Wstp Prowadzca mgr Diana Szwejser diana szwejseruwr edu

Wstęp Prowadząca: mgr Diana Szwejser diana. szwejser@uwr. edu. pl

Cele postępowania administracyjnego 1. Zapewnienie dochodzenia praw i interesów obywateli chronionych przez prawo. 2. Interesy te by były chronione muszą pozostawać w zgodzie z interesem publicznym (społecznym).

Relacje interes indywidualny a interes publiczny: 1. Pokrywania Interes indywidualny Interes publiczny 2. Interes indywidualny społecznie obojętny 3. Kolizja interesów Interes indywidualny x Interes publiczny

Co robić w przypadku kolizji interesów? 1. Można przyznać prymat interesowi ogólnemu, pod warunkiem, że: - Organ wskaże o jaki interes chodzi - Wykaże, ż ten interes jest ważny i zasługuje na uwzględnienie, a nawet więcej, że należy ograniczyć interes indywidualny na jego rzecz. - Takie przedłożenie podlega kontroli zarówno sądowej jak i instancyjnej Wyrok SN z dnia 18 listopada 1993 r. , III ARN 49/93, OSNCP 1994, nr 9, poz. 181.

Zakres obowiązywania ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego • Art. 1 k. p. a Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie: 1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych; 2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1; 3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2; 4) w sprawach wydawania zaświadczeń.

Podmiotowy zakres obowiązywania kodeksu - Organy administracji publicznej: 1. Ministrowie 2. Centralne organy administracji rządowej 3. Wojewodowie 4. Działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej) 5. Organy jednostek samorządu terytorialnego- nie tylko wójt, burmistrz, prezydent, starosta, marszałek. Także zarząd, rada czy komisja 6. Inne organy państwowe oraz inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do wykonywania funkcji administracji publicznej w formach władczych. – na przykład spółka zarządzająca specjalną strefą ekonomiczną Organ administracji publicznej: a) Jednoosobowy np. prezydent b) Kolegialny np. zarząd powiatu

Organ administracji publicznej Elementy świadczące o tym, że mamy do czynienia z organem administracji publicznej: 1. Wyodrębnienie organizacyjne 2. Działalnie w imieniu państwa 3. Umocowanie do stosowania środków władczych 4. Działalnie w zakresie przyznanych kompetencji Patrz. E. Ochendowski, Prawo Administracyjne. Część ogólna, Toruń 2004 Jak odnosi się ta definicja organu administracji publicznej do definicji z art. 5 § 2 pkt. 3? Zakresowo jest to definicja węższa, nie obejmuje bowiem podmiotów wykonujących zadania zlecone.

Organ a urząd ? Organ = urząd Organ to podmiot o określonych cechach Urząd to zespół osób i środków technicznych stanowiących aparat pomocniczy organu

Przedmiotowy zakres obowiązywania kodeksu 1. Administracyjne postępowanie ogólne 2. Uproszczone postępowanie o charakterze administracyjnym (nie ogólne) prowadzone w toku czynności materialno-technicznej wydania zaświadczenia 3. Postępowanie w sprawie sporów o właściwość między organami administracji publicznej 4. Postępowanie uproszczone w sprawach petycji, skarg i wniosków

Sprawa indywidualna • Jest przedmiotem postępowania administracyjnego ogólnego • Rozstrzygana w formie decyzji administracyjnej • Może wystąpić tylko wtedy, gdy przepisy o prawach lub obowiązkach jednostki stanowią pośrednio- tzn. że musi nastąpić konkretyzacja indywidualnych praw lub obowiązków. Wówczas powstają skutki w sferze faktów lub prawa (przepis ich bezpośrednio nie stwierdza ani nie kształtuje) • Samo wystąpienie sprawy indywidualnej nie przesądza jeszcze o możliwości rozstrzygnięcia o niej decyzją administracyjną- musi jeszcze istnieć organ, który jest umocowany do prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawach indywidualnych. Umocowanie wynika z przepisów prawa materialnego.

Konkluzja • Kiedy zastosować przepisy o postępowaniu administracyjnym ogólnym: 1. Postępowanie prowadzi organ administracji publicznej 2. Sprawa należy do jego właściwości 3. Sprawa ma charakter indywidualny 4. Sprawę można rozstrzygnąć w formie decyzji (uwaga- nie ma znaczenia nazwa np. koncesja, zezwolenie- ważne by nazwa oznaczała ważne i jednostronne rozstrzygnięcie organu administracyjnego podejmowanego w indywidualnej sprawie)

Uproszczone postępowanie administracyjne Dział VII k. p. a. Zaświadczenie: 1. Dokument urzędowo potwierdzający fakty lub stan prawny 2. Wydawany osobie uprawnionej Postępowanie to ma charakter administracyjny ponieważ: 1. Prowadzą je organy administracji publicznej 2. Ma charakter czynności materialno-technicznych, które są jedną z władczych form działania administracji publicznej Postępowanie toczy się wyłącznie na wniosek zainteresowanego.

Rozstrzyganie sporów o właściwość- zakres 1. K. p. a. nie określa czynności podejmowanych w tych sprawach. 2. Wskazuje zaś na organy uprawnione do ich rozstrzygania oraz w pewnych rodzajach spraw- sąd administracyjny 3. Rozpatrywane w przypadku sporu pozytywnego, na wniosek legitymowanego podmiotu

Postępowanie w sprawie skarg i wniosków- zakres Dział VIII Toczy się przed: 1. Organami państwowymi 2. Organami jednostek samorządu terytorialnego- art. 5 § 1 pkt. 6 3. Organami organizacji społecznych- organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne- art. 5 § 1 pkt. 5 Postępowanie powinno obejmować jak najszerszy zakres organów władzy publicznej, co odpowiadałoby uprawnieniu z art. 63 Konstytucji RP (Każdemu przyznaje się prawo wnoszenia skargi powszechnej, petycji). Na gruncie k. p. a. jest to ograniczone, np. w odniesieniu do organizacji społecznych może to dotyczyć tylko w dziedzinie działalności, w której realizują one zadania zlecone z zakresu administracji publicznej. Nie stosuje się przepisów w sprawie skarg i wniosków: 1. W stosunkach nadrzędności i podległości organizacyjnej organów państwowych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych (sprawy wewnętrzne) 2. W sprawach ochrony środowiska

Wyłączenia Przepisów k. p. a. nie stosuje się do: 1) postępowania w sprawach karnych skarbowych; 2) spraw uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm. ), z wyjątkiem przepisów działów IV, V i VIII (prokurator oraz w sprawie skarg i wniosków) § 2. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się również do postępowania w sprawach: • należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. § 3. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z: • 1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi, • 2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. § 4. Do postępowania w sprawach wymienionych w § 1, 2 i 3 pkt 2 stosuje się jednak przepisy działu VIII. § 5. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może rozciągnąć przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w całości lub w części na postępowania w sprawach wymienionych w § 2. – np. wyłączenie stosowania k. p. a w postępowaniu przed KRS.

Immunitet • K. p. a daje pierwszeństwo porządku prawnego międzynarodowego przed prawem krajowym. W praktyce oznacza to korzystanie z pośrednictwa Ministerstwa Spraw Zagranicznych w podejmowaniu czynności postępowania administracyjnego w stosunku do osób posiadających immunitety. Wyłączają one bowiem osoby posiadające immunitet dyplomatyczny i konsularny w całości lub w określonym zakresie spod jurysdykcji administracyjnej. Immunitet dotyczy również: 1. Zakazu żądania składania wyjaśnień, zeznań 2. Kierowania do tych osób wezwań i innych urzędowych pism.

System zasad obowiązujących w postępowaniu administracyjnym • • 1. 2. 3. 4. • 1. 2. 3. Różni autorzy wymieniają i klasyfikują różnie zasady. Większość przyjmuje, że wyartykułowane są w przepisach art. 6 -16 k. p. a. Mianem zasad ogólnych określa się przewodnie reguły postępowania uznane za takie przez ustawodawcę (Janowicz, Postępowanie administracyjne). Do ich cech należy to, że obowiązują we wszystkich stadiach postępowania oraz należy się nimi kierować stosując przepisy kodeksu. Już na etapie tworzenia noweli obecnie obowiązujących przepisów dotyczących zasad ogólnych podkreślano, że nie mają one charakteru jedynie instrukcyjnego, ale mają pozycję norm prawnych, w związku z czym ich naruszenie oznacza naruszenie praworządności. Zobacz też wyrok NSA z 04 czerwca 1982 r. I SA 258/82, ONSA 1982, Nr 1, poz. 54. Naruszenie może więc powodować: Wzruszalność decyzji Nieważność decyzji Odpowiedzialność odszkodowawczą (np. art. 12 § 1 w zw. z art. 38) Odpowiedzialność dyscyplinarną pracownika organu administracji publicznej. Na system zasad obowiązujących w postępowaniu administracyjnym, składają się poza zasadami ogólnymi: Zasady wynikające z Konstytucji np. dwuinstancyjności postępowania Zasady przyjęte w prawie UE –np. prawo do szybkiego rozstrzygnięcia sprawy Zasady prawa wypracowane w doktrynie prawa – np. zasada domniemania prawidłowości decyzji

Klasyfikacja zasad w doktrynie prawa administracyjnego • Ze względu na znaczenie w stosowaniu prawa przez organy administracji publicznej: 1. Zasady idei stosowania prawa: a) Pierwotne Praworządności działania organu i dbałości o praworządne działalnie stron i uczestników postępowania- art. 6 Prawdy obiektywnej- art. 7 Uwzględniania w postępowaniu i załatwianiu spraw interesu społecznego i słusznego interesu jednostki - art. 7 Czynnego udziału strony w postępowaniu- art. 10 b) Pochodne Zaufania uczestników do organów państwa – art. 8 Dwuinstancyjności postępowania – art. 15 Trwałości decyzji administracyjnej- art. 16 § 2 Sądowej kontroli decyzji administracyjnej - art. 16 § 1 2. Zasady kultury administrowania oraz techniczno-procesowe a) Kultury administrowania Przekonywania – art. 11 Udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom oraz niezbędnej informacji prawnej stornom i uczestnikom postępowania –art. 9 Ugodowego załatwiania spraw spornych – art. 13 b) techniczno-procesowe Szybkości i prostoty postępowania – art. 12 Pisemności- art. 14

Klasyfikacja zasad Idei stosowania prawa Pierwotne: Art. 6 Art. 7 Art. 10 Kultury administrowania Art. 11 Art. . 9 Art. . 13 Pochodne Art. 8 art. 16 Art. . 15 Techniczno-procesowe art. 12 Art. 14

Zasada praworządności • Odnosi się do art. 7 Konstytucji RP – „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa” • Organy administracji publicznej dla swoich działań muszą mieć podstawę w przepisach prawa, i to przepisach powszechnie obowiązujących. • Organ działa na podstawie prawa, jeżeli; - Ma zdolność prawną do prowadzenia postępowania w danej sprawie; - Stosuje przepisy materialne oraz proceduralne przy rozpoznawaniu i rozstrzygnięciu sprawy.

Praworządność w stosowaniu prawa obejmuje 4 następujące po sobie procesy: 1 etap • Ustalenie, jaka norma obowiązuje w znaczeniu dostatecznie określonym na potrzeby rozstrzygnięcia 2 etap • Uznanie za udowodniony fakt na podstawie ujawnionych dowodów i w oparciu o przyjętą teorię dowodów • Ujęcie tego faktu w postaci stosowanej normy 3 etap • Subsumpcja faktu pod normę- czyli poddanie stanu faktycznego pod stan hipotetyczny i stwierdzenie, że stan faktyczny mieści się w zakresie normy prawnej 4 etap • wy[prowadzenie konsekwencji prawnych faktu uznanego za udowodniony na podstawie stosowanej normy Sądowe stosowanie prawa – J. Wróblewski, Warszawa 1972, s. 52

Zasada praworządności c. d. • Organ stoi na straży praworządności tj. dba, ażeby tylko legalnymi środkami dochodzić do wyjaśnienia sprawy z zachowaniem przewidzianych prawem procesowych uprawnień i obowiązków wszystkich uczestników postępowania • Zasada ta sprowadza się również do stwierdzenia, że organy wyższego stopnia mają kompetencję do sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem prawa przez organ niższego stopnia- nadzór sprawują z urzędu mogąc w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa rozpocząć postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji –art. 7 w zw. z art. 157 § 2 k. p. a.

Zasada ogólna prawdy obiektywnej • • • Art. 7 k. p. a. Naczelna zasada postępowania, nie tylko administracyjnego. Jej funkcja sprowadzanie się do nałożenia na organ obowiązku skrupulatnego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych danej sprawy, aby w ten sposób stworzyć jej rzeczywisty obraz i uzyskać podstawę do trafnego zastosowania przepisu – Dawidowicz, Ogólne postępowanie administracyjne, s. 108 Organ nie może ograniczać się tylko do zaangażowania w dowodzeniu (lub jego braku) stron, musi podejmować działania ustalające stan faktyczny z urzędu. Organ z urzędu określa jakie dowody są niezbędne dla ustalenia stanu faktycznego sprawy. Wydaje postanowienie, którym w toku postępowania nie jest jednak związany (art. 77 § 2). Jeżeli organ podejmuje działania na skutek wniosku strony, musi dokładnie ustalić żądanie strony i jest tym żądaniem związany, nie może np. Zmienić żądania wznowienia postępowania na żądanie stwierdzenia nieważności. Dodatkowo organ ma obowiązek publicznego przeprowadzenia dowodu – postępowanie dowodowe jest oparte na zasadzie oficjalności – zobacz wyrok NSA z 26 października 1984 r. , II SA 1205/84, ONSA 1984, Nr 2, poz. 98 - z art. 7 i 77 k. p. a. wynika, że obowiązek wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego ciąży na organie prowadzącym postępowanie administracyjne. Nie oznacza, to, że strona jest zwolniona z współudziału w realizacji tego obowiązku, zwłaszcza, że nieudowodnienie określonej okoliczności faktycznej może prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla strony. Na gruncie przepisów k. p. a organ nie może być jednak całkowicie bierny, ograniczając swoją rolę do obserwatora i oceniającego, czy strona udowodniła fakty będące podstawą jej żądania, czy nie- co de facto oznacza przerzucenie ciężaru dowodzenia na stronę.

Zasada uwzględniania w postępowaniu i załatwianiu spraw interesu społecznego i słusznego interesu jednostki • • Art. 7 k. p. a. Z tej zasady formułuje się dyrektywy interpretacyjne zarówno dla procedury jak i prawa materialnego. Przepisy prawa materialnego wyznaczają bowiem treść rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej, a z zasady tej można wyprowadzić wniosek, że niedopuszczalne jest uzupełnienie wykładni językowej wykładnią funkcjonalną, co prowadziłoby do przyznania nowych uprawnień lub nałożenia nowych obowiązków. Pojęcie interesu społecznego- brak jest definicji ustawowej- oceny dokonuje organ. Podobnie jest ze słusznym interesem obywatela- również jest to zwrot niedookreślony, z tym, że ustawodawca wprowadza ograniczenie w postaci przymiotnika „słuszny”. Oznacza, to, że nie każdy interes, ale taki który może być uznany za „słuszny”, czyli godny ochrony, niestojący w sprzeczności ani z prawem ani z zasadami współżycia społecznego. Jak już wspomniano w trakcie omawiania slajdu nr 3 interesy społeczny i obywateli (czy jednostki) najczęściej się nie będą pokrywać. A concreto należy zbadać relację tych dwóch interesów w kontekście wydania decyzji administracyjnej, czyli odnoszącego się do interesu prawnego. SN stwierdził w jednym z judykatów, że nie ma tu miejsca na z góry ustaloną nadrzędność jednego z wymienionych w przepisie interesów, lecz konieczne jest wyważenie w każdej sprawie oddzielnie dominacji jednego z nich przy ferowaniu rozstrzygnięcia sprawy. – wyrok SN z dnia 18 listopada 1993 r. , III ARN 49/93, OSNCP 1994, nr 9, poz. 181.

• Takie podejście do wyważania pierwszeństwa interesu jednego nad drugim ma przede wszystkim znaczeniu przy uznaniowej decyzyjności organu. NSA w orzeczeniu z dnia 11 czerwca 1981 r. , SA 820/81, ONSA 1981, nr 1, poz. 57 stwierdził, że przy załatwieniu sprawy na zasadzie uznania administracyjnego należy zaspokoić interes jednostki, gdy nie pozostaje on w wyraźnej kolizji z wymaganiami interesu publicznego.

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu • Art. 10 k. p. a. • Jest to realizacja konstytucyjnego prawa do procesu, która wyraża się w obowiązku organu zapewnienia stronie możliwości wzięcia udziału we wszystkich czynnościach postępowania. Przyznanie prawa do procesu stronie pozwala jej na obronę jej interesu prawnego. • Drugim obowiązkiem wynikającym z tej zasady jest zagwarantowanie stronie przed wydaniem decyzji możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. • Z obowiązkami tymi korespondują uprawnienia strony: czynnego udziału w postępowaniu oraz wypowiedzenia się co do materiału dowodowego. Należy zaznaczyć, że są to uprawnienia strony, z których może ale nie musi ona skorzystać. Uczestnictwo strony może polegać na samym tylko biernym partycypowaniu w czynnościach procesowych bądź też na aktywnej inicjatywie dowodowej, co odpowiadało by aktualnemu brzmieniu art. 7 k. p. a w zakresie dochodzenia do prawdy obiektywnej. • Naruszenie tej zasady stanowi ciężką, kwalifikowaną wadę o charakterze procesowym, która jest podstawą do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 4 k. p. a)

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu c. d. • Prawo strony do czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz prawo do wypowiadania się co do zebranych materiałów i dowodów może pozostawać w kolizji z prawem ochrony informacji niejawnych. W zbiegu z takimi informacjami, prawo strony pozostaje ograniczone – art. 74 § 1 k. p. a. • Wyjątki od zasady czynnego udziału- art. 10 § 2 k. p. a. : Załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki Występuje niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego lub grożąca niepowetowana szkoda - Chodzi o przypadki konieczności natychmiastowego wydania decyzji. Okoliczności muszą istnieć, a nie jedynie być domniemane Może ono wynikać z różnych przyczyn faktycznych np. zamieszkiwanie w budynku grożącym zawaleniem Niepowetowana szkoda może dotyczyć tylko takich dóbr, których nie będzie później można przywrócić do stanu pierwotnego

Zasad budzenia zaufania obywateli do państwa • Art. 8 k. p. a. • Odnosi się do pogłębiania zaufania obywateli do organów. Realizacja zasady poprzez instytucję przestrzegania reguł postępowania przyjętych w k. p. a, uwzględnianie słusznego interesu w sprawie, nie przyznając prymatu interesowi społecznemu. Zasada ta obejmuje swym zakresem także poszanowanie reguł kultury administrowania, np. odpowiednie pomieszczenia do przyjmowania interesantów, atmosfera zaufania i życzliwości. • NSA w judykacie z 20 lipca 1993 r. przyjął, że zaskakiwanie obywateli nowymi rozwiązaniami prawnymi bez możliwości dostosowania swoich zachowań do nowego stanu prawnego oraz wprowadzanie w błąd obywateli przez przedstawicieli władzy państwowej zapowiedziami o przyszłym stanie prawnym, a następnie niedotrzymywanie tych zapowiedzi- nie jest do pogodzenia z zasadami zaufania obywateli do państwa i prawa- SA/Wr 301/93, Mo. Pod 1994, nr 1, s. 14. • Organ więc respektuje tę zasadę, gdy: stosuje zasadę równości w traktowaniu wszystkich uczestników postępowania, wątpliwości procesowe rozstrzyga na korzyść uczestników postępowania, zachowuje w tym samym stanie prawnym i faktycznym stałość rozstrzygnięć.

Zasada dwuinstancyjności postępowania • Art. 15 k. p. a. • Potwierdzenie i rozszerzenie konstytucyjnego prawa do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. • Przyznaje ona stronom prawo do dwukrotnego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej. • Wyraża się poprzez instytucję odwołania – od decyzji nieostatecznej. Jest to klasyczna koncepcja oparta na dewolutywności kompetencji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy na organ wyższego stopnia • Dwuinstancyjność może również przybrać koncepcję niedewolutywności dwukrotnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy. Sprowadza się to do sytuacji, w której strona niezadowolona z decyzji sko lub ministra może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o rozpatrzenie sprawy.

Zasada dwuinstancyjności postępowania c. d. • Naruszenie prawa do dwukrotnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy jest rażącym naruszeniem prawa. • Zasada ta może być ograniczona przez przepisy ustrojowe i materialnoprawne - np. art. 34 ust. 2 ustawy z 4 września 1997 r. o działaniach administracji rządowej (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r, poz. 743 ze zm), art. 186 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, art. 207 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym • Organ II instancji, który ponownie bada sprawę nie może jednak w tym zakresie wyręczyć organu niższego stopnia. Poza tym, odwołania nie można zastąpić kontrolą w ramach trybów nadzwyczajnych. Co ciekawe, w wyroku z 1 kwietnia 1988 r. NSA stwierdził, że pismo zatytułowane wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji, ale wniesione do organu odwoławczego przed upływem terminu do złożenia odwołania, podlega rozpatrzeniu jako odwołanie. Zastosowanie w stosunku do decyzji nieostatecznej, od której wniesiono odwołanie, trybu nadzwyczajnego w postaci wznowienia postępowania rażąco narusza art. 15 oraz art. 145 § 1 i powoduje nieważność wydanej w tym trybie decyzji z przyczyny określonej w art. 156 § 1 pkt 2 k. p. a – IV SA 1001/87, GAP 1989, Nr 18 -20, s. 75

Zasada trwałości decyzji administracyjnej • Art. . 16 § 1 k. p. a • Dotyczy decyzji ostatecznych, czyli takich, które nie zostały zaskarżone w określonym trybie, albo od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Decyzje ostateczne obowiązują tak długo, dopóki nie zostaną uchylone lub zmienione przez nową decyzję opartą na odpowiednim przepisie prawa- domniemanie mocy obowiązującej decyzji. • Decyzje ostateczne są chronione w ten sposób, że została przyznana im cecha trwałości. Granice trwałości: brak możliwości wniesienia odwołania, czyli, że sprawa została ostatecznie załatwiona. Wyjątek od tej reguły- czyli możliwości wzruszenia decyzji ostatecznej: - Przez uchylenie w trybie postępowania w sprawie uchylenia (zmiany) decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadą niekwalifikowaną – art. 154, 155, 161 - Przez uchylenie decyzji w trybie postępowania w sprawie wznowienia postępowania – art. 145 § 1 i art. 145 a, 145 b w zw. z art. 151 § 1 pkt 2 - Przez stwierdzenie nieważności w trybie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności (art. 156 § 1). Stwierdzenie nieważności decyzji może otwierać drogę do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy np. w razie rażącego naruszenia prawa Trwałość decyzji stosuje się odpowiednio do niektórych postanowień. Ich trwałość jest ograniczona, gdy dotykają je ciężkie wady dające podstawę do wznowienia postępowania albo do stwierdzenia nieważności

Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych • Art. 16 § 2 k. p. a • Zasada wypływa z art. 2 Konstytucji, w myśl którego Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawa, a zatem państwem gwarantującym jednostce prawo do sądu. • Do sądu może być skierowana decyzja w celu jej weryfikacji z powodu ich niezgodności z prawem. Sąd administracyjny dokonuje kontroli zgodności z prawem (nie jest to kontrola merytoryczna). • Decyzja jest zgodna z prawem jeżeli została wydana zgodnie z przepisami prawa materialnego i procesowego. Naruszenie tych przepisów powoduje niezgodność z prawem decyzji administracyjnej. • Skarga do sądu wszczyna spór- stronami tego sporu są podmiotu równorzędne czyli skarżący i organ, który wydał ostateczną decyzję. Spór przed niezależnym i niezawisłym sądem. • Przedmiotem weryfikacji jest decyzja ostateczna- czyli indywidualny i władczy akt administracyjny. Skargę można również wnieść na postanowienia, ale nie wynika to z ogólnej zasady prawa skargi na decyzję, ale wynika to z art. 3 § 2 pkt 2 i 3 Pr. Post. Adm.

Zasada przekonywania • Art. 11 k. p. a • Reguła ta jest realizowana poprzez stosowanie instytucji postępowania administracyjnego. Powinna ona być w świadomości organu we wszystkich czynnościach postępowania. • Przekonywanie opiera się na wyjaśnieniu stronie zasadności przesłanek rozstrzygnięcia, uzasadnienie decyzji w ten sposób, by strona sama i dobrowolnie wykonała nałożony na nią obowiązek. Zasada przekonywania ma również znaczenie w przypadku decyzji negatywnych, odmownych- wyjaśnienie bowiem stronie zasadności decyzji odmownej może sprzyjać powstaniu u niej przekonania, że decyzja, chociaż niekorzystna – jest jednak zasadna, że w danej sytuacji i przy obowiązującym stanie prawnym organ po prostu nie mógł postąpić inaczej.

Zasada przekonywania • Zasada przekonywania powinna mieć zastosowanie również do ugodowego załatwienia spraw stron o spornych interesach. Wiąże się to z nakłonieniem jednostki do znalezienia kompromisu, pójścia na ugodę, tak by decyzja była przyjęta i zrealizowana dobrowolnie.

Zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom oraz niezbędnej informacji prawnej stornom i uczestnikom postępowania • art. 9 k. p. a. • Zasada ta ma dwa aspekty: - Pierwszy dotyczy obowiązku organu udzielania informacji o okoliczności faktycznych i prawnych. Organ powinien udzielać tych informacji z urzędu (bierność stanowi naruszenie prawa- możliwość uchylenia decyzji), prawo przysługuje stronom we wszystkich stadiach postępowania. Dotyczy ono zarówno informowania o stanie faktycznym założonym w normie prawa materialnego, z którego ustaleniem wiążą się określone następstwa prawne, a także o uprawnieniach i obowiązkach procesowych. Nie można uznać za realizację tego obowiązku odesłanie strony do przepisów prawa. W wyroku z 23 lipca 1992 r. SN przyjął, że obowiązek informowania i wyjaśniania stronom przez organ prowadzący postępowanie całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych toczącej się sprawy powinien być rozumiany szeroko, jak to jest tylko możliwe.

Zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom oraz niezbędnej informacji prawnej stornom i uczestnikom postępowania - Drugim obowiązkiem organu jest czuwanie nad tym, aby strony i uczestnicy postępowania nie ponieśli szkody z powodu nieznajomości prawa. W tym też celu organ powinien udzielać niezbędnych informacji i wskazówek. Przejawia się to w informowaniu o negatywnych skutkach podejmowanych czynności bądź o skutkach bierności. - Obowiązek ten pod względem podmiotowym jest szerszy niż wynikający ze zdania pierwszego, dotyczy bowiem nie tylko stron ale również innych uczestników postępowania (świadków, biegłych, osoby trzecie), pod względem przedmiotowym zakres zasady jest węższy, dotyczy bowiem tylko informacji prawnej.

Zasada ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron • Art. 13 k. p. a. • Ugoda stanowi formę rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej, która powoduje zażegnanie sporu na drodze wzajemnych ustępstw i kompromisów. • Z zasady wynika obowiązek organu administracji publicznej podejmowania czynności skłaniających do zawarcia ugody, np. informowanie o możliwości zawarcia ugody, walorów takiego załatwienia sprawy przez szeroką możliwość wzajemnego uzgodnienia interesów. • Ugody nie można zawrzeć, jeżeli w sprawie nie występuje wielość stron (organ nie jest traktowany jako strona), ani kiedy sprawa nie ma charakteru spornego, o czym przesądzają przepisy materialnoprawne.

Zasada szybkości i prostoty postępowania • • • Art. 12 k. p. a. Szybkość oznacza rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w najkrótszym możliwym czasie. Nie jest to jednak cel sam w sobie, ważna bowiem jest dokładność i wielostronność podejmowanych czynności. Przekroczenie czasu na rozpoznanie sprawy powoduje, że organ pozostaje w zwłoce, ewentualnie można mu zarzucić przewlekłe prowadzenie postępowania. Prawo do szybkiego, w rozsądnym terminie przeprowadzonego procesu, ustanawia art. 6 ust. 1 EKPC. Organy powinny również przy podejmowaniu czynności stosować najprostsze środki prowadzące do realizacji celu. Działanie organu musi mieć charakter działania instrumentalnego, np. jeśli jest kilku świadków warto przeprowadzić rozprawę i przesłuchać wszystkich w jednym czasie, a nie wyznaczać kilka odrębnych terminów, bowiem prowadzi to do przewlekłości postępowania. Jeżeli nie zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, organ ma obowiązek niezwłocznego załatwienia spraw, np. gdy organ dysponuje wystarczającym materiałem dowodowym, sprawa nie wymaga przeprowadzenia szeregu czynności dowodowych np. zmiana ośmieszającego imienia. Nie oznacza to jednak, że organ powinien to zrobić w dniu wniesienia podania. Realizacja tej zasady wyraża się przez terminy załatwienia sprawy – art. 35, przeciwdziałanie przewlekłości postępowania- art. 37, art. 3 § 2 pkt … Pr. Post. Adm, odpowiedzialnośći pracownika organu administracji publicznej – art. 38 k. p. a

Zasada pisemności art. 14 k. p. a Obowiązek zachowania formy pisemnej lub formy dokumentu elektronicznego – dotyczy całości postępowania, nie tylko formy decyzji czy ugody –np. protokoły, zeznania świadków, odebranie opinii biegłych • Dokument elektroniczny to według przepisów ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, stanowiący odrębną całość znaczeniową zbiór danych uporządkowanych w określoną strukturę wewnętrzną i zapisanych na informatycznym nośniku danych. • Od formy pisemnej można odstąpić: - Jeżeli przemawia za tym interes stront - Przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie Przesłanki muszą wystąpić łącznie I tak trzeba treść rozstrzygnięcia oraz istotne motywy utrwalić w formie protokołu i podpisanej przez stronę adnotacji- wyjątek ten jest więc pozorny. Zasada pisemności jest ogólną formą załatwienia sprawy administracyjnej, nie można więc przyjmować konstrukcji milczącego przyzwolenia lub niewyrażenia sprzeciwu organu administracji publicznej w sytuacji, gdy istnieje generalny zakaz ustawowy. • •