Y BR DOKTORA TEZ NASIL YAZILIR R GR

İYİ BİR DOKTORA TEZİ NASIL YAZILIR? ÖĞR. GÖR. DR. GÖNÜL SAKIZ MARMARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KONFERANS SALONU 14. 03. 2012 SAAT: 14: 00 -16: 00

DOKTORA NEDİR? Doktora, ileri düzey araştırma becerilerinin kazanılmasını hedefleyen bir eğitim sürecidir. Hedef problem doğrultusunda planlama, geliştirme, uygulama, izleme ve değerlendirme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde profesyonellik kazanılan bir süreçtir. 2

DOKTORA TEZİNİN ÖNEMİ Ø Uzun süredir çözümlenememiş sorunlara hiç denenmemiş yollar kullanarak orijinal çözümler sunma Ø Alanda uygulaması yapılmamış bir teorinin uygulamasını yaparak geçerliğini test etme Ø Herkes tarafından kabul görmüş bir teorinin zayıflıklarını keşfederek alanda tekrar sorgulanmasını sağlama Ø Yeni ölçme ve değerlendirme araçları geliştirme Ø Çığır açacak bir keşifte bulunma Ø Yeni bir alanın oluşmasına öncülük etme Ø Gerçek anlamda araştırma yapmayı öğrenme 3

SAĞLIKLI BİR TEZ SÜRECİ İÇİN TEZ YAZARKEN • Tez konusuna karar verme • Sürece yönelik etkili bir planlama/ zaman çizelgesi oluşturma • Tez taslağının oluşturulması • Yoğun araştırma ve okuma • Zihni farklı düşünce ve yöntemlere açma • Her aşamada eleştirel yaklaşım sergileme • Sürece hakimiyet • Dirayet gösterme/zorluklardan etkilenmeme GEREKEN • Pozitif düşünce ve inanç 4

PLANLAMA TASLAK Giriş (Araştırma alanı) …… Problem (araştırmanın merkezinde yer alan sorun) …… Literatür bu probleme yönelik olarak ne diyor? (yapılan çalışmalar, kullanılan yöntemler, elde edilen sonuçlar, probleme ne kadar çözüm sunabildikleri, eksiklik ve yetersizlikler) …. . BULGULAR Bu probleme çözüm olarak ne önerilebilir? …. Öneriyi desteklemek için nasıl bir yöntem kullanılabilir? …. . Sonuçlar …… SONUÇ Easterbrook, S. (2004). How theses get written: Some cool tips. 5

PLANLAMA (TASLAK) Giriş (Araştırma alanı) Doktora sürecinin başarıyla sonlanması doktora tezinin tamamlanarak komiteye teslim edilmesine bağlıdır. Problem (araştırmanın merkezinde yer alan sorun) Bir çok doktora öğrencisi tezlerini dört yılda tamamlama noktasında başarısız olmaktadırlar. Literatür bu probleme yönelik olarak ne diyor? (yapılan çalışmalar, kullanılan yöntemler, elde edilen sonuçlar, probleme ne kadar çözüm sunabildikleri, eksikler) Günümüze kadar yapılan araştırmalar gösteriyor ki öğrencilerin tezlerini verilen zamanda teslim edememeleri ile tez yazım sürecine geç başlamaları arasında anlamlı bir ilişki vardır (…. , 2005, …. , 2008, …. ) Bu probleme çözüm olarak ne önerilebilir? BULGULAR Öneriyi desteklemek için nasıl bir yöntem kullanılabilir? Sonuçlar SONUÇ Doktora öğrencilerinin tez yazımına erken başlamalarını teşvik edici bir model gereklidir. Böyle bir model öğrencileri tez sürecini etkili bir şekilde planlamaya ve her bir bölüm için gerekli materyalleri toplamaya teşvik eder. Bu modelin uygulanması ile tezin zamanında teslim edilme oranları arasında pozitif anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Easterbrook, S. (2004). How theses get written: Some cool tips. 6

ZAMAN ÇİZELGESİ Literatür taraması Tezin içeriğinin belirlenmesi Okuma metinlerinin belirlenmesi Ekrandan okunacak okuma metinlerinin hazırlanması Okuduğunu anlama ön test-son testlerinin geliştirilmesi Motivasyon ölçeğinin geliştirilmesi Pilot uygulamanın yapılması ve analizi Öğretmen ve öğrenci eğitiminin verilmesi Ön testlerin uygulanması Deney ve kontrol gruplarının belirlenmesi Uygulamaların yapılması Son testlerin uygulanması Toplanan verilerin düzenlenmesi Kalıcılık testinin yapılması Tezin teslimi Hazırlayan: Zeynep İleri Aydemir Bir başka çizelge: ResourcesDISSERTATION PROCESS Kim+Don 10 -17 -05. pdf 7 Mayıs Nisan Mart Şubat 2011 Ocak Ekim Süreç Adımları Kasım m Aralık 2010

DOKTORA TEZİNİN KAPSAMI GİRİŞ LİTERATÜR YÖNTEM BULGULAR SONUÇ KAYNAKÇA

BİR TEZDE OLMAZSA OLMAZLAR Ø Başlık – tezin mesajını/amacını yansıtır (çok uzun olmamalıdır) Ø Özet – tezin ziplenmiş halidir. Okuyucunun ilk okuduğu bölümdür Ø İçindekiler – tezin bölüm ve alt bölümlerini, kullanılan şekil, tablo , kısaltmalar vb. sırasını verir Ø Giriş – tezde odaklanılacak olan konu ve problemi yansıtır Ø Literatür –tez sahibinin tez konusuna ne kadar hakim olduğunu gösterir Ø Yöntem – probleme yaklaşımı yansıtır Ø Bulgular – sırasıyla belli bir düzen dahilinde sunulur Ø Sonuç/tartışma – literatür desteğiyle bulgular yorumlanır Ø Sınırlılıklar – çalışmadaki eksikliklerin farkında olunduğu sergilenir Ø Öneriler – hangi alanlarda uygulamalarının yapılabileceği, buradan yola çıkarak hangi çalışmaların yapılabileceği gösterilir Ø Kaynakça – sorun alanını en iyi şekilde kapsamalı, ana kaynaklar eklenmiş olmalı Ø Ekler – çalışmaya yönelik izinler, ek tablolar, şekiller, analiz çıktıları, fotoğraflar Uyarlama yapılan kaynak: Easterbrook (2004) 9

GİRİŞ Ø Bir tezin giriş bölümü genelden özele doğru sırasıyla: I. problem alanını ve problem durumunu II. amaç ve hipotezleri III. çalışmanın önemini IV. sınırlılıkları V. sayıltıları VI. tanımlamaları kapsar. 10

GİRİŞ/Problem Alanı ve Problem ØProblem genelden özele doğru sunulmalıdır. ØProblem alanının okuyucular tarafından bilindiği varsayılarak hızlı bir geçiş yapılmamalıdır. ØProblemin özgünlüğü ve eğitsel açıdan önemi ve katkısı bu bölümde vurgulanmalıdır. ØSon paragrafta problem cümlesi verilmelidir. 11

GİRİŞ/Amaç ve Hipotezler Ø Bu bölümde, çalışmanın amacı açıklanır. Ø Amaca yönelik araştırma yöntemi ve hipotezler sunulur. Örneğin deneysel bir araştırma yapılıyorsa: Ø Deney ve kontrol grupları ön test puanları arasında anlamlı bir fark yoktur. Ø Deney ve kontrol grup son test puanları arasında anlamlı bir fark vardır. Ø Kontrol grubu ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir fark yoktur. Ø Deney grubu ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir fark vardır. 12

GİRİŞ (Amaç ve Hipotezler) Ø Nitel bir araştırma yapılıyorsa, çalışmanın amacı belirtildikten sonra, hangi araştırma türüne göre, örneğin: Ø fenomonolojik, Ø gömülü teori, Ø etnografi, Ø vaka incelemesi vb. yapıldığı belirtilmeli ve gerekli açıklamalar yapılmalıdır. 13

GİRİŞ/Önem Ø Araştırmadan elde edilen bulguların nerede, kime ve ne şekilde katkı sağlayacağı belirtilir. Örneğin, Ø MEB Talim ve Terbiye Kurulunun program geliştirme çalışmalarına katkı sağlama. ØÖnem bölümünde problemin öneminden değil, bulguların sağlayacağı işlevsel katkılardan söz edilmelidir. Örneğin, Ø Okul müdürlerinin iletişim biçimleri hakkında farkındalıklarının arttırılması yoluyla, öğretmen motivasyonun arttırılması ve neticede daha sağlıklı ve etkili bir kurumsal işleyişin oluşturulmasına katkıda bulunma. 14

GİRİŞ/Sınırlılıklar ØSınırlılıklar bölümünde, sadece araştırmacının belirlediği zaman, örneklem ve konuya yönelik sınırlılıklar (delimitation) belirtilmelidir. Örneğin, Ø Araştırma, 2011 -2012 eğitim dönemi Bahar yarı yılı ile sınırlıdır. Ø Çalışma, ilköğretim 2. sınıf öğrencileri ile sınırlıdır. Ø Araştırma, ilköğretim 1. kademe 5. sınıfta yer alan kaynaştırma öğrencileri ile sınırlıdır. Ø Çalışma, 5. sınıf öğrencilerinin öz-düzenleme davranışları ile sınırlıdır. 15

GİRİŞ/Sayıltılar Ø Sayıltılar bölümünde çalışmanın sonucunu etkileyebilecek fakat kontrol edilmesi mümkün olmayan değişkenlerle ilgili ön kabuller sunulur. Örneğin, Ø Öğrencilerin ölçeğe samimi cevaplar verdiği varsayılmıştır. ØAraştırmacı tarafından kontrol edilebilen değişkenler sayıltı olarak kabul edilmez. Örneğin, Ø Çalışmada kullanılan ölçek geçerli ve güvenilirdir. Ø Araştırmaya katılan öğrencilerin zeka düzeyleri eşit kabul edilmektedir. 16

GİRİŞ/Tanımlamalar Ø Çalışmayla ilgili temel değişkenlere yönelik tanımlamalara yer verilen bölümdür. ØTemel değişkenlerin tanımlanmasında literatürden yararlanılabilir. ØTanımlarla ilgili tartışmalara yer verilmez. ØAraştırmadaki her terimin açıklanmasına gerek yoktur. Tezin “sözlük” bölümü olarak algılanmamalıdır. Ø Kısaltma ve sembollere bu bölümde yer verilmez. (İçindekiler bölümünden sonra verilmelidir) 17

LİTERATÜR ØLiteratür, ilgili alanın geniş bir özeti demek değildir. Araştırma konusu ile doğrudan ilişkisi olmayan konulara yer verilmemeli, bütünlük bozulmamalıdır. ØTezin literatür kısmı, tez sahibinin akademik araştırma yapma becerisi, analiz ve sentez kabiliyeti hakkında bilgi verir. ØLiteratür, problem alanına yönelik geniş bir perspektiften başlayıp problem durumuna doğru daralan şekilde verilmelidir. 18

LİTERATÜR ØLiteratürde bulunması gereken 3 ana kriter: ØBenzer çalışmaların sonuçlarını sunma ØÇalışma sonuçlarını birbirleriyle karşılaştırma ØAlanda süregelen tartışmalarla ya da sorunlarla yapılan araştırmayı ilişkilendirme (Creswell (1994), cf. Boote & Beile, (2005)) 19

LİTERATÜR ØAlan yazında önerilen 5 aşama: Ø Çalışmadaki ana kavramların belirlenmesi (anahtar kelimeler) Ø İlgili literatürün belirlenmesi Ø Belirlenen literatürün okunarak, araştırma ile ilişki derecesine karar verilmesi Ø Seçilen literatürün organize edilmesi Ø Literatür yazımı ØLiteratür yazımında kullanılabilecek bir ölçüt Review. GuidelineDissertation. Lit. Review. pdf (Creswell (1994), cf. Boote & Beile, (2005)) 20

LİTERATÜR Ø Literatür güncel olmalıdır. ØBir konudan diğerine geçişte uyum ve akıcılık olmalıdır. ØLiteratürü özetleme davranışından kaçınılmalıdır. Ø Problem durumuna hazırlayıcı eleştirel bir yaklaşım sergilenmelidir (Örneğin, ilgili araştırmalarda kullanılan yöntemler irdelenerek eksiklikler hissettirilebilir). ØSadece Türk veya Avrupa-Amerika bağlantılı çalışmalar değil, daha geniş kapsamlı uluslar arası incelemeler literatüre eklenmelidir. 21

LİTERATÜR Ø Literatürde araştırma dayanağı olmayan kişisel yorum ve değerlendirmelere yer verilmemelidir. Ø Aynı kaynaktan sürekli olarak arkaya alıntı yapılmamalıdır. Ø Ders notları ve ödevler kaynak olarak kullanılmamalıdır. Ø İnternet kaynaklarının kullanımında, akademik niteliği olmayan web sitelerinden alıntı yapmaktan kaçınılmalıdır. Ø Resmi kurumlar, akademik bilgi bankaları, üniversite kütüphanelerinin online veri tabanları, ulusal ve uluslar arası online hakemli dergiler dışındaki web siteleri mümkün olduğunca kullanılmamalıdır. 22

LİTERATÜR/ETİK YAKLAŞIM Ø Literatür yazımında alıntılar yapılırken kopyala-yapıştır davranışından kesinlikle kaçınılmalıdır. Ø Atıflarda, ulaşma sıkıntısı yoksa, birincil kaynaktan aktarma yapmaya özen gösterilmelidir. Ø Başka bir kaynaktan aktarma yapıp, ilk kaynaktan yapar gibi verilmeye çalışılmamalıdır. Ø Hatalı çeviri ya da yanlış anlamalar sonucu hatalı aktarmalar olabilir. Aktarandan aktarmaların çok olması bu hataların yayılmasına da zemin hazırlar. Ø Başka kaynaklardan alınan model, şekil, tablo vb. araçlar literatüre eklenmeden önce mutlaka kişi ve yayınevlerinden izin alınmalıdır. 23

YÖNTEM ØTez konusuna yönelik doğru yöntem seçimi tezin en önemli aşamalarındandır. ØDoğru yöntem seçimi alanda çok okuma yaparak geliştirilebilir. ØYöntemde kolaycılıktan kesinlikle kaçınılmalıdır. 24

YÖNTEM Bir tezin yöntem bölümünde bulunması gerekenler: ØAraştırma Soruları / Hipotezler (hatırlatma) ØAraştırmanın Modeli (tarama; deneysel; vaka incelemesi; fenomonolojik yaklaşım vb. ) ØEvren ve Örneklem/Çalışma Grubu ØVeri Toplama Araçları (ölçek; anket; kişisel bilgi formu; gözlem; mülakat vb. ) ØVeri Toplama Süreci (veri ne zaman, nerede, ne şekilde toplandı? ) ØVeri Analiz/Çözümleme (hangi analiz tekniklerinden, ne şekilde faydalanıldı? SPSS, AMOS, LISREL, NVIVO vb) 25

YÖNTEM Ø Bir istatistiksel metoda karar verilmeye çalışılıyorsa, birçok istatistiksel metoda hakim olunması; bir nitel analiz tekniğine karar verilecekse bütün teknikler hakkında bilgi sahibi olunması gerekir. Ø Seçilen yöntem doğrultusunda detaylı bir araştırma yapılarak o yöntemin uzmanlığı elde edilmelidir. Ø Örneğin, analizlerde ileri analiz yöntemlerinden yapısalcı eşitlik modeli kullanılacaksa, yöntem derinlemesine öğrenilmeli, başkalarının uzmanlığına güvenilmemelidir. 26

YÖNTEM ØYöntem seçiminde danışman ve doktora öğrencisinin ortak kararı önemlidir. ØEğer yönteme yönelik yeni beceriler geliştirilmesi gerekiyorsa, planlamanın birlikte yapılması gerekir (Örn: bu beceri nasıl, nerede, ne zaman ve kimin yardımıyla geliştirilecek? ) 27

YÖNTEM ØYöntem kısmında mutlaka yöntemin seçim nedenleri, diğerlerinden farkı tartışılmalıdır. ØKullanılan yönteme yönelik akademik literatüre yer verilmeli (yöntemin avantaj ve dezavantajlarını ortaya koymaya yardımcı olur) ØAynı yöntemi kullanmış en az bir çalışma kaynak verilmeli ØYöntemin geçmiş çalışmalarda nasıl işlediğinden bahsedilmeli 28

YÖNTEM Ø Yöntemde evren değerlerine ulaşılabiliyorsa mutlaka yer verilmelidir (Örn: Türkiye’de ilköğretim I. kademede yer alan öğrenci sayısı) Ø Örneklemin evreni temsil edebilir nitelikte olduğuna dair bilgiler paylaşılmalıdır. Örneklemin evreni temsil yeteneğine sahip olabilmesi için çeşitli örnekleme yöntemlerinden yararlanılır (örn: yansız seçim). Ø Örnekleme yöntemi literatür dayanağı ile açıklanmalıdır. Ø Evren ile ilgili genelleme yapılamayan durumlarda, örneklem yerine çalışma grubu ifadesi kullanılmalıdır. Nitel ya da deneysel araştırmalarda evren kullanılmaz, katılımcılar çalışma grubu olarak ifade edilir. 29

YÖNTEM Ø Özellikle nitel çalışmalarda, ilk taslakta yöntem içeriğine her şey eklenebilir. Sonraki düzeltmelerde yavaş eklentiler indirgenir ki, araştırmada önem arz eden parçalar unutulmuş olmasın. Ø Nicel çalışmalarda, kullanılan ölçeklere ait bütün psikometrik özellikler (geçerlik, güvenirlik, faktör yapısı) paylaşılmalıdır. Ø Ölçek/ler bir başka araştırmadan alınıyorsa, uygulama yapılmadan önce mutlaka izinler alınmalıdır. Ø Araştırmanın yapılacağı uygulama merkezlerine ait izinler alınmış olmalıdır. Ø Araştırmada kullanılan ölçekler tezin ekler kısmında verilmelidir (Eğer araştırmacı tarafından geliştirilmişse). 30

YÖNTEM/ETİK YAKLAŞIM Ø Etik ilkelere uygun hareket etmek son derece önemlidir. Ø Uygulama yapılan okul ismi, öğrenci/öğretmen/yönetici ismi vb. paylaşılması etik olarak gizlilik ilkesine aykırıdır ve kişilere zarar verebilir. Ø Bu nedenle, özel isimler paylaşılmamalıdır. Ø Gerçek isimleri yerine takma isimler kullanılabilir. Ø Bölge ve şehir isimleri anılabilir. Uygulamanın yapıldığı okulun bulunduğu bölgenin sosyo-ekonomik durumu, bölgeyi tanımlayıcı diğer önemli faktörler (araştırmayı etkileyebilecek) ve okulun yapısı ve işleyişi paylaşılabilir. 31

BULGULAR Ø Bulgular, probleme yönelik olarak toplanan verilerin analizi neticesinde elde edilen sonuçların sunulduğu bölümdür. Ø Bulgular bölümüne problem hatırlatılarak başlanmalıdır. Ø En sık rastlanan hatalardan biri, sunulan sonuçların problem ve yöntem kısmında açıklanan sırayı takip etmemesi ve hatta çalışmanın çerçevesi içersinde yer almayan bulguların da sunulmasıdır. Ø Elde edilen bulgular, problem ve alt problemlerin sıralamalarına ve içeriğine özen gösterilerek , yöntem kısmında verilen aşamaları düzenli bir şekilde takip ederek sunulmalıdır. 32

BULGULAR ØBulgular kısmında sadece analiz sonuçları yer almalı, literatüre yer verilmemeli, analiz sonuçları tartışılmamalı, yorumlanmamalıdır. ØNicel bir araştırmada bulgular yaklaşık 25 - 35 sayfa arasındadır. ØBulgular hem tablo, hem de metin birebir aynı olacak şekilde verilmemeli, tekrarlardan kaçınılmalıdır. Eğer tablo ve metin aynı bilgiyi paylaşıyorsa tablo Ekler bölümünde verilmelidir. 33

BULGULAR/APA STİLİ Ø APA stiline uygunluğa özen gösterilmelidir. Ø Bütün tablo ve şekiller siyah-beyaz sunulmalıdır. Renklendirmelerden kaçınılmalıdır. Ø İstatistiksel verilerin sunumunda p değeri. 001’ e kadar olan bütün değerler, gerçek değeri gösterecek şekilde sunulmalıdır (Örn: p >. 05 yerine p =. 08; p <. 05 yerine p =. 03; p <. 01 yerine p =. 004 şeklinde) Ø Değer olarak. 001’den küçük olanlar p <. 001 olarak gösterilmelidir. 34

BULGULAR Ø Hipotezlerin test edilip rapor edilmesinde söylemlere özen gösterilmelidir. Ø Örneğin, analiz sonucunda p >. 05 elde edilmişse “iki değişken arasında anlamlı bir ilişki yoktur” denemez. Gerçekte böyle bir ilişki var olabilir. Ø “Çalışmada iki değişken arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir” ya da “bulunamamıştır” veya “araştırmada anlamlı bir ilişki tespit etme noktasında yeterince kuvvetli kanıt elde edilememiştir/yeterli kanıt yoktur” denebilir. Bu söylemler ilişkinin anlamsız olduğu ya da var olmadığı sonucunu doğurmaz (Hapisten salıverilen her zanlı suçsuz değildir, bazıları sadece yeterli kanıt bulunamadığından serbest bırakılırlar (Simon, 2006)). 35

BULGULAR Ø Nitel çalışmalarda bulgular, analizlerde ortaya çıkan probleme dönük ana temaların önem dereceleri ve problemin sunuluş şekli göz önüne alınarak bir düzen dahilinde sunulmalıdır. Ø Ana temaların alt temaları da önem derecelerine göre verilmelidir. Ø Katılımcıların küçük bir yüzdesi tarafından ortaya konan, diğer temalara göre zayıf kalmış temalarda (outlier) detaylı bir biçimde irdelenme gereği olmasa da sunulmalıdır. Ø Beklenmedik bir tema, yüzdelik oranı küçük olsa da, önemli sonuçlar doğurabilir. 36

SONUÇ/YARGI ØBu bölüm, bulgular kısmında açıklanan sonuçları özetler. ØProblem hatırlatılarak başlanır. ØAraştırma soruları ve bulgularla sıralama ve içerik açısından uyumlu ve benzer bir akışta sergilenmelidir. ØProblem ve bulgular bölümünde söz edilmemiş herhangi bir analiz sonucu yargı kısmına eklenmemelidir. Øİstatistiksel veriler sunulmamalıdır. 37

SONUÇ/TARTIŞMA Ø Tartışma bölümü, araştırmacının bulgularını var olan literatürle ilişkilendirerek tartıştığı bölümdür. ØLiteratürle benzerlik ve farklılıklar ve elde edilen sonuçların olası nedenleri tartışılmalıdır. Ø Tartışma, problem, bulgu ve yargılarla uyumlu ve benzer bir düzende sergilenmelidir. Ø ÖNEMLİ: Önceki bölümlerde söz edilmemiş herhangi bir analiz sonucu tartışma kısmına eklenmemelidir. 38

SONUÇ/ÖNERİLER Ø Öneriler, araştırma sonunda elde edilen bulguların kimin, nerede, nasıl, ne işine yarayacağına dair bilgiler verir. Ø Öneriler, araştırmacılar ve uygulayıcılar için ayrıdır. Ø Problem durumuyla ve bulgularla ilişkili olarak, geleceğe dönük araştırma alanları hakkında da önerilerde bulunulur. Ø Öneriler genel olmamalıdır. Soyut ve temenni niteliğindeki önerilerden kaçınılmalıdır. Ø ÖNEMLİ: Bütün öneriler problem ve bulgulardan yola çıkılarak verilmelidir. Problem çerçevesinde yer almayan önerilerde bulunulmamasına özen gösterilmelidir. 39

KAYNAKÇA Ø Kaynakça yazımında APA stili özenle kullanılmalıdır. Ø APA stilini dikkatle uygulayan bazı dergilerde basılan güncel makalelerin kaynakça bölümleri incelenebilir. (Örn: Journal of School Psychology, Journal of Educational Psychology, School Psychology Review) Øİkincil bir kaynaktan aktarılmış çalışmalar kaynakçada yer almamalı, sadece ikincil kaynak verilmelidir (Örn. , “Maslow (1954), Akt. Özdemir (2009)” durumunda Maslow kaynakçada verilmez. Sadece Özdemir verilir). 40

KAYNAKÇA Ø Metinde geçen her kaynağın kaynakçada ve kaynakça da yer alan her kaynağın da metinde yer aldığından emin olunmalıdır. Ø ÖNEMLİ: Alanın uzmanları tezin Kaynakça bölümünü kontrol ederek, araştırmacının problem alanına ne kadar hakim olduğunu ölçerler. Bu nedenle, probleme yönelik “olmazsa olmaz” kaynaklar gözden kaçırılmamalıdır. ØYazarı belli olmayan, profesyonel bir incelemeden geçmemiş internet siteleri kaynak olarak kullanılmamalıdır (Örn: Wikipedia, Wikihow gibi). 41

KAÇINILMASI GEREKEN 10 HATA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Araştırmanın odağının net olarak belirtilmemiş olması Yapılan çalışmanın neden önemli olduğunun belirtilmemesi Araştırma sorularına çözüm bulabilmek adına seçilen yöntemin neden seçilmiş olduğunun açıkça belirtilmemesi veya savunulmaması Araştırmanın literatürdeki diğer araştırmalarla ilişkilendirilmesinin yapılmaması Araştırmanın literatürdeki diğer araştırmalardan farkının belirtilmemiş olması Sayıltıların tamamının belirtilip savunulmamış olması Bölümlerde yeterince detay ve açıklamanın verilmemiş olması Araştırmanın alana katkılarının belirtilmemesi Uygulayıcılar ve araştırmacılara yönelik uygulama ve önerilerin geliştirilmemiş olması Son okumaların yapılmamış, hataların düzeltilmemiş olması (eksik kelime, eksik atıf, anlam kaybı olan cümle, başlık düzeninde, tablo ve şekillerde hatalar vb. ) Wolfe, J. How not to write a Ph. D thesis? 42

TAVSİYELER Ø Her yıl çeşitli alanlarda “en iyi doktora tezi” ödülleri verilmektedir (University Association for Contemporary European Studies (UACES): Best Ph. D. Thesis. http: //www. uaces. org/awards/thesis/ American Educational Research Association (AERA): Outstanding Dissertation Awards. http: //www. aera. net/About. AERA/Default. aspx? menu_id=20&id=229). Ø Bu ödüllere layık görülen tezler i alıp, araştırmacıların; Ø çalışmalarını nasıl geliştirdikleri Ø problemlerini nasıl yapılandırdıkları Ø literatürü ne şekilde kullandıkları Ø yöntem seçimleri Ø bulgularını nasıl yorumladıkları noktalarını inceleyin. 43

TAVSİYELER ü Dünya çapında takip edilen eğitim dergilerinde basılmış makaleleri inceleyin ü Zorlu hakem süzgecinden geçmiş bu araştırmaları nitelik yönünden diğerlerinden farklı kılan faktörleri anlamaya çalışın üÖrnek dergiler: Learning and Instruction, Journal of Educational Psychology, Review of Educational Research, Educational Psychology Review 44

TAVSİYELER Ø Danışmanınızla mutlaka bir araya gelerek tez sürecini planlayın. Ø Görüşme gün ve saatlerinizi aylık veya dönemlik olarak belirlemeye çalışın. Ø Danışmanlarınızın yoğun programlara sahip olduğunu unutmayın. Kısa vadede çok rehberlik beklemek yerine, bunu zaman dilimlerine bölün. Ø Yüz yüze görüşemediğiniz durumlarda telekomünikasyon yoluyla da iletişiminizi devam ettirebileceğinizi unutmayın. Ø Gerekiyorsa, ikinci bir danışmanla aldığınız desteği arttırabilirsiniz. 45

TAVSİYELER ØTez sürecinizde her ay yapılması gerekenleri listeleyin, hazırladığınız planın gerçekçiliği ve sürdürebilirliğini danışmanınızla tartışın Ø Planlanan sürece ne kadar sadık kalabildiğinizi düzenli olarak izleyin. ØBeklenmedik durumlara karşı önceden mutlaka B veya C planları geliştirin. 46

TAVSİYELER ØAna ve alt problemlerinizi ve tezinizin asıl mesajını teziniz üzerinde çalışırken her an aklınızda bulundurun. ØTeze eklemelerde bulunurken problem durumundan sapmadığınızdan, konuyu gereksiz ve ilgisiz bir şekilde genişletmediğinizden emin olun. 47

TAVSİYELER ØCümlelerinizi basit, kısa ve anlaşılır kurmaya dikkat edin. ØTez yazımında çok uzun yol almadan, belli aralıklarla mutlaka danışmanınızdan geri bildirim alın (Danışmanınız sizin tarafınızdadır. O nedenle verilen geri bildirimler (bazen ne kadar ağır görünse de) sizi üzmemeli) 48

TAVSİYELER Tezin kalitesini kaç sayfa olduğu belirlemez. Önemli olan nitelik ve orjinalliktir. Bu nedenle, gereksiz detaylardan kaçının. Ünlü matematikçi John Forbes Nash’ın Nobel ödülü aldığı doktora tezi sadece 27 sayfaydı. 49

ÜMİTSİZLİK VE YILGINLIK Tez yazım sürecinde: Ø“Neden doktora yapıyor olduğunuzu” sorguladığınız , ØTezinizin sonsuza kadar bitmeyeceğini düşündüğünüz , ØÜretemediğiniz, yazamadığınız ve konsantre olamadığınız zamanlar olacaktır. 50

SİZİ ANLIYORUZ ØBirçoklarımızın yaşadığı bu duygu hali gelip geçicidir. Sağlıklı bir tez süreci için: ØTez yazan diğer öğrencilerle destek grupları oluşturun ØSosyal aktivitelere de zaman ayırın Ø Bir hobi edinin Ø Düzenli egzersiz yapın ØTatil yapın 51

YALNIZ DEĞİLSİNİZ ØŞu anda dünya üzerinde sayısız öğrenci doktora tezi üzerinde çalışıyor. Bazıları ise tez savunmasındalar. ØO gün sizin içinde UZAK DEĞİL! SADECE ü planlarınızı zamanında ve gerçekçi bir biçimde yapılandırdığınızdan ü gelişmeleri ve değişimleri izleyip, değerlendirebildiğinizden ü inanç ve motivasyonunuzu yüksek tuttuğunuzdan EMİN OLUN. 52

KAYNAKÇA Blum, K. (2006). Teaching students how to write a chapter four and five of a dissertation. www. cybernos. com/UOP/Writing_4 and 5. doc Blum, K. , & Muirhead, B. (2005). Conquering the mountain. Framework for succesful chair advising of online dissertation students. www. itdl. org/DISSERTATION%20 PROCESS%20 Kim+Don%2010 -17 -05. pdf Boote, D. N. , & Beile, P. (2005). Scholars before researchers: On the centrality of the dissertation literature review in research preparation. Educational Researcher, 34, 3 -15. Delamont, S. , Atkinson, P. , & Parry, O. (2001). Supervising the Ph. D: A guide to success. Buckingham, UK: Open University Press. Easterbrook, S. (2004). How theses get written? Some cool tips. University of Toronto: Department of Computer Sciences. http: //www. cs. toronto. edu/~sme/presentations/thesiswriting. pdf Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (2011). Tez Yazma Kılavuzu. http: //ebe. marmara. edu. tr/dosya/tezyazimklavuzu. pdf Simon, M. (2006). Dissertation and Scholarly Research: Recipes for Success. Dubuque, IA: Kendall Hunt Pub Co. Walsh, T. How to write a thesis. UCC & Uppsala. www. cse. unsw. edu. au/~tw/thesis 2. ppt Wolfe, J. How to write a Ph. D thesis? How not to write a Ph. D thesis? http: //www. phys. unsw. edu. au/~jw/thesis. html 53

BAŞARILAR Öğr. Gör. Dr. Gönül SAKIZ Atatürk Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği A. B. D. gonul. sakiz@marmara. edu. tr