Yaar Dou Spor Bilimleri Fakltesi Antrenrlk Eitimi Blm

Yaşar Doğu Spor Bilimleri Fakültesi Antrenörlük Eğitimi Bölümü ANT 109 - İnsan Anatomisi ve Kinesiyoloji Dr. Öğr. Üyesi Levent Bayram

Dolaşım Sistemi ANT 109 - İnsan Anatomisi ve Kinesiyoloji Hafta-4

Dolaşım Sisteminin Görevi Taşıma (besin ve oksijen) Uzaklaştırma (atık maddeler ve karbondioksit) Isı yayılımı Bağışıklık Hormonal denge

Dolaşım Sistemi Yapıları Dolaşım Sistemi Kalp Damarlar

Kalp, oksijeni azalmış olan kanı venler aracılığıyla alıp oksijenden zengin hale gelmesi için arterlere pompalayan bir pompa olarak tanımlanabilir.

Kalp Apex (tepe noktası) aşağı, base (tabanı) aşağı bakan koni şeklinde bir organdır. Büyüklüğü kişiden kişiye değişmekle birlikte ortalama 14 cm uzunluk ve 9 cm genişliktedir. Ağırlığı ise kadınlarda 250 -280 gr. , erkeklerde ise 280 -300 gramdır.

Kalp, göğüs boşluğunda, her iki akciğer arasında yer alan ve mediastinum adı verilen boşluğa yerleşmiştir. Her iki yanında akciğerler, önünde göğüs kemiği (sternum), arkasında ise omurga kemikleri yer almaktadır.

Kalp Kalbi dıştan içe doğru, perikardium, myokardium ve endokardiyum tabakası olarak 3 tabakada inceleyebiliriz.

Kalp Perikardium Kalp ile kalpten çıkan ve kalbe giren büyük kan damarlarının uçlarının bulunduğu en dış zar tabakadır

Kalp Myokardiyum Kalbin kas tabakasıdır. İskelet kasları gibi çizgili kaslardır. (iskelet kaslarından farkı uyarıma gerek olmadan sürekli kasılmasıdır. Hayli dayanıklıdır. Dakikada 72 kes kasıldığı düşünülürse ortalama bir yetişkinde günde 100. 000’den fazla defa kasılır.

Kalp Miyokardiyum, kalbin kasılmasından ve kanın kalpten çıkışından sorumludur. Miyokardiyum ihtiyacı olan O 2’li kanı koroner arterlerden alır. Koroner arterler aorttan çıkarlar ve kalbi çevrelerler. Sağ ve sol koroner arterler tarafından, kalp kasının kendisine sağlanan bu dolaşıma koroner dolaşım denir. Kalp çevresinde bunlara paralel olarak koroner venler de bulunur. Bu venler kullanılan kanı alıp venakavaya boşaltırlar

Kalp sağ-sol atriyum ve sağ-sol ventrikül olmak üzere 4 bölümden oluşmaktadır. Atriyumlar kalbin üst bölümünü, ventriküller ise alt bölümünü oluşturur.

Kalp Atriumlar ile ventriküller arasındaki kapakçıklara atrioventriküler kapak denir. Bu kapaklar kanın atriyumlara geri kaçışını önlerlerler. Sağ atriumu sağ ventriküle bağlayan atrioventriküler kapakçığa triküspit kapak denir. Sol atriumu sol ventriküle bağlayan atrioventriküler kapağa ise biküspit (mitral) kapak denir.

Kalp Ventriküller ile arterler arasındaki kapakçıklara ise semilüner kapak denir. Bunlar arterlerdeki kanın ventriküllere geri dönmesini engellerler. Pulmoner arterle sağ ventrikül arasında pulmoner semilüner kapak bulunur. Aort ile sol ventrikül arasında ise aortik semilüner kapak bulunur. Bu kapak daha kalın ve daha güçlüdür.

Pulmoner (Küçük) Dolaşım Kalbin sağ kısmı O 2 miktarı az, CO 2 miktarı fazla olan kanı akciğerlere götürür. Sağ atriuma vena cava inf. ve vena cava sup. yolu ile gelen kan tricüspit kapaktan geçerek sağ ventriküle, sağ ventrikülden de pulmoner kapaktan geçerek pulmoner arter ile akciğere taşınır. Bu kanın O 2 miktarı akciğerlerde normale döner ve tüm vücuda pompalanmak üzere kalbin sol bölümüne gelir.

Sistemik (Büyük) Dolaşım Sol atriyuma pulmoner venler yoluyla gelen kanmitral kapağı geçerek sol ventriküle, sol ventrikülden de aort kapak aracılığıyla aort ve oradan da tüm vücuda taşınır. Aort, sol ventrikülden çıkan ve tüm vücuda O 2’li kanı taşıyan en büyük atardamardır. Dokularda O 2 enerji olarak kullanılırken CO 2 üretilir, CO 2 miktarı yüksek olan kan venöz dönüşle venakava yoluyla sağ atriuma geri döner.

Kalbin Uyarı ve İleti Sistemi Sinoatrial Düğüm, kalp atımlarını başlatan ve ritmini kontrol eden elektriksel uyarıların başladığı bölgedir. Sinir uyarısı SA düğümden atria boyunca dağılarak ilk olarak atriumların kasını uyarır. Atria kasılarak içindeki kanı ventriküllere boşaltır.

Kalbin Uyarı ve İleti Sistemi Sonra, atriadaki bu uyarı atria ile ventriküllerin birleştiği yerde bulunan atrioventriküler düğümü (AV) harekete geçirir. Atrioventriküler düğüm, sinoatrial düğümden aldığı uyarıları 0. 1 saniyelik bir gecikmeyle his demetine geçirir.

Kalbin Uyarı ve İleti Sistemi Uyarı AV düğümünün bir uzantısı olan his demetine ulaşır. Oradan da his demetinin daha küçük dalları halinde ventrikül duvarlarına yayılan, purkinje liflerinin oluşturduğu purkinje sistemine dağılır.

Kalbin Uyarı ve İleti Sistemi Böylece uyarılar purkinje sistemi üzerinden ventriküler miyokardiyumun tamamına ulaşır ve ventriküler kasılmayı sağlar. Bu kasılma sayesinde ventriküllerdeki kan arterlere ve dolayısıyla tüm vücuda pompalanır. Kalp atımı sırasında miyokardiyumun kasılmasına sistol, gevşemesine ise diastol denir.

DAMARLAR Arterler Kalpten pompalanan kanı vücut hücrelerine taşırlar. Pulmoner arter hariç hepsi temiz kan taşır. Duvarları kalın ve elastiktir. Duvarları venlere göre daha kalındır çünkü arterlerdeki kan basıncı venlere göre daha yüksektir. Kanın akış yönü kalpten çevreye doğrudur. Çapları merkezden perifere doğru incelir. Çapları küçülen ve kas dokusu kuvvetlenen arterlere arteriol denir.

DAMARLAR Venler Dokularda kirlenmiş kanı toplarlar ve kalbe getirirler. Pulmoner ven hariç hepsi kirli kan taşır. Venler büyük dolaşımda periferden aldıkları venöz kanı sağ atriuma getirirler. Küçük dolaşımda ise arterial kanı akciğerlerden alıp sol atriuma getirirler. Genellikle paralelinden geçen arterle aynı adı taşırlar. Ven duvarları arterlere göre daha incedir. Venler periferden venüller olarak başlar. Kalbe yaklaştıkça kalınlaşır. Kalp düzleminden aşağıda kalan venlerde kanın kalbe doğru akışını sağlayan valvüller vardır. Çapı 2 mm’den küçük ve kalp seviyesi üzerindeki venlerde valvül yoktur. Vücutta tüm venlervena cava superior ve vena cava inferiora bağlanır. Oradan da kalbe giriş yapar.

DAMARLAR Kapiller İnce çaplı ve ince duvarlı damarlardır. Yarı geçirgendir. Arterlerin dokulara ulaştığı en ince uçlarına arter kapilleri, venlerin başlangıç yaptığı en ince uçlara ven kapilleri denir. Yer yer anastomaz yaparlar. Madde geçişler burada yapılır.