Workshop Prmirsimi i Komunikimit ndrmjet Kompanive dhe Konsumatorve

Workshop Përmirësimi i Komunikimit ndërmjet Kompanive dhe Konsumatorëve Prishtinë, 9 korrik 2008 NGRITJA E SHKALLËS SË ARKËTIMIT _______________________ Afrim Lajçi Drejtor i ZRRUM 1

PËRMBAJTJA E PREZANTIMIT S Rëndësia e efikasitetit të arkëtimit S Gjendja aktuale sa i përket shkallës së arkëtimit S Cilat janë sfidat dhe mundësitë përmirësim S Si mund të shfrytëzohen disa prej mekanizmave rregullator/ligjor për arritjen e përmirësimeve: ü Karta e Konsumatorëve ü Faturimi ü Shkyçja 2

RËNDËSIA E ARKËTIMIT EFIKAS S Parakusht elementar për operim normal të kompanisë S Domosdoshmëri për vet-qëndrueshmëri financiare të kompanive S Demonstrim i menaxhmentit të mirë dhe të përkushtuar S Ndikim në tarifa të shërbimit 3

GJENDJA AKTUALE Në vitin 2007: S Arkëtimi te kompanitë e ujësjellësit 61%, ndërkaq te kompanitë e mbeturinave 71% (!) S Shkallë shumë e ulët – sigurisht më e ulëta në Europë! S 7. 7 milion EUR të pa-arkëtuara te kompanitë e ujësjellësit, dhe afër 4 milion EUR te kompanitë e mbeturinave 4

Si të arrihen përmirësimet? 5

SFIDAT DHE MUNDËSITË PËRMIRËSIM S Problemet: ü ü ü S Sundimi i Ligjit Gjendja ekonomike - Rastet Sociale Mospagesa e minoritetit serb; Morali i ulët i pagesës – krijimi i kulturës për mospagesë Niveli jo i kënaqshëm i shërbimeve … Mundësitë: ü ü ü Bashkëpunimi me institucionet – qeverinë, gjykatat dhe policinë Shkyçja Fushatat e informimit të publikut Eliminimi i dobësive të brendshme Eksplorimi i formave alternative - angazhimi i kontraktorëve privat 6 ….

KARTA E KONSUMATORËVE Konteksti ligjor S Rregullorja 2004/49 (Ligji Nr. 3/L-086)– neni 14 S Rregulla e ZRRUM-it – R 04/W&WW S Të gjitha kompanitë duhet ta nxjerrin dhe shpërndajnë te të gjithë konsumatorët 7

KARTA E KONSUMATORËVE Qëllimi dhe funksioni S Rregullimi ligjor i raporteve ndërmjet Kompanive dhe Konsumatorëve S Përcaktimi i të drejtave dhe obligimeve të ndërsjella ndërmjet Kompanive dhe Konsumatorëve ü ü ü S Nënshkrimi i kotratës së shërbimit Pagesa e faturave Njoftimi se është konsumator i cenueshëm Paprekshmëria dhe mos-manipulimi me ujëmatës Etj. Rregullimin e formës dhe përmbajtjes së Kontratës së Shërbimit, Regjistrit të Konsumatorëve dhe Faturës 8

KARTA E KONSUMATORËVE Zbatimi praktik dhe efektet S Kompanitë kanë hartuar dhe pjesërisht shërndarë Kartën e Konsumatorëve S Kompanitë duhet ti shfrytëzojnë më mirë dispozitat dhe mundësitë që ofron Karta e Konsumatorëve ü Ta përgatisin në formë të shkurtuar, teknikisht më cilësore dhe me gjuhë e cila është më e “afërt” për konsumatorët ü Ta shpërndajnë te të gjithë Konsumatorët ü Të zhvillojnë fushatë të informimit të publikut lidhur me përmbajtjen e saj Me qëllim përfundimtar ngritjen e shkallës së inkasimit! 9

FATURIMI Pasqyrë e Rregullave të ZRRUM-it S Çështja e faturave është rregulluar me Rregullën R-04/W&WW S R-04 përcakton aspektet e ndryshme lidhur faturimin dhe arkëtimin e faturave si: ü ü ü ü Forma e faturës Përmbajtja e faturës Gjuha, Metodat e pagesës; Vërejtja për mospagesë; Historia e borxheve të vjetra Etj. 10

FATURIMI Rëndësia e formatit të faturës S Cilësia dhe kompletueshmëria e faturave është me rëndësi të madhe për ngritjen e shkallës së arkëtimit; S Ofrimi i sa më shumë opcioneve dhe mundësive për pagesën e faturave është me rëndësi të madhe për ngritjen e shkallës së arkëtimit; S Opcioni i kontraktimit të aktiviteteve të faturimit dhe inkasimit duhet të shqyrtohet seriozisht nga kompanitë. Kompanitë duhet të “investojnë” më shumë në cilësinë e faturave dhe në ofrimin e mundësive më të shumta të pagesës! 11

SHKYÇJA Konteksti Ligjor S Rregullorja 2004/49 (Ligji Nr. 3/L-086)– neni 14 S Rregulla e ZRRUM-it – R 05/W&WW S Rregullon të gjitha aspektet që kanë të bëjnë me shkyçjen si: ü ü ü S Llojet e shkyçjeve – Arësyet për shkyçje Procedurat për zbatimin e shkyçjeve Njoftimi për shkyçje Pagesa për rikyçje Etj. Mund të zbatohet individualisht dhe kolektivisht! 12

SHKYÇJA Vegël e fuqishme për Kompanitë S Kategori Ligjore – vegël në duart e kompanive për t`iu mundësuar zgjidhjen e problemeve eventuale lidhur me: ü Kualitetin e ujit të pijes ü Rjedhjet e pakontrolluara të ujit ü Arkëtimin e borxheve S Nuk po shfrytëzohet sa duhet prej kompanive (me pretekst se nuk është efikase ose se është e vështirë për tu aplikuar) S Gjatë vitit 2007 janë ekzekutuar gjithësejt 412 shkyçje individuale (mesatarisht 59 (!) për një kompani) dhe 40 shkyçje kolektive (mesatarisht më pak se 6 (!) për një kompani. Vegël e pashfrytëzuar sa duhet! 13

KONKLUZIONE S Ngritja substanciale e shkallës së arkëtimit është (bashkë me zvogëlimin e humbjeve) prioriteti primar i kompanive S ZRRUM do të insistojë në ngritje më të “ndieshme” të shkallës së arkëtimit (përmes përcaktimit të caqeve në procesin tarifor) S Ngritja e shkallës së arkëtimit nuk është punë e lehtë për tu realizuar por as e pamundshme! S Është punë që duhet ta kryejnë kompanitë vet (në bashkëpunim dhe me ndihmën e institucioneve tjera) S Kompanitë duhet ti shfrytëzojnë më shumë dhe më mirë mundësitë ligjore - aktivitetet e tyre në këtë plan duhet të jenë në pajtim të plotë me aktet ligjore S Komunikimi efektiv me konsumatorët është me rëndësi kyçe! 14

JU FALEMNDERIT PËR VËMENDJE! Afrim Lajçi afrim. lajci@wwro-ks. org 15