Workshop Goed Glutenvrij eten Ditiste Monique Benhaddou EVEN
Workshop Goed Glutenvrij eten Diëtiste Monique Benhaddou
EVEN VOORSTELLEN. . . Monique Benhaddou, diëtist Diëtistenpraktijk Food in Motion Amersfoortse Diëtisten Associatie Diëtistennetwerk Nederlandse Coeliakie Vereniging
WAAROM DEZE WORKSHOP? Steeds meer mensen eten glutenvrij (al dan niet met coeliakie)
WAAROM DEZE WORKSHOP? Steeds meer mensen eten glutenvrij (al dan niet met coeliakie) Je kunt wel de gluten uit je eten halen maar dan ben je er nog niet
WAAROM DEZE WORKSHOP? Steeds meer mensen eten glutenvrij (al dan niet met coeliakie) Je kunt wel de gluten uit je eten halen maar dan ben je er nog niet Veel vragen over glutenvrij eten
WAAROM DEZE WORKSHOP? Steeds meer mensen eten glutenvrij (al dan niet met coeliakie) Je kunt wel de gluten uit je eten halen maar dan ben je er nog niet Veel vragen over glutenvrij eten Veel overgewicht bij glutenvrij dieet
WAAROM DEZE WORKSHOP? Steeds meer mensen eten glutenvrij (al dan niet met coeliakie) Je kunt wel de gluten uit je eten halen maar dan ben je er nog niet Veel vragen over glutenvrij eten Veel overgewicht bij glutenvrij dieet Veel mensen ondanks glutenvrij toch nog klachten
WAAROM DEZE WORKSHOP? Steeds meer mensen eten glutenvrij (al dan niet met coeliakie) Je kunt wel de gluten uit je eten halen maar dan ben je er nog niet Veel vragen over glutenvrij eten Veel overgewicht bij glutenvrij dieet Veel mensen ondanks glutenvrij toch nog klachten Weinig betrouwbare informatie over goed glutenvrij eten
TEST Wat weten jullie al over gluten?
COELIAKIE VERSUS GLUTENSENSITIVITEIT Coeliakie: Auto-immuunziekte waarbij beschadiging van slijmvlies van de dunne darm Aantoonbaar (anti-TTg, darmbiopt) Glutensensitiviteit: Wel klachten, geen coeliakie Geen beschadiging slijmvlies, geen verhoogde anti-TTg Wel verbetering bij glutenvrij dieet en verslechtering bij opnieuw eten van gluten (eliminatie/provocatie) Zijn het wel de gluten? ? ? …. Fodmaps of iets anders?
DE BASIS: GEEN GLUTEN! Tarwe Spelt Rogge Kamut/khorasan tarwe Gerst Haver*
GEEN GLUTEN Etiketten lezen Verborgen gluten � Haver en boekweitmeel � Quinoa � Bouillonblokjes � Sojasaus � Kant en klare soep � Kruidenmengsels � Sausjes � Azijn � Mosterd � Toetjes
GEEN GLUTEN Meer verborgen gluten: � Vlees en vleeswaren � Alcohol � Medicijnen en tandartsproducten � Knutselmaterialen � Make-up � Glutenvrije dieetproducten met glutenvrij gemaakt tarwezetmeel � Vitaminepreparaten
GOED GLUTENVRIJ ETEN Weglaten van gluten Gezond eten Essentiële voedingsstoffen vervangen Maar ook Beweging en sport Slaap en ontspanning Motivatie
WAT IS GEZONDE VOEDING? Brood, aardappel, rijst, pasta Fruit en groenten Vlees, vis en zuivel Olie en vetten Vocht
GROENTEN EN FRUIT… VEZELS Waarom groente en fruit? Vitamines, mineralen Veel voedingsstoffen en weinig calorieën Vezels voor goede darmwerking
EET NIET TE VEEL 3 hoofdmaaltijden met veel groente en fruit 2 of 3 keer een tussendoortje drink veel water en (kruiden)thee en maximaal 5 kopjes koffie zonder suiker eet bewust, kauw goed en geniet! beperk suiker, vet en zout maak slimme keuzes:
BEPERKT SUIKER, VET EN ZOUT klachten door te veel suiker: buikpijn, diarree, tandbederf, overgewicht, hypoglycaemie, diabetes 2 niet keihard bewezen (maar wel ervaren): vermoeidheid, hongerklop, verslavend veel verborgen suiker in kant-en-klare producten
BEPERKT SUIKER, VET EN ZOUT
BEPERKT SUIKER, VET EN ZOUT teveel ongezonde vetten zijn slecht voor hart- en vaten en cholesterolgehalte transvetten in kant-en-klare producten in glutenvrije producten zit vaak meer vet wel gezonde vetten eten: olijfolie en andere plantaardige olie, noten, zaden en pitten, vette vis
BEPERKT SUIKER, VET EN ZOUT bijna iedereen eet te veel zout 80% van het zout dat we eten is onzichtbaar teveel zout is slecht voor nieren, bloeddruk, hart- en vaten jozo- en bakkerszout
MAAK SLIMME KEUZES
MAAK SLIMME KEUZES Havermoutpap met vers fruit
MAAK SLIMME KEUZES Omelet met groenten
GEZOND ETEN
DIY niet uit de fabriek maar uit je eigen keuken: 1. lekkerder 2. gezonder 3. minder kans op verborgen gluten of kruisbesmetting 4. minder suiker, zout en ongezonde vetten 5. geen onbegrijpelijke additieven 6. goedkoper
WELKE VOEDINGSSTOFFEN VERDIENEN EXTRA AANDACHT? Voedingsvezels Vitamine B 1 Foliumzuur Jodium IJzer Vitamine D Vitamine B 12 Calcium
VOEDINGSVEZELS Verzameling stoffen in plantaardige producten Niet door de dunne darm verteerd Zorgen dat de darmen goed werken Hebben een verzadigend gevoel Haver heeft een positief effect op het cholesterolgehalte Minder risico op diabetes type 2 Gemiddeld 30 tot 40 gram vezels per dag nodig
IN WELKE VOEDINGSMIDDELEN ZIT VOEDINGSVEZEL? Groente (gedroogd) Fruit Peulvruchten Glutenvrije vezelrijke granen (brood, pasta, havermout) Noten Zaden/pitten Aardappelen Rijst
VOLDOENDE VEZELS IN DE PRAKTIJK
VOLDOENDE VEZELS IN DE PRAKTIJK Ruim (rauwe) groenten en fruit, waar mogelijk met schil (daar zitten de meeste vezels in). Minimaal 200 -300 gram groente en 2 stuks fruit
VOLDOENDE VEZELS IN DE PRAKTIJK Ruim (rauwe) groenten en fruit, waar mogelijk met schil (daar zitten de meeste vezels in). Minimaal 200 -400 gram groente en 2 stuks fruit Glutenvrije ontbijtgranen, bijvoorbeeld een kommetje havermout met wat vers fruit.
VOLDOENDE VEZELS IN DE PRAKTIJK Ruim (rauwe) groenten en fruit, waar mogelijk met schil (daar zitten de meeste vezels in). Minimaal 200 -400 gram groente en 2 stuks fruit Glutenvrije ontbijtgranen, bijvoorbeeld een kommetje havermout met wat vers fruit. Zilvervliesrijst in plaats van witte rijst. Het vliesje bevat veel vezels.
VOLDOENDE VEZELS IN DE PRAKTIJK Ruim (rauwe) groenten en fruit, waar mogelijk met schil (daar zitten de meeste vezels in). Minimaal 200 -400 gram groente en 2 stuks fruit Glutenvrije ontbijtgranen, bijvoorbeeld een kommetje havermout met wat vers fruit. Zilvervliesrijst in plaats van witte rijst. Het vliesje bevat veel vezels. Voeg noten en zaden toe aan je maaltijd.
VOLDOENDE VEZELS IN DE PRAKTIJK Ruim (rauwe) groenten en fruit, waar mogelijk met schil (daar zitten de meeste vezels in). Minimaal 200 -400 gram groente en 2 stuks fruit Glutenvrije ontbijtgranen, bijvoorbeeld een kommetje havermout met wat vers fruit. Zilvervliesrijst in plaats van witte rijst. Het vliesje bevat veel vezels. Voeg noten en zaden toe aan je maaltijd. Aardappels, maar ook witte of bruine bonen, linzen, kikkererwten
VOLDOENDE VEZELS IN DE PRAKTIJK Ruim (rauwe) groenten en fruit, waar mogelijk met schil (daar zitten de meeste vezels in). Minimaal 200 -400 gram groente en 2 stuks fruit Glutenvrije ontbijtgranen, bijvoorbeeld een kommetje havermout met wat vers fruit. Zilvervliesrijst in plaats van witte rijst. Het vliesje bevat veel vezels. Voeg noten en zaden toe aan je maaltijd. Aardappels, maar ook witte of bruine bonen, linzen, kikkererwten Brood gemaakt met haver bevat meer vezels dan brood van rijstemeel of aardappelzetmeel. Voeg hier chiazaad, lijnzaad of zonnebloempitten toe.
WAT IS GEZONDER? BOEKWEIT OF GIERST?
VARIATIE
FOLIUMZUUR (VITAMINE B 11) voor de groei en goede werking van het lichaam voor de aanmaak van witte en rode bloedcellen belangrijk voor de vroege ontwikkeling van het ongeboren kind Vrouwen die zwanger willen worden of zwanger zijn wordt aangeraden dagelijks 400 microgram foliumzuur te slikken.
FOLIUMZUUR, WAAR ZIT HET IN? Groente (spruitjes, groene bladgroenten, broccoli) Ei Bonen en peulvruchten Pompoen Biet Maïs Sinaasappels Bramen Aardbei Kiwi
JODIUM belangrijk voor de productie van schildklierhormonen. nodig voor een goede groei, ontwikkeling van het zenuwstelsel en de stofwisseling.
JODIUM, WAAR ZIT HET IN? Van nature in zeewier, zeevis en eieren. Toegevoegd jodium in gejodeerd keuken-, tafel- en dieetzout, (glutenvrij)bakkerszout, brood dat gebakken is met bakkerszout. Wanneer je zelf brood bakt is het belangrijk om glutenvrij bakkerszout te gebruiken >>> meer jodium
VITAMINE B 1 Onmisbaar voor de energievoorziening van het lichaam Werking van de hartspier en het zenuwstelsel
VITAMINE B 1, WAAR ZIT HET IN? Varkensvlees Glutenvrije volkoren granen (glutenvrije haver) Zalm Melkproducten Zilvervliesrijst Aardappelen Linzen
ETIKETTEN LEZEN, DE BASIS Alle ingrediënten moeten ongeacht de hoeveelheid op het etiket worden vermeld Ingrediënten worden op volgorde van hoeveelheid vermeld Regelgeving is vastgeld in Warenwet Informatie Levensmiddelen en in de Europese verordening NVWA houdt hier toezicht op
ETIKETTEN LEZEN, DE BASIS Voedingswaarde: hoeveelheid energie per 100 gram of 100 ml Energie, vetten, verzadigd vet, Koolhydraten, eiwitten en zout Soms informatie per portie GDA: Guideline Daily Amount: hoeveel bevat 1 portie van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid? Traceercode en bewaaradviezen
ETIKETTEN LEZEN, DE BASIS Herkomst van vis, vlees, onbewerkte/verse groente, fruit, honing, olijfolie Veilige toevoegingen krijgen een E-nummer van Europese Unie E-nummer vermeld als nummer of alleen naam Gezondheidsclaims/voedingsclaims goedgekeurd door ESFA
EU- REGELGEVING (EG) NR. 828/2014 Veiligheid voor mensen met coeliakie staat voorop Twee grenswaarden zijn vastgesteld: � Minder dan 20 mg gluten/kg product = glutenvrij � 20 -100 mg gluten/kg product = verlaagd glutengehalte. Alleen bij dieetproducten
GLUTENVRIJ LOGO Gecertificeerd en Gecontroleerd Max 20 mg gluten per kilo
GLUTENVRIJ LOGO
COELIAKIE EN HET ETIKET 14 voedselallergenen moeten verplicht geëtiketteerd worden en vallen onder de EU wetgeving waaronder: � Glutenbevattende granen: tarwe, rogge, gerst, (haver), spelt, kamut/khorasan tarwe en producten op basis van deze granen � Melk, inclusief lactose
COELIAKIE EN HET ETIKET De wetgever maakt een onderscheid tussen: � Onverpakt, verse producten: vlees, chocola, ijs etc. � Verpakte producten: vlees, vleeswaren etc. � Voorverpakte producten: afkomstig uit de fabriek
COELIAKIE EN HET ETIKET Etiketten vermelden de ingrediënten van een product Voedingsproducenten zijn gebonden aan Europese regelgeving met betrekking tot vermelden van allergenen Klachten melden bij de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) ww. nvwa. nl
COELIAKIE EN HET ETIKET Contaminatie (niet verplicht) � Aanvullend etiketteren: ‘Gemaakt in een fabriek, waarin ook …. ’ ‘Kan sporen van … bevatten’ Vrijstelling van verplichte etikettering � Glucosestroop, maltodextrine en dextrose o. b. v. tarwe of gerst � Granen gebruikt voor de vervaardiging van destillaten of ethylalcohol uit landbouwproducten voor sterke drank en andere alcoholhoudende dranken.
COELIAKIE EN HET ETIKET Wat is er veranderd sinds dec. 2014? � Het allergeen moet in een afwijkend lettertype vermeld worden
COELIAKIE EN HET ETIKET Wat is er veranderd sinds dec. 2014? � allergenen informatie moet beschikbaar zijn van verse en onverpakte voedingsmiddelen zoals: menukaart restaurant snackbar ijskraam slagerij
COELIAKIE EN HET ETIKET Wat is er veranderd sinds dec. 2014? � Allergenen informatie moet schriftelijk of mondeling beschikbaar zijn (bij mondelinge overdracht moet dit schriftelijk controleerbaar zijn voor NVWA) � Kruisbesmetting is niet meegenomen in de nieuwe wet � Bij uitzondering: alleen mondelinge overdracht, voorwaarde is het volgen van een cursus � Criteria uitzonderingen zijn helaas erg onduidelijk…. � Toezicht NVWA
COELIAKIE EN HET ETIKET Horeca-alliantie NCV � Horeca-Alliantie NCV: nieuwe eisen Controles E-learning Veilig en lekker!
COELIAKIE EN HET ETIKET Tips en Trucs � Hulpmiddelen zoals Livaad/GV merkartikelenlijst Voedingscentrum � Let op: Altijd zelf het etiket controleren � Bij vragen neem contact op met diëtist netwerk NCV/fabrikant
ETIKET LEZEN Ingrediënten Danio Kwark: � Magere verse kwark 34%, afgeroomde melk, room, perzik 9%, glucose-fructosestroop, suiker 6, 9%, melkeiwitten, verdikkingsmiddelen (gemodificeerde tapioca en maïszetmelen, guargom), gelatine, zuurteregelaars (citroenzuur, natriumcitraat), aroma's, kleurstoffen (paprika-extract, luteïne), yoghurtfermenten
ETIKET LEZEN Ingrediënten Danio Kwark: � Magere verse kwark 34%, afgeroomde melk, room, perzik 9%, glucose-fructosestroop, suiker 6, 9%, melkeiwitten, verdikkingsmiddelen (gemodificeerde tapioca en maïszetmelen, guargom), gelatine, zuurteregelaars (citroenzuur, natriumcitraat), aroma's, kleurstoffen (paprika-extract, luteïne), yoghurtfermenten � Alle smaken worden gemaakt in een fabriek waar ook glutenbevattende granen en ei worden verwerkt.
ETIKET LEZEN
ETIKET LEZEN
ETIKET LEZEN
ETIKET LEZEN
ETIKET LEZEN
ETIKET LEZEN Ingrediënten Semper Pizzabodem Glutenvrije mix (glutenvrij tarwezetmeel, magere melkpoeder, suiker, stabilisator (E 412, E 464), bakpoeder (E 500, E 575), zout, Mineralen (ijzer), vitamine (thiamine, riboflavine, niacine, B 6), water, plantaardige olie (raapzaad), zout, suiker, emulgator (E 472 e, E 471), conserveringsmiddel (E 296).
GLUTENSTAPELING Veel producten samen met ieder een klein beetje gluten veroorzaakt een stapeling en dus klachten. Glutenvrij = <20 ppm, maar niet 0!!! Wat is de grens waarbij klachten ontstaan Persoonlijke tolerantiegrens Controles bij de MDL arts op t. TGA
GLUTENSTAPELING een beetje
GLUTENSTAPELING een beetje + een beetje
GLUTENSTAPELING een beetje + een beetje
GLUTENSTAPELING een beetje + een beetje = TE VEEL
NAAR DE DIËTIST VAN HET NETWERK Bij pas ontdekte coeliakie 3 -5 consulten � Basiskennis � Volwaardige voeding Vanaf 1 jaar na diagnose ieder 1 -2 jaar 1 -2 consult � Volwaardigheid voeding � Striktheid dieet � Nieuwe inzichten
NAAR DE DIËTIST VAN HET NETWERK Bij aanhoudende klachten ondanks glutenvrij dieet � Check volwaardigheid voeding � Glutenstapeling � Verborgen gluten/contaminatie � Andere (voedings-)oorzaken
BEDANKT VOOR UW AANDACHT Bronnen: � www. glutenvrij. nl � Presentaties: (met toestemming gebruikt) goed glutenvrij Tatja Claessen NCD 2015 Etiketten lezen Esther Melenberg NCD 2015
- Slides: 76