WSPCZESNE MIGRACJE ZAGRANICZNE POLAKW W KONTEKCIE SYSTEMW EMERYTALNYCH

WSPÓŁCZESNE MIGRACJE ZAGRANICZNE POLAKÓW W KONTEKŚCIE SYSTEMÓW EMERYTALNYCH III cykl seminariów w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Lucyna Nowak Departament Badań Demograficznych Główny Urząd Statystyczny 2011 -12 -07 1

FORMY MIGRACJI ZAGRANICZNYCH o migracje definitywne (stałe) o migracje długookresowe o migracje krótkookresowe o migracje sezonowe 2011 -12 -07 2

RODZAJE MIGRACJI ZAGRANICZNYCH o o o migracje dobrowolne migracje wymuszone (niedobrowolne) migracje legalne migracje nielegalne migracje zarobkowe migracje związane z nauką 2011 -12 -07 3

CZYNNIKI WYPYCHAJĄCE I PRZYCIĄGAJĄCE MIGRANTÓW (1/1) • • • różnice w poziomie rozwoju społecznogospodarczego krajów brak równowagi popytu i podaży siły roboczej na rynku pracy sytuacja na rynku pracy w kraju docelowej emigracji otwartość rynków pracy preferencje zawodowe wobec imigrantów relacja kursów walut w kraju pochodzenia oraz docelowej emigracji 2011 -12 -07 4

CZYNNIKI WYPYCHAJĄCE I PRZYCIĄGAJĄCE MIGRANTÓW (1/2) • • istnienie powiązań generacyjnych pomiędzy migrantami (migracje wielopokoleniowe) położenie geograficzne kraju docelowej emigracji 2011 -12 -07 5

ODDZIAŁYWANIE MIGRACJI ZAGRANICZNYCH NA ROZWÓJ DEMOGRAFICZNY (1/1) o - W kraju docelowej emigracji: zwiększenie stanu ludności odmłodzenie struktury wieku szansa na zwiększenie dzietności możliwy korzystny wpływ na rozwój procesów demograficznych 2011 -12 -07 6

ODDZIAŁYWANIE MIGRACJI ZAGRANICZNYCH NA ROZWÓJ DEMOGRAFICZNY (1/2) o W kraju pochodzenia: - zmniejszenie stanu ludności - deformacja struktury demograficznej powodowana nadmiernym odpływem osób w wieku intensywnej prokreacji - zmiany w modelu rodziny i wzorcach dzietności - przyśpieszenie procesu starzenia się ludności - zakłócenia w procesach demograficznych i rozwoju ludności w perspektywie czasu 2011 -12 -07 7

KATEGORIE LUDNOŚCI 1) Ludność stała (zameldowani na stałe) 3) Ludność zamieszkała (tożsama z ludnością faktyczną), uwzględnia tylko migracje zagraniczne definitywne; przewiduje się stopniowe odchodzenie od tej kategorii ludności 4) Ludność rezydująca, mieszkańcy kraju przebywający w Polsce oraz osoby za granicą krócej niż 12 m-cy oraz imigranci, przebywający w Polsce co najmniej 12 mcy; kategoria ludności będzie wyprowadzana zgodnie z wymogami Eurostatu począwszy od 2011 r. 2011 -12 -07 8

W latach 2000 -2007 - wyjechało z Polski na stałe za granicę ok. 220 tys. osób oraz przybyło lub powróciło do kraju 72 tys. W latach 2008 – 2010 - wyjechało na stałe za granicę 66 tys. osób oraz powróciło prawie 48 tys. Ludność Polski zmniejszyła się w ostatniej dekadzie o ok. 63 tys. osób. 2011 -12 -07 9 9

Migracje zagraniczne na pobyt stały w latach 2000 -2007 (1) 46, 9 35, 5 27, 0 24, 5 23, 4 22, 2 20, 8 18, 9 15, 0 7, 3 2000 6, 6 2001 2011 -12 -07 6, 6 7, 0 2002 2003 Imigracja 9, 5 9, 4 2004 10, 8 2005 Emigracja 2006 2007 10 10

Migracje zagraniczne na pobyt stały w latach 2000 -2007 (2) Saldo migracji -9, 4(w tys. ) -12, 9 -13, 8 -16, 7 -19, 7 -17, 9 -20, 5 -36, 1 2000 2011 -12 -07 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 11 11

Migracje zagraniczne definitywne według płci migrantów w 2007 r. Imigracja 43, 3% 56, 7% Emigracja 41, 2% 58, 8% Mężczyźni 2011 -12 -07 Kobiety 12 12

Migracje zagraniczne definitywne według płci i wieku migrantów w 2007 r. Mężczyźni Imigranci 70 la ti w ię ce j -6 9 65 -6 4 60 -5 9 55 -5 4 50 -4 9 45 -4 4 40 -3 9 35 -3 4 30 -2 9 25 -2 4 20 -1 9 15 4 -1 10 9 Emigranci 5 - 04 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Kobiety la j ti w ię ce -6 9 65 70 -6 4 60 -5 9 55 -5 4 50 -4 9 45 -4 4 40 -3 9 35 -3 4 30 -2 9 25 -2 4 20 14 -1 9 15 2011 -12 -07 10 - 9 5 - 04 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 13 13

Migracje długookresowe (co najmniej 12 m– cy) strumienie migracji w latach 2009 -2010 (w tys. osób) Lata o o o 2009 2010 Imigracja do Polski w tym z krajów UE w tym z Wielkiej Brytanii 56 41 16 55 37 15 Emigracja z Polski w tym do krajów UE w tym do Niemiec 42 31 11 41 30 10 2011 -12 -07 14

Rozmiary emigracji Polaków za granicę (szacunek) na okres pow. 3 m-cy w latach 2002 -2010 (w tys. osób) § o o o o 2002 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 a) Ogółem Europa 786 1000 1450 1950 2270 2210 1870 1990 461 770 1200 1610 1925 1887 1635 1690 Unia Europejska 451 750 1170 1550 1860 1820 1570 1615 a) szacunek wstępny 2011 -12 -07 15

Ludność nieobecna w związku z wyjazdem za granicę na pobyt czasowy w latach 2004 -2007 - dane szacunkowe Stan w końcu roku 1 950 2 270 2006 2007 1 450 786 1 000 2002 2004 2011 -12 -07 2005 16 16

Liczba rodzin z osobami przebywającymi za granicą czasowo powyżej 2 miesięcy według typu rodziny w 2002 r. (wyniki NSP 2002) 2011 -12 -07 17 17

Thousands Ludność nieobecna w związku z wyjazdem za granicę na pobyt czasowy według wieku w końcu 2007 r. 35 30 Ogólem 25 Mężczyźni Kobiety 20 15 10 5 Struktura wieku osób, które zgłosiły swój wyjazd za granicę w jednostkach ewidencji ludności (ok. 73 tys. ) 2011 -12 -07 70+ 65 -69 60 -64 55 -59 50 -54 45 -49 40 -44 35 -39 30 -34 25 -29 20 -24 15 -19 10 -14 5 -9 0 -4 0 18 18

Kierunki emigracji Polaków za granicę w 2010 r. (w tys. osób) o o o o Kraje UE (wybrane): Francja Hiszpania Irlandia Niderlandy Niemcy Wielka Brytania Włochy 2011 -12 -07 55 50 125 108 455 560 92 19

Wpływ emigracji czasowych na strukturę ludności Polski według wieku w 2006 r. Ludność w tys. Ludność bez emigrantów 3500 3000 2500 2000 1500 1000 2011 -12 -07 20 20 85+ 80 -84 75 -79 70 -74 65 -69 60 -64 55 -59 50 -54 45 -49 40 -44 35 -39 30 -34 25 -29 20 -24 15 -19 10 -14 0 -4 0 5 -9 500

Liczba ludności Polski w latach 2008 -2035 – prognoza GUS w tys. 38 500 38 000 37 500 37 000 36 500 36 000 35 500 35 000 34 500 2007 2011 -12 -07 2008 2009 2010 2015 2020 2025 2030 2035 21 21

Struktura ludności Polski według wieku w latach 2007 i 2035 (prognoza GUS) w tys. 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 0 0 -4 5 -9 10 -14 15 -19 20 -24 25 -29 30 -34 35 -39 40 -44 45 -49 50 -54 55 -59 60 -64 65 -69 70 -74 75 -79 80 -84 85+ 3 000 2011 -12 -07 0 -4 5 -9 10 -14 15 -19 20 -24 25 -29 30 -34 35 -39 40 -44 45 -49 50 -54 55 -59 60 -64 65 -69 70 -74 75 -79 80 -84 85+ 2007 (dane rzeczywiste) 22 22

Prognoza ludności - ludność według ekonomicznych grup wieku 2011 -12 -07 23 23

WSPÓŁCZESNA EMIGRACJA CZASOWA Z POLSKI o o to emigracja zarobkowa -80 -85% osób wyjechało za granicę w związku z pracą emigracja długookresowa – ok. 80% osób przebywa za granicą co najmniej rok powroty Polaków z zagranicy w okresie od 2008 roku nie były znaczace polscy emigranci za granicą w latach kryzysu przemieszczali się pomiędzy krajami członkowskimi UE 2011 -12 -07 24

ODDZIAŁYWANIE MIGRACJI ZAGRANICZNYCH W KRAJU DOCELOWEJ EMIGRACJI o na rozwój gospodarczy (zwiększenie o na rozwój społeczny (problem dochodu narodowego, tworzenie wartości dodanej, transfery finansowe do krajów pochodzenia imigrantów zmniejszające dochód narodowy) integracji społecznej cudzoziemców, bariery tej integracji, wykluczenie społeczne, konflikty powodowane nadmiarem tańszej siły roboczej na rynku pracy, zwiększenie świadczeń na opiekę społeczną) 2011 -12 -07 25

KONSEKWENCJE MIGRACJI ZAGRANICZNYCH DLA KRAJU POCHODZENIA (1/1) o o dla rozwoju gospodarczego (transfery finansowe do kraju pochodzenia zwiększające dochód narodowy, zwiększenie popytu krajowego, równoważenie rynku pracy ale także powstawanie niedoborów w określonych zawodach, generalnie zmniejszenie bezrobocia) dla rozwoju społecznego (osłabienie więzi rodzinnych, rozpad rodzin, zwiększone zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze dla osób starszych, zakłócenia w transferach międzypokoleniowych 2011 -12 -07 26

KONSEKWENCJE MIGRACJI ZAGRANICZNYCH DLA KRAJU POCHODZENIA (1/2) o o poprawa warunków materialnych ludności dla systemu ubezpieczeń społecznych (mniejsze wpływy do systemu powodowane krótszym pozostawaniem w ubezpieczeniu, ograniczanie środków na świadczenia emerytalne) 2011 -12 -07 27

Dziękuję za uwagę 2011 -12 -07 28