Xtai rayonu Zaur Mmmdov adna 171 sayl orta

Xətai rayonu Zaur Məmmədov adına 171 sayılı orta məktəbin 10 c sinif şargirdi Nəcəfova Nərmin

İNFORMATİKA FƏNNİ İnformatika elminin əsas tədqiqat obyekti cəmiyyətin informasiyalaşdırılması və kompüterləşdirilməsidir. Bu elmin nəzəri əsasını informasiya, alqoritm, ehtimal nəzəriyyəsi, riyazi statistika, riyazi məntiq, kombinator analiz, formal qrammatika və s. özünün məxsusi bölmələrini isə əməliyyat sistemləri, EHM arxitekturası, nəzəri proqramlaşdırma, verilənlər bazası nəzəriyyəsi və digərləri təşkil edir. [1]

İnformasiyanı ölçmək üçün ən minimal informasiya vahidi kimi bit (ingiliscə binary digit sözundən) qəbul edilmişdir. Praktikada isə əsasən aşağıdakı daha böyük informasiya ölçü vahidləri işlədilir: 1 Bayt = 8 bit; 1 Kb (kilobayt) = 1024 bayt = 210 bayt; 1 Mb (meqabayt) = 1024 Kb = 220 bayt; 1 Gb (qiqabayt) = 1024 Mb = 230 bayt; 1 Tb (terabayt) = 1024 Gb = 240 bayt; 1 Pb (petabayt) = 1024 Tb = 250 bayt; 1 Eb (eksabayt) = 1024 Pb = 260 bayt; 1 Zb (zetabayt) = 1024 Eb = 270 bayt; 1 Yb (yotabayt) = 1024 Zb = 280 bayt;

İnformasiya proseslərinə — informasiyanın toplanması, ötürülməsi, saxlanması, emalı və istifadəçiyə çatdırılması aiddir[1]. İnformasiyanın toplanması öyrənilən obyektin vəziyyəti haqqında məlumatın alınması məqsədi ilə aparılır. İnformasiyanın toplanması adi halda insan tərəfindən, avtomatlaşdırılmış halda isə texniki vasitələr və sistemlər tərəfindən yerinə yetirilir İnformasiyanın ötürülməsi — toplanan informasiyanın emal edilməsi üçün emal vasitələri ilə ötürülməni nəzərdə tutur. Adi halda informasiyanın emalı insan tərəfindən, avtomatlaşdırılmış halda isə kompyuterlər vasitələrlə aparılır. İnformasiyanın ötürülməsi məsafədən asılı olaraq müxtəlif vasitələrlə yerinə yetirilə bilər. Yaxın məsafəli ötürmələrdə kabellərdən, uzaq məsafəli ötürmələrdə isə rabitə kanallarından (telefon, teleqraf, peyk rabitəsi və s. ) istifadə edilir nformasiyanın saxlanması — informasiya emal edilməzdən əvvəl və sonra daşıyıcılarda saxlanılmasını nəzərdə tutur. İnformasiya daşıyıcısı kimi kağızdan, köhnə kompyuterlərdə perfolentdən, perfokartdan, maqnit lentindən, müasir kompyuterlərdə isə maqnit və lazer disklərindən və kartlardan istifadə olunur.

KOMPUTER Kompüter qurğuları — İlk dəfə Blez Paskal (Fransa) 1642 -ci ildə cəmləyici maşın hazırlamışdır. 1673 -cü ildə Vilhelm Leybnis (Almaniya) hesab əməllərini yerinə yetirən mexaniki arifmometr yaratmışdır. 1830 - cu ildə Çarlz Bebic (İngiltərə) proqramla işləyən hesablama maşını (analitik maşın) yaratmağa cəhd göstərmişdır. Bebicin ideyaları sonralar universal kompüterlərin yaradılmasının əsasını .

Bu komputer’in əsas qurğularıdır

Hesabi-məntiqi qurğu-xüsusi elektron sxem - çip (cheap) hesab və məntiqi əməliyyatları aparmaq üçündür İdarəedici qurğu - çip olub kompüteri idarə etmək, proqramları yerinə yetirmək, qurğulara müraciət etmək və s. üçündür. Buna bəzən kompüterin beyni də deyilir. Operativ Yaddaş - kompüterin elə bir hissəsidir ki, bütün daxil edilənlər üzərində əməliyyatlar məhz orada keçirilir. Buna daxili yaddaş da deyilir

Komputer viruslari • İnformasiyanın qorunması üçün əsas təhlükələrdən biri kompüterə "girmiş" ziyanverici proqramlardır. Belə ziyanverici proqramlar verilənlərin tamlığı üçün təhlükə yarada bilər. Kompüterdə saxlanılan verilənlərə və proqramlara zərər vuran proqramlara ziyanverici proqramlar deyilir. • (i) Əksər ölkələrdə ziyanverici proqramların yaradılması, istifadəsi və yayılması qanunla qadağandır. • Ziyanverici proqramların ən geniş yayılmış növü kompüter viruslarıdır. Kompüter virusu proqramın, sənədin içərisinə, yaxud verilənlər daşıyıcısının müəyyən sahələrinə daxil olan parazit proqram kodudur. Bu kod daxil olduğu kompüterdə özü-özünü çoxalda, müxtəlif icazəsiz və ziyanlı işlər görə bilər.

• Bəs kompüterin virusa yoluxmasını necə müəyyən etmək olar? Kompüterə ziyanverici proqramların girməsini bildirən bir sıra əlamətlər vardır: • * ekrana nəzərdə tutulmamış məlumatların və görüntülərin çıxması; • * nəzərdə tutulmamış səs siqnallarının verilməsi; • * CD/DVD disksürəninin özü-özünə açılması və bağlanması; • * kompüterdə hər hansı proqramın "özbaşına" başladılması; • * kompüterin tez-tez sıradan çıxması və "ilişməsi"; • * proqramlar başladılarkən kompüterin yavaş işləməsi; • * fayl və qovluqların yoxa çıxması, yaxud dəyişdirilməsi; • * sərt diskə tez-tez müraciət;

Antıvirus proqmları • • • Antivirus proqramları vasitəsilə informasiyanın mühafizəsi Kompüter virusunun öz bioloji "qardaşı" ilə bir oxşarlığı da əvvəlcədən hər ikisinin qarşısının alınmasının (profilaktikasının), yoluxmadan sonrakı müalicəyə nisbətən çox-çox asan olmasıdır. Kompüter viruslarından qorunma üç səviyyədə təşkil oluna bilər: Birinci səviyyədə virusların kompüterə girməsinin qarşısı alınır. İkinci səviyyədə virus hücumlarının qarşısı alınır. Üçüncü səviyyədə virus hücumlarının təsiri minimuma endirilir. Təhlükəsizlik tədbirləri nəticəsində virusların kompüterə düşməsi təhlükəsi azaldılır. Şübhəli mənbələrdən əldə olunan proqram təminatlarından istifadədən qaçmaq lazımdır. Kompüterə kənardan, o cümlədən İnternetdən daxil olan proqram koduna çox ciddi nəzarət olunmalıdır. Yoluxma faktını aşkarlamaq, virusların çoxalmasına mane olmaq və virus hücumlarının qarşısını almaq üçün antivirus proqramlarından istifadə olunur. Verilənlərin mübadiləsi zamanı viruslara xas olan baytların aşkar edilməsi və viruslar üçün xarakterik hərəkətlərin qeydə alınması onların axtarışının əsasını təşkil edir.

Anti viruslar • Detektorlar hər hansı məlum virusa yoluxmuş faylları aşkarlamağa imkan verir. • * Doktorlar (faqlar) təkcə yoluxmuş faylları aşkarlamır, həm də onları ilkin duruma qaytarmağa çalışır. • Müfəttişlər kompüter hücumları mümkün olan yerlərdəki dəyişikliklərə nəzarət edir; bu məqsədlə proqramların və disklərin sistem sahələrinin ilkin, yoluxmamış hesab edilən durumları haqqında məlumat yadda saxlanılır, sonra istifadəçinin müəyyən etdiyi vaxtda onları cari vəziyyətlə müqayisə edir. • * Doktor-müfəttişlər yuxarıda göstərilən iki növ proqramın imkanlarını özündə birləşdirir. • * Süzgəclər virusların çoxalma və zərərvurma məqsədi ilə əməliyyat sisteminə etdikləri müraciətləri tutur.

Komputer cinayətkarliq KOMPÜTER CİNAYƏTKARLIĞI VƏ KRİPTOQRAFİYA. Bu gün biz qlobal qarşılıqlı əlaqələr dünyasında yaşayırıq. Biz bir an içində dünyanın o biri başındakı insanlarla söhbət edə, yaxud böyük məbləğdə pul əməliyyatları həyata keçirə bilirik. Fərdi kompüterlərin sayının gö rünməmiş sürətlə artması, İnter netə sərbəstçıxış və yeni kommunikasiya qur ğularının sürətli in ki şafı həm asudə vaxtın keçirilməsi, həm də biznesin aparılması üsullarını dəyişdirdi. Eyni zamanda qaraniyyətli insanlar üçün də yeni imkanlar açıldı, yeni cinayət üsulları meydana çıxdı

Komputer cinayətkarlığı • Kibercinayətkarlıq dedikdə, İnternet, yaxud başqa kompüter şəbəkələrindən istifadə olunmaqla törədilən cinayətlər nəzərdə tutulur. “Kiber - cinayətkarların” hücum obyektləri, əsasən, banklar, birjalar, İnternet-mağazalar olur. Cinayətin həyata keçirilməsində kompüterlər, yaxud şəbəkələrdən aşağıdakı kimi istifadə oluna bilər: • Kompüter, yaxud şəbəkə cinayət aləti ola bilər, başqa sözlə, cinayətin hə yata keçirilməsində onlardan istifadə oluna bilər. • Kompüter, yaxud şəbəkə cinayətin hədəfi (“qurbanı”) ola bilər. • Kompüter, yaxud şəbəkə cinayətli məqsədlərə çatmaq üçün yardımçı va sitə ola bilər.