Wykorzystanie funduszy strukturalnych 2007 2013 a wiatowe tendencje

„Wykorzystanie funduszy strukturalnych 2007 -2013, a światowe tendencje rozwoju firm branży chemicznej” Innowacje w firmach branży chemicznej 13 marca 2009 r. Dr inż. Maciej Paczuski ekspert oceniający projekty w ramach działania 4. 4. POIG w obszarze chemia i inżynieria materiałowa 1

Innowacje w firmach branży chemicznej Innowacyjność gospodarki to wysoka produktywność (pracy i kapitału) Wysoka produktywność pracy prowadzi do dobrobytu obywateli

Innowacje w firmach branży chemicznej Charakterystyka przemysłu chemicznego Unii Europejskiej Økoncentracja produkcji Øznaczenie małych i średnich przedsiębiorstw Ø regulacje prawne Wielkość przedsiębiorstw Liczba przedsiębiorstw Wartość sprzedaży wg zatrudnienia [os] Udział [%] 1 -9 68 3 10 -49 19 6 50 -249 9 19 250 i więcej 4 72

Innowacje w firmach branży chemicznej Charakterystyka polskiego przemysłu chemicznego Øokreśla poziom nowoczesności i rozwoju państwa Ø jest jednym z najbardziej rentownych działów gospodarki Øwysoki i rosnący deficyt handlowy (ponad 5 mld $ 2001 i ponad 7 mld EUR 2007) Ø niedoinwestowanie sektora wielkiej syntezy chemicznej WSCh Ø zmiany w sektorze MSP Ø konieczność przyśpieszonego rozwoju (3% UE)

Innowacje w firmach branży chemicznej Wskaźniki „chemizacji” gospodarki narodowej są jedne z najniższych w Europie (per capita i udział w PP) Kierunki zmian: Ø wzrost produkcji sektora WSCh Ø rozwój MSP w zakresie przetwórstwa chemicznego Ø rozwój zaplecza naukowo-badawczego Ø finansowe wspieranie inwestycji i nowych miejsc pracy

Innowacje w firmach branży chemicznej W roku 2007 funkcjonowało w Polsce: Øokoło 31 tys. podmiotów gospodarczych Øw zakresie przetwórstwa przemysłowego 29, 8 tys. firm, które zatrudniały 2, 2 mln pracowników, uzyskały przychody w wysokości 763 mld zł i wynik finansowy netto 51 mld zł Ø w sektorze chemicznym – 1759 podmiotów gospodarczych, zatrudniających 225 tys. osób, które uzyskały 99 mld zł przychodu przy wskaźniku rentowności 8, 5% (wyroby chemiczne) oraz 6, 1% (wyroby z gumy i tworzyw sztucznych)

Innowacje w firmach branży chemicznej Innowacyjność polskiej gospodarki – przedostatnie miejsce w EU Udział wyrobów wysokiej techniki w eksporcie – 3, 1%, w imporcie -9, 2% Udział firm innowacyjnych w przemyśle – 42, 5%, w sektorze usług – 37, 7% Struktura nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle: Nakłady Ogółem B+R Zakup Oprogra - Maszyny i technologii mowanie urządzenia Marketing Przetwórstwo przemysłowe, mld zł 17 1, 6 0, 3 9, 9 0, 6 1254 232 82 15, 6 588 146 1053 54 6 12 732 3 Produkcja wyrobów chemicznych, mln zł Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, mln zł

Innowacje w firmach branży chemicznej Źródła finansowania działalności innowacyjnej: Ø środki własne (51% - m, 60% - śr, 80% - d) Ø środki budżetu 1 -2% Ø fundusze wsparcia 4 -14% Pochodzenie rozwiązań innowacyjnych: Ø własne innowacje procesowe – 70% - m, 60% - śr, 56% - d. Ø własne innowacje produktowe – 83% - m, 82% - śr, 78% - d. Współpraca z firmami zewnętrznymi widoczna w grupie średnich i dużych przedsiębiorstw

Innowacje w firmach branży chemicznej Innowacje procesowe: A. B. C. D. E. Wzrost zdolności produkcyjnych Zwiększenie elastyczności produkcji Obniżka kosztów (pracy, materiałów) Wypełnianie norm, standardów, przepisów… Redukcja oddziaływania na środowisko Dominują nad innowacjami produktowymi: F. Zmiany produktów G. Zwiększenie asortymentu (dywersyfikacja)

Innowacje w firmach branży chemicznej Firmy oceniają, że w działalności innowacyjnej najbardziej korzystają na współpracy z: Ø dostawcami materiałów, wyposażenia i oprogramowania Ø klientami Ø dostawcami usług wiedzochłonnych 12 % MSP dokonało zakupu technologii (62% krajowych) Większość dotyczyła automatyzacji procesów produkcyjnych Pozostałe to usługi konsultingowe i zakupy licencji ( 265 prac B+R)

Innowacje w firmach branży chemicznej Ograniczenia działalności innowacyjnej: Ø Ekonomiczne: - brak środków, zbyt wysokie koszty - trudności w pozyskiwaniu środków zewnętrznych Ø Rynkowe: - niepewny popyt - monopolizacja rynku Ø Dostęp do wiedzy: - znalezienie odpowiedniego partnera - kwalifikacje personelu - dostęp do informacji 7 – 8% MSP nie wykazuje potrzeby rozwoju

Innowacje w firmach branży chemicznej Porównanie niektórych wskaźników działalności innowacyjnej: Wskaźnik Polska (2007) UE 27 (2007) mieszkańców w grupie wiekowej 20 -29 lat 11, 1 12, 9 Liczba stałych łączy internetowych (>144 Kbit/s) na 1000 mieszk. 3, 9 14, 8 Udział osób w kształceniu ustawicznym w wieku 25 -64, % 4, 7 9, 6 Udział wydatków publicznych na B+R w PKB, % 0, 39 0, 65 Udział wydatków przedsiębiorstw na B+R w PKB, % 0, 18 1, 17 3, 1 9, 0 Udział MSP wprowadzających własne innowacje, % 13, 8 21, 6 Udział MSP kooperujących w zakresie innowacji, % 9, 1 Udział nowych wyrobów rynkowych w sprzedaży ogółem, % 8, 1 7, 3 Udział wyrobów wysokiej techniki w eksporcie, % 3, 1 15, 7 Liczba zgłoszonych wynalazków (EPO) na mln mieszkańców 4, 2 128, 0 Liczba nowych wspólnotowych wzorów przemysłowych ‘’ 30, 2 109, 4 Siły sprawcze innowacji Liczba absolwentów kierunków ścisłych i technicznych na 1000 Tworzenie wiedzy Udział przedsiębiorstw otrzymujących pomoc publiczną na innowacje, % Innowacje i przedsiębiorczość Zastosowanie innowacji w praktyce Własność intelektualna

Innowacje w firmach branży chemicznej Udział MSM w pracujących branżach:

Innowacje w firmach branży chemicznej Polityka przemysłowa: ØCel UE – tworzenie warunków dla rozwoju i innowacyjności przedsiębiorstw Ø Horyzontalność: - reforma systemów prawnych i administracyjnych - wspieranie działalności inwestycyjnej, innowacyjnej i badawczo- rozwojowej przedsiębiorstw - podnoszenie jakości kapitału ludzkiego - ekologia i zatrudnienie Ø Inicjatywy sektorowe: motoryzacja, biotechnologia, przemysł maszynowy, wzornictwo Ø Rynki wiodące: e-zdrowie, zrównoważone budownictwo, recykling, bio-produkty, odnawialne źródła energii, włókiennicze materiały ochronne Ø Zrównoważone oddziaływanie na środowisko – pakiet energetyczno klimatyczny

Innowacje w firmach branży chemicznej Polityka przemysłowa: Ø Koncepcje horyzontalnej polityki przemysłowej w Polsce (lipiec 2007) ü analizy konkurencyjności sektorów przemysłowych → wsparcie planowania strategicznego przedsiębiorstw ü prognozy przyszłych trendów rozwoju polskiego przemysłu → Strategia Rozwoju Przemysłu üzestawienie instrumentów wsparcia Proinnowacyjna polityka przemysłowa opiera się na: swobodzie działalności gospodarczej wspieraniu działalności innowacyjnej

Innowacje w firmach branży chemicznej Polityka przemysłowa, sektor chemiczny (z farmaceutycznym) : Ø współczesny przemysł chemiczny stanowi bazę surowcową wyrobów Ø wzrost popytu na ts, kauczuki, farby i lakiery → surowce petrochemiczne Ø KE → konkurencyjność sektora chemicznego ü analiza czynników wpływających na zmiany strukturalne ü sformułowanie strategicznych zaleceń sektorowych ü analiza konkurencyjności przemysłu chemicznego w zakresie innowacyjności, zasobów ludzkich, energetyki, infrastruktury, logistyki i handlu

Innowacje w firmach branży chemicznej Przygotowanie wniosku inwestycyjnego (zasady z I rundy aplikacyjnej): Ø Ocena obligatoryjna (3 xtak) ü zgodność z celami i zakresem działania 4. 4 POIG ü kryterium innowacyjności – innowacje procesowe i produktowe ü kryterium innowacyjności – 3 lata bądź 15%

Innowacje w firmach branży chemicznej Przygotowanie wniosku inwestycyjnego: ØOcena fakultatywna ü innowacyjność projektu – 1 rok i 5% ü ochrona własności przemysłowej ü wyniki prac B+R ü innowacje marketingowe i organizacyjne ü przyrost eksportu ü utworzenie działu B+R lub trwała współpraca ü nowe miejsca pracy ü konkurs PPP ü wykorzystanie posiadanego patentu, wzoru… ü sektor MSP ü certyfikaty ü polityki horyzontalne: ü równych szans ü ochrona środowiska ü zmiany wzorów produkcji i konsumpcji: § zrównoważony rozwój § równe szanse zatrudnienia § ochrona środowiska § ekologia w rachunkowości 21 pkt 10 pkt 4 pkt 5 pkt 2 pkt 10 pkt 2 pkt 4 pkt 1 pkt

Innowacje w firmach branży chemicznej Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi Strategia Lizbońska → nakłady na B+R do 2010 roku w UE wyniosą 3% PKB, w tym 2/3 nakładów pochodzić będzie z przedsiębiorstw Wydatki na B+R w wybranych krajach i UE w latach 1998 -2003 B+R w PKB, % Wzrost roczny, % Udział firm, % 1998 2000 2003 UE-25 1, 82 1, 88 1, 93 4, 0 55, 4 Czechy 1, 16 1, 23 1, 35 6, 4 53, 7 Polska 0, 68 0, 66 0, 59 - 1, 1 31, 0 Szwecja 3, 62 3, 65 4, 27 9, 1 71, 9 Węgry 0, 68 0, 80 0, 97 11, 0 29, 7 Japonia 2, 95 2, 99 3, 12 2, 2 73, 9 Kraje

Innowacje w firmach branży chemicznej Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi: Liczba i rodzaj jednostek badawczych w Polsce 2000 2005 2007 badawczych, ogółem 860 1097 1144 jb-r 222 194 180 placówki PAN 81 76 75 szkoły wyższe 114 143 150 Liczba jednostek Działalność badawczo – rozwojową realizuje w Polsce 9, 2% firm, w tym 16, 0% sektora publicznego oraz 8, 8% firm sektora prywatnego. Ponad połowa przedsiębiorstw realizuje tę współpracę dorywczo.

Innowacje w firmach branży chemicznej Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi W Polsce nakłady na B+R wynoszą około 0, 6% PKB a udział środków budżetowych – 57, 5% Struktura wydatków w Polsce na badania i rozwój w latach 1995 -2003 1995 2000 2003 Badania podstawowe 37, 9 36, 2 38, 8 Badania stosowane 26, 8 25, 7 24, 9 Prace rozwojowe 36, 8 36, 6 35, 5

Innowacje w firmach branży chemicznej Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi Główna bariera transferu wiedzy/technologii leży po stronie sfery B+R (? ) Głównymi kreatorami wiedzy w przedsiębiorstwie są działy B+R, zespoły, grupy zadaniowe Planowane zadania zaplecza badawczego przemysłu chemicznego: Ø większy udział w procesach rozwojowych przemysłu Ø prywatyzacja Ø wspieranie eksportu rozwiązań technologicznych i urządzeń Øunowocześnianie technologii dla zwiększenia ich konkurencyjności

Innowacje w firmach branży chemicznej Powiązania nauki i gospodarki Ø tworzenie nowej wiedzy i jej wykorzystanie to najważniejszy czynnik wzrostu gospodarczego (OECD, Paryż, 1999) Ø działalność badawcza materializuje się w sferze przedsiębiorstw Ø transfer przekształca wiedzę w innowacje

Innowacje w firmach branży chemicznej Centrum procesu przedsiębiorstwo innowacyjnego jest Økreuje pomysł Ørealizuje i finansuje przedsięwzięcie Zdolność do innowacji przedsiębiorstwa określa zasób kapitału i oczekiwane efekty zastosowania innowacji Model transferu: Øpodażowy (liniowy) zawiera badania stosowane, prace rozwojowe i produkcję Øpopytowy (około ¾ innowacji) podstawowe,

Innowacje w firmach branży chemicznej Zdolność technologiczna gospodarki: Ø wielkość nakładów na B+R Ø liczba patentów Ø relacja naukowców i inżynierów do ogółu zatrudnionych Ø produkcja i handel towarami zaawansowanymi technologicznie

Innowacje w firmach branży chemicznej Formy transferu wiedzy: a. Formalne Ø wspólne laboratoria Ø firmy pracowników naukowych Ø kontrakty na badania Ø usługi konsultingowe Ø sprzedaż patentów Ø współpraca w nauczaniu (praktyki, staże. . ) Ø czasowa wymiana kadr b. Nieformalne Ø wspólne publikacje Ø targi, sympozja, konferencje Ø studiowanie literatury fachowej Ø kontakty w ramach stowarzyszeń Ø przepływ absolwentów

Innowacje w firmach branży chemicznej Niektóre słabości działalności innowacyjnej: ØOdwrotna niż optymalna struktura nakładów Ø Brak popytu na innowacje ze strony dużych przedsiębiorstw Ø Kosztowne i czasochłonne patentowanie Ø Samodzielne wdrożenia

Innowacje w firmach branży chemicznej Mazowsze – lider krajowych regionów pod względem innowacyjności Mazowsze - indeks innowacyjności Bratysława -„Praga -„Sztokholm -„- 0, 51 0, 77 0, 80 0, 91 → → 65 miejsce w UE 27 -„ 15 -„ 1 -„-

Innowacje w firmach branży chemicznej Mazowsze

Innowacje w firmach branży chemicznej Hamburg Ø Około 500 firm innowacyjnych prowadzi własna działalność n-b Ø Duża część produkcji jest eksportowana Ø Firmy zatrudniają wysokokwalifikowaną i dobrze opłacaną kadrę Ø Polityka UE wspiera ścisłą współpracę środowiska akademickiego i przemysłu Ø Uniwersytety odizolowane od gospodarki (rynku) popadają w rutynę długookresowej podstawowej działalności badawczej Ø Firmy pozbawione dostępu do wiedzy polegają na transferze technologii z zagranicy Ø Współpraca n-b małych firm ze środowiskiem badawczym jest szczególnie ważna we wczesnym etapie rozwoju MŚP

Innowacje w firmach branży chemicznej Innowacyjność gospodarki to wysoka produktywność (pracy i kapitału) Wysoka produktywność pracy prowadzi do dobrobytu obywateli