XIV Samorzdowe Forum KAPITAU I FINANSW 22 23

XIV Samorządowe Forum KAPITAŁU I FINANSÓW 22 -23 września 2016 JAKOŚĆ ŻYCIA SENIORÓW – INNOWACYJNE DZIAŁANIA SAMORZĄDÓW Jak budowac dla seniorów? Lokalna senioralna strategia mieszkaniowa FORMY ZAMIESZKANIA DLA SENIORÓW dr inż. arch. Iwona Benek Wydział Architektury POLITECHNIKA ŚLĄSKA LAB 60+

OGÓLNY PODZIAŁ FORM ZAMIESZKANIA DLA OSÓB STARSZYCH FORMY INDYWIDUALNE FORMY WSPÓLNE

FORMY INDYWIDUALNE MIESZKANIA SAMODZIELNE Skierowane do osób starszych niewymagających opieki osobistej, medycznej; mogących żyć samodzielnie, szukających bezpieczeństwa udogodnień płynących z zamieszkania w społeczności • często stanowią samodzielne jednostki mieszkaniowe w dowolnym domu mieszkalnym, • mogą one być zgrupowane w jednym obiekcie (np. dom dla ludzi starszych) lub znajdować się w różnych domach, w większym kompleksie mieszkaniowym (np. na osiedlu). • wyposażenie tych mieszkań powinno odpowiadać określonym przepisom; powinny być przystosowane dla wózka inwalidzkiego, całkowicie pozbawione barier architektonicznych, • istniejące mieszkania własnościowe czy wynajmowane bardzo rzadko są odpowiednio dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, jednakże dzięki samodzielnemu zamieszkiwaniu umożliwiają maksymalną niezależność pod wieloma względami, • osoby starsze chwalą sobie najbardziej życie, zamieszkiwanie właśnie w takich mieszkaniach. mieszkania własne

FORMY INDYWIDUALNE MIESZKANIA SAMODZIELNE

FORMY INDYWIDUALNE MIESZKANIA INDYWIDUALNE „POD OPIEKĄ” Skierowane do osób starszych niebędących w stanie żyć samodzielnie, ale nie potrzebujących również stałej, wykwalifikowanej opieki medycznej • typ pośredni pomiędzy mieszkaniem samodzielnym, a ośrodkami opieki medycznej, • przewidziana jest w nich opieka medyczno-socjalna, • mogą być dostosowane do opieki nad osobami z chorobą Alzheimera czy innymi formami demencji. • w zależności od wymagań, potrzeb mieszkańców większość Mieszkań z Opieką tworzy indywidualny plan usług, który jest regularnie uaktualniany, • mieszkania powinny być wyposażone w odpowiednie systemy alarmowo-przywoławcze, umożliwiające wezwanie niezbędnej pomocy lub usługi pielęgniarskiej przez całą dobę. mieszkania chronione, projekty trans generacyjne, mieszkania asekurowane (assisted living)

FORMY WSPÓLNE WSPÓLNOTA MIESZKANIOWA (3 -15 osób) Skierowana do osób starszych niewymagających opieki • osoby starsze żyją samodzielnie we własnych pokojach, w wyodrębnionej jednostce mieszkalnej i wspólnie użytkują inne pomieszczenia (kuchnię, pokój dzienny, hol, taras, balkon, piwnice itp. ) projekty trans generacyjne, mieszkania asekurowane (assisted living)

FORMY WSPÓLNE WSPÓLNOTA DOMOWA (mogą być liczniejsze od wspólnot mieszkaniowych) Skierowana do osób niewymagających opieki • osobne mieszkania znajdujące się w jednym budynku lub kompleksie mieszkalnym (4 -12 jednostek mieszkaniowych), • wielkość mieszkań zależy od potrzeb lub wymagań mieszkańców, • mieszkania mają połączenie telefoniczne z dyżurującą pielęgniarką, • mieszkańcy mogą korzystać z systematycznej opieki lekarskiej, mają możliwość zlecania pracownikom, zatrudnionym w takim domu, wykonanie różnych czynności, tj. robienie zakupów, sprzątanie. projekty trans generacyjne, mieszkania asekurowane (assisted living)

FORMY WSPÓLNE WSPÓLNOTA SĄSIEDZKA Częściowo samodzielne wspólnoty mieszkaniowe przeznaczone są dla osób mających problemy z samodzielnym prowadzeniem gospodarstwa domowego (przynależność do wspólnoty jest częściowa; powrót do dobrej kondycji umożliwia ponowne osiągnięcie pełnej samodzielności osoby) • mieszkańcy osiedla, bloku mieszkalnego lub ściśle określonego kompleksu mieszkaniowego mają stworzone warunki do nawiązania wspólnych kontaktów, • programy wspólnego zamieszkiwania są częściowo uzależnione od wieku mieszkańców, mieszkańcy sami kształtują program i współdziałają przy opracowaniu projektu dla samodzielnie organizowanej wspólnoty mieszkaniowej, • wspólnoty mieszkaniowe z zapewnioną pełną pomocą i opieką pielęgniarską korzystają z pomocy zewnętrznych zakładów zaopatrzeniowo-usługowych, w celu utrzymania na właściwym poziomie własnych gospodarstw domowych. projekty trans generacyjne, mieszkania asekurowane (assisted living), domy seniora

FORMY WSPÓLNE WSPÓLNOTY CIĄGŁEJ OPIEKI NAD OSOBAMI STARSZYMI Kampusy mieszkaniowe zapewniające ciągłość opieki: od domów prywatnych, Mieszkania Niezależnego, do Mieszkania z Opieką, wreszcie Ośrodków Opieki Medycznej • oferują seniorom niezależny tryb życia we własnych domach, dają również możliwość korzystania z usług związanych z Mieszkaniem z Opieką oraz wykwalifikowaną opiekę pielęgniarską, • forma ta pozwala na starzenie się w „jednym miejscu”, • oferują różnorodne usługi: sprzątanie, pranie, posiłki we wspólnych jadalniach, opiekę nad domem i terenem, bezpieczeństwo, programy socjalne, rekreacyjne i kulturalne. • możliwość korzystania z usług medycznych: opieki osobistej i pomocy przy codziennych czynnościach, opieki pielęgniarskiej, rehabilitacji, opieki w hospicjum, specjalistycznej opieki nad osobami z chorobą Alzheimera. domy seniora

FORMY WSPÓLNE OŚRODKI OPIEKI MEDYCZNEJ Przeznaczone dla osób nie mogących żyć samodzielnie, wymagających stałej profilaktycznej, terapeutycznej oraz rehabilitacyjnej opieki pielęgniarskiej w stanach przewlekłych • dostosowane są do opieki nad osobami z chorobą Alzheimera, demencją starczą, zapewniają indywidualną opiekę oraz zatrudniają specjalistyczny personel, przeszkolony w zakresie technik kontroli zachowań, • są jednostkami zamkniętymi – nie chodzi tu o ograniczenie wolności pacjentów, tylko ograniczenie możliwości wyjścia poza oddział, • posiadają indywidualne rozwiązania funkcjonalno-behawioralne, ze względu na swoiste potrzeby tej grupy pensjonariuszy, • są całkowicie pozbawione barier oraz posiadają system alarmowo-przywoławczy, • we wnętrzach znajdują się dodatkowe wskazówki orientacyjne w postaci obrazków, napisów, a brak nadmiernej dekoracji zmniejsza możliwość dezorientacji. domy pomocy społecznej, zakłady opiekuńczo-lecznicze

TENDENCJE W PROJEKTOWANIU DLA OSÓB STARSZYCH • tworzenie warunków do utrzymania lub przywrócenia niezależności i samodzielności • wykorzystanie założeń kształtowania środowiska terapeutycznego (healing environment) Środowisko terapeutyczne tworzą 3 zasadnicze czynniki (Ulrich 1991): - zapewnienie osobom starszym poczucia kontroli w zakresie uwarunkowań fizycznych i społecznych otoczenia, - zapewnienie odpowiedniego klimatu (wsparcia) społecznego – możliwość uczestniczenia w życiu społecznym, - wprowadzenie elementów pozytywnie oddziałujących, odwracających uwagę od stanu zdrowia, np. elementy przyrodnicze, sztuka, kultura, miejsca spotkań oraz wszelkie przejawy życia codziennego. • aktywizacja społeczna osoby starszej - projektowanie stref i przestrzeni umożliwiających kontakty społeczne i udział czynny lub bierny w życiu

„Seniorzy na Górnym Śląsku”, 2012. Rodzaj mieszkania, w którym mieszkali respondenci.

„Seniorzy na Górnym Śląsku”, 2012. Struktura odpowiedzi: „Jak ocenia Pan(i) własną sytuację mieszkaniową?

OŚRODKI OPIEKI

Uwzględnienie potrzeb osób starszych w projekcie : Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Krajowej Polityce Miejskiej 2023, programach rewitalizacji oraz programach operacyjnych na lata 2014 -2020 (Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój i Regionalne Programy Operacyjne): - kształtowanie przestrzeni zgodnie z zasadą projektowania uniwersalnego, - konkurs Modelowa Rewitalizaja Miast (Ministerstwo Rozwoju), - w oparciu o programy rewitalizacji miast Łódź, Warszawa, Ełk, Wrocław, - wsparcie w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych 2014 -2020 poprzez finansowanie prokjektów z infrastruktury społecznej, - mieszkalnictwo wspomagane – wypracowanie standardów, - wsparcie związane ze zdrowym i aktywnym starzeniem się (poprawa dostępu do profilaktyki, rehabilitacji leczniczej, rozwój kadr

Informacja na temat warunków mieszkaniowych osób starszych oraz działań podejmowanych w obszarze optymalizacji zasobów mieszkaniowych wraz z towarzysząca infrastrukturą stosownie do specyfiki wyzwań zmieniającej się struktury wiekowej społeczeństwa: 1) w ramach programów rządowych wspierających budownictwo komunalne należy wymienić: - program budownictwa socjalnego - program społecznego budownictwa czynszowego 2) Przykłady dobrych praktyk: - Dom dla seniora – realizowany przez gminę- miasto Szczecin we współpracy ze szczecińskim TBS Sp. z o. o. (23 mieszkania o czynszu komunalnym, 1 mieszkanie chronione dla seniorów składające się z 4 pokoi o pow. 11, 72 m 2, 3 lokale użytkowe (DD Senior Wigor, DDPS, - Program dla osób starszych – Nie sami – realizowany przez gminę-miasto Stargard we współpracy ze Stargardzkim Towarzystwem Budownictwa Społecznego Sp. z o. oraz Stowarzyszeniem „Potrzebny Dom” (24 mieszkania), - Program dla osób starszych realizowany przez miasto Poznań we współpracy z Poznańskim Towarzystwem Budownictwa Społecznego Sp. z o. o. (147 mieszkań), - Projekt Senior realizowany przez miasto Wrocław we współpracy z Towarzystwem Budownictwa Społecznego Wrocław Sp. z o. o. (57 mieszkań), - Program budowy mieszkań chronionych realizowany przez gminę- miasto Toruń wraz z Toruńskim TBS (60 mieszkań chronionych z przeznaczeniem dla osób starszych i niepełnosprawnych), - budowa mieszkań dla osób starszych realizowana przez Śremskie TBS (30 lokali).

WZORCOWE MIESZKANIE SENIORA

WZORCOWE MIESZKANIE SENIORA

MIESZKANIA ENKLAWA KRYSZTAŁOWA

DOM SENIORE SENIOR RESIDENT W MIKOŁOWIE