YAAMIMIZDAK ELEKTRK DEVRE ELEMANININ RESM SM SEMBOL DNELM
YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK
DEVRE ELEMANININ RESMİ İSMİ SEMBOLÜ
DÜŞÜNELİM? ? ? ? ? Anneleriniz evlerde yemek yaparken neden metal degil de tahta kaşık kullanırlar? Annelerimizin yemek yaptığı tencere veya çay demlediği çaydanlıkların sapları metal değil de plastikle kaplıdır. Evde lambaları açmaya yarayan düğmeler demirden yapılmış olsaydı ne olurdu? Evlerde tv, buzdolabı v. b makinelerin kabloları ve fişleri ne ile kaplıdır ? Neden?
ETKİNLİK ZAMANI Ayşe Ay eve gittiğinde annesi yemek yapmaktadır. Ayşe merak eder ve annesini izlemeye başlar. Ayşe’nin dikkatini annesinin elinde bulunan tahta kaşık çeker. Annesi yemek yaparken, yerken kullandıkları kaşıklardan farklı olarak tahta kaşık kullanmaktadır ve tencerelerin sapları ya plastiktir; ya da annesi tencereyi tutarken bir bez kullanmaktadır. Ayşe merak edip dikkatini çekenleri annesine sorar. Annesi işi bittiğinde ayşe’nin sorularını cevaplar. -Kızım tahta kaşık kullanıyorum çünkü metal bir kaşık kullansam yemeğin sıcaklığını hissedeceğim için tutamam tahta kaşık kullanınca sıcaklığı hissetmiyorum; yine tencereyi plastik sapından veya bir bez yardımıyla tutmamda bu sebepdendir.
Elektrikçilerin kullandığı plastikle kaplanır? ” malzemelerin sap kısımları neden
Kablo parçalarının dış kısımları plastik madde ile kaplanmıştır.
Elektrik akımını ileten maddelere “iletken maddeler” denir. Metal gibi maddelerde iletkenliği sağlayan serbest elektronlar vardır. En iyi iletkenler sırayla; altın, gümüş ve bakırdır. Elektrik akımını iletmeyen maddelere “yalıtkan maddeler” denir. Cam, ebonit, porselen gibi cisimlerde serbest elektronlar yok denecek kadar azdır. Bu yüzden elektriği iyi iletmezler.
ETKİNLİK ZAMANI (2) DENEYELİM GÖRELİM DENEY ADI: İletken ve yalıtkanları tanıyalım DENEYİN AMACI: Elektriği ileten ve iletmeyen maddeleri görmek ARAÇ-GEREÇLER: • Basit bir elektrik devresi • Metal cetvel • Plastik tabak • Tahta kaşık • Tuzlu su • Çeşme suyu • Porselen tabak
• DENEYİN YAPILIŞI. : 1. Önceden hazırlanan basit bağlantı kabloları arasında iki uç boş bırakılmış devre alınır. 2. Bu bağlantı kabloları arasındaki boşluğa önce tahta kaşık koyularak ampulün yanıp yanmadığı kontrol edilir. 3. Bu işlem sırasıyla diğer araç ve gereçler içinde tekrarlanır. 4. Ampulün hangi parçalarda yandığı hangilerinde yanmadığı not edilir. • DENEYİN SONUCU : 1. Hangi maddeleri kullandığınızda ampul yandı; neden ? 2. Hangi maddeleri kullandığımızda ampul yanmadı; neden? 3. Sizde günlük hayatınızdan bu deneyde kullanılan malzemelere örnekler verebilir misiniz?
Elektriği ileten veya iletmeyen maddeler var mı? Elektriği ileten maddelere iletken iletmeyen maddelere yalıtkan denir.
ETKİNLİK MADDELER Porselen Plastik Metal Tahta Bakır levha İLETKEN YALITKAN
MADDELER Porselen Plastik Metal Tahta Bakır levha İLETKEN YALITKAN
BİR DENEY TASARLAYALIM HİPOTEZ: Günlük hayatta kullandığımız sebze veya meyveler acaba elektriği iletir mi?
DENEY ARAÇ GEREÇLERİ: LİMON SUYU AMPUL BAĞLANTI KABLOLARI PİL DUY ANAHTAR
Sıvıların iletkenliği • Elektrik iletkenliği : Bir maddenin üzerinden geçen elektrik akımına karşılık, o maddenin elektrik akımına gösterdiği kolaylıktır. Yani maddeden elektrik akımı ne kadar kolay geçerse (direnci ne kadar az ise) o madde o kadar iyi iletkendir. • * Suda moleküller halinde çözünen maddelerin sulu çözeltileri iletken değildir. Ancak buda iyonlaşan bileşiklerin sulu çözeltileri iletkendir. şekerli su iletken değildir ama tuzlu su iletkendir.
. Yünlü bir kazağı arkamızdan çıkartırken çıtırtılar duyarız. Eğer kazağı karanlık bir odada çıkartıyorsak bu çıtırtılara çok minik kıvılcımların (belki bu kıvılcımcıkları şimşeklerin çok minik kopyaları olarak düşünebiliriz. ) eşlik ettiğini de görebiliriz.
E T U Z L U S U R E N E R L E T Y A I L E K İ P T N A B R E L A Ğ L K E L A A K E M P A E K I K T T S P İ S N T T I H R R U L T İ E K R A İ O L İ İ L L A Ş N K P T İ K E İ N I A Z L U Y U S N O M İ L ANAHTAR CÜMLE ELEKTRİK AMPUL ANAHTAR İLETKEN YALITKAN TUZLU SU PİL LİMON SUYU PLASTİK BAKIR PORSELEN
BU İKİ RESİMDEKİ, İNSANLARIN KOŞTUĞU YOLLAR ARASINDAKİ FARK NEDİR?
MADDELERİN ELEKTRİK ENERJİSİNİN İLETİMİNE KARŞI GÖSTERDİĞİ ZORLUĞA DİRENÇ DENİR. DİRENÇ R İLE GÖSTERİLİR; BİRİMİ OHM’DUR.
Bu aletteki düğme devredeki direnci ayarlar Bu ocaktaki düğmeler gazın çıkışını ayarlar.
George Sımons Ohm kimdir? Neyi bulmuştur? Araştırıp ödev halinde sınıfa getiriniz.
GEORGE SIMON OHM Georg Simon Ohm 16 mart 1787 de Earlangen Bavaira da doğan bir alman fizikçidir. Kendi ekipmanlarını kullanıp araştırma yapması sırasında bir telden geçen akımın, geçtiği alanla doğru orantılı ve uzunluğuyla ters orantılı olduğunu buldu. Bu deney sonuçlarını kullanarak Ohm, gerilim akım ve direnç arasındaki bağlantıyı buldu. Bu denklem oldukça büyük bir gelişmeydi, çünkü elektrik devrelerinin analizlerinin yapılmasının başlangıcını ve temelini oluşturuyordu.
Elektrik devrelerinde direnci değiştirmeye yarayan aletlere reosta adı verilir. Reosta devrelerde; sembolü ile gösterilir.
Muammerin gezme merakı tuğba, emine. muammer çok yakın üç arkadaştır. muammer’ın canı çok gezmek istemektedir. Fakat muammer tek başına gezememekte; yanına tuğba veya emine’den birini almak zorundadır. Onlardan birisi olmazsa dışarı çıkamamaktadır. muammer önce emineye ısrar eder. Fakat muammer ’ın tüm ısrarlarına DİRENEN emine, muammer’ı gezmeye götürmeyi kabul etmez. muammer daha sonra tuğbaya ısrar etmeye başlar. muammer’ın ısrarlarına Emine kadar DİRENEMEYEN tuğba , muammer’ı gezmeye götürmeyi kabul eder.
Peki burada Muammer’i elektriğe benzetirsek Emine ve Tuğba’yı neye benzetebiliriz?
, ve YALITKAN çok yakın üç arkadaştır. ELEKTRİĞİN canı çok gezmek istemektedir. Fakat ELEKTRİK tek başına gezememekte; yanına YALITKAN veya İLETKENDEN birini almak zorundadır. Onlardan birisi olmazsa dışarı çıkamamaktadır. ELEKTRİK önce YALITKANA ısrar eder. ELEKTRİK İLETKEN Fakat ELEKTRİĞİN tüm ısrarlarına DİRENEN YALITKAN, ELEKTRİĞİ gezmeye götürmeyi kabul etmez. ELEKTRİK daha sonra İLETKENE ısrar etmeye başlar. ELEKTRİĞİN ısrarlarına YALITKAN kadar DİRENEMEYEN götürmeyi kabul eder. İLETKEN , ELEKTRİĞİ gezmeye
İLETKENLER VE YALITKANLARIN DİRENCİ VARDIR. YALITKANLARIN İLETKENLERE GÖRE DİRENCİ DAHA FAZLADIR.
BİRAZ DA OYUN OYNAYALIM Şimdi aranızdan 8 kişiyi tahtaya kaldırıp yana dizeceğim Bu arkadaşlarınız sokaklarda gördüğümüz elektrik direklerini temsil edecekler. İlk arkadaşınıza vereceğimiz top son arkadaşlarına kadar iletmelerini isteyeceğiz. Bu arada süre tutacağız. Bunu sadece 4 arkadaşınızla bir daha tekrarlayacağız. 4 arkadaşınız yaparken de süre tutacağız. Bu oyun sayesinde elektriğin evlere nasıl taşındığını ve yakın mesafeye mi yoksa uzak mesafeye mi daha çabuk ve daha kolay taşındığını anlamaya çalışacağız
Fikri olan var mı? Işık sistemlerinin icadından önce sizce neler yapılıyormuş ?
Işık sistemlerinin icadından önce, güneş battıktan sonraki ışık ihtiyacı insanlar için büyük bir sorun olsa gerekti. Tabi ki mumlar, meşaleler, gaz lambaları gibi ilkel ışık sistemleri kullanılıyordu
Ampulun içerisinde bulunan iletken tele ‘filaman’ adı verilir. Filamanlar tungsten metalinden yapılırlar.
AMPULÜ KİM BULMUŞTUR? AMPÜLÜN BULAN KİŞİNİN BAŞKA BULUŞLARI DA VAR MIDIR?
THOMAS ALVA EDİSON (1841 -1931) Ampulü bulan adam. 21 Ekim 1879’da özel yüksek voltajlı elektrik üreteçlerinden elde ettiği akımla çalışan karbon flamanlı elektrik ampulünü halka tanıttı.
ÖNEMLİ BULUŞLARI • • TELGRAF GRAMAFON OY KAYIT MAKİNESİ AMPUL
BİRDE DENEY YAPALIM DENEYİN ADI: İletkende Yaptığımız Değişikliklerle Ampul Parlaklığın Değiştirmek DENEYİN AMACI: İletkeninin boyunu, cinsini ve kesitini değiştirerek ampul parlaklığının değiştirildiğini göstermek DENEY MALZEMELERİ: • Basit bir elektrik devresi • 5 cmbakır levha • 20 cm bakır levha • aliminyum levha
DENEYİN YAPILIŞI: 1. Kurulu devreye önce bakır levha konur ve ampul parlaklığı gözlenir 2. Sonra sırası ile diğer iletkenlerde devrede kullanılır ve ampulün parlaklığındaki değişimler gözlenir. DENEYİN SONUCU: 1. İletkenleri değiştirdiğimizde ampul parlaklığında nasıl bir değişim gözlendi? 2. Hangi iletkende ampul daha parlak yandı?
Ampulün parlaklığı iletkende yapılan değişikliklerle değişir mi? Ampulün parlaklığı iletkende yaptığımız değişikliklerle değişebilir. İletkenin kesitinde, cinsinde ve uzunluğunda yapacağımız değişiklikler dirence bağlı olarak ampul parlaklığını değiştirir.
AMPUL PARLAKLIĞININ DEĞİŞTİRİLMESİ İLETKENİN UZUNLUĞUNA GÖRE OYUN OYNAYALIM, ÖĞRENELİM Sınıftan iki öğrenci alınır. Bu öğrencilerden birinden sınıfın sonuna kadar koşarak gidip gelmesi ve gelir gelmez bir kere zıplaması istenir. Daha sonra aynı öğrenci sınıfın sonuna kadar üç kez artarda koşarak gider gelir ve gelince tekrar zıplar. İkinci öğrenci ise kendinden istenenleri tabloya not eder. Tablo da yazılanlardan gittiği yolun yerine iletken uzunluğu zıplaması yerine de ampul parlaklığı yazdığımızda ortaya çıkan tabloyu hep beraber yorumlayalım.
GİTTİĞİ YOL ZIPLAMA 1 1 ÇOK 2 3 AZ DEĞİŞKEN DENEME
1 AMPUL İLETKEN PARLAKLIĞI TEL UZUNLUGU 1 ÇOK 2 3 DEĞİŞKEN DENEME AZ
Bir elektrik devresi nelerden oluşur? ELEKTRİK DEVRESİ ÜRETEÇ DEVREYE ELEKTRİK ENERJİSİ SAĞLAYAN ÖRNEK: PİL , AKÜ, DİNAMO DİRENÇ ELEKTRİK AKIMINA KARŞI DİRENEN YANİ ELEKTRİK GEÇTİĞİNDE ISINAN İLETKENDİR. ÖRNEK: AMPUL TELİ İLETKEN TEL DİRENCİ OLMAYAN İYİ İLETKENLERDİR. (KABLOLAR). ÜZERLERİNDEN AKIMN GEÇTİĞİNDE ISI KAYBI OLMAZLAR.
ANAHTAR CÜMLE Y L E R T E M M H O U Ç K A L R İ F Y N Z N R N A C K İ U E E K L İ E L D T N R O A E N S A K S L İ S B K S İ M R G U D T L İ B T E O N K I A O N İ K N M U A T O H M Z O R U T P A R L A K L I K R DİRENÇ REOSTA FİLAMEN OHM PARLAKLIK CİNS KESİT UZUNLUK KABLO DUY OHMMETRE TUNGSTEN NİKEL KROM
HİPOTEZ: İnsan elektriği iletir mi iletmez mi? AMAÇ: İnsanın elektrtiği iletip iletmediğini sembolik bir maket ile göstermek MALZEMELER: Bakır levha Ampul Pil İnsan maketi(mukavvadan yapılmış) Kablo
İnsan vücudu ise elektrik için oldukça iyi bir iletkendir. Canlı bir dokunun içerdiği sıvı ve elektrolit oranı ne kadar yüksek ise elektriği o ölçüde daha iyi iletir. Elektrik her zaman toprağa doğru hareket etme yolunu arar. toprakla bir bağlantınız olduğunda elektrik teline dokunursanız elektrik akımı vücudunuzdan toprağa geçecektir.
Elektrik çarpma nedenleri
Elektrikli aletler asla küvet veya lavabo yakınında kullanılmamalı. Eğer banyoda mutlaka bazı aletler kullanılması gerekiyorsa bunların pille çalışanları tercih edilmeli. Elektrik kazalarının çoğu evde yaşanır. Yıldırım çarpmaları bile çok daha enderdir. Elektrik çarpması sırasında kaslar kramplaşır, elektrik çarpmasına neden olan aleti tutan el bunu bırakamaz. Bu esnada kalp ritim bozuklukları meydana gelebilir. Kalpte çarpıntı hissedilir ve bedene daha az kan gider veya hiç gitmeyebilir. Ve bu durum tahmin edeceğiniz gibi birkaç dakika içinde ölümle sonuçlanmakta.
Peki bu durumda neler yapmalıyız?
DEĞERLENDİRME 1. Aşağıdakilerden hangisi elektriği ileten maddelere verilen addır. a)iletken b)yalıtkan c)pil d)ampul 2. Elektriği iletmeyen maddelere …………… maddeler denir. 3. Maddelerin elektrik iletimine karşı gösterdikleri zorluğa………… denir. 4. Devrede direncin değerini ayarlayan alete …………. . denir. 5. Elektrik telleri elektrik enerjisini kolay iletmesi için …………. maddelerden yapılır. yukarıdaki boşluklara aşagıdaki kavramları yerleştiriniz. iletken, direnç, yalıtkan. reosta
ANAHTAR CÜMLEMİZ
- Slides: 58