üzerinde İdari Vesayet Yetkileri: …………………. . …. 48 9. Hukukilik ve Yerindelik Açısından Vesayet Denetimi …………………. ……… 51
BÖLÜM IV. MERKEZI İDARENİN BAŞKENT TEŞKİLATI CUMHURBAŞKANI VE CUMHURBAŞKANLIGI……………………………. ……. 59 A. STATÜSÜ……………………………………………………. . . …. 60 B. GÖREY VE YETKİLERİ………………………………………. …. . ……………. …. . 60 1. Cumhurbaşkanının Genel Yürütme Görev ve Yetkisi…………………. …. …. . … 60 2. Cumhurbaşkanının Diğer idari Görev ve Yetkileri……………………. ……. …. 60 3. Cumhurbaşkanının Atama Yetkisi, ………………………………. . 61 4. Yetki Devri…………………………………………………. …. …………. . . … 63 C. CUMHURBAŞKANININ İŞLEMLERİ……………………………………. . . ……… 63 1. Cumhurbaşkanının Bireysel işlemleri: Cumhurbaşkanı Kararları. . …………………. . …… 64 2, Cumhurbaşkanının Düzenleyici işlemleri……………………………. . . ……………. . 64 a) Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri. ………………………………. . . …. …. . . … 65 b) Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri …………………. …. . … 65 c) Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri ………………………………. . ……. …. . … 66 d) Cumhurbaşkanını Diğer Düzenleyici işlemleri: Adsız Düzenleyici işlemler…. ………. … 66
D. CUMHURBAŞKANINA VEKALET………………………………………. …. . ………. … 66 E. CUMHURBASKANLIGI TEŞKİLATI…………………………………………. . … 67 1. Cumhurbaşkanlığı idari işler ……………………………………………. …. . . ……… 67 2. İdari işler Başkanlığının Alt Birimleri (Genel Müdürlükler)…………………. ……. …. . . … 67 3. Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları …………………………………………. …. . … 68 4. Cumhurbaşkanlığı Ofisleri…………………………………………. . 69 5. Cumhurbaşkanlığı Yüksek istişare Kurulu…………………………………. …. . 69 6. Cumhurbaşkanlığına Bağlı, Cumhurbaşkanı ile ilgili veya ilişkili Kurum ve Kuruluşlar……. ………. . 69 a) Bağlı Kurum ve Kuruluşlar………………………………………. . . . … 69 b) ilgili veya ilişkili Kuruluşlar. ……………………………. . . 70 7. Devlet Denetleme Kurulu………………………………………. . ……. …. . . … 70 II. CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI………………………………. . . 71
TÜRKİYE'NİN YÖNETİM YAPISI Giriş. Merkezi idare (devlet) ve yerinden yönetim kurumları olmak özere ikiye ayrılır. Merkezi idare, Başkent teşkilatı ve taşra teşkilatı olarak ikiye ayrılır. 1. Başkent teşkilatı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlıklardan, 2. Taşra teşkilatı ise, il ve ilçelerden meydana gelmektedir. Yerinden yönetim kuruluşları, yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları ve hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşları olmak üzere ikiye ayrılır. a. Yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları, Mahalli idareler veya yerel yönetimlerdir. Bunlar, 1. İl Özel idaresi, 2. Belediye idaresi ve 3. Köy idaresidir. b. Hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşları ise, hizmet kuruluşları veya kamu kurumları da denir. Bunlar; Üniversiteler, TRT, TÜBA, TÜBİTAK, KİT'ler, SGK, Orman Genel Md, Vakıflar. SPK, BBDK gibi çok çeşitli kuruluşlardır. Anayasamız, barolar, tabip odaları gibi meslek kuruluşlarını da "kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruşları'' olarak nitelemektedir.
TÜRKİYENİN CUMHURİYETİ İDARİ TEŞKİLATI Yerinden Yönetim Kuruluşları Merkezi İdare (Devlet İdaresi) Başkent Teşkilatı Yer Yönünden Taşra Teşkilatı Mahalli İdareler Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları Bakanlıklar Yardımcı kuruluşlar (Danıştay, Sayıştay, MGK, YAŞ) İller İlçeler İl özel idareleri Belediyeler Köyler Hizmet Yönünden Kamu Kurumları Üniversiteler, TRT, TÜBA, TÜBİTAK, SPK, KİT’ler, SGK, Orman Gen. Müd. vb. Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları (Barolar, Tabip Odaları, vs. )
Not: Mevzuat, Anayasa, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, uluslararası antlaşma, yönetmelik ve diğer düzenleyici işlemlerden oluşur. Bunlar Cumhurbaşkanlığınca Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğünce Resmi Gazetede internet ortamında yayınlanır. (I 0. s. CBK, m. 2). Resmi Gazete, ulusal bayram ve genel tatil günleri dışında her gün çıkar. Gerekli durumlarda aynı gün içerisinde tekrar yayınlanabilir (m. 3). Bu sayıya mükerrer sayı denir ve o günün sayısı ile aynı sayıyı taşır. Resmi Gazetenin bütün sayıları internet üzerinden www. resmigazete. gov. tr adresinden ulaşılabilir. (Resmi Gazete, 2 Haziran 2019, Sayı 30792)
Kaynaklar. Kemal Gözler, Türkiye'nin Yönetim Yapısı (T. C. İdarî Teşkilatı), Bursa, Ekin, 1. Baskı, Ekim 2018; 2. Baskı, Haziran 2019, XVI+288 s. 1. A. Şeref GÖZÜBÜYÜK, Türkiye’nin Yönetim Yapısı, 2015/08 13. Baskı, 366 Sayfa, 2. *https: //www. kas. de/c/document_library/get_file? uuid=a 4 fd 2244 -a 04 a-0 eaa-9547 • 92 e 52 e 4 fac 36&group. Id=252038, 1. http: //www. idare. gen. tr/tyy. htm 2. http: //www. kpssrehber. com/dersnotu-603 -Merkezi-Idarenin-Tasra-Teskilati-Konu-Anlatimi. html 3. http: //www. kpssrehber. com/dersnotu-603 -Merkezi-Idarenin-Tasra-Teskilati-Konu-Anlatimi. html 4. https: //www. memurhocam. com/turkiyede-idari-teskilat-yapilanmasi/ 5. https: //acikders. ankara. edu. tr/pluginfile. php/1616/mod_resource/content/1/Merkezi%20 yo%CC%88 netimin%20 tas%CC%A 7 ra%20 o%CC%88 rgu%CC%88 tu%CC%88. pdf Videolar 1. https: //www. youtube. com/watch? v=IMT-BVm. Wso. Q 2. https: //www. youtube. com/watch? v=4 PKik. NAx. Fck 3. https: //www. youtube. com/watch? v=b_ERhwavx 00 4. https: //www. youtube. com/watch? v=Ise. VVOg. HZf. Q 5. https: //www. youtube. com/watch? v=m. M 7 x 4 Pld 7 Fs 6. https: //www. youtube. com/watch? v=d 1 lf. Ik. L 0 Bc. I 7. https: //www. youtube. com/watch? v=n. F_ien 867 HE 8. https: //www. youtube. com/watch? v=2 ux. Uuwq. LRwk 9. https: //www. youtube. com/watch? v=9 Ge 1 ZNp 6 c. Z 4 10. https: //www. youtube. com/watch? v=PAs 0_t. Godyg&list=PLO 8 Wfb. Cjm. R 7 VM 8 C_2 y. YFSa. Flfs. FHJh. Cxz 11. https: //www. youtube. com/watch? v=trpil. PD-AHE 12. https: //www. youtube. com/watch? v=u. U 7 YRUYwz. Gk 13. https: //www. youtube. com/watch? v=C-x. XMAhwj. T 0 14. https: //www. youtube. com/watch? v=V 433 Jj. VBd. YA 15. https: //www. youtube. com/watch? v=B 7 p 6 xd. HHnm. U 16. https: //www. youtube. com/watch? v=t. Yt-pr. Em 1 D 8 17. https: //www. youtube. com/watch? v=B 5 Ho. B 15 MFME 18. https: //www. youtube. com/watch? v=9 Ge 1 ZNp 6 c. Z 4 19. https: //www. youtube. com/watch? v=IZSu. Zq. Dnkc. A 20. https: //www. youtube. com/watch? v=0 mb. EUt. Ly. GPI 21. https: //www. youtube. com/watch? v=i 5 X 3 Cs. SDZrg 22. https: //www. youtube. com/watch? v=R_x 0 E 6 C 8 b 3 c 23. https: //www. youtube. com/watch? v=t 5 va 7 Xw. Ua. Cw 24. https: //www. youtube. com/watch? v=_4 L 2 z. JWPh 4 w 25. https: //www. youtube. com/watch? v=jv. FJq. ZP 0 l. SA 26. https: //www. youtube. com/watch? v=TICDr. Vo 9 zx. U 27. https: //www. youtube. com/watch? v=TOqr. F 9 Ax. CLY 28. https: //www. youtube. com/watch? v=2 z. SQ 4 ah. WUi. Y 29. https: //dergipark. org. tr/en/download/article-file/524784 30. https: //acikders. ankara. edu. tr/pluginfile. php/1616/mod_resource/content/1/Merkezi%20 yo%CC%88 netimin%20 tas%CC%A 7 ra%20 o%CC%88 rgu%CC%88 tu%CC%88. pdf
- Slides: 19