Witam Pastwa na wykadzie z podstaw makroekonomii 1

  • Slides: 108
Download presentation
Witam Państwa na wykładzie z podstaw makroekonomii, : )… 1

Witam Państwa na wykładzie z podstaw makroekonomii, : )… 1

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń. ŻEBY ZALICZYĆ ĆWICZENIA, musicie Państwo na ćwi-

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń. ŻEBY ZALICZYĆ ĆWICZENIA, musicie Państwo na ćwi- czeniach i podczas pisanego przez wszystkich studentów razem sprawdzianu (tzw. KOLOKWIUM) zdobyć odpowiednią liczbę PUNKTÓW. 2

Wystarczy zebrać 50 ze 100 możliwych do zdobycia punktów. 1. Do 50 punktów można

Wystarczy zebrać 50 ze 100 możliwych do zdobycia punktów. 1. Do 50 punktów można zarobić, pisząc sprawdzian z wykładu i literatury, czyli tzw. KOLOKWIUM. 2. Następne 50 punktów czeka na Państwa na ćwiczeniach. Prowadzący rozdaje je np. za: a/ celne wypowiedzi, b/ udział w konkursach, c/ odpowiedzi na pytania w czasie zapowiedzianych z wyprzedzeniem krótkich kartkówek. Punkty przeliczane są na oceny zaliczeniowe wedle takiej oto tabeli: 3

PUNKTY OCENA <50 – 70> 3 – 3+ <70 – 90> 4 – 4+

PUNKTY OCENA <50 – 70> 3 – 3+ <70 – 90> 4 – 4+ Ponad 90 – 5 4

Żeby ZDAĆ EGZAMIN, trzeba poradzić sobie z innym sprawdzianem. PUNKTY OCENA <50 – 70>

Żeby ZDAĆ EGZAMIN, trzeba poradzić sobie z innym sprawdzianem. PUNKTY OCENA <50 – 70> 3 – 3+ <70 – 90> 4 – 4+ Ponad 90 – 5 5

ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 6

ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 6

ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. PODRĘCZNIK 7

ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. PODRĘCZNIK 7

- B. Czarny: Podstawy ekonomii, PWE Warszawa 2011, 694 strony 8 www. podstawyekonomii. pl/podstawyekonomii/

- B. Czarny: Podstawy ekonomii, PWE Warszawa 2011, 694 strony 8 www. podstawyekonomii. pl/podstawyekonomii/

www. podstawyekonomii. pl/podstawyekonomii/ 9

www. podstawyekonomii. pl/podstawyekonomii/ 9

ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. PODRĘCZNIK 3. ĆWICZENIA 10

ŹRÓDŁA WIEDZY: 1. WYKŁAD 2. PODRĘCZNIK 3. ĆWICZENIA 10

UWAGA! Do kolokwium i do egzaminu obowiązuje znajomość CAŁEGO podręcznika i – dodatkowo -

UWAGA! Do kolokwium i do egzaminu obowiązuje znajomość CAŁEGO podręcznika i – dodatkowo - INFORMACJI PRZEKAZANYCH LUB WSKAZANYCH NA WYKŁADZIE. 11

A zatem… Na 1. ćwiczenia trzeba się zapoznać Z 1. ROZDZIAŁEM części Makroekonomia PODRĘCZNIKA

A zatem… Na 1. ćwiczenia trzeba się zapoznać Z 1. ROZDZIAŁEM części Makroekonomia PODRĘCZNIKA pt. Mierzymy dochód narodowy. Inaczej nie zrozumiecie Państwo, o co chodzi na ćwiczeniach, : ). 12

 13

13

14 MIERZYMY DOCHÓD NARODOWY 14

14 MIERZYMY DOCHÓD NARODOWY 14

15 To, ze ekonomista interesuje się różnymi podmiotami (np. człowiekiem, przedsiębiorstwem, gałęzią przemysłu, całą

15 To, ze ekonomista interesuje się różnymi podmiotami (np. człowiekiem, przedsiębiorstwem, gałęzią przemysłu, całą gospodarką), skutkuje podziałem ekonomii na MIKROEKONOMIĘ i MAKROEKONOMIĘ. 15

16 MIKROEKONOMIA zajmuje się pojedynczymi podmiotami (np. firmami). MAKROEKONOMIA bada zjawiska dotyczące całego społeczeństwa

16 MIKROEKONOMIA zajmuje się pojedynczymi podmiotami (np. firmami). MAKROEKONOMIA bada zjawiska dotyczące całego społeczeństwa (np. przyczyny inflacji w gospodarce). 16

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) Studia MAKROEKONOMII zwykle rozpoczyna analiza sposobu mierzenia EFEKTÓW PRACY SPOŁECZEŃSTWA,

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) Studia MAKROEKONOMII zwykle rozpoczyna analiza sposobu mierzenia EFEKTÓW PRACY SPOŁECZEŃSTWA, a zarazem POZIOMU ŻYCIA SPOŁECZEŃSTWA (wszak poziom życia zależy od wielkości produkcji gospodarki…). Chodzi o sposób mierzenia tzw. PRODUKTU KRAJOWEGO BRUTTO (PKB) i grupy spokrewnionych z PKB mierników pochodnych (np. PRODUKT NARODOWY BRUTTO, PNB, DOCHÓD NARODOWY). 17

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspakajające ludzkie

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspakajające ludzkie potrzeby bezpośrednio nowe dobra FINALNE (na dobra gotowe), a nie na dobra POŚREDNIE, czyli zużywane do ich produkcji. 18

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspakajające ludzkie

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspakajające ludzkie potrzeby bezpośrednio nowe dobra FINALNE (na dobra gotowe), a nie na dobra POŚREDNIE, czyli zużywane do produkcji dóbr finalnych. Chodzi o: - wydatki konsumentów na konsumpcję, C (np. meble), 19

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspokajające ludzkie

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspokajające ludzkie potrzeby bezpośrednio nowe dobra FINALNE (na dobra gotowe), a nie na dobra POŚREDNIE, czyli zużywane do produkcji dóbr finalnych. Chodzi o: - wydatki konsumentów na konsumpcję, C (np. meble), -wydatki firm na inwestycje, I (np. obrabiarki), 20

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspokajające ludzkie

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspokajające ludzkie potrzeby bezpośrednio nowe dobra FINALNE (na dobra gotowe), a nie na dobra POŚREDNIE, czyli zużywane do produkcji dóbr finalnych. Chodzi o: - wydatki konsumentów na konsumpcję, C (np. meble), - wydatki firm na inwestycje, I (np. obrabiarki), -wydatki państwa na zakup dóbr, G (np. czołgi), 21

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspokajające ludzkie

Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach) pomiaru PKB. Sumujemy roczne wydatki na zaspokajające ludzkie potrzeby bezpośrednio nowe dobra FINALNE (na dobra gotowe), a nie na dobra POŚREDNIE, czyli zużywane do produkcji dóbr finalnych. Chodzi o: - wydatki konsumentów na konsumpcję, C (np. meble), - wydatki firm na inwestycje, I (np. obrabiarki), - wydatki państwa na zakup dóbr, G (np. czołgi), - wydatki zagranicy na dobra wytworzone w naszym kraju, (eksport, X) (np. węgiel). 22

Sumujemy roczne wydatki na nowe dobra FINALNE. Y 1 = C + I +

Sumujemy roczne wydatki na nowe dobra FINALNE. Y 1 = C + I + G + X Powstałą sumę pomniejszamy o zakupy dóbr zagranicznych (import, ZA) (np. czerwone wino z Hiszpanii)… -------------------------------------A Dla uproszczenia założymy, że importowane są tylko dobra konsumpcyjne. 23

Sumujemy roczne wydatki na nowe dobra FINALNE. Y 1 = C + I +

Sumujemy roczne wydatki na nowe dobra FINALNE. Y 1 = C + I + G + X Powstałą sumę pomniejszamy o zakupy dóbr zagranicznych (import, Z). Wynik tych działań stanowi tzw. PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB, Y, Y 1) Y 1 = C + I + G + X - Z 24

Sumujemy roczne wydatki na nowe dobra FINALNE. Y 1 = C + I +

Sumujemy roczne wydatki na nowe dobra FINALNE. Y 1 = C + I + G + X Powstałą sumę pomniejszamy o zakupy dóbr zagranicznych (import, Z). Wynik tych działań stanowi tzw. PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB, Y, Y 1) Y 1 = C + I + G + X - Z Y 1 = C + I + G + NX To jest EKSPORT NETTO, czyli SALDO BILANSU HANDLOWEGO. 25

A oto metoda DOCHODOWA (ang. income approach) pomiaru PKB JEST SUMĄ DOCHODÓW WŁAŚCICIELI CZYNNIKÓW

A oto metoda DOCHODOWA (ang. income approach) pomiaru PKB JEST SUMĄ DOCHODÓW WŁAŚCICIELI CZYNNIKÓW PRODUKCJI (PRACY, KAPITAŁU, ZIEMI) ( Y 2). 26

W danym okresie SUMA WARTOŚCI kupionych przez konsumentów, firmy, państwo i zagranicę nowych DÓBR

W danym okresie SUMA WARTOŚCI kupionych przez konsumentów, firmy, państwo i zagranicę nowych DÓBR FINALNYCH RÓWNA SIĘ SUMIE DOCHODÓW WŁAŚCICIELI CZYNNIKÓW PRODUKCJI użytych w celu wyprodukowania tych dóbr ( Y 1=Y 2). 27

DYGRESJA Wartość powstałych w ciągu roku dóbr finalnych (czyli PKB) składa się z. A:

DYGRESJA Wartość powstałych w ciągu roku dóbr finalnych (czyli PKB) składa się z. A: 1. Zysku właścicieli kapitału rzeczowego (maszyny, urządzenia, budowle, budynki. B). 2. Płac pracowników. 3. KOSZTÓW RZECZOWYCH (wartość zużywanych dóbr pośrednich „ 1. rzędu” bezpośrednio zużywanych do produkcji dóbr finalnych. --------A Zakładam, że „ziemia” jest rodzajem kapitału. B Zakładam, że kapitał rzeczowy się nie zużywa. 28

Jednakże wartość dóbr pośrednich „ 1. rzędu” (WDP 1) też składa się z: 1.

Jednakże wartość dóbr pośrednich „ 1. rzędu” (WDP 1) też składa się z: 1. Zysku. 2. Płac. 3. KOSZTÓW RZECZOWYCH, czyli – tym razem wartości dóbr pośrednich „ 2. rzędu”, zużywanych do produkcji dóbr pośrednich „ 1. rzędu”. (WDP 2 - utarg producentów dóbr pośrednich „ 2. rzędu”) I tak dalej… 29

WDF Z P WDP 1 Z P WDP 2 . . . . gdzie:

WDF Z P WDP 1 Z P WDP 2 . . . . gdzie: WDF - utarg producenta dowolnego dobra finalnego. Z – zysk. P – płace. WDP 1 - utarg producentów dóbr pośrednich „ 1. rzędu”. WDP 2 - utarg producentów dóbr pośrednich „ 2. rzędu”. ……. . – i tak dalej. 30

WDF Z P WDP 1 Z P WDP 2 . . . . Z

WDF Z P WDP 1 Z P WDP 2 . . . . Z P WDPO Z P Posuwając się „w głąb” procesu produkcji dobra finalnego, odkrywamy w końcu, że producent dóbr pośrednich kolejnego rzędu nie zużywa dóbr pośrednich. Wartość tych dóbr pośrednich „ostatniego rzędu” w całości składa się z dochodów właścicieli czynników. Wynika stąd, że: * WARTOŚĆ DÓBR FINALNYCH SKŁADA SIĘ Z ZYSKU, PŁAC, czyli wynagrodzenia pracy I Z WYNAGRODZENIA WŁAŚCICIE-LI dóbr pośrednich ostatniego rzędu, czyli (w praktyce) np. BO-GACTW NATURALNYCH. KONIEC DYGRESJI 31

Jest jeszcze trzecia PRODUKCYJNA metoda (ang. production approach) liczenia PKB jest sumą tzw. WARTOŚCI

Jest jeszcze trzecia PRODUKCYJNA metoda (ang. production approach) liczenia PKB jest sumą tzw. WARTOŚCI DODANEJ w gospodarce. WARTOŚĆ DODANA (ang. value addad) jest RÓŻNICĄ WARTOŚCI SPRZEDANYCH DÓBR I KOSZTU KUPIONYCH W CELU ICH WYPRODUKOWANIA DÓBR POŚREDNICH. 32

DYGRESJA Na rysunku tworzonej przez kolejnych producentów wartości dodanej odpowiadają zsumowane zysk i płace

DYGRESJA Na rysunku tworzonej przez kolejnych producentów wartości dodanej odpowiadają zsumowane zysk i płace powstające przy produkcji, kolejno, dóbr finalnych, dóbr pośrednich „pierwszego rzędu”, dóbr pośrednich „drugiego rzędu” itd. Ponieważ wartość dóbr pośrednich „ostatniego rzędu”, WDPO, składa się wyłącznie z wartości dodanej, suma wartości dóbr finalnych jest równa sumie wartości dodanej. WDF Z P Z WDP 1 P WDP 2 . . . . Z P WDPO Z P KONIEC DYGRESJI 33

A zatem PKB obliczony metodą wydatkową (Y 1) jest równy PKB obliczonemu metodą dochodową

A zatem PKB obliczony metodą wydatkową (Y 1) jest równy PKB obliczonemu metodą dochodową (Y 2). Y 1=Y 2 Ułatwia to sporządzenie RYSUNKOWEGO MODELU POWSTAWANIA I DZIELENIA PKB w gospodarce. 34

Chodzi o MODEL RUCHU OKRĘŻNE- GO WYDATKÓW I DOCHODÓW W GOSPODARCE. 35

Chodzi o MODEL RUCHU OKRĘŻNE- GO WYDATKÓW I DOCHODÓW W GOSPODARCE. 35

Ruch okrężny wydatków… I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA

Ruch okrężny wydatków… I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA OZNACZENIA: C – wydatki gospodarstw domowych na konsumpcyjne dobra finalne; S – oszczędności gospodarstw domowych; Z – import (zgodnie z zalożeniem część konsumpcji gospodarstw domowych; X – eksport; I – inwestycje prywatnych przedsiębiorstw; G – wydatki państwa na zakup dóbr; Y 1 – suma wydatków na dobra finalne wchodzące w skład PKB. 36

Ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce I S X Z Y 1 =

Ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 OZNACZENIA: C – wydatki gospodarstw domowych na konsumpcyjne dobra finalne; S – oszczędności gospodarstw domowych; Z – import (zgodnie z zalożeniem część konsumpcji gospodarstw domowych; X – eksport; I – inwestycje prywatnych przedsiębiorstw; Td – podatki bezpośrednie; G – wydatki państwa na zakup dóbr; B – zasiłki wypłacane przez państwo; (NT = Td – B) – podatki netto; Y 1 – suma wydatków na dobra finalne wchodzące w skład PKB; Y 2 – równa Y 1 suma dochodów właścicieli czynników; Yd – dochód do dyspozycji gospodarstw domowych. 37

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce. 38

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce. 38

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny wydatków i dochodów w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 39

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. 40

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. 41

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. 42

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodów osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. 43

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. 44

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). 45

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). (iv) Akcyza ukryta w cenie paliwa. 46

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). (iv) Akcyza ukryta w cenie paliwa. W tym uproszczonym modelu podatki pośrednie, Te, nie istnieją. 47

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). (iv) Akcyza ukryta w cenie paliwa. W tym uproszczonym modelu podatki pośrednie, Te, nie istnieją. (v) Niepodzielone zyski spółek akcyjnych. 48

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). (iv) Akcyza ukryta w cenie paliwa. W tym uproszczonym modelu podatki pośrednie, Te, nie istnieją. (v) Niepodzielone zyski spółek akcyjnych. Dochody do dyspozycji gospodarstw domowych, Yd, przeznaczone na oszczędności (gospodarstwa domowe zdecydowały się zostawić te środki w dyspozycji przedsiębiorstw, których są akcjonariuszami). 49

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). (iv) Akcyza ukryta w cenie paliwa. W tym uproszczonym modelu podatki pośrednie, Te, nie istnieją. (v) Niepodzielone zyski spółek akcyjnych. Dochody do dyspozycji gospodarstw domowych, Yd, przeznaczone na oszczędności (gospodarstwa domowe zdecydowały się zostawić te środki w dyspozycji przedsiębiorstw, których są akcjonariuszami). (vi) Wydatki na utrzymanie więzienia we Wronkach. 50

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). (iv) Akcyza ukryta w cenie paliwa. W tym uproszczonym modelu podatki pośrednie, Te, nie istnieją. (v) Niepodzielone zyski spółek akcyjnych. Dochody do dyspozycji gospodarstw domowych, Yd, przeznaczone na oszczędności (gospodarstwa domowe zdecydowały się zostawić te środki w dyspozycji przedsiębiorstw, których są akcjonariuszami). (vi) Wydatki na utrzymanie więzienia we Wronkach. Wydatki państwa, G. 51

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). (iv) Akcyza ukryta w cenie paliwa. W tym uproszczonym modelu podatki pośrednie, Te, nie istnieją. (v) Niepodzielone zyski spółek akcyjnych. Dochody do dyspozycji gospodarstw domowych, Yd, przeznaczone na oszczędności (gospodarstwa domowe zdecydowały się zostawić te środki w dyspozycji przedsiębiorstw, których są akcjonariuszami). (vi) Wydatki na utrzymanie więzienia we Wronkach. Wydatki państwa, G. (vii) Pieniądze wydane przez firmę przewozową na nową ciężarówkę. 52

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z

ZADANIE a) Narysuj ruch okrężny dochodów i wydatków w gospodarce. I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA Y d = Y 2 - NT NT=Td –B Y 2 b) Na powstałym rysunku wskaż następujące strumienie pieniądza: (i) Dywidenda wypłacona przez firmę VSME akcjonariuszom. Dochód gospodarstw domowych z tytułu własności firm, Y 2. (ii) Podatek od dochodow osobistych, który zapłacili Twoi rodzice. Podatki bezpośrednie, Td. (iii) Zapłata za bułgarski dżem z pigwy kupiony w sklepie na rogu. Wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję, C (lub import Z). (iv) Akcyza ukryta w cenie paliwa. W tym uproszczonym modelu podatki pośrednie, Te, nie istnieją. (v) Nie podzielone zyski spółek akcyjnych. Dochody do dyspozycji gospodarstw domowych, Yd, przeznaczone na oszczędności (gospodarstwa domowe zdecydowały się zostawić te środki w dyspozycji przedsiębiorstw, których są akcjonariuszami). (vi) Wydatki na utrzymanie więzienia we Wronkach. Wydatki państwa, G. (vii) Pieniądze wydane przez firmę przewozową na nową ciężarówkę. 53 Inwestycje, I.

PRZYPŁYWY (ang. injections) I ODPŁYWY (ang. leakages) DO I Z RUCHU OKRĘŻNEGO (ang. circular

PRZYPŁYWY (ang. injections) I ODPŁYWY (ang. leakages) DO I Z RUCHU OKRĘŻNEGO (ang. circular flow) 54

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘŻNEGO I S X Z Y 1

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘŻNEGO I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE Y d = Y 2 - NT PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA NT=Td –B Y 2 55

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘŻNEGO I S X Z Y 1

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘŻNEGO I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE Y d = Y 2 - NT PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA NT=Td –B Y 2 (1) Y 1 = C+I+G+X-Z 56

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘZNEGO I S X Z Y 1

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘZNEGO I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE Y d = Y 2 - NT PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA NT=Td –B Y 2 (1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 57

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘZNEGO I S X Z Y 1

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘZNEGO I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE Y d = Y 2 - NT PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA NT=Td –B Y 2 (1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2 - NT 58

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘZNEGO I S X Z Y 1

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘZNEGO I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE Y d = Y 2 - NT PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA NT=Td –B Y 2 (1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2 – NT (4) Yd = C + S. 59

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘZNEGO I S X Z Y 1

PRZYPŁYWY I ODPŁYWY DO I Z RUCHU OKRĘZNEGO I S X Z Y 1 = C+I+G+X-Z C G GOSPODARSTWA DOMOWE Y d = Y 2 - NT (1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2 – NT (4) Yd = C + S. PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA NT=Td –B Y 2 NT+S+Z=I+G+X (5) 60

(1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2

(1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2 – NT (4) Yd = C + S. NT+S+Z=I+G+X ODPŁYWY (ang. leakages) – dochody gospodarstw domowych niewydane na konsumpcję dóbr wyprodukowanych w kraju. 61

(1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2

(1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2 – NT (4) Yd = C + S. NT+S+Z= I+G+X PRZYPŁYWY (ang. injections) - dochody przedsiębiorstw niebędące wydatkami (krajowych) gospodarstw domowych. 62

(1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2

(1) Y 1 = C+I+G+X-Z (2) Y 1=Y 2 (3) Yd = Y 2 – NT (4) Yd = C + S. NT+S+Z=I+G+X Z równania opisującego równość prezypływów i odpływów wynika wiele ważnych wniosków dotyczących STRUKTURY przepływów pieniężnych w gospodarce. Na przykład… NT+S+Z=I+G+X S-I = (G-NT) + (X-Z) 63

NT+S+Z=I+G+X S-I = (G-NT) + (X-Z) W danym okresie sektor prywatny w gospodarce może

NT+S+Z=I+G+X S-I = (G-NT) + (X-Z) W danym okresie sektor prywatny w gospodarce może oszczędzać więcej niż inwestuje (S-I>0), pod warunkiem, że nadwyżkę tę sfinansuje państwo (G-NT>0) i (lub) zagranica (X-Z>0). 64

MIERNIKI POCHODNE W STOSUNKU DO PKB jest sumą wartości dóbr finalnych powstałych w pewnym

MIERNIKI POCHODNE W STOSUNKU DO PKB jest sumą wartości dóbr finalnych powstałych w pewnym okresie (np. roku) NA TERYTORIUM KRAJU. . . 65

MIERNIKI POCHODNE W STOSUNKU DO PKB jest sumą wartości dóbr finalnych powstałych w pewnym

MIERNIKI POCHODNE W STOSUNKU DO PKB jest sumą wartości dóbr finalnych powstałych w pewnym okresie (np. roku) NA TERYTORIUM KRAJU. . . To nie to samo, co suma wartości dóbr finalnych powstałych dzięki wykorzystaniu NARODOWYCH (należących do obywateli kraju) czynników produkcji. WSZAK ZDARZA SIĘ, ŻE NA NASZYM TERYTORIUM PRACUJĄ OBCE: PRACA, KAPITAŁ, ZIEMIA, A NASZE ZASOBY PRACUJĄ ZA GRANICĄ (do tej pory nie uwzględnialiśmy takiej możliwości)! 66

Saldo dochodów z tytułu wynagrodzenia naszych i obcych czynników produkcji SALDO* PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

Saldo dochodów z tytułu wynagrodzenia naszych i obcych czynników produkcji SALDO* PRODUKT KRAJOWY BRUTTO /PKB/ 67

Saldo dochodów z tytułu wynagrodzenia naszych i obcych czynników produkcji SALDO* PRODUKT NARDOWY BRUTTO

Saldo dochodów z tytułu wynagrodzenia naszych i obcych czynników produkcji SALDO* PRODUKT NARDOWY BRUTTO /PNB/ PRODUKT KRAJOWY BRUTTO /PKB/ 68

DOCHÓD NARODOWY BRUTTO w Polsce (2000 -2014; mld zł, ceny bieżące) Ogółem PKB Dochód

DOCHÓD NARODOWY BRUTTO w Polsce (2000 -2014; mld zł, ceny bieżące) Ogółem PKB Dochód z zagranicy (saldo)a 2000 741, 7 744, 4 2005 967, 7 984, 9 2010 1 393, 8 1 445, 1 2013 1 601, 3 1 656, 3 2014 1 659, 1 1 719, 1 -2, 7 -17, 3 -51, 3 -55, 0 -60, 0 Stanowi saldo wynagrodzeń, dochodów z inwestycji bezpośrednich i portfelowych oraz pozostałych dochodów i odsetek. a Źródło: Dane GUS. 69

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy i poziomu życia społeczeństwa SALDO* PRODUKT

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy i poziomu życia społeczeństwa SALDO* PRODUKT NARDOWY BRUTTO /PNB/ AMORTYZACJA PRODUKT NARODOWY PRODUKT NETTO /PNN/ KRAJOWY /W CENACH BRUTTO /PKB/ RYNKOWYCH/ 70

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa SALDO* AMORTYZACJA PODATKI POŚREDNIE PRODUKT

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa SALDO* AMORTYZACJA PODATKI POŚREDNIE PRODUKT NARDOWY BRUTTO /PNB/ PRODUKT NARODOWY PRODUKT NETTO /PNN/ PRODUKT NARODOWY KRAJOWY /W CENACH NETTO /PNN/ BRUTTO /PKB/ RYNKOWYCH/ /W CENACH CZYNNIKÓW/ Inna nazwa: dochód narodowy (ang. national income) 71

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa SALDO* AMORTYZACJA PODATKI POŚREDNIE PRODUKT

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa SALDO* AMORTYZACJA PODATKI POŚREDNIE PRODUKT NARDOWY BRUTTO /PNB/ PRODUKT NARODOWY PRODUKT NETTO /PNN/ PRODUKT NARODOWY KRAJOWY /W CENACH NETTO /PNN/ DOCHODY BRUTTO /PKB/ RYNKOWYCH/ CZYNNIKÓW /W CENACH PRODUKCJI CZYNNIKÓW/ WYNAGRODZENIE PRACY ZYSK OD KAPITAŁU WYNAGRODZENIE ZIEMI 72

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa SALDO* AMORTYZACJA PODATKI POŚREDNIE PRODUKT

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa SALDO* AMORTYZACJA PODATKI POŚREDNIE PRODUKT NARDOWY BRUTTO /PNB/ PRODUKT NARODOWY PRODUKT NETTO /PNN/ PRODUKT NARODOWY KRAJOWY /W CENACH NETTO /PNN/ DOCHODY BRUTTO /PKB/ RYNKOWYCH/ CZYNNIKÓW /W CENACH PRODUKCJI CZYNNIKÓW/ WYNAGRODZENIE PRACY ZYSK OD KAPITAŁU WYNAGRODZENIE ZIEMI UWAGA! Wcześniej Y 1=Y 2, bo zakładaliśmy, że „saldo*”=0, amortyzacja=0 i podatki pośrednie=0. 73

WADY PKB i mierników pochodnych jako miar efektów pracy i poziomu życia (dobrobytu) (ang.

WADY PKB i mierników pochodnych jako miar efektów pracy i poziomu życia (dobrobytu) (ang. welfare) społeczeństwa gospodarującego. 74

I. PKB globalny nie informuje zadowalająco o poziomie życia mieszkańców kraju. Alternatywą jest PKB

I. PKB globalny nie informuje zadowalająco o poziomie życia mieszkańców kraju. Alternatywą jest PKB per capita. 75

PKB globalny a PKB per capita PKB, ludność i PKB per capita w Indiach,

PKB globalny a PKB per capita PKB, ludność i PKB per capita w Indiach, Nowej Zelandii i Polsce w 2014 r. (PKB w mld USD, ceny bieżące, ludność w mln osób, PKB per capita w USD) Kraje PKB Ludność PKB per capita Indie 1938 1295, 3 1 548 Polska 549 38, 5 14 159 Nowa Zelandia 201 4, 5 44 356 Źródło: Dane GUS. 76

II. Zmiany PKB nominalnego nie informują zadowalająco o zmianach wielkości produkcji i poziomu życia.

II. Zmiany PKB nominalnego nie informują zadowalająco o zmianach wielkości produkcji i poziomu życia. Alternatywą jest PKB realny. 77

PKB nominalny a PKB realny PKB PKB 25. 78

PKB nominalny a PKB realny PKB PKB 25. 78

PKB nominalny a PKB realny PKB PKB 25. 79

PKB nominalny a PKB realny PKB PKB 25. 79

DEFLATOR jako miara zmiany cen dóbr wliczanych do PKB między okresem bazowym a okresem

DEFLATOR jako miara zmiany cen dóbr wliczanych do PKB między okresem bazowym a okresem docelowym DEFLATOR = (YN/YR) • 100 80

DEFLATOR jako miara zmiany cen dóbr wliczanych do PKB między okresem bazowym a okresem

DEFLATOR jako miara zmiany cen dóbr wliczanych do PKB między okresem bazowym a okresem docelowym DEFLATOR = (YN/YR) • 100 PKB PKB 25. DEFLATOR = (63/31) • 100 81

DEFLATOR jako miara zmiany cen dóbr wliczanych do PKB między okresem bazowym a okresem

DEFLATOR jako miara zmiany cen dóbr wliczanych do PKB między okresem bazowym a okresem docelowym DEFLATOR = (YN/YR) • 100 DEFLATOR = (63/31) • 100 / Zauważ! Jeśli (YN YR)>1, to spowodowane jest to WYŁĄCZNIE wzrostem cen między okresem, z którego brano użyte do obliczeń YR ceny stałe, a okresem, z którego pochodzi YN… 82

PKB PKB 25. DEFLATOR = (YN/YR) • 100, więc w naszym przykładzie DEFLATOR =

PKB PKB 25. DEFLATOR = (YN/YR) • 100, więc w naszym przykładzie DEFLATOR = (63/31) • 100= 203, 2 Oznacza to, że ceny wszystkich dóbr wliczanych do PKB wzrosły przeciętnie o 103, 2% (w okresie między momentem, z którego pochodzą ceny stałe użyte do obliczenia YR, a okresem, z którego pochodzi YN). 83

III. Ceny w różnych krajach silnie różnią się od siebie (np. cena strzyżenia męskiego

III. Ceny w różnych krajach silnie różnią się od siebie (np. cena strzyżenia męskiego w Zürichu i w Kutnie; cena pokoju hotelowego w Katmandu i w Warszawie), co sprawia, że: WARTOŚĆ PKB NIE INFORMUJE ZADOWALAJĄCO O ILOŚCI DÓBR SKŁADAJĄCEJ SIĘ NA TEN PKB (A WIĘC TAKŻE O POZIOMIE ZYCIA). 84

Dla ułatwienia porównań międzynarodowych statystycy publikują informacje o PKB w różnych krajach, przeliczając ich

Dla ułatwienia porównań międzynarodowych statystycy publikują informacje o PKB w różnych krajach, przeliczając ich waluty np. na dolary nie według oficjalnego kursu walutowego, lecz według kursu odzwierciedlającego różnice poziomu cen w tych krajach, czyli odzwierciedlającego tzw. PARYTET SIŁY NABYWCZEJ (ang. purchasing power parity – PPP). 85

Dla ułatwienia porównań międzynarodowych statystycy publikują informacje o PKB w różnych krajach, przeliczając ich

Dla ułatwienia porównań międzynarodowych statystycy publikują informacje o PKB w różnych krajach, przeliczając ich waluty np. na dolary nie według oficjalnego kursu walutowego, lecz według kursu odzwierciedlającego różnice poziomu cen w tych krajach, czyli odzwierciedlającego tzw. PARYTET SIŁY NABYWCZEJ (ang. purchasing power parity – PPP). Kurs PPP powoduje, że za daną kwotę pieniądza z jednego kraju można kupić taki sam koszyk dóbr w kraju i za granicą. 86

87 Okazuje się wtedy, że w rzeczywistości BIEDNI NIE SĄ AŻ TAK BIEDNI, A

87 Okazuje się wtedy, że w rzeczywistości BIEDNI NIE SĄ AŻ TAK BIEDNI, A BOGACI AŻ TAK BOGACI! PKB per capita w Nowej Zelandii, Polsce i Indiach; kurs oficjalny (2014 r. ) i kurs PPP (2014 r. ), dolary międzynarodowe* Nowa Zelandia Polska Indie Kurs oficjalny 44 356 14 158 1 548 Kurs PPP 35 217 24 882 5 833 *Dolary międzynarodowe są umowną walutą stosowną przez Bank Światowy do po- równań międzynarodowych. Źródło: Dane GUS.

PKB per capita (PPP, dolary międzynarodowe) w różnych krajach, 2014 rok Australia – 43

PKB per capita (PPP, dolary międzynarodowe) w różnych krajach, 2014 rok Australia – 43 902 Białoruś – 18 185 Brazylia – 16 155 Chiny – 13 217 Czechy – 30 445 Grecja – 26 099 Indie – 5 833 Japonia – 36 426 Niemcy – 45 616 Norwegia – 64 893 POLSKA – 24 882 Portugalia – 28 327 Rosja – 25 636 Słowacja – 27 585 Szwecja – 45 144 Ukraina – 8 665 USA – 54 629 -------------Źródło: Dane GUS. 88

IV. Inne wady PKB i mierników pochodnych PKB (CZĘSTO!) nie uwzględnia produkcji dóbr finalnych

IV. Inne wady PKB i mierników pochodnych PKB (CZĘSTO!) nie uwzględnia produkcji dóbr finalnych w „szarej strefie” i w gospodarstwach domowych. 89

V. PKB nie uwzględnia wielu innych zjawisk, od których zależy poziom życia społeczeństwa. Na

V. PKB nie uwzględnia wielu innych zjawisk, od których zależy poziom życia społeczeństwa. Na przykład: a) bezpieczeństwa. 90

b) złych i dobrych ubocznych skutków czyjegoś gospodarowania dla osób postronnych (ang. externalities) (np.

b) złych i dobrych ubocznych skutków czyjegoś gospodarowania dla osób postronnych (ang. externalities) (np. zanieczyszczenie środowiska). 91

c) ilości czasu wolnego. 92

c) ilości czasu wolnego. 92

d) struktury dochodów („sprawiedliwości”). 93

d) struktury dochodów („sprawiedliwości”). 93

ZADANIE Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓,

ZADANIE Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. A. a) O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady. --------------------A/ Na przykład, z badań dr hab. Ilony Błaszczak-Przybycińskiej z SGH w Warszawie wynika, że w Polsce wartość pracy domowej wynosiła w 2004 r. około 30% PNB. Udział pracy domowej kobiet w tej wartości wyniósł 66%, a udział mężczyzn 34% (zob. Katarzyna Growiec, Praca domowa czyli bez kasy na drugim etacie, w: „Gazeta. pl” z 24 lutego 2009 r. ). 94

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a) O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady. Chodzi m. in. o zwykle wykonywane przez kobiety: - sprzątanie, - przygotowywanie posiłków, - pranie, - wychowanie dzieci, - opieka nad dziećmi, - opieka nad osobami chorymi, - OPIEKA NAD OSOBAMI STARYMI. (Pomyśl o kwalifikacjach potrzebnych do wykonywania tych prac…). 95

Ekonomisci uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo

Ekonomisci uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a) O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady? Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie, przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad dziećmi, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi. b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę (podaj argument za i argument przeciw)? 96

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a) O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady? Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie, przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi. b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę (podaj argument za i argument przeciw)? ARGUMENT ZA (TAK, DOSTAJĄ!) (przykłady): (i) Wynagrodzeniem dla kobiety są dobra produkowane przez mężczyznę w ramach domowego podziału pracy (np. naprawa kranu). 97

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a) O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady? Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie, przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi. b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę (podaj argument za i argument przeciw)? ARGUMENT ZA (TAK, DOSTAJĄ!) (przykłady): (i) Wynagrodzeniem dla kobiety są dobra produkowane przez mężczyznę w ramach domowego podziału pracy (np. naprawa kranu). (ii) Natura kobiety jest taka, że zwykle lubi ona wykonywać te prace, a wynagrodzeniem jest dla niej zadowolenie mężczyzny. 98

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a) O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady? Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie, przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi. b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę (podaj argument za i argument przeciw)? ARGUMENT PRZECIW (NIE, NIE DOSTAJĄ!) (przykłady): (i) To głównie kobiety wykonują prace domowe (ZOB. WYŻEJ), a obserwacja pokazuje, że nie dostają pieniężnego wynagrodzenia za tę pracę. Nie dostają także EMERYTUR z tytułu pracy w gospodarstwie domowym. 99

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo

Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a) O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady? Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie, przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi. b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę (podaj argument za i argument przeciw)? ARGUMENT PRZECIW (NIE, NIE DOSTAJĄ!) (przykłady): (i) To głównie kobiety wykonują prace domowe (ZOB. WYŻEJ), a obserwacja pokazuje, że nie dostają pieniężnego wynagrodzenia za tę pracę. Nie dostają także emerytur z ty-tułu pracy w gospodarstwie domowym. (ii) To nieprawda, że „z natury rzeczy” kobiety lubią te prace. W dodatku praca domowa jest w powszechnej opinii mniej „prestiżowa” od pracy zarobkowej wykonywanej poza domem. 100

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji… 101

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). 102

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu uzależnieniu kobiet od mężczyzn. SKOMENTUJ TĘ OPINIĘ. 103

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu uzależnieniu kobiet od mężczyzn. SKOMENTUJ TĘ OPINIĘ. Zdania w tej sprawie są podzielone; oto niektóre opinie: 104

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu uzależnieniu kobiet od mężczyzn. SKOMENTUJ TĘ OPINIĘ. Zdania w tej sprawie są podzielone; oto niektóre opinie: (i) Ci „niektórzy” mają po prostu rację; często jest właśnie tak, jak oni twierdzą. 105

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu uzależnieniu kobiet od mężczyzn. SKOMENTUJ TĘ OPINIĘ. Zdania w tej sprawie są podzielone; oto niektóre opinie: (i) Ci „niektórzy” mają po prostu rację; często jest właśnie tak, jak oni twierdzą. (ii) To bzdury! Przestrzeganie naturalnego podziału pracy w rodzinie zapewnia spoistość i szczęście rodziny. 106

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma

c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu uzależnieniu kobiet od mężczyzn. SKOMENTUJ TĘ OPINIĘ. Zdania w tej sprawie są podzielone; oto niektóre opinie: (i) Ci „niektórzy” mają po prostu rację; często jest właśnie tak, jak oni twierdzą. (ii) To bzdury! Przestrzeganie naturalnego podziału pracy w rodzinie zapewnia spoistość i szczęście rodziny. Harding, S. (1995), Can Feminist Thought Make Economics More Objective? „Feminist Economics”, Vol. 1, No 1. 107

Do zobaczenia na ćwiczeniach, ! 108

Do zobaczenia na ćwiczeniach, ! 108