X QUANG U PHOI Tran Quyet Thang Lp

X QUANG U PHOÅI Traàn Quyeát Thaéng Lôùp chuyeân khoa I, CÑHA

TỔNG QUAN - Laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây töû vong haøng ñaàu trong caùc loaïi ung thö ôû caû nam vaø nöõ. - Soá töû vong haøng naêm treân theá giôùi öôùc tính 1, 3 trieäu ngöôøi (2005 -WHO), chieám khoaûng 28% toång soá töû vong do taát caû caùc loaïi ung thö. - Phaàn lôùn laø U aùc tính (>95%) trong doù - Nguyeân nhaân: huùt thuoác laù (chuû ñoäng, thuï ñoäng), beänh nhieãm ñoäc amiaêng, caùc beäïnh phoåi maïn tính (lao, COPD…) tia xaï, moät soá hoùa chaát nhö asen, nikel, chrome… - Caùc U laønh tính (2 -5%) thöôøng nguyeân nhaân khoâng roõ raøng

Phaân loaïi theo WHO 1. U bieåu moâ: U laønh, toån thöông tieàn xaâm laán, U aùc. 2. Caùc U phaàn meàm: U sôïi, U suïn, U baïch maïch…. 3. Caùc U trung moâ: laønh tính, aùc tính 4. caùc U khaùc: U moâ thöøa, U maïch maùu daïng xô… 5. Beänh lyù taêng sinh lympho: taêng saûn lympho daïng noát 6. Caùc U thöù phaùt 7. Caùc U khoâng phaân loaïi. 8. Nhöõng toån thöông gioáng U

Caùc phöông tieän CÑHA 1. X quang ngöïc. 2. CT, HRCT. 3. MRI coù theå söû duïng trong moät soá tröôøng hôïp: xaùc ñònh toån thöông trung thaát, di caên coät soáng. 4. Sieâu aâm: coù vai troø trong chaån ñoaùn di caên gan, laùch, haïch, phaàn meàm thaønh ngöïc, traøn dòch maøng phoåi…

Hình aûnh X quang K phoåi X quang coù vai troø ñònh höôùng chaån ñoaùn. Theå thöôøng gaëp: hình aûnh boùng môø, troøn, ñôn ñoäc, bôø coù muùi, coù tuûa gai, khe nöùt, beân trong khoái U thuaàn nhaát.

Hình aûnh X quang K phoåi Moät soá theå X quang khaùc: Theå nhieàu u: coù thể gặp 2 - 3 u, kích thước gần bằng nhau, nằm gần nhau. Thể xẹp phổi: xẹp phổi thuỳ gặp nhiều hơn xẹp một phổi hoặc xẹp phổi phân thuỳ. Thể giống viêm phổi: khối u là một đám mờ thuần nhất chiếm cả một thuỳ phổi. Thể tràn dịch màng phổi: thường gặp trong ung thư ngoại vi, khối u xâm lấn ra màng phổi sớm, có khi khó xác định khối u trong nhu mô phổi. Thể trung thất: ung thư di căn, xâm lấn vào trung thất rất sơm, thậm chí trước khi nhìn thấy u nguyên phát trên phim xquang phổi, gặp chủ yếu trong ung thư phế quản tế bào nhỏ

Hình aûnh X quang K phoåi Moät soá theå X quang khaùc: - Tổn thương phối hợp: hạch rốn phổi, trung thất (cùng bên hoặc bên đối diện) , viêm bạch mạch ung thư, phá huỷ xương sườn, liệt hoành, vòm hoành nâng cao bất thường… - Ung thư phế quản sớm : dưới 2 cm với u ngoại vi, dưới 1, 5 cm với u trung tâm, Xquang phổi có thể bình thường ( ung thư thể ẩn ), nhưng soi phế quản hoặc làm tế bào đờm tìm thấy tế bào ung thư.

Hình aûnh X quang K phoåi Moät soá ñaëc ñieåm khaùc treân hình aûnh X quang - Taïo hang: khoaûng 5 -15% caùc loaïi U phoåi, phaàn lôùn laø Carcinoma teá baøo vaûy - Vieâm phoåi vaø xeïp phoåi taéc ngheõn. - Thay ñoåi theå tích vaø tuaàn hoaøn phoåi. - Pheá quaûn öù nhaày. - Daøy thaønh pheá quaûn. - Daïng khoaûng khí: daáu pheá quaûn hôi. - Lôùn roán phoåi. - Lieân quan trung thaát, maøng phoåi, thaønh ngöïc.

Moät soá hình aûnh X quang Ung thö bieåu moâ tuyeán (Adenocarcinoma) Hay gaëp nhaát (30 -35%) Thöôøng ñôn ñoäc ôû ngoaïi bieân, thuøy treân. Phaùt taùn theo ñöôøng maùu vaø baïch maïch sôùm.

Moät soá hình aûnh X quang Ung thö teá baøo vaûy (squamous cell carcinoma) Lieân quan ñeán thuoác laù 2/3 naèm ôû trung taâm, thöôøng phaùt sinh trong loøng pheá quaûn. Taïo hang (20%)

Moät soá hình aûnh X quang Ung thö teá baøo nhoû (small cell carcinoma) Lieân quan vôùi thuoác laù Thöôøng naèm ôû trung taâm. Sôùm di caên haïch trung thaát. Tieân löôïng xaáu.

Moät soá hình aûnh X quang Ung thö teá baøo lôùn (large cell carcinoma) Ít gaëp nhaát Thöôøng ôû ngoaïi bieân. Kích thöôùc lôùn khi phaùt hieän.

Moät soá hình aûnh X quang U phoåi gaây xeïp phoåi haï phaân thuøy cuûa thuøy treân. Daáu hieäu S-Golden

Moät soá hình aûnh X quang U phoåi gaây xeïp phoåi haï phaân thuøy cuûa thuøy treân. Daáu hieäu S-Golden

Moät soá hình aûnh X quang U vuøng roán phoåi gaây traøn dòch maøng phoåi phaûi

Moät soá hình aûnh X quang U thuøy treân phoåi phaûi keøm haïch vuøng roán phoåi phaûi.

U phoåi ít gaëp Hamartoma Phoå bieán nhaát trong caùc loaïi U phoåi laønh tính Hay gaëp ôû ngöôøi lôùn Thöôøng ôû ngoaïi bieân Ñoùng voâi to, thoâ, daïng baép rang Coù ñaäm doä môõ beân trong

U phoåi ít gaëp U daïng carcinoid Ñoä aùc tính thaáp, thuoäc nhoùm U tuyeán pheá quaûn. Thöôøng ôû trung taâm. Coù theå di caên vaøo haïch, gan tuyeán thöôïng thaän

U phoåi ít gaëp U trung moâ Boùng môø thuaàn nhaát, lieân quan maøng phoåi, chaân roäng, giôùi haïn roõ. ¾ aùc tính Thöôøng lieân quan ñeán phôi nhieãm buïi amiaêng

Di caên phoåi Laø moät trong nhöõng loaïi U thöôøng gaëp ôû phoåi, tæ leä 20 -54% toång soá caùc ca töû vong do ung thö Thöôøng theo TM heä thoáng roài qua ÑM phoåi Ñöôøng baïch maïch. Tröïc tieáp theo pheá quaûn, khoang maøng phoåi.

Di caên phoåi Nguoàn goác, ñaëc ñieåm: Vuù (22%), Thaän (11%), Ñaàu maët coå, (10%), Ñaïi tröïc traøng (9%), Gan, Töû cung, Tuïy, Buoàng tröùng, Tuyeán tieàn lieät, Daï daøy… Hay gaëp ôû ngoaïi bieân, gaàn maøng phoåi (90%) Öu theá thuøy döôùi (66%)

Di caên phoåi Hình aûnh X quang: Daïng noát nhu moâ (hay gaëp): nhieàu noát hoaëc ñôn ñoäc. Daïng thaâm nhieãm moâ keõ, baïch huyeát. Daïng huyeát khoái do U. Di caên theo khí pheá quaûn.

Di caên phoåi Di caên töø Ung thö phoåi: Thöôøng gaëp ôû caùc U phoåi khoâng bieät hoùa hoaëc keùm bieät hoùa Bieåu hieän daïng nhieàu noát phoåi Hai theå ñaëc bieät - U phoåi teá baøo nhoû: di caên sang phoåi ñoái dieän. - U phoåi daïng pheá quaûn pheá nang: phaùt trieån ôû 2 beân phoåi.

Di caên phoåi Di caên daïng nhieàu noát lôùn nhoû - Öu theá ñaùy phoåi do doøng maùu chaûy lieân quan ñeán troïng löïc - Kích thöôùc khaùc nhau - Hay gaëp töø: thaän, vuù, tuyeán giaùp, tuyeán tieàn lieät…

Di caên phoåi - Di caên daïng noát ñôn ñoäc töø U nguyeân baøo thaän (Wilm)

Di caên phoåi - Di caên daïng nhieàu noát nhoû lan toûa töø K thaän teá baøo saùng

Di caên phoåi Di caên theå thaâm nhieãm theo ñöôøng baïch huyeát - Daøy, thoâ, khoâng ñeàu boù maïch pheá quaûn, gioáng phuø moâ keõ - Coù caùc ñöôøng môø, noát môø do thaâm nhieãm ra nhu moâ. - Hay gaëp töø: vuù, daï daøy, tuïy, tuyeán tieàn lieät…

Noát phoåi ñôn ñoäc (Solitary Pulmonary Nodule - SPN) Ñònh nghóa: Laø toån thöông daïng noát ñôn ñoäc ôû phoåi KT < 3 cm Hình troøn hay baàu duïc, bao quanh bôûi nhu moâ phoåi laønh Khoâng keøm haïch lôùn, xeïp phoåi, traøn dòch maøng phoåi

SPN Ñaëc ñieåm Thöôøng phaùt hieän tình côø, xuaát hieän ôû 0, 10, 2% treân toång soá caùc phim ngöïc quy öôùc. Tæ leä aùc tính laø 20 -40%, cao hôùn ôû ngöôøi >40 tuoåi, huùt thuoác laù…

SPN Nguyeân nhaân U aùc tính. U laønh tính. Caùc vieâm nhieãm: U haït (granuloma), abscess, sarcoidosis… Nang phoåi. Dò daïng maïch maùu phoåi. Xeïp phoåi troøn. Nhoài maùu phoåi. Nguyeân nhaân khaùc.

SPN Nhöõng daáu hieäu gôïi yù aùc tính Tuoåi cao, huùt thuoác, phôi nhieãm beänh ngheà nghieäp, coù beänh aùc tính keøm theo KT 2 -3 cm Bôø khoâng ñeàu, hình tuûa gai. Caáu truùc Ñoùng voâi daïng laám taám, leäch taâm khoâng ñeàu. Neáu coù hoaïi töû thaønh hang: hang coù thaønh daøy, khoâng nhaün. Thôøi gian taêng gaáp ñoâi KT (double time) < 2 naêm

SPN bôø nhaün, nhieàu thuøy Dò daïng ñoäng tónh maïch.

SPN troøn, bôø nhaün, coù noát ñoùng voâi nhoû, ranh giôùi roõ. Hamartoma

SPN bôø nhaün, taïo hang leäch taâm, thaønh daøy Squamuos cell carcinoma

Khoái choaùn choã ñôn ñoäc Toån thöông coù KT >3 cm (ñeå phaân bieät vôùi SPN) Khaû naêng aùc tính cao Hieám khi ngaám voâi vaø thöôøng coù bôø khoâng roõ. Ung thö teá baøo vaûy bieät hoùa vöøa

XIN CAÛM ÔN!