Wsparcie na wdraanie operacji w ramach strategii rozwoju

  • Slides: 54
Download presentation
Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność

Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność

Regulacje prawne Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 września 2015 roku

Regulacje prawne Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 września 2015 roku w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach poddziałania „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014– 2020

Regulacje prawne Ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o rozwoju lokalnym udziałem lokalnej

Regulacje prawne Ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o rozwoju lokalnym udziałem lokalnej społeczności. z Rozporządzenie Parlamentu i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 roku ustanawiające wspólne przepisy dotyczące EFRR, EFS, EFRROW, EFMi. R. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 roku w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Regulacje prawne Zarządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 roju w

Regulacje prawne Zarządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 roju w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej o pomocy de minimis.

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 1) wzmocnienia kapitału społecznego, w tym przez

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 1) wzmocnienia kapitału społecznego, w tym przez podnoszenie wiedzy społeczności lokalnej w zakresie ochrony środowiska i zmian klimatycznych, także z wykorzystaniem rozwiązań innowacyjnych;

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 2) rozwoju przedsiębiorczości na obszarze wiejskim objętym

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 2) rozwoju przedsiębiorczości na obszarze wiejskim objętym strategią rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność, przez: a) podejmowanie działalności gospodarczej, b) tworzenie lub rozwój inkubatorów przetwórstwa lokalnego produktów rolnych będących przedsiębiorstwami, c) rozwijanie działalności gospodarczej, d) podnoszenie kompetencji osób realizujących operacje w zakresie określonym w lit. a–c;

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 3) wspierania współpracy między podmiotami wykonującymi działalność

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 3) wspierania współpracy między podmiotami wykonującymi działalność gospodarczą na obszarze wiejskim objętym LSR: a) w ramach krótkich łańcuchów dostaw lub b) w zakresie świadczenia usług turystycznych, lub c) w zakresie rozwijania rynków zbytu produktów lub usług lokalnych;

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 4) rozwoju rynków zbytu produktów i usług

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 4) rozwoju rynków zbytu produktów i usług lokalnych, z wyłączeniem operacji polegających na budowie lub modernizacji targowisk,

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 5) zachowanie dziedzictwa lokalnego

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 5) zachowanie dziedzictwa lokalnego

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 6) budowy lub przebudowy ogólnodostępnej i niekomercyjnej

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 6) budowy lub przebudowy ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastrukturystycznej lub rekreacyjnej, lub kulturalnej;

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 7) budowy lub przebudowy publicznych dróg gminnych

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 7) budowy lub przebudowy publicznych dróg gminnych lub powiatowych, które: a) umożliwiają połączenie obiektów użyteczności publicznej, w których są świadczone usługi społeczne, zdrowotne, opiekuńczo-wychowawcze lub edukacyjne dla ludności lokalnej, z siecią dróg publicznych albo, b) skracają dystans lub czas dojazdu do tych obiektów;

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 8) promowania obszaru objętego LSR, tym produktów

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie: 8) promowania obszaru objętego LSR, tym produktów lub usług lokalnych. w

Przez obszar wiejski objęty LSR rozumie się obszar gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich objętych

Przez obszar wiejski objęty LSR rozumie się obszar gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich objętych LSR, z wyłączeniem obszaru miast zamieszkanych przez więcej niż 20 tys. mieszkańców. Liczbę mieszkańców, o których mowa powyżej, ustala się według stanu na dzień 31 grudnia 2013 r.

Pomoc jest przyznawana do wysokości limitu, który w okresie realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich

Pomoc jest przyznawana do wysokości limitu, który w okresie realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014– 2020 wynosi 300 tys. złotych na jednego beneficjenta. Wysokość pomocy przyznanej na jedną operację nie może przekroczyć 300 tys. złotych w przypadku operacji w zakresie innym niż podejmowanie działalności.

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 1) osobą fizyczną, jeżeli: a) jest obywatelem

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 1) osobą fizyczną, jeżeli: a) jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, b) jest pełnoletnia, c) ma miejsce zamieszkania na obszarze wiejskim objętym LSR – w przypadku gdy osoba fizyczna nie wykonuje działalności gospodarczej, d) miejsce oznaczone adresem, pod którym wykonuje działalność gospodarczą, wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, znajduje się na obszarze wiejskim objętym LSR – w przypadku gdy osoba fizyczna wykonuje działalność gospodarczą,

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 2) osobą prawną, z wyłączeniem województwa, jeżeli

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 2) osobą prawną, z wyłączeniem województwa, jeżeli siedziba tej osoby lub jej oddziału znajduje się na obszarze wiejskim objętym LSR, albo

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 3) jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 3) jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli siedziba tej jednostki lub jej oddziału znajduje się na obszarze wiejskim objętym LSR, z tym że spółka kapitałowa w organizacji może ubiegać się wyłącznie o pomoc na operację w zakresie określonym w § 2 ust. 1 pkt 2 lit. a rozporządzenia (podejmowanie działalności gospodarczej). Pomoc jest przyznawana w wysokości 100 %.

4. O pomoc może ubiegać się również gmina, jeżeli jej obszar jest obszarem wiejskim

4. O pomoc może ubiegać się również gmina, jeżeli jej obszar jest obszarem wiejskim objętym LSR, w ramach której zamierza realizować operację. Pomoc w przypadku jednostek sektora fin. publicznych jest przyznawana w wysokości nie wyższej niż 63, 63%.

W przypadku gdy podmiot ubiegający się o przyznanie pomocy wykonuje działalność gospodarczą, pomoc jest

W przypadku gdy podmiot ubiegający się o przyznanie pomocy wykonuje działalność gospodarczą, pomoc jest przyznawana, jeżeli podmiot ten prowadzi mikroprzedsiębiorstwo albo małe przedsiębiorstwo.

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 1) koszty kwalifikowalne operacji nie są współfinansowane z innych

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 1) koszty kwalifikowalne operacji nie są współfinansowane z innych środków publicznych; 2) operacja będzie realizowana nie więcej niż w 2 etapach, a rozliczenie operacji nastąpi w terminie 2 lat od dnia zawarcia umowy lecz nie później niż do dnia 31 grudnia 2022 r. ; 3) operacja, która obejmuje koszty inwestycyjne, zakłada realizację inwestycji na obszarze wiejskim objętym LSR, chyba że operacja dotyczy inwestycji polegającej na budowie albo przebudowie liniowego obiektu budowlanego, którego odcinek będzie zlokalizowany poza tym obszarem;

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 4) inwestycje w ramach operacji będą realizowane na nieruchomości

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 4) inwestycje w ramach operacji będą realizowane na nieruchomości będącej własnością lub współwłasnością beneficjenta lub podmiot ten posiada udokumentowane prawo do dysponowania nieruchomością na cele określone we wniosku 5) operacja jest uzasadniona ekonomicznie będzie realizowana zgodnie z biznesplanem; i 6) minimalna całkowita wartość operacji wynosi nie mniej niż 50 tys. złotych;

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 7) podmiot ten wykaże, że: a) posiada doświadczenie w

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 7) podmiot ten wykaże, że: a) posiada doświadczenie w realizacji projektów o charakterze podobnym do operacji, którą zamierza realizować, lub b) posiada zasoby odpowiednie do przedmiotu operacji, którą zamierza realizować, lub c) posiada kwalifikacje odpowiednie do przedmiotu operacji, którą zamierza realizować, jeżeli jest osobą fizyczną, lub d) wykonuje działalność odpowiednią do przedmiotu operacji, którą zamierza realizować;

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 8) realizacja operacji nie jest możliwa bez udziału środków

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 8) realizacja operacji nie jest możliwa bez udziału środków publicznych.

Podejmowanie działalności gospodarczej

Podejmowanie działalności gospodarczej

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 1) podmiot ubiegający się o jej przyznanie: a) nie

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 1) podmiot ubiegający się o jej przyznanie: a) nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników, chyba że podejmuje działalność gospodarczą sklasyfikowaną jako produkcja artykułów spożywczych lub produkcja napojów, b) w okresie 2 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku o przyznanie tej pomocy nie wykonywał działalności gospodarczej, w szczególności nie był wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym – i nie została mu dotychczas przyznana pomoc na operację w tym zakresie;

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 2) operacja zakłada: a) utworzenie co najmniej jednego miejsca

Pomoc jest przyznawana podmiotowi, jeżeli: 2) operacja zakłada: a) utworzenie co najmniej jednego miejsca pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem realizacji operacji, a osoba, dla której zostanie utworzone to miejsce pracy, zostanie zatrudniona na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, b) utrzymanie miejsca pracy, przez co najmniej lata od dnia wypłaty płatności końcowej. 2

W przypadku gdy o pomoc ubiega się podmiot będący spółką kapitałową w organizacji pomoc

W przypadku gdy o pomoc ubiega się podmiot będący spółką kapitałową w organizacji pomoc jest przyznawana, jeżeli ten podmiot uzyska osobowość prawną do dnia zawarcia umowy.

Pomoc na operacje w zakresie podejmowania działalności gospodarczej jest przyznawana w wysokości 75 tys.

Pomoc na operacje w zakresie podejmowania działalności gospodarczej jest przyznawana w wysokości 75 tys. złotych.

Środki finansowe z tytułu pomocy są wypłacane dwóch transzach, z tym że: w 1)

Środki finansowe z tytułu pomocy są wypłacane dwóch transzach, z tym że: w 1) pierwsza transza pomocy obejmuje 70% kwoty przyznanej pomocy; 2) druga transza pomocy obejmuje 30% kwoty przyznanej pomocy i jest wypłacana, jeżeli operacja została zrealizowana zgodnie z biznesplanem.

Osoba podejmująca działalność gospodarczą nie musi: a) posiadać doświadczenie w realizacji projektów o charakterze

Osoba podejmująca działalność gospodarczą nie musi: a) posiadać doświadczenie w realizacji projektów o charakterze podobnym do operacji, którą zamierza realizować, lub b) posiadać zasobów odpowiednich do przedmiotu operacji, którą zamierza realizować, lub c) posiadać kwalifikacji odpowiednich do przedmiotu operacji, którą zamierza realizować, jeżeli jest osobą fizyczną, lub

Rozwój działalności gospodarczej

Rozwój działalności gospodarczej

Pomoc na operacje w zakresie rozwoju działalności gospodarczej jest przyznawana , jeżeli: 1) podmiot

Pomoc na operacje w zakresie rozwoju działalności gospodarczej jest przyznawana , jeżeli: 1) podmiot ubiegający się o jej przyznanie wykonuje działalność gospodarczą, 2) operacja zakłada: a) utworzenie co najmniej jednego miejsca pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem realizacji operacji, a osoba, dla której zostanie utworzone to miejsce pracy, zostanie zatrudniona na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, b) utrzymanie miejsca pracy, przez co najmniej lata od dnia wypłaty płatności końcowej; 3

Pomoc na operacje w zakresie rozwoju działalności gospodarczej jest przyznawana , jeżeli: 3) podmiotowi

Pomoc na operacje w zakresie rozwoju działalności gospodarczej jest przyznawana , jeżeli: 3) podmiotowi ubiegającemu się o jej przyznanie została dotychczas przyznana pomoc na rozpoczęcie działalności albo upłynęło co najmniej 2 lata od dnia przyznania temu podmiotowi pomocy na operację w zakresie określonym rozpoczęcie działalności

Wysokość pomocy: Pomoc na operacje w zakresie rozwoju przedsiębiorstwa jest przyznawana w wysokości 70

Wysokość pomocy: Pomoc na operacje w zakresie rozwoju przedsiębiorstwa jest przyznawana w wysokości 70 % kosztów kwalifikowanych. 30 % stanowi wkład własny beneficjenta.

Wysokość pomocy: W Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia przewidziano dofinansowanie w następującej wysokości: do 100

Wysokość pomocy: W Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia przewidziano dofinansowanie w następującej wysokości: do 100 tys. złotych – operacja zakłada utworzenie 1 miejsca pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne; do 200 tys. - operacja zakłada utworzenie 2 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne; do 300 tys. złotych - operacja zakłada utworzenie 3 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne;

Koszty kwalifikowalne operacji: Pomoc na operację w zakresie innym niż rozpoczęcie działalności, jest przyznawana

Koszty kwalifikowalne operacji: Pomoc na operację w zakresie innym niż rozpoczęcie działalności, jest przyznawana w formie refundacji kosztów kwalifikowalnych, do których zalicza się koszty: 1) ogólne, poniesione nie wcześniej niż 1 stycznia 2014 roku, 2) zakupu robót budowlanych lub usług, 3) zakupu lub rozwoju oprogramowania komputerowego oraz zakupu patentów, licencji lub wynagrodzeń za przeniesienie autorskich praw majątkowych lub znaków towarowych,

Koszty kwalifikowalne operacji: 4) najmu lub dzierżawy maszyn, wyposażenia lub nieruchomości, 5) zakupu nowych

Koszty kwalifikowalne operacji: 4) najmu lub dzierżawy maszyn, wyposażenia lub nieruchomości, 5) zakupu nowych maszyn lub wyposażenia, aw przypadku operacji w zakresie zachowania dziedzictwa lokalnego również używanych maszyn lub wyposażenia, stanowiących eksponaty, 6) zakupu środków transportu, z wyłączeniem zakupu samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób łącznie z kierowcą, 7) zakupu rzeczy innych niż wymienione, w tym materiałów, 8)podatku od towarów i usług (VAT).

Koszty kwalifikowalne operacji: Przy ustalaniu wysokości pomocy koszty ogólne są uwzględniane w wysokości nieprzekraczającej

Koszty kwalifikowalne operacji: Przy ustalaniu wysokości pomocy koszty ogólne są uwzględniane w wysokości nieprzekraczającej 10% pozostałych kosztów kwalifikowalnych operacji, a koszty zakupu środków transportu – w wysokości nieprzekraczającej 30% pozostałych kosztów kwalifikowalnych operacji, pomniejszonych o koszty ogólne. Koszty kwalifikowalne podlegają refundacji jeśli zostały poniesione od dnia, w którym została zawarta umowa.

Wkład pracy własnej: Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się także wartość wkładu rzeczowego. Wartość wkładu

Wkład pracy własnej: Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się także wartość wkładu rzeczowego. Wartość wkładu rzeczowego, w formie nieodpłatnej pracy ustala się jako iloczyn liczby przepracowanych godzin oraz ilorazu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w drugim roku poprzedzającym rok, w którym złożono wniosek o przyznanie pomocy, i liczby 168. 1 roboczogodzina wynosi: 22, 52 złote

Wykluczenia: Pomoc na operację w zakresie zarówno rozpoczęcia jak i rozwoju działalności nie przysługuje,

Wykluczenia: Pomoc na operację w zakresie zarówno rozpoczęcia jak i rozwoju działalności nie przysługuje, jeżeli działalność gospodarcza będąca przedmiotem tej operacji jest sklasyfikowana jako: 1) działalność usługowa wspomagająca rolnictwo następująca po zbiorach; i 2) górnictwo i wydobywanie; 3) działalność usługowa wspomagająca górnictwo wydobywanie; i

Wykluczenia: 4) przetwarzanie i konserwowanie ryb, skorupiaków mięczaków; i 5) wytwarzanie i przetwarzanie koksu

Wykluczenia: 4) przetwarzanie i konserwowanie ryb, skorupiaków mięczaków; i 5) wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej; 6)produkcja chemikaliów oraz wyrobów chemicznych; 7)produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych; 8) produkcja metali;

Wykluczenia: 9)produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep oraz motocykli; 10) transport lotniczy i kolejowy;

Wykluczenia: 9)produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep oraz motocykli; 10) transport lotniczy i kolejowy; 11)gospodarka magazynowa.

Wspieranie współpracy między podmiotami (krótkie łańcuch dostaw, świadczenie usług turystycznych, rozwijanie rynków zbytu produktów

Wspieranie współpracy między podmiotami (krótkie łańcuch dostaw, świadczenie usług turystycznych, rozwijanie rynków zbytu produktów lub usług lokalnych)

Pomoc jest przyznawana podmiotom, które zawarły porozumienie o wspólnej realizacji operacji, która ma na

Pomoc jest przyznawana podmiotom, które zawarły porozumienie o wspólnej realizacji operacji, która ma na celu zwiększenie sprzedaży dóbr lub usług oferowanych przez podmioty z obszaru wiejskiego objętego LSR przez zastosowanie wspólnego znaku towarowego lub stworzenie oferty kompleksowej sprzedaży takich dóbr lub usług.

Porozumienie jest zawierane na czas oznaczony i zawiera postanowienia dotyczące wspólnej realizacji operacji, w

Porozumienie jest zawierane na czas oznaczony i zawiera postanowienia dotyczące wspólnej realizacji operacji, w szczególności: 1) dane identyfikujące strony porozumienia; 2) opis celów i przewidywanych rezultatów tej operacji oraz głównych zadań objętych tą operacją; 3) wskazanie strony, która jest upoważniona do ubiegania się o pomoc w imieniu pozostałych stron; 4) budżet operacji uwzględniający finansowy poszczególnych stron. wkład

Projekty grantowe

Projekty grantowe

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 1) osobą fizyczną, jeżeli: a) jest obywatelem

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 1) osobą fizyczną, jeżeli: a) jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, b) jest pełnoletnia, c) ma miejsce zamieszkania na obszarze wiejskim objętym LSR – w przypadku gdy osoba fizyczna nie wykonuje działalności gospodarczej

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 2) osobą prawną, z wyłączeniem województwa, jeżeli

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 2) osobą prawną, z wyłączeniem województwa, jeżeli siedziba tej osoby lub jej oddziału znajduje się na obszarze wiejskim objętym LSR, albo

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 3) jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której

O pomoc może ubiegać się podmiot będący: 3) jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli siedziba tej jednostki lub jej oddziału znajduje się na obszarze wiejskim objętym LSR, z tym że spółka kapitałowa w organizacji może ubiegać się wyłącznie o pomoc na operację w zakresie określonym w § 2 ust. 1 pkt 2 lit. a rozporządzenia (podejmowanie działalności gospodarczej) lub, 4) gmina.

Wykluczenia: Grantobiorcą nie może być osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Wykluczenia: Grantobiorcą nie może być osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Pomoc jest przyznawana, jeżeli: 1)wartość każdego zadania służącego osiągnięciu celu projektu grantowego, jakie ma

Pomoc jest przyznawana, jeżeli: 1)wartość każdego zadania służącego osiągnięciu celu projektu grantowego, jakie ma być zrealizowane przez grantobiorcę, nie będzie wyższa niż 50 tys. złotych oraz niższa niż 5 tys. złotych; 2)w ramach projektu grantowego jest planowane wykonanie co najmniej dwóch zadań,

Pomoc nie jest przyznawana na projekt grantowy w zakresie rozwoju przedsiębiorczości.

Pomoc nie jest przyznawana na projekt grantowy w zakresie rozwoju przedsiębiorczości.

W przypadku projektów grantowych pomoc jest wypłacana, jeżeli ponadto: 1) granty, zostały udzielone grantobiorcom

W przypadku projektów grantowych pomoc jest wypłacana, jeżeli ponadto: 1) granty, zostały udzielone grantobiorcom na podstawie umowy o powierzenie grantu, w wysokości nieprzekraczającej limitu wynoszącego 100 tys. złotych na jednego grantobiorcę w ramach projektów grantowych realizowanych przez daną LGD; 2) suma grantów udzielonych jednostkom sektora finansów publicznych w ramach danego projektu grantowego nie przekracza 20% kwoty środków przyznanych na ten projekt.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę