Xin cho bui sng Tm kim thng tin
Xin chào buổi sáng!
Tìm kiếm thông tin trong môi trường điện tử Thứ Tư, Ngày 30/4/2008 Giảng viên: Kathleen Weibel Chương trình học bổng đào tạo cán bộ thư viện Việt Nam của Simmons College/Atlantic Philanthropies kweibel 2@gmail. com Chương trình Phát triển thư viện khu vực Thụy Điển- Lào- Việt Nam
Hôm nay và ngày mai, chúng ta sẽ tập trung vào vấn đề sau : Nguyên tắc và những kỹ năng nào cần có trong Hệ thống tra cứu thông tin?
Nên nhớ! Chúng ta đang sử dụng bản điều chỉnh của Nguyên bản: Chuyên đề số 3 - Phát triển nghề thông tin. Trong Chương trình tập huấn Công nghệ Thông tin & Truyền thông của UNESCO
Đây là bài thứ hai trong chuyên đề Tìm kiếm thông tin trong môi trường điện tử
Nội dung Bài 2/ Phân hệ 3 q Nguyên tắc tìm kiếm của một số hệ thống thông tin q Sử dụng nhiều kỹ thuật tra cứu q Lập chiến lược tra cứu/ biểu thức tìm kiếm q. Sử dụng các hệ thống thông tin đã chọn lọc(OPACs, CD-ROMs, Web, etc. ) q Ảnh hưởng của việc thiết kế giao diện UNESCO EIPICT MODULE 3. LESSON 2 3
Kết quả từ Bài 2/ Phân hệ 3 Cuối bài học, bạn sẽ có thể : q Hiểu nguyên tắc của hệ thống tra cứu thông tin q Sử dụng nhiều kỹ thuật tra cứu khác nhau q Lập chiến lược tra cứu/ biểu thức tìm kiếm/ hay kết hợp cả hai q. Dùng ngôn ngữ tự nhiên hay có kiểm soát q Sử dụng nhiều loại hệ thống thông tin (OPACs, Web, CD-ROMs) q Đánh giá tầm quan trọng của giao diện thiết kế 4 UNESCO EIPICT MODULE 3. LESSON 2
Quá trình tìm kiếm thông tin Nhận ra yêu cầu Đánh gía thông tin Hiệu chỉnh tìm kiếm Kiểm tra Phát triển Hay ngừng lại Kiểm tra Kết quả Xác định Vấn đề Chọn một Nguồn lực Thông tin Trích xuất Thông tin Công thức/ biểu thức UNESCO EIPICT MODULE 3. LESSON 2 Thực hiện Tìm kiếm 6
Khái niệm cần biết 1. Toán lô- gíc Boolean 2. Từ dừng 3. Từ khóa 4. Từ ngữ có kiểm soát
Toán lôgíc Boolean Hầu hết các công cụ tra cứu sử dụng một số loại toán tử logic Boolean tùy chọn để kết cấu ra được cách tra cứu của người tìm kiếm thông tin. Các toán tử AND, OR, và NOT thường được dùng để kết hợp các từ khóa khi tra cứu các CSDL điện tử. Cách sử dụng các toán tử Boolean giúp phép tra cứu của bạn được nhấn đúng chỗ hơn, vì thế mà kết quả thu được chính xác hơn. Hiểu đúng về cách thức các toán tử này kết hợp với nhau.
Toán lô gíc Boolean : Biểu đồ Venn Việt Nam Lào Tài liệu đề cập về cả Việt Nam lẫn Lào
Bài tập cá nhân
Tìm kiếm thông tin Ngĩ về cách bạn tìm kiếm thông tin cho câu hỏi ngày hôm qua. Có bao nhiêu người sống ở nước bạn?
Có bao nhiêu người sống ở nước bạn? Vẽ biểu đồ Venn minh họa phép tra cứu này
Thảo luận
Câu hỏi của người dùng tin: Tôi muốn có thông tin về mối quan hệ giữa nghèo đói và tội phạm.
Nghèo đói : 800 biểu ghi Tội phạm: 600 biểu ghi Nghèo đói và Tội phạm: 200 biểu ghi
Câu hỏi của người dùng tin: Có quá nhiều thứ để đọc! Thật sự là điều mà tôi muốn biết là giữa tội phạm gây ra từ phụ nữ nghèo có gì khác nhau so với tội phạm do đàn ông nghèo.
Thu hẹp phép tra cứu Nghèo đói: 800 biêu ghi Giới tính: 1000 biểu ghi Tội phạm: 600 biểu ghi Nghèo đói và Tội phạm và Giới tính: 75 biểu ghi
Bài tập cá nhân
Lập biểu đồ Venn • Mỗi bạn sẽ nhận một câu hỏi của người sử dụng tin • Xác định thuật ngữ nào là hữu ích để tra cứu thông tin về đề tài mà bạn đọc cần • Lập biểu đồ Venn để cho thấy cách bạn tiếp cận tra cứu như thế nào.
Thảo luận
Bây giờ dùng biểu đồ Venn • Để tìm kiếm thông tin để trả lời câu hỏi của bạn đọc • Dùng Google trên Internet
Thảo luận
Giải lao
Chúng ta đang nói về tóan tử “AND” của AND được dùng để kết nối hai từ ngữ khi cả hai (hay tất cả) thuật ngữ phải xuất hiện trong biểu ghi mà bạn truy xuất được.
Toán lô gíc Boolean : Biểu đồ Venn Việt Nam Lào Tài liệu đề cập về cả Việt Nam lẫn Lào
Cats AND Dogs
Bạm tìm: Cats AND Dogs
Thảo luận
Rất hữu ích để biết về hai toán tử Bolean khác : OR được dùng để kết hợp hai từ đồng nghĩa hay từ có mối quan hệ với nhau, và hướng công cụ tra cứu truy xuất ra những biểu ghi nào mà chứa hoặc một trong các thuật ngữ đó hoặc là tất cả, vì vậy sẽ mở rộng kết quả tra cứu của bạn. NOT được dùng để loại trừ một từ cụ thể nào đó hoặc loại trừ một sự phép kết hợp từ trong kết quả tra cứu của bạn.
Cat OR Feline
Toán tử Boolean “OR” OR được dùng để kết hợp hai từ đồng nghĩa hay từ có mối quan hệ với nhau, và hướng công cụ tra cứu truy xuất ra những biểu ghi nào mà chứa hoặc là một trong các thuật ngữ đó hoặc là tất cả, vì vậy sẽ mở rộng kết quả tra cứu của bạn. .
Bạn tra cứu: Cat or Feline
Thảo luận
Cats Not Dogs
Toán tử Boolean “NOT” NOT được dùng để loại trừ một từ cụ thể nào đó hoặc một sự kết hợp từ trong kết quả tra cứu của bạn. .
Bạn tra cứu: Cats Not Dogs
Thảo luận
Nghỉ ăn trưa Sẽ gặp lại nhau đúng 14: 00 chiều
Xin mời chúng ta tiếp tục!
Khái niệm cơ sở 1. Toán lô- gíc Boolean 2. Từ dừng 3. Từ khóa 4. Từ ngữ có kiểm soát
Từ dừng Có bao nhiêu từ chúng ta bỏ qua khi xếp thẻ tiêu đề vào hộp phích mục lục?
Thảo luận
Từ dừng � � � Từ dừng là những từ nhỏ không được đánh chỉ mục trong các CSDL điện tử ví dụ mục lục thư viện, CSDL báo chí hay máy dò tìm thông tin. Ví dụ : a, and, in, of, on hay to Các bộ máy dò tìm thông tin sẽ có danh sách từ bỏ qua khác nhau. UNESCO EIPICT MODULE 3. LESSON 2 9
Khái niệm cơ sở 1. Toán lô- gíc Boolean 2. Từ dừng 3. Từ khóa 4. Từ ngữ có kiểm soát
Thảo luận
Tìm kiếm bằng từ khóa • Dùng “Ngôn ngữ tự nhiên” • Tìm kiếm một từ hay kết hợp giữa các từ trong một văn bản hay một đoạn cụ thể nào đó trong văn bản. • Kết quả có thể có những tài liệu không liên quan hay có quá nhiều tài liệu phải xem lại
Đồng nghĩa Một từ có nghĩa giống hay gần giống với một từ khác hay một từ ở một ngôn ngữ khác Woman và Female là từ đồng nghĩa Nghĩ đến các từ đồng nghĩa là rất có ích trong khi tìm kiếm theo từ khóa
Cat or Feline
Nhớ Toán tử Boolean “OR” OR được dùng để kết hợp hai từ đồng nghĩa hay từ có mối quan hệ với nhau, và hướng công cụ tra cứu truy xuất ra những biểu ghi nào mà chứa hoặc là một trong các thuật ngữ đó hoặc là tất cả, vì vậy sẽ giúp mở rộng kết quả tra cứu của bạn.
Bạn hãy tra cứu • Tìm kiếm bằng thuật ngữ “Woman” • Tìm kiếm bằng thuật ngữ “Female” • Tìm kiếm “Woman or female”
Thảo luận
Dùng từ đồng nghĩa • Nghĩ đến một số từ đồng nghĩa để đưa vào biểu đồ Venn • Tìm thông tin bằng cách sử dụng từ đồng nghĩa • Bạn có thấy gì khác biệt trong kết quả tìm kiếm của mình?
Thảo luận
Giải lao
Khái niệm cơ sở 1. Toán lô- gíc Boolean 2. Từ chặn 3. Từ khóa 4. Từ ngữ có kiểm soát
Một lần nữa hãy dùng biểu đồ Venn • Tìm kiếm thông tin để trả lời câu hỏi của bạn đọc • Chúng ta sẽ sử dụng mục lục của thư viện • Một khi đã tìm ra quyển sách mà bạn nghĩ là có ích, nhìn vào tiêu đề đề mục và tìm lại bằng cách dùng các tiêu đề đã được xác định cho nội dung quyển sách đó
Thảo luận
Từ ngữ có kiểm soát Từ được chuẩn hóa để mô tả chủ đề Dùng thuật ngữ giống nhau để củng cố tính thống nhất Được dùng trong chỉ mục, tiêu đề đề mục lục thư viện, và trong CSDL để tổ chức thông tin theo chủ đề
Từ ngữ có kiểm soát Bạn phải dùng chính xác từ ngữ được phân định trong danh mục từ chuẩn hóa Cat hay Feline?
Từ ngữ có kiểm soát • Bảng tiêu đề đề mục của TV Quốc hội Mỹ http: //authorities. loc. gov/ • Bảng tiêu đề đề mục Sears http: //www. hwwilson. com/print/searslst_19 th. cfm • Bảng tiêu đề đề mục Thư viện Y học quốc gia Mỹ (MESH) http: //www. nlm. nih. gov/mesh/
Xem Bảng tiêu đề đề mục của TV Quốc hội Mỹ Đến trang web: http: //authorities. loc. gov/
Dùng Bảng tiêu đề đề mục của TV Quốc hội Mỹ Tìm kiếm Cat” Tìm kiếm Feline
Dùng Bảng tiêu đề đề mục của TV Quốc hội Mỹ Tìm kiếm thông tin về nước của bạn
Tiêu đề đề mục và Từ mô tả • Dùng từ định ra trước được sử dụng trong CSDL dùng để mô tả một bài báo hay một quyển sách. • Cho phép nhận kết quả truy xuất chính xác hơn. • Thường tra cứu chỉ mục bằng cách dò tìm chọn từ mô tả.
Thảo luận
Khái niệm hữu ích 1. Toán lô- gíc Boolean 2. Từ chặn 3. Từ khóa 4. Từ ngữ có kiểm soát
Xin mời đặt câu hỏi!
Hôm nay chúng ta đã học về : v Toán lô- gíc Boolean v Từ chặn v Từ khóa v Từ ngữ có kiểm soát
Ngày mai chúng ta sẽ : § Tập trung vào giải quyết vấn đề thông tin: Kỹ năng Big 6 § Xem xét một số kỹ thuật tra cứu CSDL § Bàn về việc đánh giá thông tin § Xem cách trích dẫn thông tin § Ôn lại chuyên đề này
Một buổi tối ngon giấc
- Slides: 73