Wspczesne kierunki polityki spoecznej 3 CZYNNIKI KSZTATOWANIA POLITYKI

Współczesne kierunki polityki społecznej 3. CZYNNIKI KSZTAŁTOWANIA POLITYKI SPOŁECZNEJ

Cele polityki społecznej • Cel nadrzędny — realizacja funkcji państwa w dziedzinie społecznej – uruchomienie i wspieranie społecznych czynników rozwoju: • poziom edukacji społecznej i innowacyjności • poziom życia społeczeństwa – realizacja pewnego systemu wartości • Cele operacyjne – zaspokojenie potrzeb społecznych – rozwiązywanie problemów społecznych – wspieranie rozwoju gospodarczego 2

Wartości • • • • Indywidualne wolności i prawa Emancypacja grup zagrożonych Dobrobyt Wartości wspólnotowe Bezpieczeństwo osobiste Bezpieczeństwo socjalne Równość sytuacji i szans Zdrowie, długość życia Czystość środowiska Samorealizacja Poszanowanie własności Różnorodność życia, ciekawe życie Szczęście osobiste i rodzinne 3

Sprzeczność wartości • Wartości poszczególnych jednostek i grup – indywidualne vs grupowe – różnych grup społecznych • Wartości w ramach systemu – – – bezpieczeństwo vs wolność dobrobyt vs ekologia wolność vs zdrowie solidaryzm vs rozwój jednostki wolność vs wartości innych ludzi itp. • Względy praktyczne a wartości 4

Funkcje państwa • Podstawowe: – „law & order” – zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego – polityka społeczna • Ponadpodstawowe, m. in. : – współfinansowanie społecznie ważnych dóbr – podniesienie konkurencyjności krajowych podmiotów gospodarczych – tworzenie klimatu inwestycyjnego – ingerencje w rynek ze względów społecznych i ekonomicznych – ochrona środowiska – zaspokojenie pewnych interesów grupowych • Dodatkowe podstawowe funkcje państwa postkomunistycznego - przeprowadzenie transformacji: – przezwyciężenie dysfunkcji poprzedniego ustroju – tworzenie nowego porządku 5

Typologia gospodarek rynkowych 1. Neoliberalna – – – 2. Społeczna – – – 3. nacisk na porządek prawny państwo „nocny stróż” zagrożenia: nierówności społeczne welfare state państwo więcej niż „nocny stróż” • ingeruje w dziedzinach społecznie niezbędnych • nie ingeruje w działalność podmiotów gospodarczych zagrożenia: • wysokie koszty • nadużycia Socjaldemokratycznie korygowana – – państwo więcej niż „nocny stróż” • ingeruje w dziedzinach społecznie niezbędnych • ingeruje w działalność podmiotów gospodarczych zagrożenia: • wysokie koszty • nadużycia • niska efektywność ekonomiczna 6

Zagrożenia realizacji funkcji państwa • Koszty tworzenia dóbr • Ograniczone zasoby • Zastępowanie prywatnych dostawców dóbr • Nadmierny interwencjonizm • Dysfunkcje instytucjonalne 7

Rozwój zrównoważony Definicja ustawowa (Prawo ochrony środowiska): Taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Źródło: The Future of Sustainability: Re-thinking Environment and Development in the Twenty-first Century, Report of the IUCN Renowned Thinkers Meeting, 29– 31 January 2006. 8

Reżimy i modele polityki społecznej 9

Inne modele polityki społecznej • Model postkomunistyczny – wzorowany na rozwiązaniach europejskich • Model śródziemnomorski (Hiszpania, Portugalia, Grecja) – niskie podatki – duża rola rodziny • Wschodnioazjatycki model orientalny (konfucjański) – rola powiązań rodzinnych • Model biurokratyczno-kolektywistyczny – wszechogarniające państwo – prymat interesów wspólnoty 10

Europejski model socjalny European Social Model (EMS) co to jest? • Europejski model socjalny opiera się na dobrych wynikach gospodarczych, wysokim poziomie ochrony socjalnej oraz edukacji i dialogu społecznym. Kraj prowadzący aktywną politykę powinien zachęcać ludzi do pracy, gdyż zatrudnienie jest najlepszą gwarancją niedopuszczenia do izolacji społecznej. Rada Europejska, Barcelona 2002 • Różne znaczenia – – – istniejący model idealny model całościowy projekt instrument nowatorski produkt 11

Europejski Model Socjalny: wspólny mianownik • Wspólne cechy: – – – dążenie do pełnego zatrudnienia opieka i pomoc społeczna dla wszystkich mieszkańców inkluzja społeczna (walka z ubóstwem i wykluczeniem) demokracja silny interwencjonizm państwowy • Wspólne elementy polityki społecznej, m. in. : – – – powszechny dostęp do opieki zdrowotnej silna ochrona pracowników rozbudowane programy pomocy społecznej dialog społeczny ochrona środowiska naturalnego dostarczenie usług o szczególnym znaczeniu 12

Europejski Model Socjalny: problemy • Ustalenie celów i kryteriów • Koordynacja polityki społecznej • Osiąganie założonych celów 13