Xodimlar faoliyatini faol harakatga keltirish motivatsiya 2 M

Xodimlar faoliyatini faol harakatga keltirish (motivatsiya) 2

M o t i v a ts i ya Tashkilotning alohida xodimi yoki guruhning tashkilotning umumiy maqsadlari yo’nalishidagi samarali mehnat faoliyatiga asos yaratishdir. Mehnat faoliyatini asoslash mehnat kadriyatlarining mavqeini oshirish, mehnat tangligiga barham berish, yangicha mehnat ongi va etikasini shakllantirish imkonini beradi. Ushbu masalalarning hal qilishning strategiyasi va taktikasi mehnat faoliyatini asoslash va uni rag’batlantirishdir. 3

Asos (motiv) Asoslash xodimga uzoq muddatli ta’sir ko’rsatishdan iborat bo’lib, undan ko’zda tutilgan maqsad – tegishli asos o’zagini shakllantirish 4

Rag’batlantirish xodimning qadriyatli yo’nalishi va qiziqishlarining xaqiqiy tuzilishiga, mavjud mehnat potentsialini yanada to’laroq ruyobga chiqarishga qarab yo’l tutishdir. 5

Asoslash va rag’batlantirish mehnatni boshqarish usullari sifatida yo’nalishi bo’yicha bir-biriga qarama-qarshidir birinchisi, mavjud axvolning o’zgarishiga, ikkinchisi, uni mustahkamlashga qaratilgan, lekin shu bilan birga ular bir-birini to’ldiradi. 6

Motiv = Rag’batlantirish turlari Moddiy Pul ko’rinishida (ish haqqi), pulsiz (tibbiy xizmat ko’rsatish dasturi, ta’lim dasturi, turli xil sugurtalar, imtiyozlar va kompensatsiyalar, imtiyozli qarz olish tizimi va shu kabilardir Ma’naviy Odamlar tashkilotlarning umumiy maqsadlari sari intilishlarida muvaffaqiyatni sezishlari, xizmat pog’onalari bo’yicha ko’tarilish imkoniyatlarining borligini bilishlari, atrofdagilar ( ayniqsa rahbarlar) tomonidan tan olinishi 7

Asoslashning (motiv) nazariyalari ü A. Maslouning ehtiyojlar ieararxiyasi nazariyasi ü Gertsbergning ikki omillilik nazariyasi, ü Makklelland ehtiyojlar nazariyasi ü Clayton Alderfelt motivasiya nazaryasi ü K. Levinning kutish nazariyasi ü V. Vrumning kutish va afzallik nazariyasi ü Porter-Loulerning adolat nazariyasi ü D. Makgregorning "iks" va "igrek" nazariyasi 8

A. Maslouning ehtiyojlar ieararxiyasi nazariyasi 1. Odamlar doimo nimagadur ehtiyoj sezadi. 2. Umumiy ehtiyojlar bir-biri bilan ieararxiyik bog’lanadi 3. Odamlar aniq maqsadda ehtiyojlarini qondirishadi. 4. Qondirilgan ehtiyojlar odamlarni asos bo’lolmaydi. 9

“Ehtiyojlar piramidasi” A. Maslou Ik k isbotlash Hurmatga ehtiyoj E’tiqod va kishilar bilan Aloqadorlikka ehtiyoj Havfsizlikka bo’lgan ehtiyoj rla Bi Fiziologik ehtiyojlar i ch m Birinchi o’rindagi Ehtiyojlar bazis ehtiyojlar ya’ni yashashni ta’minlash uchun zarur bo’lgan ehtiyojlar. ila mc h i O’zligini 10

Maslou ning fikricha inson eng avvalo anashu bazis ehtiyojlarini qondirishi uchun ishlaydi. Basiz ehtiyojlar ya’ni oziq –ovqatga kiyim kechakka uy – joyga uyquga bo’lgan ehtiyoj qondirilsa boshqa darajadagi ehtiyojlar ham asta- sekin ahamiyat kasb etib boradi. 11

F. Gersbergning motivatsiya nazryasi Ehtiyojlar 1. “Gigienik gurppa” 2. “Motivatsiya guruppasi” • kollektiv ishchilar bilan muloqot; • maqsadga erishishligi; • Organizatsiyada muhit; • Rag’batlantirish; • Mehnatning fizik talablari; • sadoqat • Ijodiy va hizmat doirasidagi O’sish imkoniyati • hizmat pillapoyalari bo’yicha ko’tarilishi. • Ishjoylatini mohimligi. 12

Ehtiyojlar nazaryasi (D. Makklelland) bo’lgan ehtiyoj 1. Hokimyatga 2. 3. Omadga bo’lgan ehtiyoj Bo’gliqlik ehtiyoji 13

Ehtiyojlar nazaryasi (Clayton Alderfelt ) Odamlarning ehtiyojlari 3 hil ko’rinishga ega. • Mavjudlik ehtiyoji • Aloqaga bo’lgan ehtiyoj • O’sishga bo’lgan ehtiyoj 14

Alderfer Maslou Mavjudlik ehtiyoji Fizalogik ehtiyoj Aloqaga bo’lgan ehtiyoj Sotsial ehtiyoj O’sishga bo’lgan ehtiyoj Hurmatga bo’lgan ehtiyoj 14

Adolatlilik nazariyasi (J. Adams) Kishilar o’zlari erishgan rag’bat darajasini shu tizimda band bo’lgan boshqa kishilar erishgan rag’bat darajasi bilan qiyosiy taqqoslaydi, ya’ni Individual daromad Individual harajat = Boshqa shaxs daromadi Boshqa shaxs harajati 15

Agar hodimga mehnatiga yarash haq to’lanmas ekan, u unumdorlikni oshirishga harakat qilmaydi. Hodimlarga mehnatiga yarasha haq to’lansa, u unumdorlikni oshirishga harakat qiladi Qachonki odamlar ularga adolatli haq to’lanayotganligini his qilsalar, shunda ular intensivlikni oshirishga urinadilar. 16

Kutish nazariyasi(V. Vrum ) Motivatsiya nafaqat ehtiyojni qondirishga shuningdek maqsadga erishish uchun tanlangan hohishga ham bog’liq kutish nazariyasida 3 ta muhim omili, bular: Birinchisi : ikkinchisi: Mehnat harajatlari bilan natija o’rtasidagi farqni kutish Natija bilan rag’batlantirish o’rtasidagi farqni kutish uchunchisi: rag’batlantirish qiymati kutish 17

Mehnat harajatlari Natija Rag’batlantirish qiymati 18

Porter –Lourer motivatsiya modeli Pag’batlantirish qiymati harakat Rag’batlantirishning Bir xillik ketishi Harakter va qobilyat Ish natijasi Ishtiroki his qilish Jamoat tamonidan Ichki rag’batlantirish Adolatli rag’bat qiymati Qoniqish O’z mehnatidan qoniqish hosil qilish 19

E’tiboringiz uchun rahmat! 20